Για να εξασφαλίσει κάποιος μία θέση στον Παράδεισο,έπρεπε να εξομολογείται τις αμαρτίες του και να δοξάζει το θεό με προσευχές. Όσο πιο απλή και ασκητική ήταν η καθημερινότητα ενός πιστού, τόσο μεγαλύτερη απήχηση είχαν οι προσευχές του. Και δεν υπήρχε κανείς που ζούσε πιο απλά απ’ τους μοναχούς. Έτσι αναπτύχθηκε ένα ιδιαίτερο σύστημα συναλλαγών. Χρήματα έναντι προσευχών. Όσοι είχαν την οικονομική ευχέρεια μπορούσαν να αγοράσουν μία θέση στον Παράδεισο, πληρώνοντας τους μοναχούς για να προσεύχονται για τις δικές τους αμαρτίες.
Η ιστορία του μοναχισμού στον Μεσαίωνα ξεκίνησε με τον Βενέδικτο, έναν εξαιρετικά μορφωμένο νέο από τη Νουρσία της Ιταλίας, που επέλεξε να εγκαταλείψει τις απολαύσεις της κοσμικής ζωής και να ζήσει ως ερημίτης. Πίστευε ότι ο άνθρωπος έπρεπε να αφιερώσει τη ζωή του στην προσευχή για να ευχαριστήσει το Θεό για τα δώρα του. Η ασκητική του ζωή ακολουθούσε τη φιλοσοφία «ora et labora», δηλαδή προσευχή και εργασία. Το παράδειγμά του σύντομα ακολούθησαν κι άλλοι και ο αριθμός των ερημιτών αυξήθηκε ραγδαία. Ο Βενέδικτος χρειάστηκε να ιδρύσει 12 μοναστήρια για να τους στεγάσει. Προσευχή έναντι χρημάτων Άγιος Βενέδικτος Στην καθολική εκκλησία του Μεσαίωνα, η προσευχή ήταν το «κλειδί» για την πόρτα του Παραδείσου. Για να εξασφαλίσει κάποιος μία θέση στον Παράδεισο,έπρεπε να εξομολογείται τις αμαρτίες του και να δοξάζει το θεό με προσευχές. Όσο πιο απλή και ασκητική ήταν η καθημερινότητα ενός πιστού, τόσο μεγαλύτερη απήχηση είχαν οι προσευχές του. Και δεν υπήρχε κανείς που ζούσε πιο απλά απ’ τους μοναχούς. Έτσι αναπτύχθηκε ένα ιδιαίτερο σύστημα συναλλαγών. Χρήματα έναντι προσευχών. Όσοι είχαν την οικονομική ευχέρεια μπορούσαν να αγοράσουν μία θέση στον Παράδεισο, πληρώνοντας τους μοναχούς για να προσεύχονται για τις δικές τους αμαρτίες. Η κατάσταση συνέφερε ιδιαίτερα τους επαγγελματίες πολεμιστές και μισθοφόρους, των οποίων η δουλειά απαιτούσε να παραβαίνουν την εντολή, «ου φονεύσεις»....
Χαρακτηριστική ήταν η περίπτωση του Γουλιέλμου του Κατακτητή που κατέλαβε την Αγγλία το 1066. Οι επεκτατικοί του πόλεμοι κόστισαν τη ζωή σε περισσότερους από 10 χιλιάδες ανθρώπους. Η εκκλησία αποφάσισε ότι για να εξιλεωθεί ο Γουλιέλμος, έπρεπε να προσευχηθεί 120 μέρες για κάθε νεκρό. Αυτό σήμαινε ότι ο Γουλιέλμος θα έπρεπε να προσεύχεται ασταμάτητα για 3.300 χρόνια. Όμως, ο νέος Βασιλιάς της Αγγλίας βρήκε έναν πιο αποτελεσματικό τρόπο να εξιλεωθεί. Γουλιέλμος ο Κατακτητής Ίδρυσε δεκάδες μοναστήρια σε όλη την Αγγλία και τα επάνδρωσε με μοναχούς, που αποκλειστική τους απασχόληση ήταν να προσεύχονται για την ψυχή του! Το ίδιο έκαναν και πολλοί άρχοντες για να μπορούν να αμαρτάνουν και να έχουν το «κεφάλι τους ήσυχο». Όπως ήταν αναμενόμενο, σύντομα τα μοναστήρια συγκέντρωσαν αμύθητα πλούτη και μετατράπηκαν σε κέντρα εξουσίας. Οι ηγούμενοι κατέληξαν να έχουν δικό τους στρατό και να διευθύνουν τεράστιες εκτάσεις γης....
