Το σημαντικότερο Φεστιβάλ ανεξάρτητων ταινιών στον κόσμο, έχει δώσει τις τελευταίες 3 δεκαετίες βήμα και ακροατήριο σε ταινίες που θα γινόντουσαν θρυλικές και σε δημιουργούς που θα άφηναν το στίγμα τους στο σινεμά με τον ένα τρόπο ή τον άλλο. Με εκκίνηση την παγωμένη Γιούτα έχουν δει τις καριέρες τους να εκτοξεύονται ηθοποιοί σαν τον Κρίστιαν Μπέιλ ("American Psycho") και την Τζένιφερ Λόρενς ("Winter's Bone"), έχουν φτάσει στα Όσκαρ μικρές ταινίες σαν το "Beasts of the Southern Wild", έχουν αποκτήσει cult status θαρραλέα εγχειρήματα σαν το "Moon", έχουν βρει κοινό κρυφής σπουδαιότητας ταινίες σαν το "In Bruges". Αλλά ακόμα κυριότερα, έχει γαλουχηθεί το ανεξάρτητο σινεμά και μαζί οι δημιουργοί του, με έναν θαυμαστό τρόπο. Από τον Ταραντίνο και τον Σόντερμπεργκ κι από τους "Συνήθεις Ύποπτους" ως το "(500) Days of Summer", μερικές απο τις ταινίες,που κλείνουν μέσα τους τον θρύλο και τη σημασία του Σάντανς.
RESERVOIR DOGS (1992)
Στις αρχές των '90s το Φεστιβάλ άρχισε να αφήνει πραγματικά έντονα το στίγμα του στο σινεμά, εκκινώντας μέσα σε λίγα χρόνια καριέρες για τους δημιουργούς που ουσιαστικά γέννησαν το ανεξάρτητο σινεμά. Το "Reservoir Dogs" δεν είναι το Σημείο Μηδέν (αυτό το κρατάμε για το τέλος του κειμένου), είναι όμως πιθανότατα το μπλοκμπάστερ της όλης υπόθεσης, η πρώτη ταινία μιας από τις διασημότερες καριέρες στην ιστορία του σινεμά (ελάχιστοι σκηνοθέτες έχουν τόσο προσεγμένο και συμπαγές σύνολο έργου όσο ο Ταραντίνο), και ένα φιλμ από μόνο του πασίγνωστο και επιτυχημένο, ώστε να μη χρειάζεται καμία υποσημείωση και καμία παράθεση δαφνών και τίτλων για να υπογραμμίζεται η αξία του.
Στις αρχές των '90s το Φεστιβάλ άρχισε να αφήνει πραγματικά έντονα το στίγμα του στο σινεμά, εκκινώντας μέσα σε λίγα χρόνια καριέρες για τους δημιουργούς που ουσιαστικά γέννησαν το ανεξάρτητο σινεμά. Το "Reservoir Dogs" δεν είναι το Σημείο Μηδέν (αυτό το κρατάμε για το τέλος του κειμένου), είναι όμως πιθανότατα το μπλοκμπάστερ της όλης υπόθεσης, η πρώτη ταινία μιας από τις διασημότερες καριέρες στην ιστορία του σινεμά (ελάχιστοι σκηνοθέτες έχουν τόσο προσεγμένο και συμπαγές σύνολο έργου όσο ο Ταραντίνο), και ένα φιλμ από μόνο του πασίγνωστο και επιτυχημένο, ώστε να μη χρειάζεται καμία υποσημείωση και καμία παράθεση δαφνών και τίτλων για να υπογραμμίζεται η αξία του.
