Ο θρύλος του Ρομπέν των Δασών αποτελεί βασικό συστατικό στοιχείο της αγγλικής λογοτεχνίας εδώ και δεκαετίες, μολονότι δεν υπάρχει, απ' όσο γνωρίζουμε, καμία απόδειξη πως ο Ρομπέν είναι ιστορικά υπαρκτό πρόσωπο. Στον κινηματογράφο μάλιστα και στην τηλεόραση μετράει κανείς πάνω από 30 παραγωγές του θρύλου.
Ο Ρομπέν των Δασών, δηλαδή ο Ρόμπιν Χουντ, είναι ένας από τους πιο εμβληματικούς λαϊκούς ήρωες στην ιστορία της Αγγλίας. Η φήμη ότι έκλεβε χρήματα από τους πλούσιους για να τα μοιράζει στους φτωχούς και κατατρεγμένους, πολεμώντας την αδικία, τον κατέστησε έναν από τους πιο αγαπητούς ήρωες παγκοσμίως. Ωστόσο, η ύπαρξη του αμφισβητείται. Τα ερωτήματα εάν πρόκειται για αληθινό πρόσωπο και ποιος ήταν στην πραγματικότητα δεν έχουν απαντηθεί ικανοποιητικά και πολλές εκδοχές του Ρόμπιν Χουντ έχουν κατά καιρούς παρουσιαστεί. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι ο Ρομπέν των Δασών, όπως έγινε γνωστός, ήταν προϊόν μυθοπλασίας και τις πρώτες αναφορές στο όνομά του βρίσκουμε σε παραδοσιακές μπαλάντες. Αυτά τα τραγούδια όμως, δεν αποτελούν ιστορικά στοιχεία και ενδεχομένως να μη γράφτηκαν την εποχή που το όνομα του Ρομπέν έκανε την εμφάνισή του. Οι ιστορίες αυτές μεταφέρθηκαν από γενιά σε γενιά προφορικά και αγαπήθηκαν από το λαό.
Η πράσινη στολή και τα ξωτικά
Ο Ρομπέν των Δασών είναι το θέμα πολλών ιστοριών και θρύλων. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι ο Ρομπέν υπήρξε μόνο ως ήρωας των μυθιστορημάτων και ότι οι περιπέτειές του είναι γεμάτες συμβολισμούς. Για παράδειγμα λέγεται ότι το πράσινο χρώμα της παραδοσιακής στολής του Ρομπέν συμβολίζει το χρώμα των ξωτικών του δάσους. Το πράσινο χρώμα ίσως συνδέεται με την άνοιξη που τονίζεται ιδιαίτερα στις μπαλάντες, συσχετίζοντας τον Ρομπέν με το θαύμα της ζωής. Ο Ρομπέν συνδέθηκε με το ξωτικό Hodekin, με τον Woden τη γερμανική εκδοχή του Odin που είναι θεός της γερμανικής μυθολογίας και τον Hobgoblin που είναι γνωστός ως Ρομπέν Goodfellow, γνωστός και ως Puck. Και οι τρεις ήρωες είναι υπερφυσικοί και ως τέτοιος πρέπει να θεωρείται και ο Ρομπέν. Εκτός όμως από τις θεωρίες περί φανταστικού ήρωα, υπάρχουν άλλοι μελετητές που υποστηρίζουν ότι ο Ρομπέν ήταν ένα υπαρκτό ιστορικό πρόσωπο. Για την ακρίβεια οι πρώτες μπαλάντες αναφέρουν και συνδέουν τον Ρομπέν με υπαρκτά μέρη, όπως π.χ το δάσος του Σέργουντ. Ένα όμως πρόβλημα σε αυτήν την εκδοχή είναι πως το όνομα Ρόμπιν Χουντ ήταν πολύ κοινό στην μεσαιωνική Αγγλία. Το όνομα Ρόμπερτ και το υποκοριστικό του Ρόμπιν είναι και τα δύο πολύ συνηθισμένα ονόματα τον 13ο αιώνα.
