«Η σκληρότητα είναι απλώς η ανθρώπινη ενέργεια που ο πολιτισμός δεν αλλοίωσε
ακόμα ολότελα: είναι λοιπόν αρετή, όχι βίτσιο».
«Στη φυλακή μπαίνει άντρας και βγαίνει συγγραφέας» δήλωσε η Σιμόν ντε Μποβουάρ στην ενδιαφέρουσα μελέτη της «Πρέπει να κάψουμε τον Ντε Σαντ»;
ακόμα ολότελα: είναι λοιπόν αρετή, όχι βίτσιο».
«Στη φυλακή μπαίνει άντρας και βγαίνει συγγραφέας» δήλωσε η Σιμόν ντε Μποβουάρ στην ενδιαφέρουσα μελέτη της «Πρέπει να κάψουμε τον Ντε Σαντ»;
Ο Donatien-Alfonse-Francois De Sade γεννήθηκε στο Παρίσι στις 2 Ιουνίου 1740. Γόνος μεγάλης αριστοκρατικής οικογένειας της Προβηγκίας (γιος της Marie-Eleonore De Maille De Carman και του Jean-Baptiste-Joseph Francois De Sade, Λόρδου του Saumane και της La Coste), εισάγεται στα δέκα του στο κολέγιο του Μεγάλου Λουδοβίκου των Ιησουϊτών. Μαθητεύει από τα δεκατέσσερα σ ανώτατη στρατιωτική σχολή και συμμετέχει, ένα χρόνο αργότερα, στον Επταετή Πόλεμο της Γαλλίας εναντίον της Πρωσίας. Τον Μάη του 1763 παντρεύεται τη Ρενέ-Πελαζί Ντε Μοντρέιγ. Θα αποκτήσει δυο γιους. Τη χρονιά του γάμου του φυλακίζεται στη Βενσέν με βασιλική διαταγή, με τη κατηγορία έκλυτων ηθών, για όργια σ ένα πορνείο. Φυλάκιση που θα εγκαινιάσει μια μακρά σειρά εγκλεισμών σε φυλακές ή άσυλα για φρενοβλαβείς, η οποία θα διαρκέσει 30 από τα 74 χρόνια του βίου του. Αποφυλακίζεται ένα μήνα αργότερα μα τίθεται σε περιορισμό.
Το 1767 γεννιέται ο πρώτος του γιος. Το 1771 καταδικάζεται για πρώτη φορά σε θάνατο στη Μασαλία, με τη κατηγορία της δολοφονίας με δηλητήριο. Συλλαμβάνεται, εκτελείται εικονικά και δραπετεύει. Φυλακίζεται ξανά για 5 χρόνια στο κάστρο της Βενσέν. Δραπετεύει. Το 1776 επιστρέφει στη Λα Κοστ. Την επόμενη χρονιά ο Τριγιέ, πατέρας μιας καμαριέρας στη Λα Κοστ, ονόματι Ζυστίν, επιχειρεί να πάρει την κόρη του πίσω και πυροβολεί τον Σαντ. Αρχίζουν ανακρίσεις. Έτσι οι τρεις τους, κύριος και κυρία Σαντ μαζί με τη Ζυστίν, φτάνουν στο Παρίσι και η κυρία Σαντ ειδοποιεί τη μητέρα της. Έτσι ο Σαντ συλλαμβάνεται ξανά και κλείνεται στη Βενσέν. Η κυρία Σαντ κι η μητέρα της ζητούν ακύρωση της καταδίκης του 1772. Την επόμενη χρονιά τη ζητά κι ο ίδιος στο Εφετείο της Προβηγκίας. Τον Ιούλιο του 1778, το Εφετείο τον θεωρεί απλώς ένοχο οργίων κι υπερβολικής ελευθεριότητας, τον απαλλάσσει από τη κατηγορία της φαρμακίας και της σοδομίας και του επιβάλλει πειθαρχημένη διαβίωση κι απαγόρευση εισόδου στη Μασσαλία, για 3 χρόνια. Επιστρέφει στη Βενσέν αλλά παρά την αθώωσή του φυλακίζεται ξανά με βάση το lettre de cachet της 13/2/1777. Δραπετεύει ξανά και γυρίζει στη Λα Κοστ, αλλά μετά από δύο μήνες συλλαμβάνεται πάλι και φυλακίζεται στη Βενσέν. Αφιερώνεται στη συγγραφή θεατρικών έργων και μυθιστορημάτων. Τελειώνει τον "Διάλογο μεταξύ ενός ιερέα κι ενός κρατουμένου", τον Ιούλιο του 1782.
