Μία από τις πιο αινιγματικές γυναίκες όλων των εποχών, δούκισσα της Φερράρας, πασίγνωστη για την ομορφιά της, τους σκανδαλώδεις έρωτές της και τα εγκλήματα της οικογένειας της
Η δούκισσα Λουκρητία Βοργία όπως την απαθανάτισε ο ιταλός ζωγράφος
Μπαρτολομέο Βένετο μεταξύ 1520 και 1525. «Είναι ωραία στη μορφή, έχει όμορφα, ξύπνια μάτια. Το πρόσωπο μάλλον μακρύ. Η μύτη όμορφη και καλοσχηματισμένη, τα μαλλιά χρυσαφένια, τα μάτια αστραφτερά» την περιέγραφαν οι σύγχρονοί της
Μπαρτολομέο Βένετο μεταξύ 1520 και 1525. «Είναι ωραία στη μορφή, έχει όμορφα, ξύπνια μάτια. Το πρόσωπο μάλλον μακρύ. Η μύτη όμορφη και καλοσχηματισμένη, τα μαλλιά χρυσαφένια, τα μάτια αστραφτερά» την περιέγραφαν οι σύγχρονοί της
Καρπός μιας σκανδαλώδους σχέσης, η Λουκρητία Βοργία (Lucrezia Borgia) γεννήθηκε στις 18 Απριλίου του 1480 στο Σουμπιάκο, στα περίχωρα της Ρώμης στις 18 Απριλίου του 1480 και πέθανε στη Φεράρα στις 24 Ιουνίου του 1519. Τα νεανικά της χρόνια τα πέρασε στην αυλή των Βοργιών ονομαστή για τις ραδιουργίες και τα εγκλήματά της. Η ίδια διέθετε εξαιρετική ομορφιά και πολλές χάρες, ενώ ο ήπιος χαρακτήρας και η ιδιαίτερη ευφυΐα της τη βοήθησαν στο ρόλο τον οποίο ίσως ασυναίσθητα να διαδραμάτισε. Οι αλλεπάλληλοι γάμοι της μάλλον υπήρξαν σκόπιμοι προκειμένου να ικανοποιήσουν τη φιλοδοξία του πατέρα της και την αύξηση της δύναμης του αδελφού της.στη Ρώμη. Ήταν νόθα κόρη του πάπα Αλέξανδρου ΣΤ’, κατά κόσμον Ροντρίγκο Βοργία, και αδελφή του Καίσαρα Βοργία – μια οικογένεια από τις πιο λαμπρές, αλλά και αδίστακτες της εποχής. Στο χορό εξουσίας και αίματος που έκανε διαβόητους τους Βοργίες, η Λουκρητία κατηγορήθηκε ότι συνωμότησε στην εξόντωση των συζύγων της, ότι δηλητηρίασε τους αντιπάλους του πατέρα της κι ότι διατηρούσε αιμομικτικές σχέσεις με τον αδερφό της. Σε πολύ νεαρή ηλικία αρραβωνιάστηκε διαδοχικά δύο Ισπανούς ευγενείς, τον Δον Χερουβίν ντε Σεντέλλος και τον Γασπάρντο ντε Προσίντα. Όταν όμως ο πατέρας εξελέγη Πάπας προκειμένου να εξυπηρετήσει τις πολιτικές του βλέψεις, διέλυσε τους αρραβώνες της Λουκρητίας και την πάντρεψε σε ηλικία 13 ετών με τον Τζιοβάνι Σφόρτσα, νόθο γιο του Αλέξανδρου Σφόρτσα, κόμη του Μιλάνου. Αργότερα, όταν ο αδελφός της αντελήφθη ότι αδυνατούσε να προσπορίσει οικονομικά οφέλη από τον γάμο της αδελφής του αποπειράθηκε να δολοφονήσει το γαμπρό του μέσα στη κρεβατοκάμαρα της αδελφής του.