Η πράσινη στολή και τα ξωτικά
Ο Ρομπέν των Δασών είναι το θέμα πολλών ιστοριών και θρύλων. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι ο Ρομπέν υπήρξε μόνο ως ήρωας των μυθιστορημάτων και ότι οι περιπέτειές του είναι γεμάτες συμβολισμούς. Για παράδειγμα λέγεται ότι το πράσινο χρώμα της παραδοσιακής στολής του Ρομπέν συμβολίζει το χρώμα των ξωτικών του δάσους. Το πράσινο χρώμα ίσως συνδέεται με την άνοιξη που τονίζεται ιδιαίτερα στις μπαλάντες, συσχετίζοντας τον Ρομπέν με το θαύμα της ζωής. Ο Ρομπέν συνδέθηκε με το ξωτικό Hodekin, με τον Woden τη γερμανική εκδοχή του Odin που είναι θεός της γερμανικής μυθολογίας και τον Hobgoblin που είναι γνωστός ως Ρομπέν Goodfellow, γνωστός και ως Puck. Και οι τρεις ήρωες είναι υπερφυσικοί και ως τέτοιος πρέπει να θεωρείται και ο Ρομπέν. Εκτός όμως από τις θεωρίες περί φανταστικού ήρωα, υπάρχουν άλλοι μελετητές που υποστηρίζουν ότι ο Ρομπέν ήταν ένα υπαρκτό ιστορικό πρόσωπο. Για την ακρίβεια οι πρώτες μπαλάντες αναφέρουν και συνδέουν τον Ρομπέν με υπαρκτά μέρη, όπως π.χ το δάσος του Σέργουντ. Ένα όμως πρόβλημα σε αυτήν την εκδοχή είναι πως το όνομα Ρόμπιν Χουντ ήταν πολύ κοινό στην μεσαιωνική Αγγλία. Το όνομα Ρόμπερτ και το υποκοριστικό του Ρόμπιν είναι και τα δύο πολύ συνηθισμένα ονόματα τον 13ο αιώνα.
Το «Hood», που στα ελληνικά σημαίνει κουκούλα, ήταν εξίσου συνηθισμένο επώνυμο και συνδεόταν είτε με τον κατασκευαστή κουκούλας ή με αυτόν που τη φοράει. Συνεπώς, είναι πολύ πιθανό να υπήρχαν πολλοί Ρόμπιν Χούντ στην μεσαιωνική Αγγλία, αρκετοί εκ των οποίων να ταίριαζαν στην περιγραφές των θρύλων. Ένας συγγραφέας ισχυρίστηκε ότι ο Ρόμπιν Χουντ ήταν ο κόμης του Χάντινγκτον και ότι θάφτηκε στο ανατολικό Γιόρκσαϊρ. Ο συγγραφέας βασίστηκε σε μια επιγραφή που βρέθηκε σε τάφο που έλεγε ότι αυτό ήταν το μέρος που αναπαυόταν ο Ρομπέν. Άλλοι υποστηρίζουν ότι ο Ρομπέν δεν καταγόταν από το Νότινγχαμ, αλλά από το Γιόρκ και αντί για το δάσος του Σέργουντ, ο Ρομπέν έβρισκε καταφύγιο στο δάσος Μπαρνσντέηλ που βρίσκεται στα σύνορα μεταξύ του νοτίου και του δυτικού Γιόρκσαϊρ. Αυτή είναι μια εκδοχή που βρίσκεται σε μια από τις πρώτες μπαλάντες του 15ου αιώνα με τίτλο «A gest of Robin Hood». Στη μπαλάντα αναφέρεται μια εκκλησία που εικάζεται πως πρόκειται για την εκκλησία της Μαρίας Μαγδαληνής του Κάμπσαλ στο Γιόρκσαϊρ, όπου ο Ρομπέν παντρεύτηκε τη Μάριαν. Εξάλλου μόνο λίγες μπαλάντες αναφέρουν τον εχθρό του Ρομπέν, τον σερίφη του Νότινγχαμ και μόνο μία, με τον τίτλο «Robin Hood and the monk», αναφέρει την πόλη Νότινγχαμ. Όσον αφορά στο όνομα του Ρομπέν, η παλαιότερη αναφορά βρίσκεται σε δικαστικό έγγραφο του 1226 στην πόλη Γιόρκ. Σύμφωνα με τα αυτά τα έγγραφα, ο Ρόμπιν Χουντ που αναφέρεται έχασε την περιουσία του, (32 σελίνια και 6 πένες) όταν την κατέσχεσαν επειδή χρωστούσε στη εκκλησία του Αγίου Πέτρου και στη συνέχεια ο ίδιος βγήκε στην παρανομία. Οι περισσότεροι ιστορικοί τείνουν προς αυτήν την εκδοχή, θεωρώντας τον Ρομπέν που αναφέρεται στο δικαστικό έγγραφο ως αυτόν που προσεγγίζει περισσότερο την αλήθεια. Όποια και αν είναι όμως η αλήθεια για το πρόσωπο του Ρομπέν των Δασών, το βέβαιο είναι πως η ιστορία του θα εξακολουθήσει να συγκινεί και να τραβά το ενδιαφέρον των ιστορικών. Είναι γνωστό πως πολλές ταινίες γυρίστηκαν γύρω από τη ιστορία του. Σε κάποιες εμφανίζεται ως ο ήρωας της Αγγλίας που αγωνίστηκε κατά των Νορμανδών, ιδέα που δέσποζε τον 19ο αιώνα και σε άλλες με μία πιο ανθρωποκεντρική μορφή, όπως στην ταινία του Ντίσνεϋ.