Το 1767 γεννιέται ο πρώτος του γιος. Το 1771 καταδικάζεται για πρώτη φορά σε θάνατο στη Μασαλία, με τη κατηγορία της δολοφονίας με δηλητήριο. Συλλαμβάνεται, εκτελείται εικονικά και δραπετεύει. Φυλακίζεται ξανά για 5 χρόνια στο κάστρο της Βενσέν. Δραπετεύει. Το 1776 επιστρέφει στη Λα Κοστ. Την επόμενη χρονιά ο Τριγιέ, πατέρας μιας καμαριέρας στη Λα Κοστ, ονόματι Ζυστίν, επιχειρεί να πάρει την κόρη του πίσω και πυροβολεί τον Σαντ. Αρχίζουν ανακρίσεις. Έτσι οι τρεις τους, κύριος και κυρία Σαντ μαζί με τη Ζυστίν, φτάνουν στο Παρίσι και η κυρία Σαντ ειδοποιεί τη μητέρα της. Έτσι ο Σαντ συλλαμβάνεται ξανά και κλείνεται στη Βενσέν. Η κυρία Σαντ κι η μητέρα της ζητούν ακύρωση της καταδίκης του 1772. Την επόμενη χρονιά τη ζητά κι ο ίδιος στο Εφετείο της Προβηγκίας. Τον Ιούλιο του 1778, το Εφετείο τον θεωρεί απλώς ένοχο οργίων κι υπερβολικής ελευθεριότητας, τον απαλλάσσει από τη κατηγορία της φαρμακίας και της σοδομίας και του επιβάλλει πειθαρχημένη διαβίωση κι απαγόρευση εισόδου στη Μασσαλία, για 3 χρόνια. Επιστρέφει στη Βενσέν αλλά παρά την αθώωσή του φυλακίζεται ξανά με βάση το lettre de cachet της 13/2/1777. Δραπετεύει ξανά και γυρίζει στη Λα Κοστ, αλλά μετά από δύο μήνες συλλαμβάνεται πάλι και φυλακίζεται στη Βενσέν. Αφιερώνεται στη συγγραφή θεατρικών έργων και μυθιστορημάτων. Τελειώνει τον "Διάλογο μεταξύ ενός ιερέα κι ενός κρατουμένου", τον Ιούλιο του 1782.
Oι σωφρονιστικές τακτικές του παιδαγωγικού συστήματος των Ιησουιτών στο οποίο μπήκε εσώκλειστος όταν ήταν 10 ετών του θεωρείται πως αποτέλεσαν αίτιο της εκδήλωσης των σαδιστικών τάσεων του ντε Σαντ, που θα εκδηλωνόταν αργότερα
Το 1874 μεταφέρεται στη φυλακή της Βαστίλης. Εκεί λίγα χρόνια πριν την έκρηξη της Γαλλικής Επανάστασης, αρχίζει τη συγγραφή των "120 μερών στα Σόδομα" (1785) -όπως το ξέρουμε σήμερα-, πάνω σ ένα ρολό χαρτί μήκους 12 μέτρων. Πρώτη γραφή των "Ατυχιών της αρετής". Το 1788 αρχίζει και τελειώνει μέσα σε 6 μέρες, την "Ευγενία ντε Φρανβάλ". Στη Βαστίλη, απ όπου θα μεταφερθεί στο άσυλο του Σαρεντόν δέκα ημέρες πριν τη πτώση της, θα εγκαταλείψει την πλούσια βιβλιοθήκη του, 600 τόμων και τα χειρόγραφά του. Στις 14 Ιουλίου 1789 εισβολή στη Βαστίλη της Επανάστασης και λεηλασία όλων των υπαρχόντων του, επίπλων, βιβλίων, χειρογράφων, που η κυρία Σαντ δεν είχε προλάβει να πάρει. Απελευθερώνεται με διάταγμα της Συντακτικής Συνέλευσης, βάσει του οποίου κανείς δε κρατείται δίχως δικαστικές αποφάσεις, το 1790. Η κυρία Σαντ έχει καταφύγει στη Μονή Σαιν Ορ κι αρνείται να δει τον σύζυγό της, υποβάλλει μάλιστα αίτηση διαζυγίου και το κερδίζει. Ο Σαντ αποκτά ταυτότητα "ενεργού πολίτη" του τομέα της Πλας Βαντόμ. Το Ιταλικό Θέατρο δέχεται ν ανεβάσει το μονόπρακτό του "Le Suborneur". Η Κομεντί Φρανσέζ δέχεται ομόφωνα το πεντάπρακτο έργο του "Μισάνθρωπος από έρωτα" ή "Σολί & Ντεφράνκ". Δημοσιεύει, ανωνύμως, το 1791 τη "Ζυστίν ή οι ατυχίες της αρετής". Στο Θέατρο Μολιέρου ανεβαίνει το έργο "Οξτιέρν" ή "Οι συνέπειες της ελευθεριότητας". Μια δεύτερη παράσταση στις 4 Νοέμβρη 1791 προκαλεί επεισόδια κι αναστέλλει τις παραστάσεις του. Στα τέλη του 1793 εκδίδεται ένταλμα σύλληψης για μια επιστολή που χε γράψει προ διετίας στον Δούκα Ντε Μπρισάκ, διοικητή της φρουράς του Λουδοβίκου 16ου. Φυλακίζεται στη Μαντελονέτ. Μεταφέρεται στη φυλακή των Καρμηλιτισσών κι από κει στο Σαιν Λαζάρ. Καταδικάζεται για δεύτερη φορά σε θάνατο, αυτή τη φορά από την Επανάσταση, γλιτώνει παρά τρίχα τη γκιλοτίνα, κι ελευθερώνεται το 1794. Επιβιώνοντας μόνο με τα εισοδήματα που του αποφέρει η συγγραφή, δημοσιεύει το 1795 τα έργα του: "Φιλοσοφία του μπουντουάρ", "Αλίν & Βαλκούρ", η νέα "Ζυστίν ή ατυχίες της αρετής" ακολουθούμενη από την "Ιστορία της Ζυλιέτ, της αδελφής της, ή η προκοπή της διαφθοράς".
