Στα περίχωρα του Αικετερίνμπουργκ, σε μικρή απόσταση από τη δημοσιά, εξελίχθηκε η τελευταία πράξη ενός δράματος που σημάδεψε τον περασμένο αιώνα. Εκεί σε ένα ξέφωτο, περιτριγυρισμένο από λεύκες, οι δολοφόνοι απόθεσαν τα πτώματα των θυμάτων τους, αφού τα είχαν ακρωτηριάσει, κάψει και περιβρέξει με οξύ καθιστώντας αδύνατη την αναγνώριση της ταυτότητάς τους. Το 1991 μια είδηση συντάραξε τη ρωσική κοινωνία: τα οστά του τελευταίου τσάρου Πασών των Ρωσιών, του Νικολάου Β΄ και των μελών της οικογενείας του είχαν βρεθεί. Υποτίθεται ότι 11 άτομα δολοφονήθηκαν κατόπιν εντολής του Λένιν τον Ιούλιο του 1918. Ομως, στην περιοχή, ανακαλύφθηκαν εννιά σκελετοί, η ταυτότητα των oποίων αναγνωρίστηκε με ανάλυση του DNA. Στον κοινό τάφο δεν βρέθηκαν όμως τα οστά του τσάρεβιτς Αλεξέι και μιας θυγατέρας του, χωρίς, ωστόσο, να είναι σαφές ποιας. Αραγε τα παιδιά είχαν ταφεί αλλού ή είχαν καταφέρει να δραπετεύσουν;
Η Αυτοκρατορική Οικογένεια Ρομανώφ. Από αριστερά προς τα δεξιά: Μεγ. Δούκισσα Όλγα, Μεγ. Δούκισσα Μαρία, Τσάρος Νικόλαος Β, Τσαρίνα Αλεξάνδρα, Μεγ. Δούκισσα Αναστασία, Τσάρεβιτς Αλεξέι και Μεγ. Δούκισσα Τατιάνα.
Ο οίκος των Ρομανόφ ήταν η δεύτερη και τελευταία αυτοκρατορική δυναστεία της Ρωσίας, η οποία κυβέρνησε τη χώρα για πέντε γενιές από το 1613 έως το 1761, προτού αναμιχθεί ύστερα από γάμο ενός μέλους της οικογένειας Ρομανόφ με τον οίκο Χόλστεϊν-Γκότορπ, κρατώντας τα ηνία του βασιλικού θρόνου έως την επανάσταση του 1917. Στις 17 Ιουλίου του 1918 οι μπολσεβικικές επαναστατικές αρχές, καθοδηγούμενες από τον Γιάκοβ Γιουρόβσκι, εκτέλεσαν το Νικόλαο Β’ μαζί με τα μέλη της οικογένειάς του, το γιατρό και τέσσερις υπηρέτες τους στο κελάρι ενός αρχοντικού, στον οίκο των Υπατίεφ στο Εκατερίνμπουργκ.
