Η νεαρή άθεη κι επαναστατημένη κατά των κοινωνικών ανισοτήτων, Φράνσις, πολέμιος της αδικίας, ηθοποιός ανούσιων τυποποιημένων ρόλων, ξανθιάς χαζογκόμενας, πιστής συζύγου και νοικοκυρούλας, πειθήνιας δακτυλογράφου και πρόθυμου θηλυκού (υπό προϋποθέσεις, και με το ανάλογον αντάλλαγμα, βεβαίως), αλέθεται από τις μυλόπετρες μιας βιομηχανίας που θεωρεί τον ηθοποιό «κρέας», άβουλο, πειθήνιο όργανο στις προδεδιαγραμμένες ιδιοτροπίες σεναριογράφων και σκηνοθετών. Όταν αντιστέκεται διαπράττει θανάσιμο αμάρτημα. Η καθωσπρέπει μάνα είναι πανταχού παρούσα για να εξασφαλίσει το political correct της κόρης της και την τιμή της οικογένειάς της. Διαφαίνεται μια γυναικεία ζήλεια από την πλευρά του υποταγμένου θηλυκού προς το επαναστατημένο βλαστάρι της. Όμως πέρα από την όποια ψυχαναλυτική οπτική, το κοινωνικό δράμα εκτυλίσσεται αναλλοίωτο από το Μεσαίωνα και έως τις μέρες μας. Το διαφορετικό εξοντώνεται, εξαλείφεται, εξανδραποδίζεται, άλλοτε άμεσα κι άλλοτε έμμεσα. Η καταστροφή μιας καριέρας, η σιωπή, η αγνόηση, η περιφρόνηση, η περιθωριοποίηση είναι μερικές φορές πιο δραστικές από τις πυρές των μαγισσών.Τελικά, η κοινωνία (η κάθε κοινωνία) διαφυλάσσει κάθε φορά τα όριά της (ακόμα κι αν διακηρύσσει ότι δεν υπάρχουν σύνορα, ακόμα κι αν έχει το ηλιακό άγαλμα της Ελευθερίας στο τελωνείο της...). Υπάρχουν όρια κι αλίμονο σε όποιον θα τα διαβεί.
Υπόθεση
Η Φράνσις Φάρμερ (Τζέσικα Λανγκ) είναι μια νέα κοπέλα αποφασισμένη να γίνει ηθοποιός, η οποία όμως αρνείται πεισματικά να ακολουθήσει το Χολιγουντιανό πρότυπο: απέχει από κάθε είδους ανούσιες εκδηλώσεις που προσδίδουν δημοσιότητα και επιμένει να βγαίνει στη σκηνή χωρίς μακιγιάζ. Οι επαναστατικές της ιδέες και οι πολιτικές της πεποιθήσεις την τοποθετούν στη μαύρη λίστα του Χόλυγουντ κατά την περίοδο του Μακαρθισμού. Η απελπισμένη της προσπάθεια να γίνει σταρ σε συνδυασμό με τις πιέσεις που δέχεται από τη μητέρα της, Λίλιαν (Κιμ Στάνλεϊ) την οδηγούν πολύ γρήγορα σε νευρικό κλονισμό. Ακόμα και όταν μπαίνει σε ψυχιατρική κλινική συνεχίζει να βασανίζεται: υποβάλλεται σε ριψοκίνδυνη επέμβαση στον εγκέφαλο και πέφτει θύμα βιασμού. Η Φράνσις βγαίνει από την κλινική προσπαθώντας να ορθοποδήσει, αλλά για να τα καταφέρει θα πρέπει να αντιμετωπίσει πρώτα τη μητέρα της.
