Ο γυναικοκατακτητής και απατεώνας της Σεβίλλης γεννήθηκε από την πένα του Ισπανού κλασικού δραματουργού Τίρσο ντε Μολίνα, αλλά η φήμη του εξαπλώθηκε στην οικουμένη. Σαγηνευτής γυναικών, ψεύτης και ποταπός, αυτός ο φανταστικός και αυθεντικά ισπανικός ήρωας προκαλεί τόσο τον θαυμασμό όσο και την αποστροφή.
Ο Δον Ζουάν είναι ο μοναδικός κακός της Ιστορίας τον οποίο δεν κατηγορούν οι άντρες, έστω και αν κατά καιρούς τον έχουν καταδικάσει εις το πυρ το εξώτερον. Οπως συμβαίνει και με άλλους σπουδαίους θεατρικούς και μυθιστορηματικούς ήρωες- προϊόντα της φαντασίας των δημιουργών τους- των οποίων η πραγματικότητα υπερισχύει του φυσικού χρόνου της ανθρώπινης ζωής, ο Δον Ζουάν όχι μόνο δημιούργησε πολυάριθμους «συνεχιστές» του, αλλά και ένα καινούργιο ουσιαστικό, που ορίζει και περιγράφει αυτόν και μόνον. Το να είναι κανείς Δον Ζουάν είναι καταφρονητέο και γλυκό, επικίνδυνο, παράτολμο, νοσηρό, αλλά κανείς, όσο αυστηρά μονογαμικός ή ηθικά άκαμπτος κι αν είναι, δεν ξεφεύγει από τον πειρασμό: να ονειρεύεται, το λιγότερο, ότι είναι αιώνιος καρδιοκατακτητής. Και οι γυναίκες; τον μισούν, όλες τους, για τη συναισθηματική του ασυνέπεια, τις προσβολές και τις ψευτιές του. Ή μήπως πολλές απ΄ αυτές που έπεσαν θύματα του δονζουανισμού βιώνουν μια κρυφή απόλαυση, έναν ίλιγγο που τις συνεπαίρνει εν όψει της άφιξης στην κάμαρά τους ενός τόσο ισχυρού, τόσο δραστήριου και τόσο έμπειρου άντρα;
Ονομασία προέλευσης
Πριν από 100 χρόνια υπήρχαν πολλοί ενδοιασμοί σχετικά με το ζήτημα της «ονομασίας προελεύσεώς» του. Ο συγγραφέας και διανοούμενος Βίκτορ Σάιντ Αρμέστο από τη Γαλικία της ΒΔ Ισπανίας ήταν εκείνος που αμφισβήτησε με τη μεγαλύτερη βεβαιότητα την προγενέστερη ύπαρξη ενός υποτιθέμενου ήρωα ιταλικής καταγωγής στο έργο του Τίρσο ντε Μολίνα. Εκτοτε φαίνεται ότι το αρχέτυπο του γόη, ο κατ΄ εξοχήν γόης, είναι αναμφισβήτητα ο Don Juan Τenorio (Δον Ζουάν ο Γυναικοκατακτητής), που ο Τίρσο έκανε πρωταγωνιστή στο δραματικό του έργο «Να το δω για να το πιστέψω!». Ο ίδιος ο Σάιντ Αρμέστο συγκέντρωσε στο βιβλίο του «Ο θρύλος του Δον Ζουάν» ένα ευρύ δείγμα από λαϊκές μπαλάντες οι οποίες, μαζί με άλλα παραμύθια και ιστορίες προ αμνημονεύτων χρόνων, αποτέλεσαν άμεση πηγή έμπνευσης για τον Τίρσο ντε Μολίνα και, κατά συνέπεια, για όλους τους συγγραφείς οι οποίοι άντλησαν από αυτόν ή τον αντέγραψαν. Ωστόσο η πλειονότητα τέτοιων και άλλων ισπανικών έργων, που ήταν διαδεδομένα στην Ευρώπη, χαρακτηρίζεται από ευτυχισμένο τέλος, από κάπως περιορισμένα ερωτικά σούρ΄ ταφέρ΄ τα και από τη μεταμέλεια του ερωτύλου γόη, ο οποίος τελικά αποφεύγει τη θανάσιμη τιμωρία.