Το τέλος της δυναστείας των Ρομανόφ
Το 1913, η δυναστεία των Ρομανόφ γιόρτασε τα 300 χρόνια βασιλείας της στη Ρωσία. Ήταν η μακροβιότερη και τελευταία δυναστεία της Ευρώπης, αλλά έβαινε γοργά προς το τέλος της. Ο λαός της αυτοκρατορίας υπέφερε από τη φτώχεια και την πείνα. Η εκβιομηχάνιση της χώρας δεν βελτίωσε τις συνθήκες ζωής, αλλά βοήθησε τη μετάδοση των επαναστατικών ιδεών του σοσιαλισμού. Η Ρωσία ήταν ένα καζάνι που έβραζε και ηγέτης της ήταν ένας άνδρας που αδυνατούσε να τη βγάλει απ’ τη φωτιά. Ο Τσάρος Νικόλαος Β’ στέφθηκε στις 26 Μαΐου του 1896. Ήταν διστακτικός, πολιτικά ανίκανος και αρνούνταν πεισματικά να μοιραστεί την εξουσία με το λαό. Έγινε το σύμβολο της καταπίεσης για το λαό της Ρωσίας, που έριξε πάνω του όλες τις ευθύνες για τη θλιβερή κατάστασή του. Στο μυαλό κάθε επαναστάτη, η πτώση της δυναστείας των Ρομανόφ ήταν συνώνυμη με την ελευθερία και την ευημερία. Έδρασαν τον Φεβρουάριο του 1918. Ο λαός επαναστάτησε και με το μέρος του τάχθηκαν η αστυνομία και ο στρατός. Ο Τσάρος ήταν μόνος, αβοήθητος και αντιμέτωπος με τη σημαντικότερη απόφαση της ζωής του. Ή θα παραιτούνταν απ’ το θρόνο ή θα βρισκόταν στο έλεος των επαναστατών. Επέλεξε το πρώτο, παραχωρώντας το θρόνο στον αδελφό του, ο οποίος τον απέρριψε. Κι έτσι τέλειωσε η 300χρονη πορεία της δυναστείας. Από τον Μάρτιο του 1918, ο πρώην Τσάρος, αποκαλούμενος πια Νικόλαος Ρομανόφ, ήταν αιχμάλωτος της επανάστασης. Το ίδιο ίσχυε και για την υπόλοιπη οικογένειά του, η οποία μεταφέρθηκε σε διάφορες τοποθεσίες της αυτοκρατορίας. Αν και ζούσαν με άνεση, οι συνθήκες κράτησης απείχαν πολύ από την πολυτέλεια που γνώριζαν μέχρι τότε. Μετά από διάφορες μετακινήσεις, η οικογένεια επανενώθηκε στο Αικατερίνμπουργκ, το Μάιο του 1918. Το μόνο που μπορούσαν να κάνουν ήταν να αναμένουν τις εξελίξεις. Σύμφωνα με τους επαναστάτες, ο πρώην Τσάρος επρόκειτο να δικαστεί....
Το 1913, η δυναστεία των Ρομανόφ γιόρτασε τα 300 χρόνια βασιλείας της στη Ρωσία. Ήταν η μακροβιότερη και τελευταία δυναστεία της Ευρώπης, αλλά έβαινε γοργά προς το τέλος της. Ο λαός της αυτοκρατορίας υπέφερε από τη φτώχεια και την πείνα. Η εκβιομηχάνιση της χώρας δεν βελτίωσε τις συνθήκες ζωής, αλλά βοήθησε τη μετάδοση των επαναστατικών ιδεών του σοσιαλισμού. Η Ρωσία ήταν ένα καζάνι που έβραζε και ηγέτης της ήταν ένας άνδρας που αδυνατούσε να τη βγάλει απ’ τη φωτιά. Ο Τσάρος Νικόλαος Β’ στέφθηκε στις 26 Μαΐου του 1896. Ήταν διστακτικός, πολιτικά ανίκανος και αρνούνταν πεισματικά να μοιραστεί την εξουσία με το λαό. Έγινε το σύμβολο της καταπίεσης για το λαό της Ρωσίας, που έριξε πάνω του όλες τις ευθύνες για τη θλιβερή κατάστασή του. Στο μυαλό κάθε επαναστάτη, η πτώση της δυναστείας των Ρομανόφ ήταν συνώνυμη με την ελευθερία και την ευημερία. Έδρασαν τον Φεβρουάριο του 1918. Ο λαός επαναστάτησε και με το μέρος του τάχθηκαν η αστυνομία και ο στρατός. Ο Τσάρος ήταν μόνος, αβοήθητος και αντιμέτωπος με τη σημαντικότερη απόφαση της ζωής του. Ή θα παραιτούνταν απ’ το θρόνο ή θα βρισκόταν στο έλεος των επαναστατών. Επέλεξε το πρώτο, παραχωρώντας το θρόνο στον αδελφό του, ο οποίος τον απέρριψε. Κι έτσι τέλειωσε η 300χρονη πορεία της δυναστείας. Από τον Μάρτιο του 1918, ο πρώην Τσάρος, αποκαλούμενος πια Νικόλαος Ρομανόφ, ήταν αιχμάλωτος της επανάστασης. Το ίδιο ίσχυε και για την υπόλοιπη οικογένειά του, η οποία μεταφέρθηκε σε διάφορες τοποθεσίες της αυτοκρατορίας. Αν και ζούσαν με άνεση, οι συνθήκες κράτησης απείχαν πολύ από την πολυτέλεια που γνώριζαν μέχρι τότε. Μετά από διάφορες μετακινήσεις, η οικογένεια επανενώθηκε στο Αικατερίνμπουργκ, το Μάιο του 1918. Το μόνο που μπορούσαν να κάνουν ήταν να αναμένουν τις εξελίξεις. Σύμφωνα με τους επαναστάτες, ο πρώην Τσάρος επρόκειτο να δικαστεί....