Η Φράνσις Φάρμερ (Τζέσικα Λανγκ) είναι μια νέα κοπέλα αποφασισμένη να γίνει ηθοποιός, η οποία όμως αρνείται πεισματικά να ακολουθήσει το Χολιγουντιανό πρότυπο: απέχει από κάθε είδους ανούσιες εκδηλώσεις που προσδίδουν δημοσιότητα και επιμένει να βγαίνει στη σκηνή χωρίς μακιγιάζ. Οι επαναστατικές της ιδέες και οι πολιτικές της πεποιθήσεις την τοποθετούν στη μαύρη λίστα του Χόλυγουντ κατά την περίοδο του Μακαρθισμού. Η απελπισμένη της προσπάθεια να γίνει σταρ σε συνδυασμό με τις πιέσεις που δέχεται από τη μητέρα της, Λίλιαν (Κιμ Στάνλεϊ) την οδηγούν πολύ γρήγορα σε νευρικό κλονισμό. Ακόμα και όταν μπαίνει σε ψυχιατρική κλινική συνεχίζει να βασανίζεται: υποβάλλεται σε ριψοκίνδυνη επέμβαση στον εγκέφαλο και πέφτει θύμα βιασμού. Η Φράνσις βγαίνει από την κλινική προσπαθώντας να ορθοποδήσει, αλλά για να τα καταφέρει θα πρέπει να αντιμετωπίσει πρώτα τη μητέρα της.
Η ταινία σηματοδότησε το σκηνοθετικό ντεμπούτο του Γραμ Κλίφορντ, ο οποίος είχε μακρά θητεία στο χώρο του μοντάζ και συνεργασίες με σκηνοθέτες όπως ο Ρόμπερτ Όλτμαν, Σαμ Πέκινπα και ο Νίκολας Ρεγκ. Στην ταινία έκανε επίσης το ντεμπούτο του, σε μικρό ρόλο, ο Κέβιν Κόστνερ. Οι ηθοποιοί Τζέιν Φόντα, Σάλι Φιλντ, Ντάιαν Κίτον, Γκόλντι Χόουν, Μία Φάροου, Σίσι Σπέισεκ, Μπλάιθ Ντάνερ, Αν Άρτσερ, Λάιζα Μινέλι, Πάτι Ντιούκ, Μέριλ Στριπ, Νάταλι Γουντ και Σίμπιλ Σέπαρντ είχαν ενδιαφερθεί για το ρόλο της Φάρμερ, ο οποίος ανατέθηκε τελικά στη Τζέσικα Λανγκ. Η Λανγκ που μέχρι εκείνη την περίοδο είχε στο ενεργητικό της τις ταινίες Κινγκ Κονγκ (King Kong, 1976), Η παράσταση αρχίζει (All That Jazz, 1979) και Ο ταχυδρόμος χτυπάει πάντα δυο φορές (The Postman Always Rings Twice, 1981), έγινε αστέρι πρώτου μεγέθους και έλαβε αναγνωρισιμότητα (την ίδια χρονιά η ηθοποιός είχε σύμπρωταγωνιστήσει με τον Ντάστιν Χόφμαν στην ταινία Τούτσι (Tootsie, 1982). Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων η Λανγκ και ο συμπρωταγωνιστής της Σαμ Σέπαρντ ερωτεύτηκαν και έγιναν ζευγάρι. Οι δυο τους έζησαν μαζί για 30 περίπου χρόνια και απέκτησαν δυο παιδιά, χώρισαν όμως το 2012. Πολλά από τα γεγονότα που εξιστορεί η ταινία προκάλεσαν θύελλα αντιδράσεων και χαρακτηρίστηκαν μη αληθινά (κυρίως το γεγονός ότι η Φάρμερ υπέστη λοβοτομή, στην ψυχιατρική κλινική που νοσηλευόταν), ίσως επειδή η εν λόγω ιστορία έθιγε σε μεγάλο βαθμό το Χολυγουντιανό σύστημα.Η ταινία έλαβε δυο υποψηφιότητες: μια για τη Τζέσικα Λανγκ, υποψήφια για Όσκαρ Α' Γυναικείου Ρόλου και μια για την Κιμ Στάνλεϊ, υποψήφια για Όσκαρ Β' Γυναικείου Ρόλου. Η Τζέσικα Λανγκ έίχε ως κυριότερη αντίπαλο τη Μέριλ Στριπ και την ταινία Η Εκλογή της Σόφι (Sophie's Choice, 1982), ενώ στα στοιχήματα ο αγώνας ήταν αμφίρροπος και οι πιθανότητες μοιρασμένες. Η Στριπ τελικά υπερίσχυσε και η Λανγκ που ήταν υποψήφια και για Όσκαρ Β' Γυναικείου Ρόλου για την ταινία Τούτσι (Tootsie, 1982) υπερίσχυσε της συμπρωταγωνίστριάς της Κιμ Στάνλεϊ. Λίγο καιρό αργότερα, η Τζέσικα Λανγκ βραβεύτηκε για την ερμηνεία της στην ταινία από το Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Μόσχας
