Η ιστορία του διάσημου πίνακα του Klimt, που έκλεψαν οι Nαζί. Η Αυστρία αναγκάστηκε να τον επιστρέψει μετά από 68 χρόνια και πουλήθηκε για 135 εκ. δολάρια... Η γυναίκα που απεικονίζεται στον πίνακα του Κλιμτ είναι η Adele Bloch-Bauer, η σύζυγος του Αυστριακού μεγιστάνα Ferdinand Bloch-Bauer, ο οποίος ζήτησε από τον καλλιτέχνη Κλιμτ να ζωγραφίσει το πορτρέτο της γυναίκας του, όταν εκείνη ήταν 25 ετών.Το πρώτο και πιο γνωστό από τα δύο έργα που έφτιαξε ο Κλιμτ είναι η «Γυναίκα από Χρυσό». Η αυστριακή Adele φιλοξενούσε συχνά μουσικούς και καλλιτέχνες στο μεγάλο σαλόνι της κοντά την Κρατική Όπερα της Βιέννης. Όμως, έγινε ευρύτερα γνωστή μέσα από το έργο του Κλιμτ το 1907. Ο Κλιμτ την ζωγράφισε να φορά μια εντυπωσιακή χρυσή τουαλέτα και να περιτριγυρίζεται από αιγυπτιακά σύμβολα. Η εικόνα της έγινε η επιτομή της Χρυσής Εποχής της Βιέννης.
Κάθε Κυριακή η Εβραιο – αυστριακή οικογένεια της Maria Victoria Bloch-Bauer, πήγαινε στο σπίτι του θείου τους, κοντά στην Όπερα της Βιέννης. Το σπίτι των ευκατάστατων Bloch-Bauer ήταν κομψά διακοσμημένο με καλοσχεδιασμένα έπιπλα, όμορφες ταπετσαρίες, πίνακες καλλιτεχνών και ακριβές συλλογές από πορσελάνες και ασημικά. Ταυτόχρονα, ήταν το «στέκι» της Βιενέζικης Τέχνης για μουσικούς, ζωγράφους και συγγραφείς. Η Maria πάντα θυμόταν ότι στο σπίτι δέσποζε ένας μεγάλος πίνακας της θείας της, Adele Bloch-Bauer. Τον είχε ζωγραφίσει το 1907, ο Gustav Klimt, ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του κινήματος της Απόσχισης (Sezession) της Βιέννης. Ο Klimt διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της Art Nouveau. Άλλοι τέσσερις πίνακες του, που είχαν παραγγελθεί από το θείο της, κοσμούσαν μερικούς από τους τοίχους της πολυτελούς κατοικίας. Στην προσωπογραφία της Adele Bloch-Bauer, κυριαρχούσε το χρυσό ως διακοσμητικό στοιχείο. Ο καλλιτέχνης πρόσθεσε επίσης μυκηναϊκά μοτίβα και ζωγράφισε με χρυσό ακόμη και το ακριβό κολιέ που φορούσε στο λαιμό της. Ήταν η «χρυσή περίοδος» του Gustav Klimt και της Βιέννης. Ένας από τους καλύτερους πίνακες του και ο ακριβότερος που πωλήθηκε ποτέ. Η αξία του έφτασε τα 135 εκατομμύρια δολάρια και σήμερα εκτίθεται στο Neue Galerie της Νέας Υόρκης από το 2006. Η αγαπημένη θεία της Μαρίας πέθανε το 1925 από μηνιγγίτιδα, σε ηλικία 44 ετών. Στη διαθήκη της ζητούσε οι πίνακες του Gustav Klimt που είχε παραγγείλει ο άνδρας της, να δωρηθούν στην Εθνική Πινακοθήκη της Αυστρίας. Φυσικά δεν γνώριζε ότι θα γίνει προσάρτηση της χώρας στη ναζιστική Γερμανία. Τα χρόνια πέρασαν, αλλά οι πίνακες δεν έφυγαν ποτέ από το σπίτι.