Η τελευταία φωτογραφία των κοριτσιών, κατά τη διάρκεια της κράτησής τους....
Οικία Ιπάτιεφ: Ο τόπος εκτέλεσης των Ρομανόφ
Η εκτέλεση
Στις 16 Ιουλίου, ο στρατός της Τσεχοσλοβακίας πλησίασε το Αικατερίνμπουργκ, όπου κρατούταν η βασιλική οικογένεια. Βέβαια αυτό δεν το γνώριζαν οι Τσεχοσλοβάκοι, οι οποίοι κατευθύνονταν προς την περιοχή, για να προστατέψουν τον πολύτιμο σιδηρόδρομο, ο οποίος βρισκόταν υπό τον έλεγχό τους. Όταν όμως ενημερώθηκαν οι Μπολσεβίκοι για τις κινήσεις του στρατού, θορυβήθηκαν. Πίστεψαν ότι οι Τσεχοσλοβάκοι έρχονταν για να απελευθερώσουν τον Τσάρο, που για τις υπόλοιπες βασιλικές οικογένεις της Ευρώπης ήταν ο νόμιμος ηγέτης της Ρωσίας. Η αντίδραση των Μπολσεβίκων ήταν άμεση. Την επόμενη μέρα έφτασε τηλεγράφημα απ’ τη Μόσχα, που διέταζε την εκτέλεση της βασιλικής οικογένειας. Κανείς δεν έπρεπε να επιβιώσει. Την εντολή υπέγραφε μία απ’ τις ηγετικές μορφές της επανάστασης, ο Γιάκοβ Σβερντλόφ, αλλά κάποιοι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι η απόφαση ανήκε στον Βλάντιμιρ Λένιν. Οι εκτελεστές ήταν ταχύτατοι. Λίγο μετά τα μεσάνυχτα στις 17 Ιουλίου του 1918, ο γιατρός της βασιλικής οικογένειας Ρομανόφ, Γιουτζίν Μπότκιν, μπήκε στα δωμάτιά τους για να τους ξυπνήσει. Τους είπε να ετοιμαστούν γρήγορα, γιατί θα μεταφέρονταν σε μια πιο ασφαλή τοποθεσία. Οι Ρομανόφ ήταν φυλακισμένοι από τους Μπολσεβίκους από τον Μάρτιο και η ξαφνική εντολή δεν τους παραξένεψε. Σηκώθηκαν, ετοιμάστηκαν και κατέβηκαν ήρεμα τις σκάλες, συνοδευόμενοι από τους πιο πιστούς υπηρέτες τους. Οι στρατιώτες τους οδήγησαν σε ένα μικρό δωμάτιο στο υπόγειο και τους ζήτησαν να ποζάρουν για μία οικογενειακή φωτογραφία.