Πριν από 100 χρόνια υπήρχαν πολλοί ενδοιασμοί σχετικά με το ζήτημα της «ονομασίας προελεύσεώς» του. Ο συγγραφέας και διανοούμενος Βίκτορ Σάιντ Αρμέστο από τη Γαλικία της ΒΔ Ισπανίας ήταν εκείνος που αμφισβήτησε με τη μεγαλύτερη βεβαιότητα την προγενέστερη ύπαρξη ενός υποτιθέμενου ήρωα ιταλικής καταγωγής στο έργο του Τίρσο ντε Μολίνα. Εκτοτε φαίνεται ότι το αρχέτυπο του γόη, ο κατ΄ εξοχήν γόης, είναι αναμφισβήτητα ο Don Juan Τenorio (Δον Ζουάν ο Γυναικοκατακτητής), που ο Τίρσο έκανε πρωταγωνιστή στο δραματικό του έργο «Να το δω για να το πιστέψω!». Ο ίδιος ο Σάιντ Αρμέστο συγκέντρωσε στο βιβλίο του «Ο θρύλος του Δον Ζουάν» ένα ευρύ δείγμα από λαϊκές μπαλάντες οι οποίες, μαζί με άλλα παραμύθια και ιστορίες προ αμνημονεύτων χρόνων, αποτέλεσαν άμεση πηγή έμπνευσης για τον Τίρσο ντε Μολίνα και, κατά συνέπεια, για όλους τους συγγραφείς οι οποίοι άντλησαν από αυτόν ή τον αντέγραψαν. Ωστόσο η πλειονότητα τέτοιων και άλλων ισπανικών έργων, που ήταν διαδεδομένα στην Ευρώπη, χαρακτηρίζεται από ευτυχισμένο τέλος, από κάπως περιορισμένα ερωτικά σούρ΄ ταφέρ΄ τα και από τη μεταμέλεια του ερωτύλου γόη, ο οποίος τελικά αποφεύγει τη θανάσιμη τιμωρία.
Τα κίνητρα του μοναχού
Μήπως άραγε ο Τίρσο, όντας μοναχός του Τάγματος της Μerced, υπογράμμισε τον κυνισμό και την αρπακτικότητα του γυναικοκατακτητή του (ο οποίος λέει ότι «η μεγαλύτερη απόλαυση για μένα είναι να ξελογιάσεις μια γυναίκα και να την εγκαταλείψεις ατιμασμένη» ) όχι απλώς για να καταστήσει ηθικά εποικοδομητικότερο και δογματικά ορθότερο τον κολασμό, αλλά και για να εκδικηθεί το γυναικείο φύλο; Οι κωμωδίες και τα δράματα του Τίρσο προσφέρουν ένα μοναδικό για τον Χρυσό Αιώνα των Ισπανικών Γραμμάτων (1500-1700) πανόραμα από τολμηρές, ανεξάρτητες και σίγουρες για τον εαυτό τους πρωταγωνίστριες και, κατά τα θρυλούμενα, αυτή η έντονη πρώιμη φεμινιστική πτυχή του δημιουργού οφείλεται στις μαρτυρίες πολλών απογοητευμένων και κακομεταχειρισμένων από τους άνδρες γυναικών που προσέφευγαν σε αυτόν για εξομολόγηση. Γεγονός που μας επαναφέρει στο θέμα της «ισπανικότητας» του καρδιοκατακτητή. Ο Τίρσο δημιούργησε το γένος του Δον Ζουάν, αλλά ο ήρωας δεν έπαψε ποτέ να απασχολεί ανθρωπολογικά τους συγγραφείς τόσο εκείνους που προσπαθούν να τον αποδυναμώσουν μέσω της λυρικής τους ποίησης, της κριτικής ή του σαρκασμού, όσο και εκείνους που επεξεργάζονται με φλόγα και ταλέντο τον θρύλο. Επρεπε να περάσουμε από τον ρομαντισμό στη σύγχρονη εποχή για να πάψει ο αδίστακτος κατακτητής να πληρώνει με τη ζωή του τις ατιμίες του. Ανάμεσα όμως στους χαρακτηρισμούς του ως ψυχοπαθούς και στους ηθικολογικούς αφορισμούς υποβόσκει πάντα μια ανεπιτυχώς καμουφλαρισμένη πατριωτική υπερηφάνεια, μια αντρική σύμπνοια προς τον διαβόητο άκαρδο γόη. «Εχει το πλεονέκτημα πως είναι από τη γη μας, / είναι ο παραδοσιακός τύπος»έγραψε ο Θορίγια σε μία από τις σπιρτόζικες στροφές που συμπεριέλαβε στα απομνημονεύματά του. «Αλλωστε όλοι οι Ισπανοί θεωρούμε ότι είμαστε καρδιοκατακτητές».