Η απαρίθμηση και περιγραφή στα έργα αυτά κάθε μορφής ερωτικής συμπεριφοράς, που συλλαμβάνει ως δίκαιη επανάσταση του ατόμου απέναντι στη κοινωνία και στον Θεό, καταδικάζεται για άλλη μια φορά από τον τύπο και τις αρχές. Πουλά τη Λα Κοστ το 1796. Το 1799 ξαναπαίζεται ο "Οξτιέρν" κι ο ίδιος κρατά ένα μικρό ρόλο. Ο κριτικός Βιλτέρκ επιτίθεται βίαια εναντία στο "Εγκλήματα από έρωτα" που μόλις έχουν εκδοθεί το 1800 και στο ίδιο άρθρο τού αποδίδεται η πατρότητα της "Ζυστίν". Η αστυνομία κατάσχει το έργο του στο τυπογραφείο το 1801. Συλλαμβάνει μαζί και τον Μασέ, τον εκδότη του, που αποκαλύπτει που είναι αποθηκευμένη η "Ζυλιέτ". Ο Σαντ αρνείται τη πατρότητα της "Ζυστίν". Ο Διοικητής Αστυνομίας κι ο Υπουργός Ασφαλείας αποφασίζουν πως μια δίκη θα προκαλούσε μέγα σκάνδαλο που δεν θα το απάλυνε μια παραδειγματική τιμωρία. Έτσι χωρίς δίκη, συμφωνούν τον εγκλεισμό του στη φυλακή της Αγίας Πελαγίας σαν διοικητική ποινή. Δύο χρόνια μετά μεταφέρεται στη Μπισέτρ. Από κει, με σύμφωνη γνώμη και της οικογένειάς του, οδηγείται και πάλι στο Άσυλο Φρενοβλαβών του Σαρεντόν. Ο Διευθυντής Ντιμπουά τον χαρακτηρίζει αδιόρθωτο που ζει μια κατάσταση σταθερής φιλήδονης διαταραχής και συνιστά τη συνέχιση της κράτησής του, το 1804. Το 1806 συντάσσει τη διαθήκη του. Την επόμενη χρονιά τελειώνει το 10τομο έργο: "Τα ταξίδια της Φλορμπέλ" που κατάσχει αμέσως η αστυνομία και το καίνε μετά τον θάνατό του, οι κληρονόμοι του.
Το 1811 το Υπουργικό Συμβούλιο με πρόεδρο τον Μέγα Ναπολέοντα, αποφασίζει τη συνέχιση της κράτησής του κι απαγορεύει τις θεραπευτικές θεατρικές παραστάσεις στο Άσυλο, όπου ο Σαντ κρατούσε τον κύριο ρόλο. Το 1813 τελειώνει το "H κρυφή ιστορία της Ισαβέλλας της Βαυαρίας" κι εκδίδεται ανώνυμα το μυθιστόρημα "La Marquise De Ganges".Εκεί, στο Άσυλο Σαρεντόν, σε πλήρη πνευματική ενάργεια, θα πεθάνει στις 2 Δεκεμβρίου του 1814.