Στις 16 Ιουλίου, ο στρατός της Τσεχοσλοβακίας πλησίασε το Αικατερίνμπουργκ, όπου κρατούταν η βασιλική οικογένεια. Βέβαια αυτό δεν το γνώριζαν οι Τσεχοσλοβάκοι, οι οποίοι κατευθύνονταν προς την περιοχή, για να προστατέψουν τον πολύτιμο σιδηρόδρομο, ο οποίος βρισκόταν υπό τον έλεγχό τους. Όταν όμως ενημερώθηκαν οι Μπολσεβίκοι για τις κινήσεις του στρατού, θορυβήθηκαν. Πίστεψαν ότι οι Τσεχοσλοβάκοι έρχονταν για να απελευθερώσουν τον Τσάρο, που για τις υπόλοιπες βασιλικές οικογένεις της Ευρώπης ήταν ο νόμιμος ηγέτης της Ρωσίας. Η αντίδραση των Μπολσεβίκων ήταν άμεση. Την επόμενη μέρα έφτασε τηλεγράφημα απ’ τη Μόσχα, που διέταζε την εκτέλεση της βασιλικής οικογένειας. Κανείς δεν έπρεπε να επιβιώσει. Την εντολή υπέγραφε μία απ’ τις ηγετικές μορφές της επανάστασης, ο Γιάκοβ Σβερντλόφ, αλλά κάποιοι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι η απόφαση ανήκε στον Βλάντιμιρ Λένιν. Οι εκτελεστές ήταν ταχύτατοι. Λίγο μετά τα μεσάνυχτα στις 17 Ιουλίου του 1918, ο γιατρός της βασιλικής οικογένειας Ρομανόφ, Γιουτζίν Μπότκιν, μπήκε στα δωμάτιά τους για να τους ξυπνήσει. Τους είπε να ετοιμαστούν γρήγορα, γιατί θα μεταφέρονταν σε μια πιο ασφαλή τοποθεσία. Οι Ρομανόφ ήταν φυλακισμένοι από τους Μπολσεβίκους από τον Μάρτιο και η ξαφνική εντολή δεν τους παραξένεψε. Σηκώθηκαν, ετοιμάστηκαν και κατέβηκαν ήρεμα τις σκάλες, συνοδευόμενοι από τους πιο πιστούς υπηρέτες τους. Οι στρατιώτες τους οδήγησαν σε ένα μικρό δωμάτιο στο υπόγειο και τους ζήτησαν να ποζάρουν για μία οικογενειακή φωτογραφία.
Οικία Ιπάτιεφ στο Αικατερίνμπουργκ όπου εκτελέστηκε η Τσαρική Οικογένεια. Κατεδαφίστηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 1977 με απόφαση του Πολιτικού Γραφείου (Φωτογραφία του 1974).
Στη θέση της οικίας Ιπάτιεφ όπου είχαν εκτελεστεί, ανεγέρθηκε ο μνημειακός Καθεδρικός Ναός ″Εκκλησία επί του Αίματος προς τιμήν όλων των περίλαμπρων Αγίων στη Γη της Ρωσίας″, μία από τις μεγαλύτερες Ορθόδοξες Εκκλησίες της Ρωσίας, τα Θυρανοίξεια της οποίας πραγματοποιήθηκαν στις 16 Ιουλίου 2003. Η Αγία Τράπεζα του κυρίως ναού είναι ακριβώς πάνω από το σημείο της εκτέλεσης των Ρομανώφ.
Μη έχοντας άλλη επιλογή από το να υπακούσουν, πήραν τις θέσεις που τους υπέδειξαν. Ο Τσάρος Νικόλαος, η σύζυγός του, Αλεξάνδρα και ο μικρός τους γιος, Αλεξέι ήταν καθιστοί και πίσω τους στέκονταν οι τέσσερις κόρες τους, Όλγα, Τατιάνα, Μαρία και Αναστασία. Οι κοπέλες είχαν ράψει στους κορσέδες τους τα κοσμήματα της βασιλικής οικογένειας για να τα κρύψουν από τους επαναστάτες. Το βάρος τους φάνηκε να πολλαπλασιάζεται μες στην κούραση και την αναταραχή της νύχτας, αλλά το υπέμειναν στωικά....