Ο Ήλιος της Βεργίνας είναι ένα σύμβολο που χρησιμοποιήθηκε ευρέως από τους Αρχαίους Έλληνες. Αν και ο Ήλιος της Βεργίνας είναι ένα σύμβολο Πανελλήνιο, έγινε διάσημος λόγω των Μακεδόνων, οι οποίοι το χρησιμοποιούν ως σύμβολο της δυναστείας Αργεαδών στο Βασίλειο της Μακεδονίας. Ο τυπικός Ήλιος της Βεργίνας, αποτελείται απο 16 ακτίνες : οι 4 ακτίνες αντιπροσωπεύουν τα 4 στοιχεία της φύσης: Γη, Θάλασσα ,Φωτιά, Αέρας και οι υπόλοιπες 12 ακτίνες αντιπροσωπεύουν τους 12 Θεούς του Ολύμπου.
Ο Ήλιος της Βεργίνας είναι ένα σύμβολο που απεικονίζεται σε χρυσή λάρνακα που βρέθηκε το 1977 σε Βασιλικό τάφο που αποδίδεται στην Μακεδονική Βασιλική Δυναστεία του Φιλίππου Β' και του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Διάφορες εκδοχές των αρχαιολόγων λένε ότι ήταν ηλιακό σύμβολο, σύμβολο της Μακεδονίας, έμβλημα της Ἀργεαδικής δυναστείας του Φιλίππου Β΄ και του υιού του Μ. Αλέξανδρου. Ξέρουμε όμως ότι οι πρόγονοι ήσαν μυημένοι σε μεγάλο βαθμό στα ουράνια μυστήρια, συνεπώς δεν θα κατασκεύασαν ποτέ ένα απλό σύμβολο, χωρίς να είχε ιδιαίτερο νόημα για την μύηση τους. Οι αρχαίοι μύστες έκρυβαν μέσα στους συμβολισμούς τους, ιδιαιτέρα νοήματα που άγγιζαν τα όρια του υπερβατικού και της θεουργίας. Τον ίδιο απόκρυφο συμβολισμό συναντούμε στα ονόματα ηρώων και περιοχών (τοπωνύμιων), οπού μέσα στις λέξεις της ονοματοδοσίας συναντούμε το πραγματικό νόημα των ενεργειών και των συνθηκών που διέπουν το αντίστοιχο όνομα. Το κέντρο του συμβόλου δεν είναι απλά μια σφαίρα, αλλά ένας ρόδακας, ένα λουλούδι δηλαδή με ιδιαίτερη έννοια για τους αρχαίους έλληνες. Ο ρόδακας συμβολίζει την ομορφιά, την αγνότητα, την ευγονία, την λατρεία, την γονιμοποίηση, την γαία και την ισχύ - δύναμη. Ήταν σύμβολο των περισσότερων βασιλικών οίκων της αρχαίας εποχής και σημάδι θεϊκής γονιμοποίησης και ουράνιας καταγωγής.
Από τον ήλιο της Βεργίνας διακρίνονται καθαρά οι δεκαέξι ακτίνες και ο ρόδακας. Φέρεται πάνω σε χρυσή Λάρνακα, που βρέθηκε στο Βασιλικό τάφο του Φιλίππου Β', από τον αρχαιολόγο Μανόλη Ανδρόνικο κατά τις ανασκαφές του 1977 στον αρχαιολογικό χώρο της Βεργίνας, στη Μακεδονία εξ ου και το όνομά του. Στην Λάρνακα της Ολυμπιάδος υπάρχει παραλλαγή του ήλιου της Βεργίνας με 12 ακτίνες.