Η απαρίθμηση και περιγραφή στα έργα αυτά κάθε μορφής ερωτικής συμπεριφοράς, που συλλαμβάνει ως δίκαιη επανάσταση του ατόμου απέναντι στη κοινωνία και στον Θεό, καταδικάζεται για άλλη μια φορά από τον τύπο και τις αρχές. Πουλά τη Λα Κοστ το 1796. Το 1799 ξαναπαίζεται ο "Οξτιέρν" κι ο ίδιος κρατά ένα μικρό ρόλο. Ο κριτικός Βιλτέρκ επιτίθεται βίαια εναντία στο "Εγκλήματα από έρωτα" που μόλις έχουν εκδοθεί το 1800 και στο ίδιο άρθρο τού αποδίδεται η πατρότητα της "Ζυστίν". Η αστυνομία κατάσχει το έργο του στο τυπογραφείο το 1801. Συλλαμβάνει μαζί και τον Μασέ, τον εκδότη του, που αποκαλύπτει που είναι αποθηκευμένη η "Ζυλιέτ". Ο Σαντ αρνείται τη πατρότητα της "Ζυστίν". Ο Διοικητής Αστυνομίας κι ο Υπουργός Ασφαλείας αποφασίζουν πως μια δίκη θα προκαλούσε μέγα σκάνδαλο που δεν θα το απάλυνε μια παραδειγματική τιμωρία. Έτσι χωρίς δίκη, συμφωνούν τον εγκλεισμό του στη φυλακή της Αγίας Πελαγίας σαν διοικητική ποινή. Δύο χρόνια μετά μεταφέρεται στη Μπισέτρ. Από κει, με σύμφωνη γνώμη και της οικογένειάς του, οδηγείται και πάλι στο Άσυλο Φρενοβλαβών του Σαρεντόν. Ο Διευθυντής Ντιμπουά τον χαρακτηρίζει αδιόρθωτο που ζει μια κατάσταση σταθερής φιλήδονης διαταραχής και συνιστά τη συνέχιση της κράτησής του, το 1804. Το 1806 συντάσσει τη διαθήκη του. Την επόμενη χρονιά τελειώνει το 10τομο έργο: "Τα ταξίδια της Φλορμπέλ" που κατάσχει αμέσως η αστυνομία και το καίνε μετά τον θάνατό του, οι κληρονόμοι του.
Το 1811 το Υπουργικό Συμβούλιο με πρόεδρο τον Μέγα Ναπολέοντα, αποφασίζει τη συνέχιση της κράτησής του κι απαγορεύει τις θεραπευτικές θεατρικές παραστάσεις στο Άσυλο, όπου ο Σαντ κρατούσε τον κύριο ρόλο. Το 1813 τελειώνει το "H κρυφή ιστορία της Ισαβέλλας της Βαυαρίας" κι εκδίδεται ανώνυμα το μυθιστόρημα "La Marquise De Ganges".Εκεί, στο Άσυλο Σαρεντόν, σε πλήρη πνευματική ενάργεια, θα πεθάνει στις 2 Δεκεμβρίου του 1814.
Την Κυριακή του Πάσχα του 1768 έσκασε το πρώτο μεγάλο σεξουαλικό σκάνδαλο του, το Σκάνδαλο της Αρκέι, από το όνομα του προαστίου των Παρισίων, όπου ήταν συγκεντρωμένοι οι οίκοι ανοχής, με μία πόρνη ονόματι Ρόζ Κελέρ. Η Κελέρ τον κατήγγειλε στις αρχές για βίαιη σεξουαλική συμπεριφορά
Αποφθέγματα του
Είναι δυνατόν να είναι κάποιος τζέντλεμαν όταν του είναι σηκωμένη;
•Η ιδέα του Θεού είναι το μόνο λάθος που δεν μπορώ να συγχωρήσω στον άνθρωπο.
•Δεν είναι ο δικός μου τρόπος σκέψης που έχει προκαλέσει τις δυστυχίες μου, αλλά ο τρόπος σκέψης των άλλων.
•Εάν δεν έζησα περισσότερο, ήταν επειδή δεν μου έδωσα χρόνο.
•Αν βασιστούμε στις θεωρίες των θεολόγων, θα πρέπει να συμπεράνουμε ότι ο Θεός έπλασε τους ανθρώπους με μοναδικό σκοπό να γεμίσει με κόσμο την κόλαση.
•Το σώμα σου είναι ο ναός όπου η Φύση ζητά να τη λατρεύουν.
•Μόνο μέσα από τον πόνο φτάνει κανείς στην ηδονή.
•Η σεξουαλική επιθυμία είναι ένα πάθος στο οποίο υπάγονται όλα τα άλλα πάθη
αλλά και στο οποίο όλα ενώνονται.
•Η ανοχή είναι αρετή των αδυνάμων.
•Θα πρέπει να καταλάβεις, αγαπητή Τερέζα, ότι τα πράγματα δεν έχουν άλλη αξία πέρα από εκείνη που τους δίνει η φαντασία μας.
•Υπάρχει κάτι πιο ανήθικο από τον πόλεμο;
•Δεν ξέρω τι είναι η καρδιά, όχι εγώ. Χρησιμοποιώ αυτή τη λέξη μόνο για να δώσω έμφαση στις αδυναμίες του μυαλού.
•Δεν είμαστε πιο ένοχοι όταν ακολουθούμε τα πρωτόγονα ένστικτά μας που μας κυβερνούν, από ό,τι είναι ο Νείλος για τις πλημμύρες του ή η θάλασσα για τα κύματά της.
•Το καθετί είναι καλό όταν είναι υπερβολικό.
•Η πραγματική ευτυχία βρίσκεται στις αισθήσεις και η αρετή δεν ικανοποιεί καμιά από αυτές.