Τα πρώτα ίχνη
Πάντως, τα πρώτα ίχνη του πραγματικού Ρομπέν των Δασών εντοπίζονται στο Γιορκσάιρ της Αγγλίας, το 1225, ισχυρίζεται ο Ντέιβιντ Κρουκ, πρώην υπάλληλος της Υπηρεσίας Δημοσίων Αρχείων της Βρετανίας, που γράφει ένα βιβλίο αποδεικνύοντας ότι ο παράνομος ήρωας υπήρξε ως φυσικό πρόσωπο. Αν και ο Κρουκ προέρχεται από το Μάνσφιλντ, περιοχή που επίσης διεκδικεί την πατρότητα του Ρομπέν, ωστόσο λέει: «Μπορώ να κάνω την ισχυρότερη υπόθεση, δεδομένου του πόσο περιοριστική είναι η απόδειξη ότι ένας άνθρωπος που αποκαλείται Ρομπέν Χοντ, ήταν παράνομος και κυνηγήθηκε το 1225 από έναν σερίφη και αιχμαλωτίστηκε (ο Σερίφης του Σέργουντ είναι στις περισσότερες εκδοχές ο αιώνιος αντίπαλος του Ρομπέν των Δασών). Στους λογαριασμούς του Γιορκσάιρ του 1225 αναγράφεται το καταβαλλόμενο ποσό για την αγορά μιας αλυσίδας με την οποία θα τον κρεμούσαν. Ξέραμε ακριβώς πόσα ξόδεψαν για την επίσπευση της σύλληψής του». Η υπόθεση του Κρουκ, ότι ο Ρομπέν υπήρξε και έδρασε τη δεκαετία του 1220, μοιάζει πειστική. Αμέσως μετά ο θρύλος του Ρομπέν εξαπλώθηκε σε κάθε μεριά της Αγγλίας.
«Η κοινή λογική λέει πως η εκδοχή του Ρομπέν που έχουμε σήμερα είναι μια μείξη διαφορετικών ιστοριών που ξεκίνησαν από τους τροβαδούρους» εκτιμά ο διευθυντής της Παγκόσμιας Ενωσης για τον Ρομπέν των Δασών, Μπομπ Γουάιτ. «Ο Ρομπέν ήταν σημαντικός χαρακτήρας στα μεσαιωνικά έργα. Καθώς οι τροβαδούροι ταξίδευαν σε όλη τη χώρα, προσέθεταν ιστορίες και καθώς επέστρεφαν την επόμενη χρονιά ο μύθος αναπτυσσόταν».