Από τον Δευκαλίωνα και την Πύρρα γεννήθηκε ο Έλληνας
Παιδιά του Έλληνα ήταν ο Δώρος, ο Αίολος και ο Ξούθος, από τον οποίο γεννήθηκαν ο Ίωνας και ο Αχαιός. Απόγονοι τους ήταν οι Δωριείς, Αιολείς, Ίωνες και Αχαιοί. Ένα γένος των Δωριέων, οι Μακεδνοί ή Μακεδόνες που κατοικούσαν, κατά τον Ηρόδοτο, αρχικά στη Φθιώτιδα μετακινήθηκε προς τον βορρά, στην «Πινδική χώρα». Από το ελληνικό αυτό γένος πήρε και την ονομασία η γύρω από τον «Άνω» Αλιάκμονα και τον Αξιό περιοχή, που από τότε λέγεται Μακεδονία. Τρεις απόγονοι του Τημένου, ο Γαυάνης, ο Αέροπος και ο Περδίκκας, ξεκίνησαν από το Άργος της Πελοποννήσου και αφού περιπλανήθηκαν στην Ιλλυρία, εγκαταστάθηκαν στην αρχαία «Άνω Μακεδονία» όπου δημιούργησαν τη βασιλική δυναστεία των Αργεαδών και των Τημενιδών». Αυτά αναφέρονται στην Ελληνική Μυθολογία για την προέλευση των Μακεδόνων. Ιστορικά, η πραγματικότητα είναι παρόμοια.Το 2.000 π.Χ. σημειώνεται η κάθοδος των πρώτων ελληνικών φυλών στη Βαλκανική χερσόνησο. Οι Έλληνες που κατέβηκαν κατά κύματα από το βορρά, προωθούνταν βαθμιαία προς τα παράλια του νότου. Τελευταίο κύμα ήταν οι Δωριείς. Η κάθοδός τους, κατά την παράδοση, προσδιορίζεται 60 χρόνια μετά τα «τρωικά». Οι Δωριείς εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Κεντρικής Στερεάς (Δωρίδα), από όπου στη συνέχεια προωθήθηκαν στην Πελοπόννησο. Ένα τμήμα των Δωριέων δεν ακολούθησε την κύρια μάζα των ομοφύλων τους και παρέμεινε στην ορεινή περιοχή της Μακεδονίας. Πρόκειται για τους Μακεδόνες, που έδωσαν και το όνομα στην περιοχή αυτή, η οποία έγινε ο γεωγραφικός πυρήνας της Μακεδονίας των ιστορικών χρόνων. Οι Μακεδόνες αποκόπηκαν από τον κύριο κορμό της φυλής τους και για μεγάλο χρονικό διάστημα έζησαν απομονωμένοι στα δυσπρόσιτα βουνά κάτω από συνθήκες καθόλου ειρηνικές, αφού το γειτόνεμα τους με άλλους βόρειους λαούς τους ανάγκαζε να βρίσκονται συνεχώς σε εμπόλεμη κατάσταση.
Παιδιά του Έλληνα ήταν ο Δώρος, ο Αίολος και ο Ξούθος, από τον οποίο γεννήθηκαν ο Ίωνας και ο Αχαιός. Απόγονοι τους ήταν οι Δωριείς, Αιολείς, Ίωνες και Αχαιοί. Ένα γένος των Δωριέων, οι Μακεδνοί ή Μακεδόνες που κατοικούσαν, κατά τον Ηρόδοτο, αρχικά στη Φθιώτιδα μετακινήθηκε προς τον βορρά, στην «Πινδική χώρα». Από το ελληνικό αυτό γένος πήρε και την ονομασία η γύρω από τον «Άνω» Αλιάκμονα και τον Αξιό περιοχή, που από τότε λέγεται Μακεδονία. Τρεις απόγονοι του Τημένου, ο Γαυάνης, ο Αέροπος και ο Περδίκκας, ξεκίνησαν από το Άργος της Πελοποννήσου και αφού περιπλανήθηκαν στην Ιλλυρία, εγκαταστάθηκαν στην αρχαία «Άνω Μακεδονία» όπου δημιούργησαν τη βασιλική δυναστεία των Αργεαδών και των Τημενιδών». Αυτά αναφέρονται στην Ελληνική Μυθολογία για την προέλευση των Μακεδόνων. Ιστορικά, η πραγματικότητα είναι παρόμοια.Το 2.000 π.Χ. σημειώνεται η κάθοδος των πρώτων ελληνικών φυλών στη Βαλκανική χερσόνησο. Οι Έλληνες που κατέβηκαν κατά κύματα από το βορρά, προωθούνταν βαθμιαία προς τα παράλια του νότου. Τελευταίο κύμα ήταν οι Δωριείς. Η κάθοδός τους, κατά την παράδοση, προσδιορίζεται 60 χρόνια μετά τα «τρωικά». Οι Δωριείς εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Κεντρικής Στερεάς (Δωρίδα), από όπου στη συνέχεια προωθήθηκαν στην Πελοπόννησο. Ένα τμήμα των Δωριέων δεν ακολούθησε την κύρια μάζα των ομοφύλων τους και παρέμεινε στην ορεινή περιοχή της Μακεδονίας. Πρόκειται για τους Μακεδόνες, που έδωσαν και το όνομα στην περιοχή αυτή, η οποία έγινε ο γεωγραφικός πυρήνας της Μακεδονίας των ιστορικών χρόνων. Οι Μακεδόνες αποκόπηκαν από τον κύριο κορμό της φυλής τους και για μεγάλο χρονικό διάστημα έζησαν απομονωμένοι στα δυσπρόσιτα βουνά κάτω από συνθήκες καθόλου ειρηνικές, αφού το γειτόνεμα τους με άλλους βόρειους λαούς τους ανάγκαζε να βρίσκονται συνεχώς σε εμπόλεμη κατάσταση.