Το όνομα της μετατράπηκε σε θεατρικό έργο από τον Victor Hugo, σε όπερα από τον Donizetti, σε διάσημο πίνακα από τον Dante Gabriel Rossetti, σε περισσότερες από 20 ταινίες για τη μεγάλη και τη μικρή οθόνη, και σε χαρακτήρα στο videogame Assassin's Creed
Οι χρονικογράφοι της εποχής εκείνης του Πέζαρο αφηγούνται την απόπειρα εκείνη, που διέφυγε τελικά ο Ιωάννης Σφόρτσα ως εξής: (σε ελεύθερη μετάφραση) «Ένα βράδυ ο Τζακουΐνο, θαλαμηπόλος του Ιωάννη Σφόρτσα βρισκόταν στον κοιτώνα της Λουκρητίας όταν μπήκε σ΄ αυτό ο αδελφός της Καίσαρ. Πριν όμως μπει, η Λουκρητία διέταξε αυτόν να κρυφτεί πίσω από ένα ανάκλιντρο. Μπαίνοντας ο αδελφός της, της ανακοίνωσε ότι έδωσε εντολή να σκοτώσουν τον σύζυγό της. Έτσι μόλις στη συνέχεια έφυγε ο Κάισαρ Βοργίας η Λουκρητία έστειλε τον αυτήκοο μάρτυρα θαλαμηπόλο να ειδοποιήσει τον Ιωάννη Σφόρτσα. Τότε αυτός ιππεύοντας ένα άλογο έφθασε στο Πέζαρο μετά από 24 ώρες όπου φθάνοντας το άλογο έπεσε νεκρό από τον συνεχή καλπασμό».Μετά από αυτόν τον έντεχνο χωρισμό ο πατέρας της, ο Πάπας, ακύρωσε τον γάμο της κόρης του με τον Σφόρτσα, μετά τον οποίο η Λουκρητία κατέφυγε σε Μοναστήρι καλογραιών του Αγίου Σίξτου.
Τον Ιούλιο του 1498 η Λουκρητία παντρεύεται, πάλι για πολιτικούς σκοπούς, τον Αλφόνσο ντι Μπιντέλια, νόθο γιο του Βασιλέως της Νάπολης Αλφόνσου Β΄ της Αραγωνίας. Και αυτός ο γάμος υπήρξε ατυχής. Τότε, οι Βοργίες ανέλαβαν την ιδέα να καθυποτάξουν το Βασίλειο της Νάπολης συμμαχώντας με τον Βασιλέα της Γαλλίας Λουδοβίκο ΙΒ΄. Έτσι την επομένη της εορτής του Ιωβηλαίου του 1500 που γιόρταζε όλη μαζί η οικογένεια του Ποντίφικα, ο Αλφόνσος δέχθηκε επίθεση από τέσσερις προσωπιδοφόρους κοντά στην εκκλησία του Αγίου Πέτρου όπου τραυματίσθηκε σοβαρά δεχόμενος τις φροντίδες που έσπευσε να του παράσχει η σύζυγός του Λουκρητία, επί 34 συνεχείς ημέρες, ενώ ο Πάπας διέθεσε 14 άνδρες για τη φρούρησή του. Όταν τη περίοδο εκείνη ο Καίσαρας Βοργίας πήγε να επισκεφθεί τον ημιθανή τραυματία φέρεται να δήλωσε «ό,τι δεν γίνεται στο γεύμα, μπορεί να γίνει στο δείπνο». Έτσι στις 18 Αυγούστου του 1500 αφού εισήλθε στη κρεβατοκάμαρα του γαμπρού του και απομάκρυνε την αδελφή του, στραγγάλισε τον Αλφόνσο με τη βοήθεια του σωματοφύλακά του, Μικελόττο.
Τον Ιούλιο του 1498 η Λουκρητία παντρεύεται, πάλι για πολιτικούς σκοπούς, τον Αλφόνσο ντι Μπιντέλια, νόθο γιο του Βασιλέως της Νάπολης Αλφόνσου Β΄ της Αραγωνίας. Και αυτός ο γάμος υπήρξε ατυχής. Τότε, οι Βοργίες ανέλαβαν την ιδέα να καθυποτάξουν το Βασίλειο της Νάπολης συμμαχώντας με τον Βασιλέα της Γαλλίας Λουδοβίκο ΙΒ΄. Έτσι την επομένη της εορτής του Ιωβηλαίου του 1500 που γιόρταζε όλη μαζί η οικογένεια του Ποντίφικα, ο Αλφόνσος δέχθηκε επίθεση από τέσσερις προσωπιδοφόρους κοντά στην εκκλησία του Αγίου Πέτρου όπου τραυματίσθηκε σοβαρά δεχόμενος τις φροντίδες που έσπευσε να του παράσχει η σύζυγός του Λουκρητία, επί 34 συνεχείς ημέρες, ενώ ο Πάπας διέθεσε 14 άνδρες για τη φρούρησή του. Όταν τη περίοδο εκείνη ο Καίσαρας Βοργίας πήγε να επισκεφθεί τον ημιθανή τραυματία φέρεται να δήλωσε «ό,τι δεν γίνεται στο γεύμα, μπορεί να γίνει στο δείπνο». Έτσι στις 18 Αυγούστου του 1500 αφού εισήλθε στη κρεβατοκάμαρα του γαμπρού του και απομάκρυνε την αδελφή του, στραγγάλισε τον Αλφόνσο με τη βοήθεια του σωματοφύλακά του, Μικελόττο.