Μήπως άραγε ο Τίρσο, όντας μοναχός του Τάγματος της Μerced, υπογράμμισε τον κυνισμό και την αρπακτικότητα του γυναικοκατακτητή του (ο οποίος λέει ότι «η μεγαλύτερη απόλαυση για μένα είναι να ξελογιάσεις μια γυναίκα και να την εγκαταλείψεις ατιμασμένη» ) όχι απλώς για να καταστήσει ηθικά εποικοδομητικότερο και δογματικά ορθότερο τον κολασμό, αλλά και για να εκδικηθεί το γυναικείο φύλο; Οι κωμωδίες και τα δράματα του Τίρσο προσφέρουν ένα μοναδικό για τον Χρυσό Αιώνα των Ισπανικών Γραμμάτων (1500-1700) πανόραμα από τολμηρές, ανεξάρτητες και σίγουρες για τον εαυτό τους πρωταγωνίστριες και, κατά τα θρυλούμενα, αυτή η έντονη πρώιμη φεμινιστική πτυχή του δημιουργού οφείλεται στις μαρτυρίες πολλών απογοητευμένων και κακομεταχειρισμένων από τους άνδρες γυναικών που προσέφευγαν σε αυτόν για εξομολόγηση. Γεγονός που μας επαναφέρει στο θέμα της «ισπανικότητας» του καρδιοκατακτητή. Ο Τίρσο δημιούργησε το γένος του Δον Ζουάν, αλλά ο ήρωας δεν έπαψε ποτέ να απασχολεί ανθρωπολογικά τους συγγραφείς τόσο εκείνους που προσπαθούν να τον αποδυναμώσουν μέσω της λυρικής τους ποίησης, της κριτικής ή του σαρκασμού, όσο και εκείνους που επεξεργάζονται με φλόγα και ταλέντο τον θρύλο. Επρεπε να περάσουμε από τον ρομαντισμό στη σύγχρονη εποχή για να πάψει ο αδίστακτος κατακτητής να πληρώνει με τη ζωή του τις ατιμίες του. Ανάμεσα όμως στους χαρακτηρισμούς του ως ψυχοπαθούς και στους ηθικολογικούς αφορισμούς υποβόσκει πάντα μια ανεπιτυχώς καμουφλαρισμένη πατριωτική υπερηφάνεια, μια αντρική σύμπνοια προς τον διαβόητο άκαρδο γόη. «Εχει το πλεονέκτημα πως είναι από τη γη μας, / είναι ο παραδοσιακός τύπος»έγραψε ο Θορίγια σε μία από τις σπιρτόζικες στροφές που συμπεριέλαβε στα απομνημονεύματά του. «Αλλωστε όλοι οι Ισπανοί θεωρούμε ότι είμαστε καρδιοκατακτητές».