Η σημασία του συμβόλου δεν έχει αποσαφηνιστεί πλήρως. Διάφορες εκδοχές των αρχαιολόγων είναι ότι ήταν ηλιακό σύμβολο, σύμβολο της Μακεδονίας, έμβλημα της Ἀργεαδικής δυναστείας του Φιλίππου, ένα θρησκευτικό σύμβολο που αναπαριστά τους 12 Θεούς του Ολύμπου, ή ένα διακοσμητικό σχέδιο. Δεκαεξάκτινοι, δωδεκάκτινοι και οκτάκτινοι Ήλιοι παρουσιάζονται συχνά σε Μακεδονικά και Ελληνιστικά νομίσματα και ασπίδες της περιόδου, αλλά και σε ευρήματα από τον ευρύτερο ελληνικό κόσμο (Μεγάλη Ελλάδα και Μικρά Ασία), ήδη από τον 6ο αιώνα π.Χ., καθώς και σε απεικονίσεις Αθηναίων οπλιτώναλλά και σε νομίσματα, από τη νησιωτική μέχρι την ηπειρωτική Ελλάδα, όπως στη Κέρκυρα, 5ος αιώνας π.Χ.,Λοκρίδα, 4ο αιώνας π.Χ. Πριν το 1977 το σύμβολο θεωρείτο απλά διακοσμητικό στοιχείο. Έπειτα από την ανακάλυψη του Ανδρόνικου το σύμβολο άρχισε να συσχετίζεται με τους Αρχαίους Μακεδόνες, παρ' όλη τη πρωτέρα διακοσμητική του χρήση στην Ελληνική τέχνη.
O ήλιος της Βεργίνας» σύμβολο της βασιλικής δυναστείας των Μακεδόνων
Ο Ηρόδοτος με το έργο του, διέσωσε και την παράδοση με βάση την οποία καθιερώθηκε ο «ήλιος της Βεργίνας» ως σύμβολο της βασιλικής δυναστείας των Μακεδόνων. Σύμφωνα με τα γραφόμενά του, όταν οι τρεις νέοι, απόγονοι των Αργεαδών ή Τημενιδών του Άργους της Πελοποννήσου, Γαυάνης, Αέροπος και Περδίκκας, έφυγαν από το Άργος κατέληξαν, έπειτα από περιπλανήσεις, στην υπηρεσία του βασιλιά της πόλης Λεβαία της Ιλλυρίας αναλαμβάνοντας να φυλάνε τα άλογα, τα βόδια και τα πρόβατα του. Ένα σημάδι όμως, έκανε το βασιλιά να φοβηθεί, καθώς πίστεψε πως οι τρεις νέοι προορίζονται να αναλάβουν μεγάλη θέση. Τους κάλεσε και τους έδωσε εντολή να φύγουν από τη χώρα του, χωρίς μάλιστα να πληρωθούν για τη δουλειά που έκαναν. Οι νέοι διαμαρτυρήθηκαν και εκείνος τους υπέδειξε να πάρουν ως «μισθό»… τον ήλιο που εκείνη την ώρα έριχνε τις ακτίνες του στο δάπεδο του σπιτιού του μέσα από την καπνοδόχο. Οι μεγαλύτεροι από τους τρεις νέους, ο Γαυάνης και ο Αεροπός ξαφνιάστηκαν με τα λόγια του. Ο πιο μικρός όμως, ο Περδίκκας, αποδέχτηκε την πρόταση του. Έβγαλε το μαχαίρι του, χάραξε στο δάπεδο τρεις φορές τον ήλιο με τις ακτίνες του, έκοψε το κομμάτι από το δάπεδο, το έβαλε στον κόρφο του και έφυγε μαζί με τους άλλους, καταλήγοντας έπειτα από περιπέτειες στη Μακεδονία. Εκεί εγκαταστάθηκαν γύρω από τους κήπους του Μίδα, γιου του Γορδίου, όπου στον κήπο τους φύτρωναν μόνα τους εξηντάφυλλα τριαντάφυλλα με διαφορετικό και πιο έντονο άρωμα το ένα από το άλλο.