•Το ερωτικό πάθος είναι για τα άλλα πάθη ό,τι το νευρικό σύστημα για τη ζωή. Τα υποστηρίζει και τα δυναμώνει όλα. Φιλοδοξία, βαναυσότητα, φιλαργυρία, εκδίκηση, όλα πηγάζουν από το ερωτικό πάθος.
•Δεν υπάρχει τρόμος που δεν έχει θεοποιηθεί, δεν υπάρχει αρετή που δεν έχει διασυρθεί.
•Θέλω να είμαι το θύμα των λαθών του.
•Επομένως η καταστροφή, όπως και η δημιουργία, είναι μια από τις αποστολές της Φύσης.
•Είναι μέσα στη σιωπή των νόμων που γεννιούνται οι μεγάλες πράξεις.
Είναι δυνατόν να είναι κάποιος τζέντλεμαν όταν του είναι σηκωμένη;
•Η ιδέα του Θεού είναι το μόνο λάθος που δεν μπορώ να συγχωρήσω στον άνθρωπο.
•Δεν είναι ο δικός μου τρόπος σκέψης που έχει προκαλέσει τις δυστυχίες μου, αλλά ο τρόπος σκέψης των άλλων.
•Εάν δεν έζησα περισσότερο, ήταν επειδή δεν μου έδωσα χρόνο.
•Αν βασιστούμε στις θεωρίες των θεολόγων, θα πρέπει να συμπεράνουμε ότι ο Θεός έπλασε τους ανθρώπους με μοναδικό σκοπό να γεμίσει με κόσμο την κόλαση.
•Το σώμα σου είναι ο ναός όπου η Φύση ζητά να τη λατρεύουν.
•Μόνο μέσα από τον πόνο φτάνει κανείς στην ηδονή.
•Η σεξουαλική επιθυμία είναι ένα πάθος στο οποίο υπάγονται όλα τα άλλα πάθη
αλλά και στο οποίο όλα ενώνονται.
•Η ανοχή είναι αρετή των αδυνάμων.
•Θα πρέπει να καταλάβεις, αγαπητή Τερέζα, ότι τα πράγματα δεν έχουν άλλη αξία πέρα από εκείνη που τους δίνει η φαντασία μας.
•Υπάρχει κάτι πιο ανήθικο από τον πόλεμο;
•Δεν ξέρω τι είναι η καρδιά, όχι εγώ. Χρησιμοποιώ αυτή τη λέξη μόνο για να δώσω έμφαση στις αδυναμίες του μυαλού.
•Δεν είμαστε πιο ένοχοι όταν ακολουθούμε τα πρωτόγονα ένστικτά μας που μας κυβερνούν, από ό,τι είναι ο Νείλος για τις πλημμύρες του ή η θάλασσα για τα κύματά της.
•Το καθετί είναι καλό όταν είναι υπερβολικό.
•Η πραγματική ευτυχία βρίσκεται στις αισθήσεις και η αρετή δεν ικανοποιεί καμιά από αυτές.
•Το ερωτικό πάθος είναι για τα άλλα πάθη ό,τι το νευρικό σύστημα για τη ζωή. Τα υποστηρίζει και τα δυναμώνει όλα. Φιλοδοξία, βαναυσότητα, φιλαργυρία, εκδίκηση, όλα πηγάζουν από το ερωτικό πάθος.
•Δεν υπάρχει τρόμος που δεν έχει θεοποιηθεί, δεν υπάρχει αρετή που δεν έχει διασυρθεί.
•Θέλω να είμαι το θύμα των λαθών του.
•Επομένως η καταστροφή, όπως και η δημιουργία, είναι μια από τις αποστολές της Φύσης.
•Είναι μέσα στη σιωπή των νόμων που γεννιούνται οι μεγάλες πράξεις.
Το τραγικό επίκεντρο της ζωής του ντε Σαντ είναι η φυλακή. Χωρίς ατό τον εγκλεισμό, η πρσωπικότητά του ίσως να είχα αναλωθεί στα πλαίσια μιας κοσμικής ζωής. Δε θα είχαμε εξέγερση με τέτοια βιαιότητα. Χρειάστηκε αυτός ο τοίχος, ή μάλλον οι τέσσερεις τοίχοι της φυλακής, για ν’ αποκρυσταλλωθεί η επαναστατική του δύναμη. Διαφορετικά, ίσως να μην είχε γράψει ποτέ –ή τουλάχιστον τα κείμενά του θα είχαν τελείως διαφορετικό χαρακτήρα. Η ίδια ιδιοσυγκρασία του ντε Σαντ έκανε τη φυλάκισή του ιδιαίτερα οδυνηρή. «Ποτέ […] ούτε το αίμα μου ούτε η κεφαλή μου μπόρεσαν ν’ αντέξουν έναν αληθινό εγκλεισμό», δήλωνε στην κυρία ντε Σαντ σ’ ένα γράμμα του στα τέλη Φεβρουαρίου 1777, δηλαδή στην αρχή του μακρόχρονου γολγοθά του. Η φυλακή του ντε Σαντ, χωρίς να φτάνει σε σκληρότητα τις σύγχρονες φυλακές, δεν ήταν παρ’ όλα αυτά άνετη. Το 1777 πάντα, περιγράφει ως εξής το κελί του: « Είμαι κλεισμένος σ’ έναν πυργίσκο πίσω από δεκαεννιά σιδερένιες πόρτες και καλωσορίζω τη μέρα μέσα από δυο παραθυράκια ενισχυμένα με καμιά εικοσαριά κάγκελα το καθένα. Έχω παρέα, περίπου δέκα ή δώδεκα λεπτά καθημερινά, τον άνθρωπο που μου φέρνει φαγητό. Τον υπόλοιπο χρόνο τον περνώ μόνος κλαίγοντας».