Με λιγότερο θράσος και περισσότερη ποιητικότητα ο προαναφερόμενος Σάιντ Αρμέστο αντικατοπτρίζει αυτό το ρεύμα δυνατής αλληλεγγύης όταν αναρωτιέται μήπως υπάρχει κάποιο παράξενο μαγικό φίλτρο που να πυροδοτεί στην ισπανική ψυχή συμπάθεια για τον απατεώνα... και απαντά ο ίδιος: «Είναι γεγονός ότι αυτή η σαγηνευτική μορφή με τα γοητευτικά κατάμαυρα και δηλητηριώδη διαβολικά μάτια και τα πονηρά χείλη που σκορπούν υποσχέσεις και ερωτικά χαμόγελα προβάλλει ενώπιόν μας ως η προσωποποίηση μιας ολόκληρης εποχής, ως σύμβολο και κώδικας μιας νέας δραστήριας γενιάς με εξεγερμένα και ατίθασα ένστικτα, με αδάμαστη περηφάνια, με τεράστια τόλμη για δράση, πόλεμο, ακολασία, μιας γενιάς επιδέξιας στις μηχανορραφίες του έρωτα, που αδημονεί αιωνίως να γευτεί τις χαρές της ζωής μ΄ αυτή την υπέροχη παραφροσύνη της νιότης». Η σκανταλιά και η αταξία, το ατελείωτο ξεφάντωμα. Οι ερωτικές φιλοφρονήσεις, ο κομπασμός, τα όμορφα, τρελά, δημιουργικά νιάτα. Η τυπολογία του αιώνιου Ισπανού; Πάλι καλά που υπάρχει και η φωνή της επιστήμης, ο δόκτωρ Μαρανιόν (1887-1960) και ο νευροπαθολόγος Λαφόρα (1887-1971), δύο υπονομευτές της εθνικής ματαιοδοξίας. Τα επιχειρήματα του Μαρανιόν είναι πολύ γνωστά. Ο Δον Ζουάν κρύβει στο απύθμενο πάθος του για αποπλάνηση μια εφηβική αναποφασιστικότητα, ενδεικτική, ίσως, κάποιας ομοφυλοφιλικής ιδιοσυγκρασίας: «Αγαπά τις γυναίκες, αλλά είναι ανίκανος να αγαπήσει τη γυναίκα».
Οχι τόσο διαδεδομένες όσο εκείνες του Μαρανιόν αλλά εξίσου αιχμηρές είναι οι σκέψεις του προαναφερόμενου δόκτορoς Γκονθάλο Ρ. Λαφόρα, ενός διακεκριμένου δημοκρατικού διανοουμένου. με τον ισπανό φιλόσοφο Ορτέγκα ι Γκασέτ και τον Χοσέ Μαρία Σακριστάν της επιθεώρησης «Αρχεία Νευροβιολογίας». Ο Λαφόρα τοποθετεί τον Δον Ζουάν σε ένα πλαίσιο νευροψυχιατρικής ανάλυσης: παιδαριώδης (θέλει όποιο παιχνίδι δει μπροστά του, αλλά τα βαριέται όλα), υστερικός, αν κρίνει κανείς από το ευμετάβλητο των παρορμήσεών του, πολυσυλλεκτικός και μονίμως ανικανοποίητος, ο πολυγαμικός υπερερωτισμός του τον καθιστά, περισσότερο και από έναν άντρα προικισμένο με ένα σεξουαλικό όργανο, που οδηγεί τον άντρα. Αυτά τα παθολογικά χαρακτηριστικά, που ακόμη τα συναντά κανείς, δεν προκαλούν πάντα την απόρριψη. Υπάρχουν και γυναίκες οι οποίες, εύλογα, ελκύονται από τον εκπληκτικό σεξουαλικό δυναμισμό του Δον Ζουάν, από τη φήμη του ως εραστή, μια νοσηρή φήμη που υπόσχεται στιγμές έκστασης και ανατριχίλας.