Μετά ανακοίνωσαν στον πρώην Τσάρο ότι καταδικάστηκε σε θάνατο. Ο Νικόλαος, που μέχρι εκείνη τη στιγμή ήταν στραμμένος προς τα παιδιά του, γύρισε έκπληκτος προς τους εκτελεστές και ρώτησε: «Τι; Τι;» Ο εκτελεστής επανέλαβε την ανακοίνωση και σήκωσε το πιστόλι. Η πρώην Τσαρίνα σήκωσε το χέρι της για να κάνει το σταυρό της, αλλά η σφαίρα ήταν πιο γρήγορη. Αυτή και ο άντρας της σκοτώθηκαν ακαριαία, αλλά τα παιδιά τους δεν ήταν τόσο τυχερά Ο 13χρονος Αλεξέι είχε τραυματιστεί, αλλά ζούσε ακόμη. Οι εκτελεστές τον πλησίασαν και τον πυροβόλησαν άλλες δύο φορές, μέχρι που σιγουρεύτηκαν ότι ήταν νεκρός. Οι αδερφές του, προστατευμένες από τα κοσμήματα που είχαν ράψει στους κορσέδες τους, ήταν οι τελευταίες που ξεψύχησαν. Οι Μπολσεβίκοι προσπάθησαν να τις σκοτώσουν με τις λόγχες, αλλά ούτε αυτές μπορούσαν να διαπεράσουν τα διαμάντια. Τελικά τις πυροβόλησαν στο κεφάλι. Τα άψυχα κορμιά των Ρομανόφ περιλούστηκαν με οξύ και θάφτηκαν σε άγνωστη τοποθεσία. Για χρόνια, κυκλοφορούσε η φήμη ότι η ο Αλεξέι και η αδελφή του, Αναστασία, είχαν καταφέρει να αποδράσουν, αλλά το 2007 εντοπίστηκαν οι σκελετοί τους. Στις 15 Αυγούστου του 2000, η οικογένεια Ρομανόφ αγιοποιήθηκε από την Ορθόδοξη Εκκλησία, εξαιτίας της «μετριοφροσύνης, της υπομονής και της πραότητάς» τους....
Η Τσαρική Οικογένεια δεν έχει καμία απολύτως επαφή με τον υπόλοιπο κόσμο, τους απαγορεύεται η ανάγνωση εφημερίδων και ραδιόφωνο δεν υπάρχει ούτε στο γραφείο των αξιωματικών. Οι συνθήκες κράτησης ήταν σχετικά αξιοπρεπείς. Το φαγητό το οποίο τους προσφέρεται είναι ανάλογο με αυτό το οποίο προσφέρεται στους δεσμοφύλακες τους. Η σωματική άσκηση απαγορεύεται με εξαίρεση έναν εικοσάλεπτο περίπατο στον κήπο ο οποίος σύντομα περιορίστηκε στα 5 λεπτά. Οι πάντες τηρούν ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα μελέτης, προσευχής, περιπάτου, γευμάτων και καταχώρησης σημειώσεων στα ημερολόγια τους. Μόνο η Τσαρίνα φάνηκε να έχει αφεθεί κάπως, είχε αδυνατίσει και είχαν γκριζάρει τα μαλλιά της. Δεν ακολουθεί τους υπόλοιπους στους σύντομους περιπάτους, προτιμώντας να κάθεται δίπλα στον άρρωστο μικρό Αλεξέι που έπασχε από αιμορροφιλία . Έξι ημέρες πριν το τέλος, η βαθιά θρησκευόμενη Αλεξάνδρα έγραφε: «Η οικογένεια μου και εγώ προετοιμάζουμε τους εαυτούς μας, τις σκέψεις μας, για την είσοδο μας στο Βασίλειο των Ουρανών.»
Κάποια από τα όπλα που χρησιμοποιήθηκαν στην εκτέλεση των Ρομανώφ. Ένα πιστόλι Browning (model 1900), μια ξιφολόγχη από τουφέκι Winchester και η θήκη του περίστροφου Colt που άνηκε στον Γιουρόφσκι. Παραδόθηκαν στον Γενικό Εισαγγελέα της Ρωσικής Ομοσπονδίας από τον γιο του Μεντβέντιεφ στα μέσα της δεκαετίας του 90.