THE USUAL SUSPECTS (1995)
Στα μέσα των '90s, σε μεγάλο βαθμό χάρη στην ύπαρξη του Σάντανς, το αμερικάνικο ανεξάρτητο σινεμά έχει φτάσει να αποκτά κυριαρχικό στάτους στο παγκόσμιο κινηματογραφικό στερέωμα. Η Miramax που χτίστηκε διανέμοντας μικρά ανεξάρτητα φιλμ φτάνει να σαρώνει τα Όσκαρ, ο Ταραντίνο κερδίζει Χρυσό Φοίνικα, τα στούντιο αρχίζουν να μυρίζονται πως εδώ συμβαίνουν όλα. Το σουξέ του "Usual Suspects" είναι μια κάποια σημαντική στιγμή. Ένα crowd pleaser από τα σπάνια, που 20 χρόνια διατηρεί τη δύναμή του διαψεύδοντας πανηγυρικά την ιδέα πως μια ταινία που βασίζεται στο σοκ μιας ανατροπής του φινάλε, είναι υποχρεωτικό πως στην πορεία θα χάνει την αξία της. Η ταινία του Μπράιαν Σίνγκερ γεννήθηκε μες στα σπλάχνα του Σάντανς, αποθεώθηκε στους διαδρόμους του άμεσου, προ-ιντερνετικού word of mouth των εκστασιασμένων θεατών, και γέννησε καριέρες για σκηνοθέτη, σεναριογράφο και καστ, φτάνοντας και άμεσα ως τα Όσκαρ, με δύο από τις πιο 'βράβευση-κάρφωμα' στην ιστορία του θεσμού, για το σενάριο και για την ερμηνεία του Κέβιν Σπέισι.
Στα μέσα των '90s, σε μεγάλο βαθμό χάρη στην ύπαρξη του Σάντανς, το αμερικάνικο ανεξάρτητο σινεμά έχει φτάσει να αποκτά κυριαρχικό στάτους στο παγκόσμιο κινηματογραφικό στερέωμα. Η Miramax που χτίστηκε διανέμοντας μικρά ανεξάρτητα φιλμ φτάνει να σαρώνει τα Όσκαρ, ο Ταραντίνο κερδίζει Χρυσό Φοίνικα, τα στούντιο αρχίζουν να μυρίζονται πως εδώ συμβαίνουν όλα. Το σουξέ του "Usual Suspects" είναι μια κάποια σημαντική στιγμή. Ένα crowd pleaser από τα σπάνια, που 20 χρόνια διατηρεί τη δύναμή του διαψεύδοντας πανηγυρικά την ιδέα πως μια ταινία που βασίζεται στο σοκ μιας ανατροπής του φινάλε, είναι υποχρεωτικό πως στην πορεία θα χάνει την αξία της. Η ταινία του Μπράιαν Σίνγκερ γεννήθηκε μες στα σπλάχνα του Σάντανς, αποθεώθηκε στους διαδρόμους του άμεσου, προ-ιντερνετικού word of mouth των εκστασιασμένων θεατών, και γέννησε καριέρες για σκηνοθέτη, σεναριογράφο και καστ, φτάνοντας και άμεσα ως τα Όσκαρ, με δύο από τις πιο 'βράβευση-κάρφωμα' στην ιστορία του θεσμού, για το σενάριο και για την ερμηνεία του Κέβιν Σπέισι.
Π (1998)
Για πολύ κόσμο παραμένει η κορυφαία στιγμή της καριέρας του Ντάρεν Αρονόφσκι, ένα αμόλυντο, σχιζοφρενικό, τραχύ δείγμα σινεμά που είναι εφικτό μόνο στο ξεκίνημα της καριέρας ενός σκηνοθέτη, προτού αμβλύνει τις γωνίες και αρχίσει να κάνει πιο καθαρής αφήγησης σινεμά. Σε κάθε περίπτωση, οι επιθετικές εικόνες του Αρονόφσκι καταφέρνουν να τρυπώνουν ακόμα και μες στα πιο εγκλωβιστικά mainstream εγχειρήματά του, όπως το "Noah". Από τους πάντοτε ενδιαφέροντες δημιουργούς, μόνο και μόνο για το πώς σε ό,τι κι αν γυρίσουν, μπορείς σε αυτό να δεις ψήγματα του καθηλωτικά χαοτικού ξεκινήματός τους. Και ταυτόχρονα, μια παντοτινή ανάδειξη της σημασίας ενός Σάντανς: Χωρίς αυτή τη σφραγίδα έγκρισης, είναι πολύ πιθανό πως μια ταινία σαν το "π" χάνεται στην Ιστορία.