Ο Ηρόδοτος με το έργο του, διέσωσε και την παράδοση με βάση την οποία καθιερώθηκε ο «ήλιος της Βεργίνας» ως σύμβολο της βασιλικής δυναστείας των Μακεδόνων. Σύμφωνα με τα γραφόμενά του, όταν οι τρεις νέοι, απόγονοι των Αργεαδών ή Τημενιδών του Άργους της Πελοποννήσου, Γαυάνης, Αέροπος και Περδίκκας, έφυγαν από το Άργος κατέληξαν, έπειτα από περιπλανήσεις, στην υπηρεσία του βασιλιά της πόλης Λεβαία της Ιλλυρίας αναλαμβάνοντας να φυλάνε τα άλογα, τα βόδια και τα πρόβατα του. Ένα σημάδι όμως, έκανε το βασιλιά να φοβηθεί, καθώς πίστεψε πως οι τρεις νέοι προορίζονται να αναλάβουν μεγάλη θέση. Τους κάλεσε και τους έδωσε εντολή να φύγουν από τη χώρα του, χωρίς μάλιστα να πληρωθούν για τη δουλειά που έκαναν. Οι νέοι διαμαρτυρήθηκαν και εκείνος τους υπέδειξε να πάρουν ως «μισθό»… τον ήλιο που εκείνη την ώρα έριχνε τις ακτίνες του στο δάπεδο του σπιτιού του μέσα από την καπνοδόχο. Οι μεγαλύτεροι από τους τρεις νέους, ο Γαυάνης και ο Αεροπός ξαφνιάστηκαν με τα λόγια του. Ο πιο μικρός όμως, ο Περδίκκας, αποδέχτηκε την πρόταση του. Έβγαλε το μαχαίρι του, χάραξε στο δάπεδο τρεις φορές τον ήλιο με τις ακτίνες του, έκοψε το κομμάτι από το δάπεδο, το έβαλε στον κόρφο του και έφυγε μαζί με τους άλλους, καταλήγοντας έπειτα από περιπέτειες στη Μακεδονία. Εκεί εγκαταστάθηκαν γύρω από τους κήπους του Μίδα, γιου του Γορδίου, όπου στον κήπο τους φύτρωναν μόνα τους εξηντάφυλλα τριαντάφυλλα με διαφορετικό και πιο έντονο άρωμα το ένα από το άλλο.
Ο Ήλιος της Βεργίνας, κατά κυριότητα συμβολίζει κάτι το παρθένο. Γι’αυτό και συνήθως βλέπουμε το αρχαίο αυτό Ελληνικό σύμβολο, στην παρθένο θεά Αθηνά. Αλλα και σε αρκετές άλλες περιπτώσεις, μπορεί να ταυτοποιηστεί και με τον θεό Απόλλωνα. Ο Ήλιος της Βεργίνας αποτέλεσε ενα κοινό σύμβολο της αρχαίας Ελλάδας και το βρίσκουμε σε κέρματα, αγγεία, τοιχογραφίες και αγάλματα, πολύ πριν το Μακεδονικό βασίλειο και την δυναστεία των Αργεάδων. Δεκαεξάστεροι και Οχτάστεροι Ήλιοι παρουσιαζονται συχνα σε Ελληνιστικά νομίσματα και ασπίδες της Περιόδου. Επίσης υπαρχει και αριθμός απεικονίσεων Αθηναίων Οπλιτών να φέρουν ενα πανομοιότυπο δεκαεξάκτινο σύμβολο στη πανοπλία τους, απο τον 6ο π.Χ. αιώνα ,καθώς και σε νομίσματα, απο τη νησιωτική μεχρι την ηπειρωτική Ελλάδα, όπως στη Κέρκυρα, εύρημα 5ου π.Χ. αιώνα, Λοκρίδα, 4ο π.Χ. αιώνα. Μετά την ένωση των Ελλήνων υπο την αρχηγεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο Ήλιος της Βεργίνας αποτέλεσε το κύριο σύμβολο της Ελληνικής εθνογέννεσης.