Ανάμεσα στα βάσανα του φυλακισμένου, ένα από τα πιο ανυπόφορα είναι να βρίσκεται στο έλεος της μικρόνοιας των παντοδύναμων δεσμοφυλάκων και γενικότερα –ας δώσουμε το λόγο στον Σαντ- «στο έλεος της θριαμβολογούσας ηλιθιότητας». «Έναν άνθρωπο τον εξωθούν στην τρέλα για το καλό του, του καταστρέφουν την υγεία για το καλό του, τον τρέφουν με δάκρυα απελπισίας πάλι για το καλό του! Ομολογώ πως υπήρξα ακόμα τόσο ευτυχής για να καταλάβω και να νοιώσω αυτό το καλό…» (Γράμμα της 18/4/1777). Ο κόσμος της φυλακής είναι επανορθωτικός και ο Σαντ καταφεύγει σε μια πολύ χαρακτηριστική εικόνα: βρήκε στη φυλακή του «τόση αθλιότητα, τόση ανοησία που, όταν έφτασε εκεί νόμισε πως των είχαν μεταφέρει στο νησί των Λιλιπούτειων, όπου οι άνθρωποι έχουν ύψος όλο κι όλο οχτώ δάχτυλα και πρέπει νε δείχνουν συμπεριφορά ανάλογη με το ύψος τους».
Ανάμεσα στα βάσανα του φυλακισμένου, ένα από τα πιο ανυπόφορα είναι να βρίσκεται στο έλεος της μικρόνοιας των παντοδύναμων δεσμοφυλάκων και γενικότερα –ας δώσουμε το λόγο στον Σαντ- «στο έλεος της θριαμβολογούσας ηλιθιότητας». «Έναν άνθρωπο τον εξωθούν στην τρέλα για το καλό του, του καταστρέφουν την υγεία για το καλό του, τον τρέφουν με δάκρυα απελπισίας πάλι για το καλό του! Ομολογώ πως υπήρξα ακόμα τόσο ευτυχής για να καταλάβω και να νοιώσω αυτό το καλό…» (Γράμμα της 18/4/1777). Ο κόσμος της φυλακής είναι επανορθωτικός και ο Σαντ καταφεύγει σε μια πολύ χαρακτηριστική εικόνα: βρήκε στη φυλακή του «τόση αθλιότητα, τόση ανοησία που, όταν έφτασε εκεί νόμισε πως των είχαν μεταφέρει στο νησί των Λιλιπούτειων, όπου οι άνθρωποι έχουν ύψος όλο κι όλο οχτώ δάχτυλα και πρέπει νε δείχνουν συμπεριφορά ανάλογη με το ύψος τους».
ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΝΤΕ ΣΑΝΤ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
Στην Ελλάδα, η πρώτη έκδοση βιβλίου του Μαρκησίου ντε Σαντ ήταν Η φιλοσοφία στο Μπουντουάρ. Η έκδοση έγινε το 1979 από τον εκδοτικό οίκο «Εξάντα» σε μετάφραση Βασίλη Καλλιπολίτη. Η έκδοση απαγορεύτηκε με δικαστική εντολή. Το 1981 ο ίδιος εκδοτικό οίκος κυκλοφόρησε τις 120 Μέρες στα Σοδόμα σε μετάφραση των Τάκη Θεοδωρόπουλου και Πέτρου Παπαδόπουλου. Για μια ακόμα φορά συντηρητικοί και σκοταδιστικοί δικαστικοί κύκλοι παρενέβησαν και κατήγγειλαν το έργο χαρακτηρίζοντάς το ως πορνογράφημα. Συγκεκριμένα μιλούσαν για «προσβολή της δημοσίας αιδούς» βάσει του τότε υφιστάμενου νόμου «περί ασέμνων». Ως μάρτυρας κατηγορίας είχε κληθεί ένας χωροφύλακας. Στον αντίποδα αυτής της μεσαιωνικής πρακτικής και αντιδρώντας στην λογοκρισία, 48 εκδότες ανήγγειλαν κοινή έκδοση του έργου.