Για πολύ κόσμο παραμένει η κορυφαία στιγμή της καριέρας του Ντάρεν Αρονόφσκι, ένα αμόλυντο, σχιζοφρενικό, τραχύ δείγμα σινεμά που είναι εφικτό μόνο στο ξεκίνημα της καριέρας ενός σκηνοθέτη, προτού αμβλύνει τις γωνίες και αρχίσει να κάνει πιο καθαρής αφήγησης σινεμά. Σε κάθε περίπτωση, οι επιθετικές εικόνες του Αρονόφσκι καταφέρνουν να τρυπώνουν ακόμα και μες στα πιο εγκλωβιστικά mainstream εγχειρήματά του, όπως το "Noah". Από τους πάντοτε ενδιαφέροντες δημιουργούς, μόνο και μόνο για το πώς σε ό,τι κι αν γυρίσουν, μπορείς σε αυτό να δεις ψήγματα του καθηλωτικά χαοτικού ξεκινήματός τους. Και ταυτόχρονα, μια παντοτινή ανάδειξη της σημασίας ενός Σάντανς: Χωρίς αυτή τη σφραγίδα έγκρισης, είναι πολύ πιθανό πως μια ταινία σαν το "π" χάνεται στην Ιστορία.
THE BLAIR WITCH PROJECT (1999)
Μια από τις μεγαλύτερες και πιο απολαυστικές απάτες του αμερικάνικου σινεμά, με το promo τιμ της ταινίας (ενός υποτιθέμενου αληθινού ντοκιμαντέρ που αναδημιουργήθηκε μέσα από σωσμένα πλάνα) να εφευρίσκει ουσιαστικά τη φόρμουλα του ιντερνετικού viral hype πριν τέτοιο πράγμα μπορέσει να υπάρξει, χρόνια πριν την γέννηση των social media. Κι όλα ξεκίνησαν από το Σάντανς, όπου η πρεμιέρα ενός φιλμ που κατά τα άλλα ίσως πέρναγε και δεν ακούμπαγε, έγινε event που ξεπέρασε κατά πολύ την ίδια την ταινία.
Μια από τις μεγαλύτερες και πιο απολαυστικές απάτες του αμερικάνικου σινεμά, με το promo τιμ της ταινίας (ενός υποτιθέμενου αληθινού ντοκιμαντέρ που αναδημιουργήθηκε μέσα από σωσμένα πλάνα) να εφευρίσκει ουσιαστικά τη φόρμουλα του ιντερνετικού viral hype πριν τέτοιο πράγμα μπορέσει να υπάρξει, χρόνια πριν την γέννηση των social media. Κι όλα ξεκίνησαν από το Σάντανς, όπου η πρεμιέρα ενός φιλμ που κατά τα άλλα ίσως πέρναγε και δεν ακούμπαγε, έγινε event που ξεπέρασε κατά πολύ την ίδια την ταινία.
SEX, LIES, AND VIDEOTAPE (1989)
Το Σημείο Μηδέν του αμερικάνικου ανεξάρτητου σινεμά . Στο ντεμπούτο του Στίβεν Σόντερμπεργκ θεμελιώνεται η ιδέα του θριαμβευτικού ανεξάρτητου σινεμά φτιαγμένου με τα απλούστερα μέσα μα δίχως την παραμικρή δημιουργική έκπτωση. Η ταινία έκανε πρεμιέρα στο Σάντανς μα θριάμβευσε στις Κάννες όπου κέρδισε 3 βραβεία, μεταξύ των οποίων και το Χρυσό Φοίνικα. Με αυτό τον τρόπο ισχυροποιήθηκε σαν θεσμός και το ίδιο το Σάντανς, στο πιο σημαντικό λιθαράκι προς την επανάσταση του ανεξάρτητου στις αρχές των '90s. Από τις πιο επιδραστικές ταινίες των τελευταίων 30 χρόνων.