Το ανώτατο δικαστήριο της Ρωσίας δέχθηκε ότι η εκτέλεση του τσάρου Νικολάου και της οικογενείας του από τους μπολσεβίκους ήταν πολιτική δίωξη - Ο Λένιν συνεργός στη δολοφονία των Ρομανόφ
Ακόμη και για τα τρομακτικά δεδομένα της δυναστείας των Ρομανόφ ο θάνατος των τελευταίων μελών της τσαρικής οικογενείας ήταν αποτρόπαιος. Στον «πυρετό» της μπολσεβικικής επανάστασης ο τσάρος Νικόλαος και η οικογένειά του πρώτα δέχθηκαν πυροβολισμούς στο σώμα, μετά χτυπήματα με ξιφολόγχες και στο τέλος πυροβολισμούς στο κεφάλι. Το πρόβλημα που απασχόλησε τη ρωσική Δικαιοσύνη για πολλά χρόνια ήταν το εξής: Ηταν ένας απλός φόνος που πραγματοποιήθηκε από μερικούς ανεξέλεγκτους επαναστάτες ή μια πολιτική δολοφονία; Τα ρωσικά δικαστήρια απέφευγαν να παραδεχθούν ότι υπεύθυνο για την εκτέλεση της τσαρικής οικογενείας ήταν το κράτος των μπολσεβίκων. Την περασμένη εβδομάδα ωστόσο το Ανώτατο Δικαστήριο της Ρωσίας εξέδωσε απόφαση- προς έκπληξη των απογόνων της οικογενείας Ρομανόφ- ότι η δολοφονία υπήρξε αποτέλεσμα πολιτικής δίωξης και ότι τα μέλη της τσαρικής οικογενείας πρέπει να θεωρηθούν θύματα του μπολσεβικισμού και να αποκατασταθούν. Αυτή η κίνηση δεν σημαίνει ότι οι απόγονοι των Ρομανόφ θα διεκδικήσουν τα παλάτια της οικογενείας ή ότι θα επανακτήσουν πρόσβαση στη συνταγματική τάξη της Ρωσίας. Η απόφαση, όμως, αν μη τι άλλο, τους ικανοποίησε.. Η απόφαση μπορεί να μην αλλάξει τον τρόπο ζωής της οικογενείας, αλλά είναι η πρώτη φορά που μια μετασοβιετική κυβέρνηση αποδέχεται μέσω μιας δικαστικής απόφασης την εγκληματική φύση του μπολσεβικικού καθεστώτος. Για τους Δυτικούς αυτό μπορεί να είναι κάτι δεδομένο. Ωστόσο η σύγχρονη Ρωσία είναι ακόμη δέσμια της λατρείας του Λένιν. Τα πορτρέτα του διακοσμούν τις σχολικές αίθουσες και τους σταθμούς του μετρό και το ταριχευμένο σώμα του εκτίθεται στη Μόσχα- ακόμη και αν οι επισκέπτες είναι πλέον πολύ λιγότεροι από τους χιλιάδες σοσιαλιστές προσκυνητές που συνέρρεαν στην Κόκκινη Πλατεία τη σοβιετική εποχή. Αν οι Ρομανόφ πράγματι δεν ήταν υπεύθυνοι για κανένα έγκλημα, όπως απεφάνθη το δικαστήριο, και αν έπεσαν θύματα πολιτικής δολοφονίας, θεωρητικά ο Λένιν θα μπορούσε να θεωρηθεί συνεργός. Αυτό θα αποτελούσε την αρχή μιας διαμάχης στη Ρωσία- τα σχολικά εγχειρίδια θα έπρεπε να εξετάσουν λεπτομερέστερα την τελευταία ημέρα της δυναστείας των Ρομανόφ. Η αποκατάσταση της αυτοκρατορικής οικογενείας δίχασε τη ρωσική κοινωνία. Η απόφαση έτυχε θερμής υποδοχής από την Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία κάλεσε τους πιστούς να προσευχηθούν για τις ψυχές των μελών της οικογενείας: του Νικολάου, της τσαρίνας Αλεξάνδρας και των πέντε παιδιών τους.