Ο Τύπος από την άλλη, δεν κάθισε με σταυρωμένα τα χέρια και στο σύνολό του καταδίκασε το γεγονός. Δεν έλειψαν βέβαια και οι φωνές προσωπικοτήτων των γραμμάτων και των τεχνών της εποχής, αλλά και φωτεινά μυαλά που υπερασπίστηκαν το δικαίωμα της ελεύθερης κυκλοφορίας των έργων του ντε Σαντ, θεωρώντας το γεγονός της απαγόρευσης σκοταδιστικό πισωγύρισμα. Μεταξύ αυτών και ο Ζαν Ζενέ ο οποίος είχε ταχθεί ενάντια στην απαγόρευση. Το δικαστήριο τελικά συνεκάλεσε Γνωμοδοτική Επιτροπή πέντε προσωπικοτήτων όπου μεταξύ των μελών της βρίσκονταν ο Γιάννης Μόραλης, ο Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος και ο Ευάγγελος Παπανούτσος, ο οποίος -ας σημειωθεί-, ήταν ο μόνος που συνηγόρησε στην πρακτική της απαγόρευσης. Με μια περίεργη και οπισθοδρομική απόφαση το βιβλίο απαγορεύτηκε έως και το 1991. Με την τυπική άρση της απαγόρευσης, μετά το 1991, τα βιβλία του ντε Σαντ έχουν τύχει πολλών μεταφράσεων στα ελληνικά και κυκλοφορούν από τους σημαντικότερους ελληνικούς εκδοτικούς οίκους «ελεύθερα» πια, «προσβάλλοντας τη δημόσια αιδώ» και «διαφθείροντας τους νέους».
- Ζυστίν ή Τα βάσανα της αρετής, μτφρ. Μίρκα Σκάρα, εκδόσεις «ΝΕΑ ΣΥΝΟΡΑ» - Α. Α. ΛΙΒΑΝΗ, 1991
- Οι 120 μέρες των Σοδόμων, μτφρ. Πέτρος Παπαδόπουλος, εκδόσεις Εξάντας, 1997
- Η φιλοσοφία στο μπουντουάρ, μτφρ. Κ.Δ. Λάλας, εκδόσεις Καστανός, 2010.
- Τα εγκλήματα του έρωτα, μτφρ. Τίνα Τσιάτσικα, εκδόσεις Printa, 2004
- Διάλογος ανάμεσα σε έναν ιερωμένο και έναν ετοιμοθάνατο, μτφρ. Σ. Διονυσοπούλου, εκδ. Άγρα, 2006
- Αιμομιξία, μτφρ. Γιάννης Παπαδάτος, εκδόσεις Ποντίκι, 2006
- Πάνω στην άμεση δημοκρατία και την απάτη των εκπροσωπήσεων, μτφρ. Νίκος Αλεξίου - Δημήτρης Παστελάκος, εκδόσεις Ελεύθερος Τύπος, 1997
- Επιστολή προς τον αστυνομικό διευθυντή Chenon, μτφρ. Λήδα Παλλαντίου, εκδόσεις Άγρα, 1996
- Ζυστίν ή οι δυστυχίες της αρετής, μτφρ. Δημήτρης Γκινοσάτης, εκδόσεις Νεφέλη, 2011
- Ο απατημένος πρόεδρος και άλλες τολμηρές ιστορίες, μτφρ. Άννα Τσέα, εκδόσεις Ολκός, 2009
- Διάλογος ιερωμένου και ετοιμοθάνατου, μτφρ. Δημήτρης Γκινοσάτης, εκδόσεις Futura, 2007
- Τεχνάσματα του έρωτα και άλλες ιστορίες, μτφρ. Έφη Κορομηλά, εκδόσεις Μελάνι, 2006
- Ο δήμιος και το θύμα του, μτφρ. Γιώργος Κόκκινος, εκδόσεις Κριτική, 2012
- Η φιλοσοφία στο μπουντουάρ, μτφρ. Βασίλης Καλλιπολίτης, εκδόσεις Εξάντας, 1979
- Η φιλοσοφία στο μπουντουάρ, μτφρ. Δημήτρης Χορόσκελης, εκδόσεις Καστανιώτη, 1997
- Ζυστίν ή τα βάσανα της Αρετής, μτφρ. Μίρκα Σκάρα, εκδόσεις Δημ. Οργανισμός Λαμπράκη, 2012
Στην Ελλάδα, η πρώτη έκδοση βιβλίου του Μαρκησίου ντε Σαντ ήταν Η φιλοσοφία στο Μπουντουάρ. Η έκδοση έγινε το 1979 από τον εκδοτικό οίκο «Εξάντα» σε μετάφραση Βασίλη Καλλιπολίτη. Η έκδοση απαγορεύτηκε με δικαστική εντολή. Το 1981 ο ίδιος εκδοτικό οίκος κυκλοφόρησε τις 120 Μέρες στα Σοδόμα σε μετάφραση των Τάκη Θεοδωρόπουλου και Πέτρου Παπαδόπουλου. Για μια ακόμα φορά συντηρητικοί και σκοταδιστικοί δικαστικοί κύκλοι παρενέβησαν και κατήγγειλαν το έργο χαρακτηρίζοντάς το ως πορνογράφημα. Συγκεκριμένα μιλούσαν για «προσβολή της δημοσίας αιδούς» βάσει του τότε υφιστάμενου νόμου «περί ασέμνων». Ως μάρτυρας κατηγορίας είχε κληθεί ένας χωροφύλακας. Στον αντίποδα αυτής της μεσαιωνικής πρακτικής και αντιδρώντας στην λογοκρισία, 48 εκδότες ανήγγειλαν κοινή έκδοση του έργου.