Το Σημείο Μηδέν του αμερικάνικου ανεξάρτητου σινεμά . Στο ντεμπούτο του Στίβεν Σόντερμπεργκ θεμελιώνεται η ιδέα του θριαμβευτικού ανεξάρτητου σινεμά φτιαγμένου με τα απλούστερα μέσα μα δίχως την παραμικρή δημιουργική έκπτωση. Η ταινία έκανε πρεμιέρα στο Σάντανς μα θριάμβευσε στις Κάννες όπου κέρδισε 3 βραβεία, μεταξύ των οποίων και το Χρυσό Φοίνικα. Με αυτό τον τρόπο ισχυροποιήθηκε σαν θεσμός και το ίδιο το Σάντανς, στο πιο σημαντικό λιθαράκι προς την επανάσταση του ανεξάρτητου στις αρχές των '90s. Από τις πιο επιδραστικές ταινίες των τελευταίων 30 χρόνων.
Οι ανεξάρτητοι κινηματογραφιστές και ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ
"Δεν με χρειάζεται πια. Σιγά σιγά θα αποτραβηχτώ" είπε ο χρυσός Ρέντφορντ στον αποχαιρετισμό του σε συνέντευξη τύπου στο Sundance London τo 2015. Διευκρινίζοντας ότι δεν πρόκειται για Φεστιβάλ Κινηματογράφου αλλά ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που ιδρύθηκε, και έτσι πρέπει να μείνει, για τους ανεξάρτητους δημιουργούς ("ανθρώπους που αλλιώς δεν θα είχαν κάποια τύχη στη βιομηχανία" σημείωσε) αν και πολλοί σχολιάζουν την εμπορικότητα του Φεστιβάλ 30 χρόνια μετά την ίδρυση του από τον Ρόμπερτ Ρέντφορντ. Τότε έκανε έναν γλυκόπικρο απολογισμό. "Είναι αστείο. Υποστηρίξαμε όλους αυτούς τους δημιουργούς για 30 χρόνια και όμως κανένας δεν μου ζήτησε ποτέ να παίξω σε κάποια από τις ταινίες τους". Το Sundance Festival στο Παρκ Σίτι της Γιούτα των ΗΠΑ διεξάγεται φέτος από 19 έως 29 Ιανουαρίου 2017.
"Δεν με χρειάζεται πια. Σιγά σιγά θα αποτραβηχτώ" είπε ο χρυσός Ρέντφορντ στον αποχαιρετισμό του σε συνέντευξη τύπου στο Sundance London τo 2015. Διευκρινίζοντας ότι δεν πρόκειται για Φεστιβάλ Κινηματογράφου αλλά ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που ιδρύθηκε, και έτσι πρέπει να μείνει, για τους ανεξάρτητους δημιουργούς ("ανθρώπους που αλλιώς δεν θα είχαν κάποια τύχη στη βιομηχανία" σημείωσε) αν και πολλοί σχολιάζουν την εμπορικότητα του Φεστιβάλ 30 χρόνια μετά την ίδρυση του από τον Ρόμπερτ Ρέντφορντ. Τότε έκανε έναν γλυκόπικρο απολογισμό. "Είναι αστείο. Υποστηρίξαμε όλους αυτούς τους δημιουργούς για 30 χρόνια και όμως κανένας δεν μου ζήτησε ποτέ να παίξω σε κάποια από τις ταινίες τους". Το Sundance Festival στο Παρκ Σίτι της Γιούτα των ΗΠΑ διεξάγεται φέτος από 19 έως 29 Ιανουαρίου 2017.