Οι οίκοι ανοχής έκαναν «χρυσές δουλειές» τον 15ο και 16ο αιώνα και πολλοί από αυτούς ανήκαν στην εκκλησία. Πολλοί απ’ τους κληρικούς ήταν μάλιστα τακτικοί θαμώνες τους. Η Ρουθ Κάρας, καθηγήτρια Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα, στο βιβλίο της, «Common Women: Prostitution and Sexuality in medieval England», αναφέρει ότι Επίσκοποι διεύθυναν οίκους ανοχής στο Λονδίνο και το Γουεστμίνστερ και σχολιάζει ότι σύμφωνα με τους καταλόγους, οι κληρικοί αποτελούσαν το 20% των πελατών! Στη Γαλλία του 13ου αιώνα, η εκκλησία δεχόταν ελεημοσύνη για τις ιερόδουλες, γιατί αναγνώριζε ότι επέλεγαν το επάγγελμα από ανάγκη. Για να δικαιολογήσουν τη στάση τους, χρησιμοποιούσαν ως σύμβολο τη Μαρία Μαγδαληνή. Η εκκλησία παρουσίαζε τους οίκους ανοχής ως αναγκαίο κακό, ένας τρόπος να προστατεύσουν της αθώες παρθένες από τις αχαλίνωτες ορέξεις των νέων αντρών. Τα «παραθυράκια» στους κανονισμούς των μοναχών Οι αυστηροί κανόνες των μοναχών χαλάρωναν με την πάροδο του χρόνου. Ο Βενέδικτος είχε απαγορεύσει τις ομιλίες κατά τη διάρκεια του φαγητού και οι μοναχοί ανέπτυξαν ένα κώδικα με χειρονομίες για να συνεννοούνται χωρίς να μιλάνε. Χαρακτηριστική ήταν οι περίπτωση των Σιστερσιανών μοναχών που ήταν αποκλειστικά χορτοφάγοι. Επιτρεπόταν όμως να τρέφονται με κρέας όσοι μοναχοί ήταν άρρωστοι και έμεναν στο αναρρωτήριο του μοναστηριού. Έτσι, όλο και περισσότεροι μοναχοί άρχισαν να επισκέπτονται το αναρρωτήριο με διάφορες ασθένειες για να φάνε λαχταριστό κρέας. Μετά από λίγο καιρό, απλώς μετέφεραν τον χώρο εστίασης από την τραπεζαρία στο αναρρωτήριο και σερβίριζαν κανονικά το κρέας....
Μοναχικά τάγματα της Δύσης
Βενεδικτίνοι
Οι Βενεδικτίνοι είναι οι μοναχοί του τάγματος του Άγιου Βενεδίκτου. Το τάγμα ιδρύθηκε το 529 στην Ιταλία. Με εντολή του Πάπα Γρηγορίου του Μεγάλου, στάλθηκαν πολλοί ιεραπόστολοι στην Αγγλία και την Γερμανία, για να διδάξουν τον κανόνα του τάγματος. Όπως και άλλα μοναστικά τάγματα, γνώρισαν άνθιση κατά τον Μεσαίωνα και απέκτησαν, μεγάλη πολιτική και οικονομική δύναμη. Ασχολούνται με την παιδεία και τη μουσική, τη γεωργία και την κτηνοτροφία. • Κατά την διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης τα μέλη του τάγματος εκδιώχθηκαν, με φυσικό επακόλουθο το τάγμα να χάσει την επιρροή του. Με το τέλος της Γαλλικής Επανάστασης Εκκλησία όπου είχαν ως κέντρο οι Βενεδικτίνοι, στη Λυών στη Γαλλία.
Καπουτσίνοι
Οι λεγόμενοι Καπουτσίνοι πλήρες όνομα (Τάγμα Αδελφών Ελάσσονων Καπουτσίνων), είναι θρησκευτικό μοναχικό τάγμα της Καθολικής Εκκλησίας. Προέρχονται από το μοναστικό τάγμα των Φραγκισκανών. Ονομάσθηκαν έτσι από το κάλυμμα που έφεραν στο κεφάλι τα μέλη του, εκ του capuce που σημαίνει «κουκούλα». • Όπως και τα λοιπά θρησκευτικά τάγματα, οι Καπουτσίνοι υπέφεραν πολλά από τις διάφορες επαναστάσεις του 18ου αιώνα. Παρά ταύτα όχι μόνο επέζησαν των μεγάλων δοκιμασιών, αλλά κατά τον 19ο αιώνα κέρδισαν σημαντικό έδαφος. Αν και φτωχότεροι απ΄ όλα τ΄ άλλα τάγματα προσέλκυσαν στις τάξεις τους πολλούς γόνους της ανώτερης αριστοκρατίας ακόμα δε και βασιλικούς γόνους.