Ακόμη και για τα τρομακτικά δεδομένα της δυναστείας των Ρομανόφ ο θάνατος των τελευταίων μελών της τσαρικής οικογενείας ήταν αποτρόπαιος. Στον «πυρετό» της μπολσεβικικής επανάστασης ο τσάρος Νικόλαος και η οικογένειά του πρώτα δέχθηκαν πυροβολισμούς στο σώμα, μετά χτυπήματα με ξιφολόγχες και στο τέλος πυροβολισμούς στο κεφάλι. Το πρόβλημα που απασχόλησε τη ρωσική Δικαιοσύνη για πολλά χρόνια ήταν το εξής: Ηταν ένας απλός φόνος που πραγματοποιήθηκε από μερικούς ανεξέλεγκτους επαναστάτες ή μια πολιτική δολοφονία; Τα ρωσικά δικαστήρια απέφευγαν να παραδεχθούν ότι υπεύθυνο για την εκτέλεση της τσαρικής οικογενείας ήταν το κράτος των μπολσεβίκων. Την περασμένη εβδομάδα ωστόσο το Ανώτατο Δικαστήριο της Ρωσίας εξέδωσε απόφαση- προς έκπληξη των απογόνων της οικογενείας Ρομανόφ- ότι η δολοφονία υπήρξε αποτέλεσμα πολιτικής δίωξης και ότι τα μέλη της τσαρικής οικογενείας πρέπει να θεωρηθούν θύματα του μπολσεβικισμού και να αποκατασταθούν. Αυτή η κίνηση δεν σημαίνει ότι οι απόγονοι των Ρομανόφ θα διεκδικήσουν τα παλάτια της οικογενείας ή ότι θα επανακτήσουν πρόσβαση στη συνταγματική τάξη της Ρωσίας. Η απόφαση, όμως, αν μη τι άλλο, τους ικανοποίησε.. Η απόφαση μπορεί να μην αλλάξει τον τρόπο ζωής της οικογενείας, αλλά είναι η πρώτη φορά που μια μετασοβιετική κυβέρνηση αποδέχεται μέσω μιας δικαστικής απόφασης την εγκληματική φύση του μπολσεβικικού καθεστώτος. Για τους Δυτικούς αυτό μπορεί να είναι κάτι δεδομένο. Ωστόσο η σύγχρονη Ρωσία είναι ακόμη δέσμια της λατρείας του Λένιν. Τα πορτρέτα του διακοσμούν τις σχολικές αίθουσες και τους σταθμούς του μετρό και το ταριχευμένο σώμα του εκτίθεται στη Μόσχα- ακόμη και αν οι επισκέπτες είναι πλέον πολύ λιγότεροι από τους χιλιάδες σοσιαλιστές προσκυνητές που συνέρρεαν στην Κόκκινη Πλατεία τη σοβιετική εποχή. Αν οι Ρομανόφ πράγματι δεν ήταν υπεύθυνοι για κανένα έγκλημα, όπως απεφάνθη το δικαστήριο, και αν έπεσαν θύματα πολιτικής δολοφονίας, θεωρητικά ο Λένιν θα μπορούσε να θεωρηθεί συνεργός. Αυτό θα αποτελούσε την αρχή μιας διαμάχης στη Ρωσία- τα σχολικά εγχειρίδια θα έπρεπε να εξετάσουν λεπτομερέστερα την τελευταία ημέρα της δυναστείας των Ρομανόφ. Η αποκατάσταση της αυτοκρατορικής οικογενείας δίχασε τη ρωσική κοινωνία. Η απόφαση έτυχε θερμής υποδοχής από την Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία κάλεσε τους πιστούς να προσευχηθούν για τις ψυχές των μελών της οικογενείας: του Νικολάου, της τσαρίνας Αλεξάνδρας και των πέντε παιδιών τους.