Εκείνη την εποχή οι άνθρωποι περνούσαν πολύ εύκολα στην παρανομία, υπενθυμίζει ο αρχαιολόγος Αντι Γκάουντ. «Ηταν γνωστό ότι η μεσαιωνική κοινωνία ήταν βίαιη. Εύκολα, λοιπόν, οι παράνομοι γίνονταν ήρωες και οι κοινοί εγκληματίες θεωρούνταν επαναστάτες. Ο Ρομπέν των Δασών στις μπαλάντες είναι αρκετά κτηνώδης χαρακτήρας, αλλά οι άνθρωποι δεν ανησυχούν γι’ αυτό, όπως και οι άνθρωποι της Αγριας Δύσης δεν ανησυχούσαν που ο Μπίλι Δε Κιντ ήταν κατά συρροήν δολοφόνος». Το πιο σίγουρο θα ήταν να πούμε ποια δεν είναι η πραγματική εκδοχή του Ρομπέν των Δασών. Σύμφωνα με τους μελετητές του, ο Ρομπέν δεν είχε άλογο, αλλά πορευόταν πεζός. Επίσης δεν είχε καμία σχέση με τον βασιλιά Ριχάρδο ή τον βασιλιά Ιωάννη. Ο μόνος βασιλιάς που αναφέρεται στις μπαλάντες του 14ου αιώνα είναι ένας Εδουάρδος, πιθανόν ο Β΄. Η πρώτη λογοτεχνική αναφορά του εμφανίζεται σε κείμενο του 1377, αλλά η πιο πρώιμη μπαλάντα για τον Ρομπέν που έχει διασωθεί είναι του 15ου αιώνα
Πάντως, τα πρώτα ίχνη του πραγματικού Ρομπέν των Δασών εντοπίζονται στο Γιορκσάιρ της Αγγλίας, το 1225, ισχυρίζεται ο Ντέιβιντ Κρουκ, πρώην υπάλληλος της Υπηρεσίας Δημοσίων Αρχείων της Βρετανίας, που γράφει ένα βιβλίο αποδεικνύοντας ότι ο παράνομος ήρωας υπήρξε ως φυσικό πρόσωπο. Αν και ο Κρουκ προέρχεται από το Μάνσφιλντ, περιοχή που επίσης διεκδικεί την πατρότητα του Ρομπέν, ωστόσο λέει: «Μπορώ να κάνω την ισχυρότερη υπόθεση, δεδομένου του πόσο περιοριστική είναι η απόδειξη ότι ένας άνθρωπος που αποκαλείται Ρομπέν Χοντ, ήταν παράνομος και κυνηγήθηκε το 1225 από έναν σερίφη και αιχμαλωτίστηκε (ο Σερίφης του Σέργουντ είναι στις περισσότερες εκδοχές ο αιώνιος αντίπαλος του Ρομπέν των Δασών). Στους λογαριασμούς του Γιορκσάιρ του 1225 αναγράφεται το καταβαλλόμενο ποσό για την αγορά μιας αλυσίδας με την οποία θα τον κρεμούσαν. Ξέραμε ακριβώς πόσα ξόδεψαν για την επίσπευση της σύλληψής του». Η υπόθεση του Κρουκ, ότι ο Ρομπέν υπήρξε και έδρασε τη δεκαετία του 1220, μοιάζει πειστική. Αμέσως μετά ο θρύλος του Ρομπέν εξαπλώθηκε σε κάθε μεριά της Αγγλίας.
«Η κοινή λογική λέει πως η εκδοχή του Ρομπέν που έχουμε σήμερα είναι μια μείξη διαφορετικών ιστοριών που ξεκίνησαν από τους τροβαδούρους» εκτιμά ο διευθυντής της Παγκόσμιας Ενωσης για τον Ρομπέν των Δασών, Μπομπ Γουάιτ. «Ο Ρομπέν ήταν σημαντικός χαρακτήρας στα μεσαιωνικά έργα. Καθώς οι τροβαδούροι ταξίδευαν σε όλη τη χώρα, προσέθεταν ιστορίες και καθώς επέστρεφαν την επόμενη χρονιά ο μύθος αναπτυσσόταν».
Εκείνη την εποχή οι άνθρωποι περνούσαν πολύ εύκολα στην παρανομία, υπενθυμίζει ο αρχαιολόγος Αντι Γκάουντ. «Ηταν γνωστό ότι η μεσαιωνική κοινωνία ήταν βίαιη. Εύκολα, λοιπόν, οι παράνομοι γίνονταν ήρωες και οι κοινοί εγκληματίες θεωρούνταν επαναστάτες. Ο Ρομπέν των Δασών στις μπαλάντες είναι αρκετά κτηνώδης χαρακτήρας, αλλά οι άνθρωποι δεν ανησυχούν γι’ αυτό, όπως και οι άνθρωποι της Αγριας Δύσης δεν ανησυχούσαν που ο Μπίλι Δε Κιντ ήταν κατά συρροήν δολοφόνος». Το πιο σίγουρο θα ήταν να πούμε ποια δεν είναι η πραγματική εκδοχή του Ρομπέν των Δασών. Σύμφωνα με τους μελετητές του, ο Ρομπέν δεν είχε άλογο, αλλά πορευόταν πεζός. Επίσης δεν είχε καμία σχέση με τον βασιλιά Ριχάρδο ή τον βασιλιά Ιωάννη. Ο μόνος βασιλιάς που αναφέρεται στις μπαλάντες του 14ου αιώνα είναι ένας Εδουάρδος, πιθανόν ο Β΄. Η πρώτη λογοτεχνική αναφορά του εμφανίζεται σε κείμενο του 1377, αλλά η πιο πρώιμη μπαλάντα για τον Ρομπέν που έχει διασωθεί είναι του 15ου αιώνα