Οικουμενική αρσενική φιγούρα μάλλον παρά απόρροια της βαθύτατα ριζωμένης ισπανικής φαλλοκρατίας, ο καρδιοκατακτητής εγκαινιάζει μια τάση αμοραλιστικής επιβεβαίωσης που ξεπερνά το όριο του απλού πολέμου ανάμεσα στα δύο φύλα. Εξ ου και τα ερωτήματα που προκύπτουν άμεσα: Είναι τόσο ποταπός ο Δον Ζουάν; Εχει πράγματι σκοπό να βλάψει με την κυνική του διαστροφή τις γυναίκες που ξελογιάζει, ή μήπως πρόκειται για έναν υπονομευτή των συναισθημάτων, των βεβαιοτήτων, των θεσμών, της καθεστηκυίας τάξεως; Ο Δον Ζουάν είναι ένας άντρας χωρίς την παραμικρή ικανότητα συναισθηματικής έκφρασης, ένας συλλέκτης εκστατικών στιγμών, ένας διαφθορέας γυναικών, οι οποίες τοποθετούνται εν είδει φευγαλέων τροπαίων στην προθήκη της αξιοθαύμαστης φυσιολογίας του· και είναι, επίσης, ένας ψεύτης που συνεχώς μεταμφιέζεται και εξαπατά. Ολα αυτά μπορούν να συνοψιστούν σε μία έννοια: στρατευμένη απιστία. Ο Δον Ζουάν ο Γυναικοκατακτητής αντλεί ιδιαίτερη απόλαυση από τις παντρεμένες γυναίκες, τις ξένες νύχτες γάμου και τις παρθένες που είναι λογοδοσμένες στον ίδιο τον Νυμφίο. Ο δονζουανισμός είχε πάντα μια ανίερη, αντιθρησκευτική απόχρωση, γι΄ αυτό και ο ομώνυμος ήρωας φτάνει στο αποκορύφωμα της απόλαυσης υπερπηδώντας τους πλίνθινους περιβόλους των μοναστηριών, γλιστρώντας ερωτικά μηνύματα από τις χαραμάδες.Πέρα όμως από αυτή τη ριζοσπαστική πολυγαμία και το μίσος του για τη συζυγική και γονεϊκή δέσμευση, η απιστία του είναι βαθύτερη και πιο γενικευμένη. Γι΄ αυτόν τον λόγο και όχι για τον υπερερωτισμό του έχουμε να κάνουμε πράγματι με ένα άτομο αναμφισβήτητα ποταπό. Ο Δον Ζουάν είναι ο άντρας που δεν παντρεύεται, δεν δεσμεύεται, δεν είναι πιστός, δεν τηρεί καμία υπόσχεση, δεν σέβεται καμία φιλία και δεν εκτιμά καμία αφοσίωση, δεν υπολογίζει κανένα δεσμό και του οποίου η ουσία είναι η άρνηση των αρχών μέσω των οποίων οι άνθρωποι καταλαβαίνουμε και στηρίζουμε ο ένας τον άλλον.
Οικουμενική αρσενική φιγούρα μάλλον παρά απόρροια της βαθύτατα ριζωμένης ισπανικής φαλλοκρατίας, ο καρδιοκατακτητής εγκαινιάζει μια τάση αμοραλιστικής επιβεβαίωσης που ξεπερνά το όριο του απλού πολέμου ανάμεσα στα δύο φύλα. Εξ ου και τα ερωτήματα που προκύπτουν άμεσα: Είναι τόσο ποταπός ο Δον Ζουάν; Εχει πράγματι σκοπό να βλάψει με την κυνική του διαστροφή τις γυναίκες που ξελογιάζει, ή μήπως πρόκειται για έναν υπονομευτή των συναισθημάτων, των βεβαιοτήτων, των θεσμών, της καθεστηκυίας τάξεως; Ο Δον Ζουάν είναι ένας άντρας χωρίς την παραμικρή ικανότητα συναισθηματικής έκφρασης, ένας συλλέκτης εκστατικών στιγμών, ένας διαφθορέας γυναικών, οι οποίες τοποθετούνται εν είδει φευγαλέων τροπαίων στην προθήκη της αξιοθαύμαστης φυσιολογίας του· και είναι, επίσης, ένας ψεύτης που συνεχώς μεταμφιέζεται και εξαπατά. Ολα αυτά μπορούν να συνοψιστούν σε μία έννοια: στρατευμένη απιστία. Ο Δον Ζουάν ο Γυναικοκατακτητής αντλεί ιδιαίτερη απόλαυση από τις παντρεμένες γυναίκες, τις ξένες νύχτες γάμου και τις παρθένες που είναι λογοδοσμένες στον ίδιο τον Νυμφίο. Ο δονζουανισμός είχε πάντα μια ανίερη, αντιθρησκευτική απόχρωση, γι΄ αυτό και ο ομώνυμος ήρωας φτάνει στο αποκορύφωμα της απόλαυσης υπερπηδώντας τους πλίνθινους περιβόλους των μοναστηριών, γλιστρώντας ερωτικά μηνύματα από τις χαραμάδες.