Αδελφότητα του Ιησού
Η Αδελφότητα του Ιησού, οι γνωστοί Ιησουίτες είναι μια θρησκευτική αδελφότητα, που συγκροτήθηκε τον 16ο αιώνα στα πλαίσια της Αντιμεταρρύθμισης. Ιδρύθηκε το 1534 από τον Ισπανό Ιγνάτιο Λογιόλα. • Το 1583 οι Ιησουίτες εγκαταστάθηκαν στη συνοικία Πέρα της Κωνσταντινούπολης. Έδωσαν έμφαση στην ίδρυση σχολείων αποσκοπώντας και στην περαιτέρω διάδοση του ρωμαιοκαθολικού δόγματος. Έτσι, ξεκινώντας από την Κωνσταντινούπολη, ίδρυσαν σχολεία στην Χίο (1627), στη Σμύρνη και την Νάξο (1628), στη Σύρα και την Άνδρο (1657), στο Ναύπλιο (1656), στην Αθήνα (1657), στη Μήλο (1661) και σε άλλα μέρη. Αντίστοιχα σχολεία ιδρύθηκαν από την Ανατολική εκκλησία αυτή την περίοδο σε λατινόφωνες περιοχές, όπως η Βενετία και η Πάδοβα.
Οι Ιωαννίτες (Ιππότες της Μάλτας)
Οι περίφημοι Ιππότες του Τάγματος του Αγίου Ιωάννη της Ιερουσαλήμ πήραν το όνομά τους από το μοναστικό τάγμα της πόλης κατά την περίοδο των Σταυροφοριών. Ήταν στην ουσία μοναχοί με άρτια στρατιωτική εκπαίδευση και έγιναν σύμβολο της εικόνας του Σταυροφόρου από το 1099 μ.Χ., όταν και ιδρύθηκαν ως απλοί προστάτες του ομώνυμου νοσοκομείου των Αγίων Τόπων. Σύντομα μετατράπηκαν από τραυματιοφορείς σε σωματοφύλακες των χριστιανικών προσκυνηματικών καραβανιών, πριν εξελιχθούν σε στρατιωτική αιχμή του δόρατος των επιχειρήσεων κατά των μικροβασιλείων και των φρουρίων της Μέσης Ανατολής. Πλέον οι μοναχοί ήταν πολεμιστές τρομεροί και φόβος και τρόμος για τους μουσουλμανικούς πληθυσμούς της περιοχής. Αν και η μεγαλύτερη στιγμή τους δεν ήρθε ωστόσο στα περίχωρα της Ιερουσαλήμ, αλλά στη Ρόδο αρχικά (Ιππότες της Ρόδου) και κυρίως στη Μάλτα: οι Ιωαννίτες κατέλαβαν το μικρό νησί της Μεσογείου, μετονομάστηκαν σε Ιππότες της Μάλτας και εγκαθίδρυσαν την ηγεμονία τους για μπόλικους αιώνες! Το 1565 οι Οθωμανοί προσπάθησαν να καταλάβουν το νησί, για να συναντήσουν τη μανιασμένη αντίσταση των ιπποτών: έπειτα από 5 μήνες πολιορκίας, οι δυνάμεις των Τούρκων αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις ορέξεις τους για κατάληψη της νήσου. Η μεγαλειώδης νίκη των ιπποτών έπληξε το αήττητο του οθωμανικού στρατού και έγινε σύμβολο της χριστιανικής αντίστασης σε όλη την Ευρώπη.