Οι παθιασμένες ερωτικές σχέσεις που είχε, ενώ ήταν παντρεμένη με τον Alfonso,
θα μπορούσαν ίσως να δικαιολογήσουν την περιγραφή της ως μια «μοιραία γυναίκα»
θα μπορούσαν ίσως να δικαιολογήσουν την περιγραφή της ως μια «μοιραία γυναίκα»
Μεταξύ των δύο γάμων, η Λουκρητία είχε συνάψει σχέση με έναν νεαρό παπικό ακόλουθο, τον Πέντρο Καλντερόν. Στη σχέση αυτή δόθηκε δραματικό τέλος από τους Βοργίες. Ο Πέντρο μαχαιρώθηκε και αργότερα βρέθηκε στον Τίβερη, με τα χέρια και τα πόδια του δεμένα. Μετά τον θάνατο του δεύτερου συζύγου της η Λουκρητία κατέφυγε στο πύργο του Νέππι. Τότε ξέσπασε το σκάνδαλο για αιμομικτικές σχέσεις που μπορεί να είχε με τον πατέρα της και τον αδελφό της. Αφορμή αυτού ήταν το γεγονός ότι το 1498 η Λουκρητία είχε γεννήσει κατά τον 2ο γάμο ένα αγόρι. Το 1501 φέρεται και με δεύτερο βρέφος με το όνομα Τζοβάνι (Ιωάννη) το οποίο και ανέτρεφε και για το οποίο ο Πάπας εξέδωσε δύο αναγνωριστικές βούλες που φυλάσσονταν στα αρχεία της Μοντένα. Στη μεν από αυτές, ο Πάπας αναγνώριζε το βρέφος σαν τέκνο του Καίσαρα Βοργία, στη δε άλλη σαν τέκνο δικό του. Η διπλή αυτή αναγνώριση της πατρότητας του παιδιού ενισχύει παρά συσκοτίζει ακόμη περισσότερο τις κατηγορίες των χρονικογράφων της εποχής για τις πιθανές αισχρές και οργιώδεις σχέσεις πατέρα, αδελφού και κόρης. Βέβαια σ΄ αυτό το σημείο έδωσε λαβή και η ενεργή συμμετοχή της Λουκρητίας σε όλες τις οργιώδεις εορτές που συνήθιζε ο Πάπας στα ποντιφικά ανάκτορα.
O Πάπας Αλέξανδρος VI (Rodrigo Borgia), και τα αδέλφια της Cesare, Giovanni και Gioffre, κανόνιζαν τους γάμους της με σκοπό τις πολιτικές φιλοδοξίες τους. Ερευνητές αναφέρουν πως δεν υπάρχει αμφιβολία ότι εκμεταλλεύτηκαν την εμφάνισή της για να πετύχουν πολιτικούς στόχους.
Το 1501, ένα χρόνο μετά τη δολοφονία του 2ου συζύγου της η Λουκρητία παντρεύεται τον Αλφόνσο της Έστης, Δούκα της Φερράρας, τον οποίο και ακολούθησε στη Φεράρα. Μετά το θάνατο του πατέρα του, το 1505, ο Αλφόνσο έγινε Δούκας της Φεράρα και η Λουκρητία, Δούκισσα.Στη Φεράρα, η Λουκρητία κατάφερε επιτέλους να «δραπετεύσει» από το διεφθαρμένο οικογενειακό της περιβάλλον. Δημιούργησε μία λαμπρή αυλή, που προσέλκυσε τους επιφανέστερους καλλιτέχνες, συγγραφείς και λόγιους της εποχής εκείνης, κερδίζοντας την εκτίμησή τους με την ομορφιά και την ευγένειά της.Μεταξύ αυτών ήταν και ο Μπέμπο, ο οποίος χάρη στη Λουκρητία έγινε καρδινάλιος, και ο Αριόστο ο οποίος εξύμνησε τις αρετές της Λουκρητίας σε ένα οκτάστιχο που αναφέρεται στο έργο του «Μαινόμενος Ρολάνδος». Αν και ως σύζυγος δεν υπήρξε ποτέ πιστή (έχει σωθεί η μακρά ερωτική της επιστολογραφία με τουλάχιστον 3 επιβεβαιωμένους εραστές, ανάμεσά τους και ο κουνιάδος της, μαρκήσιος της Μάντοβας), κράτησε τις εξωσυζυγικές της σχέσεις μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας. Απέκτησε επτά παιδιά. Η τελευταία γέννα, όμως, ήταν μοιραία. Πέθανε, κατά τη διάρκεια του τοκετού, στις 24 Ιουνίου του 1519, 10 μέρες μετά τη γέννηση του όγδοου παιδιού της με τον δούκα της Φεράρα. Ήταν μόλις 39 ετών.Σημαντικότεροι των τίτλων που έφερε ήταν Πριγκίπισσα του Σαλέρνο, Δούκισσα της Μοντένα, του Ρέτζιο και της Φερράρας, Δούκισσα της Βισκεγλίας και Λαίδη του Πέζαρο και της Γραδάρας.