| |
Οι εξαιρετικές ερμηνείες της Τζέσικα Λανγκ και της Κιμ Στάνλεϊ διατρέχουν αυτή την ταινία που αφηγείται την ιστορία της Φράνσις Φάρμερ, μιας ηθοποιού από το Σιάτλ που δεν αφέθηκε στη συμβατική συμπεριφορά και στην υποκρισία της κοινωνίας, ανησυχούσε για όσα συνέβαιναν γύρω της και θέλησε ως δημόσιο πρόσωπο να ευαισθητοποιήσει τον κόσμο γύρω από τα προβλήματα της εποχής (πόλεμος και οικονομική ύφεση). Το Χόλιγουντ την απομόνωσε και η φιλόδοξη μητέρα της υπέγραψε για τον εγκλεισμό της σε ψυχιατρείο. Το "Φράνσις" βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ Μόσχας και φημολογείται ότι σήμανε το διαζύγιο της Λανγκ με τα μεγάλα στούντιο, που δεν της συγχώρησαν ένα φιλμ-καταγγελία, ήδη από την αρχή της καριέρας της. Η λέξη «τραγικός» λέγεται στις μέρες μας χωρίς πολλές αναστολές, αλλά σπάνια νοείται με τον τρόπο που περιγράφει η ταινία, δηλαδή ενός θανάσιμου λάθους ενός προσώπου που οδηγεί στην καταστροφή του. Ωστόσο, ταιριάζει απόλυτα στην πραγματικά φρικτή ιστορία της Frances Farmer, που ήταν ένοχη, ούσα μία μοντέρνα γυναίκα, με ελεύθερη σκέψη, παγιδευμένη στο 1938. Έφηβη ακόμη, η νεαρή Frances (Jessica Lange) σκανδάλιζε το Σιάτλ του 1931 με την έκθεσή της για το θάνατο του θεού και τα ταξίδια της στην πάλαι ποτέ Σοβιετική Ένωση. Μία όμορφη γυναίκα που φιλοδοξούσε να γίνει ηθοποιός, πέτυχε σύντομα ένα συμβόλαιο με το Χόλιγουντ, αλλά οι επαναστατικές και αριστερίστικες απόψεις της έκαναν τα αφεντικά των κινηματογραφικών στούντιο να αγανακτήσουν. Αυτό την οδηγεί στο ποτό, ενώ παράλληλα η μητέρα της Lillian (Kim Stanley) που έχει εμμονή με την καριέρα της, πετυχαίνει να χαρακτηριστεί η Φράνσις ως ανίκανη και αναλαμβάνει τον έλεγχο της ζωής της, προσπαθώντας, παρά τη θέλησή της, να την κάνει να επιστρέψει στο Χόλιγουντ. Όταν η Φράνσις προσπαθεί να την αψηφήσει, καταλήγει σε ψυχιατρικά νοσοκομεία, και υπόκειται στην πιο βάναυση και απάνθρωπη αντιμετώπιση, που την σπάει και την καταστρέφει. Οι σκηνές στο ψυχιατρικό ίδρυμα είναι φρικτές, με τις θεραπείες με τα ινσουλινικά σοκ και τις ηλεκτροσπασμοθεραπείες καθώς και τις περίπου ερασιτεχνικές εγχειρίσεις εγκεφάλου, αλλά και τον εξαναγκασμό σε πορνεία ως το κερασάκι στην τούρτα. Σίγουρα τέτοια μέρη τρέλαιναν οποιονδήποτε αν δεν ήταν ήδη ψυχικά ασθενής. Η Φράνσις δεν μένει ήσυχη για πολύ. Με την επόμενη επανάστασή της ωστόσο, λοβοτομείται και γίνεται ένα πειθήνιο, επίπεδο, με αμβλύ συναίσθημα πλάσμα. Κάπου εκεί το φιλμ τελειώνει ενώ εμείς έχουμε γεμίσει αγανάκτηση με τους τρόπους ελέγχου που επέβαλλε μία ολόκληρη «δημοκρατική» Αμερική στους πολίτες της.