Ναΐτες Ιππότες
Την ίδια ώρα, το δεύτερο περίφημο μοναστικό στρατιωτικό τάγμα των ρωμαιοκαθολικών στους Αγίους Τόπους, οι Ναΐτες Ιππότες, ιδρύθηκαν από την αρχή ως υπερασπιστές της Ιερουσαλήμ από τις ισλαμικές ορέξεις, στον απόηχο της Α’ Σταυροφορίας (1118 μ.Χ.). Ως ένα από τα πρώτα μοναστικά στρατιωτικά τάγματα της Ιστορίας, οι περίφημοι Ναΐτες εξασφάλισαν την παπική εύνοια του Ιννοκέντιου Β’, έφτασαν να ελέγχουν μεγάλες περιοχές, απέκτησαν κύρος, πρωτόγνωρη εξουσία και αμύθητα πλούτη, που ξεπερνιόνταν ίσως μόνο από την ικανότητά τους στη μάχη. Όπως το ήθελε εξάλλου και ο θρύλος, η αναλογία της εποχής ήταν ένας Ναΐτης Ιππότης για κάθε τρεις εχθρούς! Οι Στρατιώτες του Χριστού, όπως έμειναν γνωστοί όταν μετατράπηκαν από θρησκευτικό τάγμα σε στρατιωτικό, απέκτησαν ερείσματα στην Ευρώπη, είτε απευθείας μέσω βασιλικών δωρεών είτε μέσω εξαγοράς εδαφών με τον απίστευτο πλούτο τους, και το μεγαλύτερο μέρος τους εγκαθίσταται πια στην Ευρώπη (Ισπανία, Πορτογαλία, Γαλλία και Ιταλία κυρίως). Πλέον όμως ήταν τραπεζίτες και οικονομική ελίτ, κάτι που ανάγκασε τον βασιλιά Φίλιππο Δ’ της Γαλλίας να συλλάβει πολλούς από δαύτους, ενώ με τη μεσολάβηση του Πάπα το τάγμα διαλύθηκε. Ήταν το τέλος των Ναΐτών Ιπποτών, αν και η στρατιωτική τους φήμη είχε ήδη ξοφλήσει εδώ και χρόνια…
Βενεδικτίνοι
Οι Βενεδικτίνοι είναι οι μοναχοί του τάγματος του Άγιου Βενεδίκτου. Το τάγμα ιδρύθηκε το 529 στην Ιταλία. Με εντολή του Πάπα Γρηγορίου του Μεγάλου, στάλθηκαν πολλοί ιεραπόστολοι στην Αγγλία και την Γερμανία, για να διδάξουν τον κανόνα του τάγματος. Όπως και άλλα μοναστικά τάγματα, γνώρισαν άνθιση κατά τον Μεσαίωνα και απέκτησαν, μεγάλη πολιτική και οικονομική δύναμη. Ασχολούνται με την παιδεία και τη μουσική, τη γεωργία και την κτηνοτροφία. • Κατά την διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης τα μέλη του τάγματος εκδιώχθηκαν, με φυσικό επακόλουθο το τάγμα να χάσει την επιρροή του. Με το τέλος της Γαλλικής Επανάστασης Εκκλησία όπου είχαν ως κέντρο οι Βενεδικτίνοι, στη Λυών στη Γαλλία.
Καπουτσίνοι
Οι λεγόμενοι Καπουτσίνοι πλήρες όνομα (Τάγμα Αδελφών Ελάσσονων Καπουτσίνων), είναι θρησκευτικό μοναχικό τάγμα της Καθολικής Εκκλησίας. Προέρχονται από το μοναστικό τάγμα των Φραγκισκανών. Ονομάσθηκαν έτσι από το κάλυμμα που έφεραν στο κεφάλι τα μέλη του, εκ του capuce που σημαίνει «κουκούλα». • Όπως και τα λοιπά θρησκευτικά τάγματα, οι Καπουτσίνοι υπέφεραν πολλά από τις διάφορες επαναστάσεις του 18ου αιώνα. Παρά ταύτα όχι μόνο επέζησαν των μεγάλων δοκιμασιών, αλλά κατά τον 19ο αιώνα κέρδισαν σημαντικό έδαφος. Αν και φτωχότεροι απ΄ όλα τ΄ άλλα τάγματα προσέλκυσαν στις τάξεις τους πολλούς γόνους της ανώτερης αριστοκρατίας ακόμα δε και βασιλικούς γόνους.
Αδελφότητα του Ιησού
Η Αδελφότητα του Ιησού, οι γνωστοί Ιησουίτες είναι μια θρησκευτική αδελφότητα, που συγκροτήθηκε τον 16ο αιώνα στα πλαίσια της Αντιμεταρρύθμισης. Ιδρύθηκε το 1534 από τον Ισπανό Ιγνάτιο Λογιόλα. • Το 1583 οι Ιησουίτες εγκαταστάθηκαν στη συνοικία Πέρα της Κωνσταντινούπολης. Έδωσαν έμφαση στην ίδρυση σχολείων αποσκοπώντας και στην περαιτέρω διάδοση του ρωμαιοκαθολικού δόγματος. Έτσι, ξεκινώντας από την Κωνσταντινούπολη, ίδρυσαν σχολεία στην Χίο (1627), στη Σμύρνη και την Νάξο (1628), στη Σύρα και την Άνδρο (1657), στο Ναύπλιο (1656), στην Αθήνα (1657), στη Μήλο (1661) και σε άλλα μέρη. Αντίστοιχα σχολεία ιδρύθηκαν από την Ανατολική εκκλησία αυτή την περίοδο σε λατινόφωνες περιοχές, όπως η Βενετία και η Πάδοβα.