Η Μαρία Άλτμαν
Λίγο πριν από την προσάρτηση της Αυστρίας από τους Ναζί, η Μαρία ερωτεύτηκε και παντρεύτηκε τον τραγουδιστή της όπερας Fritz Altmann. Τα γαμήλια δώρα του θείου της ήταν ένα ζευγάρι διαμαντένια σκουλαρίκια και το πανάκριβο κολιέ, που φορούσε η θεία Adele στις δύο προσωπογραφίες του Gustav Klimt. Το 1938 οι Nαζί άρχισαν το κυνήγι των Εβραίων της Αυστρίας. Μπήκαν στο σπίτι της και έκλεψαν τα πάντα. Το πανάκριβο τσέλο Stradivarius του πατέρα της, αλλά και τα χρυσαφικά της θείας της. Το κολιέ εστάλη στη γυναίκα του Γκέρινγκ ως δώρο. Το ίδιο έκαναν και στο σπίτι του θείου της, όπου έκλεψαν όλους του πολύτιμους πίνακες και τις ακριβές συλλογές του. Μετά από πολλές περιπέτειες η Μαρία και ο άνδρας της κατάφεραν να ξεφύγουν από τους Nαζί και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και να φτάσουν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Είχαν αφήσει πίσω τα πάντα και τα όμορφα χρόνια στην αγαπημένη τους χώρα, είχαν τελειώσει. Η Μαρία όμως δεν θα ξεχνούσε ποτέ τα έργα και τις ημέρες των ναζί. Τα χρόνια πέρασαν και η Μαρία για δεκαετίες πίστευε ότι, τα έργα του Gustav Klimt που κοσμούσαν το σπίτι του θείου της, βρίσκονταν στην γκαλερί του παλατιού Belvedere, όπως επιθυμούσε με τη διαθήκη της η θεία Adele. Οι επισκέπτες που θαύμαζαν τον πίνακα με την προσωπογραφία, διάβαζαν σε μια ταμπελίτσα «Adele Bloch-Bauer 1907, δωρεά από Adele και Ferdinand Bloch-Bauer». Το 1998 όμως, σε ηλικία 82 ετών, η Maria Altmann έμαθε από τον Αυστριακό ρεπόρτερ Hubertus Czernin μια σημαντική πληροφορία. Μπορούσε να διεκδικήσει την κληρονομιά του θείου της που πέθανε το 1945, συμπεριλαμβανομένων και των έργων του Gustav Klimt.
Ο Ferdinand Bloch-Bauer στη διαθήκη του έγραφε, ότι όριζε νόμιμους κληρονόμους της περιουσίας του, τα ανίψια του. Οι Ναζί όμως είχαν κλέψει νωρίτερα τους πίνακες από το σπίτι του και τα είχαν κληροδοτήσει στους Αυστριακούς από το 1941. Η Μαρία προσέλαβε για δικηγόρο της τον Αμερικανό, εβραϊκής καταγωγής Randol Schoenberg, εγγονό των Αυστριακών συνθετών Arnold Schoenberg και Eric Zeisl. Όταν η Μαρία ταξίδεψε στη Βιέννη μετά από χρόνια, επισκέφτηκε τη γκαλερί. Είδε την προσωπογραφία της θείας της Adele, στάθηκε δίπλα και φώναξε δυνατά «αυτός ο πίνακας ανήκει σε μένα». Μήνυσε το Αυστριακό κράτος που προσπάθησε με κάθε τρόπο να κρατήσει στην κατοχή του την «Βιενέζα Μόνα Λίζα». Η Μαρία πίστευε ότι δεν θα ζούσε για να δει να της επιστρέφεται ο πίνακας και συχνά έλεγε στον Τύπο, ότι η Αυστρία καθυστερούσε επίτηδες για να πεθάνει. Το 2004 η υπόθεση της διεκδίκησης του διάσημου πίνακα, εξετάστηκε από διαιτησία στην Αυστρία και η Maria Altmann δικαιώθηκε. Ο πίνακας της επεστράφη και τον πούλησε για το τεράστιο ποσό των 135 εκατομμυρίων δολαρίων. Όταν οι αυστριακοί δικηγόροι τη ρώτησαν αν μπορεί να «δανείσει» πάλι τον πίνακα της Adele στην χώρα καταγωγής της, η Μαρία απάντησε με αυστηρό τρόπο. «Σας τον δανείσαμε για 68 χρόνια. Αρκετά με τα δανεικά».
Τρέιλερ της ταινίας «Γυναίκα από χρυσό», που «ζωντανεύει» την ιστορία του κλεμμένου πίνακα και της επιστροφής του στην Maria Altmann....
