Στις 17 Απριλίου 1970, το “Apollo 13” επέστρεψε στη Γη μετά από μία έκρηξη που κατέστρεψε τα συστήματα ενέργειας και πλοήγησης του Θαλάμου Υπηρεσίας των συστημάτων του. Η διαστημική αποστολή δεν έμελλε να προσεδαφιστεί στη Σελήνη.
Η αποστολή Απόλλων 13 ήταν επανδρωμένη πτήση στο διάστημα στο πλαίσιο του Προγράμματος Απόλλων της NASA. Δεν πέτυχε τον τελικό στόχο της προσεδάφισης ανθρώπων στη Σελήνη, αφού το κέντρο ελέγχου αναγκάστηκε λόγω βλάβης του διαστημικού σκάφους να διακόψει την πτήση και να επιστρέψει το πλήρωμα στην γη. Ο πύραυλος εκτόξευσης τύπου Saturn-V AS-508 παραδόθηκε τον Ιούνιο και Ιούλιο του 1969 στο Διαστημικό Κέντρο Κέννεντυ. Στις 15 Δεκεμβρίου 1969 το διαστημόπλοιο τοποθετήθηκε στην εξέδρα εκτόξευσης LC-39Α. Το διαστημόπλοιο και η σεληνάκατος έφεραν τα χαϊδευτικά ονόματα Odyssey και Aquarius αντίστοιχα.Για σημείο της προσσελήνωσης είχε οριστεί ο κρατήρας της σελήνης Fra Mauro, όπου σύμφωνα με τα σχέδια η αποστολή θα έστηνε το εργαστηριακό κιβώτιο επιστημονικής ανάλυσης εδάφους ALSEP (Apollo Lunar Surface Experiments Package), λόγω των σημαντικών πετρωμάτων που βρίσκονταν στο σημείο αυτό. Για το σκοπό αυτό, οι αστροναύτες του πληρώματος είχαν καταρτιστεί με ειδική εκπαίδευση στον τομέα της γεωλογίας. Με κυβερνήτη τον βετεράνο James Lovell και πιλότους τους John Swigert και Fred Haise to Apollo 13 εκτοξεύτηκε στις 11 Απριλίου 1970 με στόχο να εξερευνήσει το Σχηματισμό Fra Mauro, τα ορεινά υψώματα του οποίου βρίσκονταν εντός του εντυπωσιακού, με διάμετρο 80 χιλιομέτρων, ομώνυμου κρατήρα. Παρόλο που σ’ αυτή την αποστολή δεν θα συμμετείχαν επιστήμονες-αστροναύτες οι ιθύνοντες της NASA αποφάσισαν να υποβάλλουν τους Haise και Lovell σε εντατικά σεμινάρια γεωλογίας. Την γεωλογική εκπαίδευση των αστροναυτών ανέλαβε ο Lee Silver, καθηγητής στο Cal Tech με την διοργάνωση εξερευνητικών ταξιδιών στην Ισλανδία και στον Κρατήρα Barringer στην Αριζόνα. Ο Haise και ο Lovell μάλιστα ενθουσιάστηκαν τόσο πολύ με την επιστήμη της γεωλογίας που επέλεξαν ως μότο της αποστολής του Apollo 13 το “Ex Luna, Scientia”, «Από τη Σελήνη – Γνώση».Δυστυχώς όμως δεν έμελλε να χρησιμοποιήσουν την νεοαποκτηθείσα γνώση τους σε αυτό το ταξίδι αφού το Apollo 13 δεν έφτασε ποτέ στην επιφάνεια της Σελήνης.
Αν και ορισμένα προβλήματα είχαν ήδη εμφανιστεί κατά την διάρκεια της εκτόξευσης, η διαστημοσυσκευή κατάφερε εντούτοις να απομακρυνθεί από τη Γη κατά 321.860 χιλιόμετρα, όταν στη διάρκεια ενός ελέγχου ρουτίνας η διαστημοσυσκευή ταράχτηκε ξαφνικά σαν να είχε χτυπηθεί από κάποιον μετεωρίτη. Προειδοποιητικά φωτάκια αναβόσβηναν αναδεικνύοντας προβλήματα σε όλα σχεδόν τα συστήματα του διαστημοπλοίου. Μόνο, όμως, όταν είδαν με τα ίδια τους τα μάτια το οξυγόνο τους να διαρρέει από το πίσω μέρος της διαστημοσυσκευής συνειδητοποίησαν ότι τα πράγματα ήταν πολύ σοβαρά. Η δεύτερη από τις δύο δεξαμενές οξυγόνου που τροφοδοτούσαν τα ηλεκτρικά κυκλώματα είχε ανατιναχτεί, προκαλώντας ζημιές και στη πρώτη, με αποτέλεσμα η παροχή ισχύος στη διαστημοσυσκευή να έχει μειωθεί στο ελάχιστο. Οι αστροναύτες του διαστημόπλοιου σύντομα θα παρέκκλιναν σε μια μαύρη και παγωμένη θάλασσα. Σχεδόν χωρίς ενέργεια, χρειάστηκε να μειώσουν την κατανάλωση στο ελάχιστο και να απενεργοποιήσουν όλα όσα δεν ήταν απαραίτητα, με κίνδυνο να αρρωστήσουν από την έλλειψη νερού και την υπερβολική έκλυση διοξείδιο του άνθρακα, δεδομένου ότι η καμπίνα ήταν φτιαγμένη για δύο άτομα και όχι για τρία. Σαν να μην έφτανε