Πέρα όμως από αυτή τη ριζοσπαστική πολυγαμία και το μίσος του για τη συζυγική και γονεϊκή δέσμευση, η απιστία του είναι βαθύτερη και πιο γενικευμένη. Γι΄ αυτόν τον λόγο και όχι για τον υπερερωτισμό του έχουμε να κάνουμε πράγματι με ένα άτομο αναμφισβήτητα ποταπό. Ο Δον Ζουάν είναι ο άντρας που δεν παντρεύεται, δεν δεσμεύεται, δεν είναι πιστός, δεν τηρεί καμία υπόσχεση, δεν σέβεται καμία φιλία και δεν εκτιμά καμία αφοσίωση, δεν υπολογίζει κανένα δεσμό και του οποίου η ουσία είναι η άρνηση των αρχών μέσω των οποίων οι άνθρωποι καταλαβαίνουμε και στηρίζουμε ο ένας τον άλλον.
Η εκδοχή του Μολιέρου
Ο πιο γνήσιος, πιο ασεβής και πιο ολέθριος Δον Ζουάν απ΄ όλους, αυτός που παίρνει παράσημο ως serial lover, είναι o ήρωας του Μολιέρου σε ένα από τα εκπληκτικότερα έργα ολόκληρης της λογοτεχνικής σκηνής, το «Δον Ζουάν ή η πέτρινη ευωχία». Ανάμεσα στον Τίρσο και στον Μότσαρτ (ο Ντον Τζιοβάνι είναι κατά βάση εμπνευσμένος, εμμέσως έστω, από το γαλλικό δράμα), ο Μολιέρος οδηγεί στα άκρα το προφίλ του ακόλαστου ήρωα με ένα έργο γραμμένο σε υπέροχη πρόζα, το οποίο, λόγω της ωμότητας με την οποία εκθέτει τις πράξεις και τα κίνητρα του Δον Ζουάν, έγινε αντικείμενο σκανδάλων και λογοκρισίας από την πρώτη κιόλας στιγμή που παρουσιάστηκε. Και αυτός ο Δον Ζουάν όχι μόνο αποπλανεί, απολαμβάνει και περιφρονεί κατ΄ εξακολούθηση και με ταπεινωτική διεκπεραιωτική βιασύνη τις... εκλεκτές του, αλλά είναι και πεπεισμένος για τον αισθησιακά δίκαιο χαρακτήρα των εν λόγω κατορθωμάτων του, σίγουρος ότι προσφέρει στις γυναίκες τη δυνατότητα να βιώσουν την πιο ποθητή ηδονή. Γι΄ αυτόν, μόνο το πάθος είναι όμορφο και αναζωογονητικό. Αντιθέτως, η ηρεμία του έρωτα αποχαυνώνει. Αλλά ο Δον Ζουάν του Μολιέρου υπερβαίνει τα όρια της γυναικείας προσβολής και ατίμωσης, επιδεικνύοντας μια θέληση κοινωνικής παράβασης, κατάργησης των κανόνων. Οπως λέει γι΄ αυτόν στην πρώτη σκηνή του έργου ο υπηρέτης Σγαναρέλος (άλλη αριστοτεχνική δραματική φιγούρα), ο αφέντης του «είναι ένας αιρετικός, ένας ανίερος που δεν πιστεύει ούτε στον Παράδεισο, ούτε στους αγίους, ούτε στον Θεό, ούτε στα κακά πνεύματα» ( «στους λυκανθρώπους», λέει κατά λέξη ο Σγαναρέλος). Πρόκειται λοιπόν για ένα άτομο που συνδέει την απόκτηση της ηδονής με την παράβαση των μεγάλων καθιερωμένων ταμπού: της σύμβασης του γάμου, της συζυγικής ζωής, της θρησκευτικής πίστης, των νεκρώσιμων τελετουργιών. Και τού κατά παράδοση σεβασμού απέναντι στην αξία της αρετής, την οποία γελοιοποιεί με περισσή ευφράδεια στον τελευταίο του μονόλογο ενάντια στον «αγαθό άνθρωπο», χαρακτηριστικό εκπρόσωπο της κακής συνήθειας της υποκρισίας που, σύμφωνα με τον Δον Ζουάν, «όπως όλες οι κακές συνήθειες της μόδας, έτσι και αυτή θεωρείται αρετή».