Γιος ενός χαράκτη χρυσού, ο Γκούσταβ Κλιμτ ήταν το δεύτερο από τα επτά παιδιά της οικογένειας. Με τον αδελφό του Ερνστ κέρδισαν υποτροφίες στην Αυστριακή Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών, όπου έγιναν φίλοι με τον Φρανς Ματς, επίσης καλλιτέχνη. Το 1881 οι τρεις τους ίδρυσαν την Εταιρεία Καλλιτεχνών για να προωθήσουν το έργο τους. Τα έργα τους άρεσαν και είχαν σημαντικές παραγγελίες και καθολική αναγνώριση. Το ύφος των πρώιμων έργων τους είναι συμβατικός νεοκλασσικισμός, με μορφές σαν του Μικελάντζελο. Ο Κλιμτ έμοιαζε έτοιμος για μια επικερδή καριέρα ως καλλιτέχνης του κατεστημένου. Όμως ενώ το ύφος του γινόταν αποδεκτό, εκείνος το απέρριψε. Ο θάνατος του Ερνστ τον Δεκέμβριο του 1892, τον συγκλόνισε. Άφησε τη συμβατική ζωγραφική και δυο χρόνια αργότερα η εταιρεία διαλύθηκε. Ήταν η εποχή του ιμπρεσιονισμού αν και το κίνημα άργησε να φτάσει στην Αυστρία. Όμως σταδιακά οι καινοτόμοι καλλιτέχνες όπως ο Κλιμτ υιοθέτησαν τη νέα τεχνική. Τότε ξέσπασε πολυετής διαμάχη μεταξύ παραδοσιακών και προοδευτικών καλλιτεχνών, που έφτασε στο ζενίθ της το 1897. Περίπου 20 καλλιτέχνες του παραδοσιακού Οίκου Καλλιτεχνών, μεταξύ των οποίων ο Κλιμτ, παραιτήθηκαν κι οργάνωσαν τη Βιεννέζικη Απόσχιση. Ο Κλιμτ ήταν το πλέον επιφανές της μέλος. Οι πλούσιοι διανοούμενοι του ζήτησαν να ζωγραφίσει πορτρέτα των συζύγων τους. Το ότι οι μορφές στους πίνακες έμοιαζαν ελάχιστα με τις γυναίκες τους δεν τους απασχολούσε. Αντίθετα. Για παράδειγμα, το περίφημο πορτρέτο της Αντέλ Μποχ-Μπάουερ. Μια ωχρή γυναίκα με μαύρα μαλλιά και ξαναμμένα μάγουλα μας κοιτάζει με έκφραση αινιγματική. Το υπόλοιπο έργο είναι ένας στρόβιλος από χρυσό και σύμβολα. Ο Κλιμτ είχε πάθος με το χρυσό χρώμα και το χρησιμοποιούσε ευρέως. Οι γυναίκες ήταν το αγαπημένο του θέμα. Όταν υπάρχουν άντρες, τα πρόσωπά τους είναι συχνά καλυμμένα ή κρυμμένα. Στο «Φιλί», το γνωστότερο έργο του, ένας άντρας σκύβει πάνω από μια γυναίκα και τη φιλά στο μάγουλο. Εκείνη, με το κεφάλι σε αφύσικα ορθή γωνία, μοιάζει λιωμένη στα χέρια του. Είναι κι οι δύο ντυμένοι στα χρυσά και γονατίζουν στο καλυμμένο με άνθη έδαφος. Οι φεμινίστριες τον κατηγορούν ότι παρουσιάζει τις γυναίκες ως παθητικά αντικείμενα στην αντρική επιθυμία. Όπως λένε, ο άντρας στο «Φιλί» είναι ισχυρότερος από τη γυναίκα, η οποία στηρίζεται πάνω του. Όμως, το κοινό βλέπει απλώς μια απεικόνιση του έρωτα και του πάθους σ’ έναν φανταστικό χρυσό και λουλουδένιο κόσμο. Περί το 1910, το ύφος του απομακρύνθηκε από αυτή τη διακοσμητική προσέγγιση. Ένα δεύτερο πορτρέτο της Αντέλ Μπλοχ-Μπάουερ το 1912 δεν έχει το έντονο χρυσό. Η λευκοντυμένη Αντέλ έρχεται σε αντίστιξη με τα μπλε, πράσινα και ροζ. Δυστυχώς, ο Κλιμτ δεν είχε χρόνο ν’ αναπτύξει το νέο του ύφος. Το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου περιόρισε την καλλιτεχνική του παραγωγή κι έπαθε εγκεφαλικό στις 11 Ιανουαρίου 1918. Με μερική παράλυση, μεταφέρθηκε σε νοσοκομείο, όπου πέθανε από πνευμονία στις 6 Φεβρουαρίου. Παρέμεινε στο περιθώριο της δημοφιλούς τέχνης, αλλά με την πώληση του πορτρέτου της Αντέλ Μπλοχ-Μπάουερ το 2006 το όνομά του έγινε πασίγνωστο. Άλλωστε, 135 εκατομμύρια δολάρια τραβούν σίγουρα την προσοχή του κόσμου. Δεν συμφωνούν όμως όλοι. Όταν κάποιοι είπαν, ότι ο πίνακας άξιζε ακόμη περισσότερα, ένας κριτικός της Guardian διαμαρτυρήθηκε: «Περισσότερα τι; Όχι χρήματα πάντως. Μήπως ήταν η αξία του χρυσού αν τον ξύσεις απ’ τον πίνακα;»...