αυτό, η πορεία του Απόλλων 13 ήταν διαφορετική από των προηγούμενων διαστημόπλοιων: είχε σχεδιαστεί ώστε να μην ξαναμπεί σε τροχιά γύρω από τη Γη: Οι αστροναύτες, παρά την κόπωση από τους περιορισμούς, το κρύο και την έλλειψη ανάπαυσης, έπρεπε να σκεφτούν με ποιον τρόπο θα έστρεφαν τη σεληνάκατο σε ασφαλή πορεία, που θα τους οδηγούσε κατευθείαν στον Ινδικό ωκεανό. Αλλά τα προβλήματα πολλαπλασιάστηκαν. Μια νέα έκρηξη τους άφησε χωρίς τις προμήθειες που είχαν απομείνει, το διοξείδιο του άνθρακα αυξανόταν σε κρίσιμα επίπεδα και, ακόμα κι αν έφταναν στη Γη, δε θα υπήρχε κανένα πλοίο για να τους περισυλλέξει. Θα μπορούσαν να παραιτηθούν από την προσπάθεια, όμως δεν το έκαναν. Το μυαλό τους είχε εξαντληθεί, δηλητηριασμένο από το διοξείδιο του άνθρακα και από τις τοξίνες, αλλά ακόμα κι έτσι είδαν την έξοδο. Χάρη στα υλικά που υπήρχαν στο διαστημόπλοιο, μπόρεσαν να περιορίσουν το δηλητήριο που εισέπνεαν. Ήταν προφανές ότι η αρχική αποστολή της εξερεύνησης των σεληνιακών υψωμάτων έπρεπε να εγκαταλειφθεί. Η νέα τους αποστολή ήταν πλέον η επιστροφή τους σώοι πίσω στη Γη.
Ως μοναδική οδό διαφυγής το Κέντρο Έλεγχου πρότεινε στους τρεις αστροναύτες να εγκαταλείψουν το τραυματισμένο διαστημόπλοιο και να επιβιβαστούν στη σεληνάκατο, την οποία θα χρησιμοποιούσαν ως διαστημική ναυαγοσωστική λέμβο. Όμως, παρόλο που η σεληνάκατος ήταν εξοπλισμένη με το δικό της αυτόνομο σύστημα παροχής ισχύος, είχε σχεδιαστεί για δύο μόνο άτομα και όχι για τρία ενώ μπορούσε να λειτουργήσει με ασφάλεια για 45 ώρες και όχι τις 90 ώρες που απαιτούσε το ταξίδι της επιστροφής. Σύντομα η υγρασία και το κρύο έγιναν ανυπόφορα κι ο Fred Haise αρρώστησε. Επί τρεις ημέρες οι τρεις αστροναύτες παρέμειναν στριμωγμένοι ο ένας δίπλα στον άλλο στη παγωμένη τους σεληνάκατο περιμένοντας και ελπίζοντας ότι η θερμική ασπίδα του σκάφους τους δεν είχε υποστεί κάποια βλάβη από την έκρηξη.Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, το Κέντρο Ελέγχου τους προειδοποίησε ότι η κατεύθυνση προς την οποία κινούνταν ήταν εκτός της επονομαζόμενης τροχιάς ελεύθερης επιστροφής, της πολύ συγκεκριμένης δηλαδή γωνίας με την οποία θα έπρεπε να εισέλθουν στην γήινη ατμόσφαιρα. Ο επιδιορθωτικός ελιγμός θα έπρεπε να γίνει από την αρχή ώστε το Apollo 13 να εισέλθει στην ατμόσφαιρα με τη σωστή γωνία και όχι μεγαλύτερη γιατί σ’ αυτή την περίπτωση το σκάφος θα γίνονταν παρανάλωμα του πυρός. Πώς όμως, αφού ο ηλεκτρονικός υπολογιστής ήταν εκτός λειτουργίας, το σύστημα πλοήγησης νεκρό και ο αυτόματος πιλότος χαλασμένος; Οι Lovell και Haise ανέλαβαν να καθοδηγήσουν το θαλαμίσκο χειροκίνητα την ίδια ώρα που ο Swigert με το ρολόι στο χέρι τους ενημέρωνε για το ακριβές χρονικό διάστημα που θάπρεπε να λειτουργήσουν οι μηχανές. Ευτυχώς, όλα πήγαν καλά. Ένα ηράκλειο πράγματι κατόρθωμα εάν αναλογιστεί κανείς την κούραση και καταπόνηση, σωματική και ψυχολογική, των τριών αστροναυτών σε ένα θαλαμίσκο σχεδιασμένο για δύο επί τρεις ολόκληρες ημέρες σε θερμοκρασίες ψύχους. Η προσθαλάσσωση του «Apollo 13» έγινε στον Νοτιοανατολικό Ειρηνικό Ωκεανό, στις 17 Απριλίου 1970, όπου βρίσκονταν το αμερικανικό πλοίο «Iwo Jima» που μετέφερε τους τρεις αστροναύτες στις διαστημικές εγκαταστάσεις του Χιούστον.
| Αμερικανική ταινία του 1995, σε σκηνοθεσία Ρον Χάουαρντ με τους: Τομ Χανκς, Κέβιν Μπέικον, Μπιλ Πάξτον, Εντ Χάρις, Γκάρι Σινίζ και είναι βασισμένη στην αληθινή ιστορία των τριών αστροναυτών του Απόλλων 13, που παγιδεύτηκαν στο διάστημα. |