Οι Ιωαννίτες (Ιππότες της Μάλτας)
Οι περίφημοι Ιππότες του Τάγματος του Αγίου Ιωάννη της Ιερουσαλήμ πήραν το όνομά τους από το μοναστικό τάγμα της πόλης κατά την περίοδο των Σταυροφοριών. Ήταν στην ουσία μοναχοί με άρτια στρατιωτική εκπαίδευση και έγιναν σύμβολο της εικόνας του Σταυροφόρου από το 1099 μ.Χ., όταν και ιδρύθηκαν ως απλοί προστάτες του ομώνυμου νοσοκομείου των Αγίων Τόπων. Σύντομα μετατράπηκαν από τραυματιοφορείς σε σωματοφύλακες των χριστιανικών προσκυνηματικών καραβανιών, πριν εξελιχθούν σε στρατιωτική αιχμή του δόρατος των επιχειρήσεων κατά των μικροβασιλείων και των φρουρίων της Μέσης Ανατολής. Πλέον οι μοναχοί ήταν πολεμιστές τρομεροί και φόβος και τρόμος για τους μουσουλμανικούς πληθυσμούς της περιοχής. Αν και η μεγαλύτερη στιγμή τους δεν ήρθε ωστόσο στα περίχωρα της Ιερουσαλήμ, αλλά στη Ρόδο αρχικά (Ιππότες της Ρόδου) και κυρίως στη Μάλτα: οι Ιωαννίτες κατέλαβαν το μικρό νησί της Μεσογείου, μετονομάστηκαν σε Ιππότες της Μάλτας και εγκαθίδρυσαν την ηγεμονία τους για μπόλικους αιώνες! Το 1565 οι Οθωμανοί προσπάθησαν να καταλάβουν το νησί, για να συναντήσουν τη μανιασμένη αντίσταση των ιπποτών: έπειτα από 5 μήνες πολιορκίας, οι δυνάμεις των Τούρκων αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις ορέξεις τους για κατάληψη της νήσου. Η μεγαλειώδης νίκη των ιπποτών έπληξε το αήττητο του οθωμανικού στρατού και έγινε σύμβολο της χριστιανικής αντίστασης σε όλη την Ευρώπη.
Ναΐτες Ιππότες
Την ίδια ώρα, το δεύτερο περίφημο μοναστικό στρατιωτικό τάγμα των ρωμαιοκαθολικών στους Αγίους Τόπους, οι Ναΐτες Ιππότες, ιδρύθηκαν από την αρχή ως υπερασπιστές της Ιερουσαλήμ από τις ισλαμικές ορέξεις, στον απόηχο της Α’ Σταυροφορίας (1118 μ.Χ.). Ως ένα από τα πρώτα μοναστικά στρατιωτικά τάγματα της Ιστορίας, οι περίφημοι Ναΐτες εξασφάλισαν την παπική εύνοια του Ιννοκέντιου Β’, έφτασαν να ελέγχουν μεγάλες περιοχές, απέκτησαν κύρος, πρωτόγνωρη εξουσία και αμύθητα πλούτη, που ξεπερνιόνταν ίσως μόνο από την ικανότητά τους στη μάχη. Όπως το ήθελε εξάλλου και ο θρύλος, η αναλογία της εποχής ήταν ένας Ναΐτης Ιππότης για κάθε τρεις εχθρούς! Οι Στρατιώτες του Χριστού, όπως έμειναν γνωστοί όταν μετατράπηκαν από θρησκευτικό τάγμα σε στρατιωτικό, απέκτησαν ερείσματα στην Ευρώπη, είτε απευθείας μέσω βασιλικών δωρεών είτε μέσω εξαγοράς εδαφών με τον απίστευτο πλούτο τους, και το μεγαλύτερο μέρος τους εγκαθίσταται πια στην Ευρώπη (Ισπανία, Πορτογαλία, Γαλλία και Ιταλία κυρίως). Πλέον όμως ήταν τραπεζίτες και οικονομική ελίτ, κάτι που ανάγκασε τον βασιλιά Φίλιππο Δ’ της Γαλλίας να συλλάβει πολλούς από δαύτους, ενώ με τη μεσολάβηση του Πάπα το τάγμα διαλύθηκε. Ήταν το τέλος των Ναΐτών Ιπποτών, αν και η στρατιωτική τους φήμη είχε ήδη ξοφλήσει εδώ και χρόνια…