Ο Τύπος από την άλλη, δεν κάθισε με σταυρωμένα τα χέρια και στο σύνολό του καταδίκασε το γεγονός. Δεν έλειψαν βέβαια και οι φωνές προσωπικοτήτων των γραμμάτων και των τεχνών της εποχής, αλλά και φωτεινά μυαλά που υπερασπίστηκαν το δικαίωμα της ελεύθερης κυκλοφορίας των έργων του ντε Σαντ, θεωρώντας το γεγονός της απαγόρευσης σκοταδιστικό πισωγύρισμα. Μεταξύ αυτών και ο Ζαν Ζενέ ο οποίος είχε ταχθεί ενάντια στην απαγόρευση. Το δικαστήριο τελικά συνεκάλεσε Γνωμοδοτική Επιτροπή πέντε προσωπικοτήτων όπου μεταξύ των μελών της βρίσκονταν ο Γιάννης Μόραλης, ο Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος και ο Ευάγγελος Παπανούτσος, ο οποίος -ας σημειωθεί-, ήταν ο μόνος που συνηγόρησε στην πρακτική της απαγόρευσης. Με μια περίεργη και οπισθοδρομική απόφαση το βιβλίο απαγορεύτηκε έως και το 1991. Με την τυπική άρση της απαγόρευσης, μετά το 1991, τα βιβλία του ντε Σαντ έχουν τύχει πολλών μεταφράσεων στα ελληνικά και κυκλοφορούν από τους σημαντικότερους ελληνικούς εκδοτικούς οίκους «ελεύθερα» πια, «προσβάλλοντας τη δημόσια αιδώ» και «διαφθείροντας τους νέους».
- Ζυστίν ή Τα βάσανα της αρετής, μτφρ. Μίρκα Σκάρα, εκδόσεις «ΝΕΑ ΣΥΝΟΡΑ» - Α. Α. ΛΙΒΑΝΗ, 1991
- Οι 120 μέρες των Σοδόμων, μτφρ. Πέτρος Παπαδόπουλος, εκδόσεις Εξάντας, 1997
- Η φιλοσοφία στο μπουντουάρ, μτφρ. Κ.Δ. Λάλας, εκδόσεις Καστανός, 2010.
- Τα εγκλήματα του έρωτα, μτφρ. Τίνα Τσιάτσικα, εκδόσεις Printa, 2004
- Διάλογος ανάμεσα σε έναν ιερωμένο και έναν ετοιμοθάνατο, μτφρ. Σ. Διονυσοπούλου, εκδ. Άγρα, 2006
- Αιμομιξία, μτφρ. Γιάννης Παπαδάτος, εκδόσεις Ποντίκι, 2006
- Πάνω στην άμεση δημοκρατία και την απάτη των εκπροσωπήσεων, μτφρ. Νίκος Αλεξίου - Δημήτρης Παστελάκος, εκδόσεις Ελεύθερος Τύπος, 1997
- Επιστολή προς τον αστυνομικό διευθυντή Chenon, μτφρ. Λήδα Παλλαντίου, εκδόσεις Άγρα, 1996
- Ζυστίν ή οι δυστυχίες της αρετής, μτφρ. Δημήτρης Γκινοσάτης, εκδόσεις Νεφέλη, 2011
- Ο απατημένος πρόεδρος και άλλες τολμηρές ιστορίες, μτφρ. Άννα Τσέα, εκδόσεις Ολκός, 2009
- Διάλογος ιερωμένου και ετοιμοθάνατου, μτφρ. Δημήτρης Γκινοσάτης, εκδόσεις Futura, 2007
- Τεχνάσματα του έρωτα και άλλες ιστορίες, μτφρ. Έφη Κορομηλά, εκδόσεις Μελάνι, 2006
- Ο δήμιος και το θύμα του, μτφρ. Γιώργος Κόκκινος, εκδόσεις Κριτική, 2012
- Η φιλοσοφία στο μπουντουάρ, μτφρ. Βασίλης Καλλιπολίτης, εκδόσεις Εξάντας, 1979
- Η φιλοσοφία στο μπουντουάρ, μτφρ. Δημήτρης Χορόσκελης, εκδόσεις Καστανιώτη, 1997
- Ζυστίν ή τα βάσανα της Αρετής, μτφρ. Μίρκα Σκάρα, εκδόσεις Δημ. Οργανισμός Λαμπράκη, 2012