«4.30 π.μ. το πρωί, 19 Ιούλη: Το όχημα κόλλησε στη λάσπη και δεν μπορούσε να πάει στο ορυχείο. Το μόνο που έμενε να κάνουμε ήταν να τους θάψουμε ή να τους κάψουμε…Θέλαμε να κάψουμε τον Αλεξέι και την Αλεξάνδρα, αλλά αντ′ αυτού του τελευταίου με τον Αλεξέι κάψαμε την Ντεμίντοβα (που τελικά αποδείχθηκε ότι ήταν Μαρία). Θάψαμε τα απομεινάρια ακριβώς κάτω από την φωτιά, μετά φτυαρίσαμε πηλό πάνω στα απομεινάρια, και ανάψαμε ξανά άλλη φωτιά στον τάφο και στη συνέχεια πετάξαμε τις στάχτες και τα κάρβουνα για να καλυφθεί πλήρως κάθε ίχνος σκαψίματος. Εν τω μεταξύ, ένας άλλος τάφος σκάφτηκε για τους άλλους. Περίπου στις 7 το πρωί, ένας λάκκος έξι πόδια βάθος και οκτώ πόδια πλάτος ήταν έτοιμος. Τα εννέα πτώματα πετάχτηκαν στην τρύπα, τεμαχίστηκαν με φτυάρια και όλα περιλούστηκαν με θειικό οξύ, ώστε να μην μπορούν να αναγνωριστούν και να αποτραπεί η δυσωδία από τα σήψη (η τρύπα δεν ήταν βαθιά). Ρίξαμε ασβέστη, μετά καλύψαμε τον τάφο με χοντρά ξύλα και το φορτηγό πέρασε από πάνω αρκετές φορές – δεν έμεινε κανένα ίχνος. Το μυστικό κρατήθηκε – οι Λευκοί ποτέ δεν βρήκαν τον τάφο.» Από το ημερολόγιο του Γιουρόβσκι ( διοικητής της οικίας Ιπάτιεφ & επικεφαλής του εκτελεστικού αποσπάσματος των Ρομανώφ. )
«Κάποιος μπήκε – είχε πει – στο νερό (στη Γκάνινα Γιάμα) με σκοινιά και έβγαλε έξω τα πτώματα. Πρώτο έβγαλαν τον Νικόλαο. Το νερό ήταν τόσο κρύο, που τα πρόσωπα των νεκρών ήταν κοκκινωπά, σαν ζωντανά… Το φορτηγό κόλλησε σε ένα τέλμα και το ξεκολλήσαμε με πολύ κόπο… Και τότε μας ήρθε η σκέψη, την οποία και υλοποιήσαμε… Αποφασίσαμε ότι δεν θα βρούμε καλύτερο μέρος… Σκάψαμε πιο βαθιά μέσα σε αυτό το τέλμα… ποτίσαμε τα πτώματα με το θεϊκό οξύ… τα παραμορφώσαμε… Κοντά βρισκόταν ο σιδηρόδρομος… μεταφέραμε σάπιες σανίδες για να καμουφλάρουμε τον τάφο. Θάψαμε στο τέλμα κάποιους από τους εκτελεσθέντες και τους υπόλοιπους τους κάψαμε… Τον Νικόλαο θυμάμαι σίγουρα ότι τον κάψαμε… Και τον Μπότκιν… και, νομίζω τον Αλέξιο…».
«Κάποιος μπήκε – είχε πει – στο νερό (στη Γκάνινα Γιάμα) με σκοινιά και έβγαλε έξω τα πτώματα. Πρώτο έβγαλαν τον Νικόλαο. Το νερό ήταν τόσο κρύο, που τα πρόσωπα των νεκρών ήταν κοκκινωπά, σαν ζωντανά… Το φορτηγό κόλλησε σε ένα τέλμα και το ξεκολλήσαμε με πολύ κόπο… Και τότε μας ήρθε η σκέψη, την οποία και υλοποιήσαμε… Αποφασίσαμε ότι δεν θα βρούμε καλύτερο μέρος… Σκάψαμε πιο βαθιά μέσα σε αυτό το τέλμα… ποτίσαμε τα πτώματα με το θεϊκό οξύ… τα παραμορφώσαμε… Κοντά βρισκόταν ο σιδηρόδρομος… μεταφέραμε σάπιες σανίδες για να καμουφλάρουμε τον τάφο. Θάψαμε στο τέλμα κάποιους από τους εκτελεσθέντες και τους υπόλοιπους τους κάψαμε… Τον Νικόλαο θυμάμαι σίγουρα ότι τον κάψαμε… Και τον Μπότκιν… και, νομίζω τον Αλέξιο…».