Ο πιο γνήσιος, πιο ασεβής και πιο ολέθριος Δον Ζουάν απ΄ όλους, αυτός που παίρνει παράσημο ως serial lover, είναι o ήρωας του Μολιέρου σε ένα από τα εκπληκτικότερα έργα ολόκληρης της λογοτεχνικής σκηνής, το «Δον Ζουάν ή η πέτρινη ευωχία». Ανάμεσα στον Τίρσο και στον Μότσαρτ (ο Ντον Τζιοβάνι είναι κατά βάση εμπνευσμένος, εμμέσως έστω, από το γαλλικό δράμα), ο Μολιέρος οδηγεί στα άκρα το προφίλ του ακόλαστου ήρωα με ένα έργο γραμμένο σε υπέροχη πρόζα, το οποίο, λόγω της ωμότητας με την οποία εκθέτει τις πράξεις και τα κίνητρα του Δον Ζουάν, έγινε αντικείμενο σκανδάλων και λογοκρισίας από την πρώτη κιόλας στιγμή που παρουσιάστηκε. Και αυτός ο Δον Ζουάν όχι μόνο αποπλανεί, απολαμβάνει και περιφρονεί κατ΄ εξακολούθηση και με ταπεινωτική διεκπεραιωτική βιασύνη τις... εκλεκτές του, αλλά είναι και πεπεισμένος για τον αισθησιακά δίκαιο χαρακτήρα των εν λόγω κατορθωμάτων του, σίγουρος ότι προσφέρει στις γυναίκες τη δυνατότητα να βιώσουν την πιο ποθητή ηδονή. Γι΄ αυτόν, μόνο το πάθος είναι όμορφο και αναζωογονητικό. Αντιθέτως, η ηρεμία του έρωτα αποχαυνώνει. Αλλά ο Δον Ζουάν του Μολιέρου υπερβαίνει τα όρια της γυναικείας προσβολής και ατίμωσης, επιδεικνύοντας μια θέληση κοινωνικής παράβασης, κατάργησης των κανόνων. Οπως λέει γι΄ αυτόν στην πρώτη σκηνή του έργου ο υπηρέτης Σγαναρέλος (άλλη αριστοτεχνική δραματική φιγούρα), ο αφέντης του «είναι ένας αιρετικός, ένας ανίερος που δεν πιστεύει ούτε στον Παράδεισο, ούτε στους αγίους, ούτε στον Θεό, ούτε στα κακά πνεύματα» ( «στους λυκανθρώπους», λέει κατά λέξη ο Σγαναρέλος). Πρόκειται λοιπόν για ένα άτομο που συνδέει την απόκτηση της ηδονής με την παράβαση των μεγάλων καθιερωμένων ταμπού: της σύμβασης του γάμου, της συζυγικής ζωής, της θρησκευτικής πίστης, των νεκρώσιμων τελετουργιών. Και τού κατά παράδοση σεβασμού απέναντι στην αξία της αρετής, την οποία γελοιοποιεί με περισσή ευφράδεια στον τελευταίο του μονόλογο ενάντια στον «αγαθό άνθρωπο», χαρακτηριστικό εκπρόσωπο της κακής συνήθειας της υποκρισίας που, σύμφωνα με τον Δον Ζουάν, «όπως όλες οι κακές συνήθειες της μόδας, έτσι και αυτή θεωρείται αρετή».