Οι σύγχρονοι της Λουκρητίας χρονικογράφοι της απέδωσαν πλήθος κατηγοριών. Αντίθετα οι νεότεροι ιστοριοδίφες εξετάζοντας τα πολιτικά πάθη και τις θρησκευτικές έριδες της εποχής εκείνης στέκονται απέναντι από το πρόσωπό της με περισσότερο ίσως σεβασμό. Συγκεκριμένα ο Γρηγορόβιος αναγνωρίζει τη Λουκρητία ως φιλήδονη γενικά, δεν δέχεται, ομως, να είχε εγκληματική φύση, θεωρώντας πως όλα αυτά είναι κατηγορίες των εχθρών των Βοργιών. Βέβαια υπήρξαν και συγγραφείς που προσπάθησαν να την εξαγνίσουν από κάθε κατηγορία. Κατά την ασφαλέστερη κρίση η Λουκρητία δεν ήταν τύπος ανήθικου ανθρώπου (immorale), αλλά μάλλον εξωηθική (amorale) που όμως μπορούσε να διακρίνει τα όρια μεταξύ της ηθικής και της ανηθικότητας. Όπως σημειώνει ο Γκέμπχαρτ (Gebhart).
«Όλα της ήταν φευγαλέα, ακαθόριστα, αμφίρροπα, άτολμα, τόσο στο πνεύμα όσο και στην έκφρασή της και προπάντων ο χαρακτήρας της. Κατέστη κοντά στον πατέρα της και τους φιλόδοξους αδελφούς της "ευμάλακτος κηρός", "χαρίεσσα σκλάβα", που όμως η εκπαίδευσή της δεν μόρφωσε την αιδώ, ούτε τον λεπτοφυή γυναικείο αυτοσεβασμό.Έτσι ως γλυκύτατη γυνή προετοιμάστηκε να δεχτεί χωρίς αντιστάσεις τις σκανδαλωδέστερες περιπέτειες του Οίκου των Βοργίων τις οποίες κάποια ψυχική αναισθησία τις καθιστούσες λιγότερο οδυνηρές για την ίδια. Συνήθισε στο πόνο, (συνεχίζει ο Γκέμπχαρτ) όπως συνήθισε τα παράξενα θεάματα της παπικής αυλής». Σε κάποια δε επιστολή της, λίγο πριν πεθάνει, προς τον Πάπα Λέοντα Ι΄ διαφαίνεται το παράπονο μιας πικραμένης ύπαρξης στην οποία το παρελθόν, της είχε αφήσει μάλλον μελαγχολικές παρά φρικιαστικές αναμνήσεις.Στο δράμα του Βίκτορος Ουγκώ, όσο και στην όπερα του Ντονιτσέτι, το όνομα της απεικονίζεται ως συνώνυμο της ακολασίας και της ίντριγκας
«Όλα της ήταν φευγαλέα, ακαθόριστα, αμφίρροπα, άτολμα, τόσο στο πνεύμα όσο και στην έκφρασή της και προπάντων ο χαρακτήρας της. Κατέστη κοντά στον πατέρα της και τους φιλόδοξους αδελφούς της "ευμάλακτος κηρός", "χαρίεσσα σκλάβα", που όμως η εκπαίδευσή της δεν μόρφωσε την αιδώ, ούτε τον λεπτοφυή γυναικείο αυτοσεβασμό.Έτσι ως γλυκύτατη γυνή προετοιμάστηκε να δεχτεί χωρίς αντιστάσεις τις σκανδαλωδέστερες περιπέτειες του Οίκου των Βοργίων τις οποίες κάποια ψυχική αναισθησία τις καθιστούσες λιγότερο οδυνηρές για την ίδια. Συνήθισε στο πόνο, (συνεχίζει ο Γκέμπχαρτ) όπως συνήθισε τα παράξενα θεάματα της παπικής αυλής». Σε κάποια δε επιστολή της, λίγο πριν πεθάνει, προς τον Πάπα Λέοντα Ι΄ διαφαίνεται το παράπονο μιας πικραμένης ύπαρξης στην οποία το παρελθόν, της είχε αφήσει μάλλον μελαγχολικές παρά φρικιαστικές αναμνήσεις.Στο δράμα του Βίκτορος Ουγκώ, όσο και στην όπερα του Ντονιτσέτι, το όνομα της απεικονίζεται ως συνώνυμο της ακολασίας και της ίντριγκας