Ξάνθη: μια πόλη σταυροδρόμι λαών και πολιτισμών, που πλούτισε και έγινε ξακουστή χάρη στην καλλιέργεια του καπνού. Νέστος.: ένα ποτάμι που ομορφαίνει και τροφοδοτεί τη θρακική γη και αποτελεί για τους ντόπιους πηγή ζωής. Και μια πανέμορφη κωμόπολη, με καλντερίμια και πέτρινα σπίτια με σαχνισιά, για ατελείωτες βόλτες, η Σταυρούπολη. Ο επισκέπτης της Ξάνθης δεν παύει ποτέ να γοητεύεται από την πολυπολιτισμική αύρα του τόπου, τον πλούτο της φύσης και τη λάμψη του πρόσφατου παρελθόντος που φαίνεται ότι δεν θα ξεχαστεί ποτέ
Η οικονομική «έκρηξη» που προκάλεσε η καλλιέργεια του καπνού ξεκίνησε το 1860 και διήρκεσε μέχρι το 1913. Αυτή ήταν η χρυσή εποχή ή Belle Epoque όπως χαρακτηριστικά ονομάστηκε. Μέχρι το 1872 τα πρωτεία στην παραγωγή καπνού κατείχε η κοντινή Γενισέα, όμως μια καταστροφική πυρκαγιά που εκδηλώθηκε στο χωριό μετέφερε την εμπορική δραστηριότητα στην πόλη της Ξάνθης. Κατασκευάστηκαν εργοστάσια καπνού και καπναποθήκες, και τα καραβάνια έφευγαν βαριά φορτωμένα με δέματα καπνού για τα μεγάλα κέντρα των Βαλκανίων, της Ευρώπης και την Κωνσταντινούπολη. Οι καπνέμποροι εκτός από τη μεγάλη περιουσία που απέκτησαν, ανέπτυξαν σχέσεις και με τα μεγάλα ευρωπαϊκά κέντρα, οι οποίες επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό την αισθητική και την αρχιτεκτονική των σπιτιών που κατασκεύασαν στην Παλιά Πόλη. Στις αρχές του 20ού αιώνα η Ξάνθη είχε περί τους 90.000 κατοίκους, κυρίως άνδρες που εργάζονταν στα χωράφια του καπνού. Επίσης είχε προξενεία, χάνια, θέατρα, καμπαρέ, συνεργεία αυτοκινήτων, ασφαλιστικές εταιρείες, δικηγορικά γραφεία, εργοστάσιο ηλεκτρισμού, νοσοκομείο και ήταν ένας από τους επτά πλουσιότερους δήμους της Ελλάδας, παρότι βρισκόταν υπό οθωμανική κατοχή. Η παρακμή ξεκίνησε το 1912 με την πρώτη κυριαρχία των Βούλγαρων και τους Βαλκανικούς Πολέμους και ολοκληρώθηκε λίγο μετά τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
ΤΑ ΕΠΙΒΛΗΤΙΚΑ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΤΩΝ ΚΑΠΝΕΜΠΟΡΩΝ
Ακολουθώντας τον κεντρικό δρόμο της Παλιάς Πόλης, θα δείτε τα εντυπωσιακά αρχοντικά με τις ιδιαίτερες τεχνοτροπίες που έκτισαν οι πλούσιοι καπνέμποροι, ενώ οι παρακάμψεις σε μικρότερα σοκάκια κρύβουν επίσης ευχάριστες αρχιτεκτονικές και μη εκπλήξεις. Ξεκινήστε τον περίπατό σας από την πλατεία Δημοκρατίας με τον πύργο του ρολογιού, που αποτελεί το σήμα-κατατεθέν της πόλης. Ακολουθήστε την πλακόστρωτη οδό Β. Κωνσταντίνου και πολύ σύντομα θα δείτε αριστερά σας το επιβλητικό αρχοντικό του Ισαάκ Δανιέλ, κτισμένο το 1897. Σε αυτό το εντυπωσιακό αλλά ερειπωμένο σήμερα κτίριο γεννήθηκε ο Μάνος Χατζιδάκις και έζησε τα πρώτα χρόνια της ζωής του, οπότε πήρε και τα πρώτα μαθήματα μουσικής. Ανήκει στη Νομαρχία Ξάνθης και στο μέλλον θα ανακαινιστεί και θα μετατραπεί σε πολυχώρο τέχνης. Η είσοδός του είναι στην οδό Ελευθερίου Βενιζέλου (παράλληλη της Β. Κωνσταντίνου) και απέναντί του βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Βλασίου, κτισμένη το 1838 (κατ’ άλλους το 1825), με καμπαναριό που έχει ξύλινη στέγη και κεραμοσκεπή. Πολύ κοντά βρίσκεται το Στάλιο αρχοντικό, το οποίο ανεγέρθηκε το 1880 σε σχέδια Ιταλού αρχιτέκτονα και σήμερα στεγάζει τα γραφεία του Ερυθρού Σταυρού, καθώς και το αρχοντικό του υφασματέμπορου Χασιρτζόγλου (τέλη 19ου αιώνα) που φιλοξενεί το Λύκειο Ελληνίδων και μια πολύ ενδιαφέρουσα έκθεση με παραδοσιακές φορεσιές από όλη την Ελλάδα. Η Β. Κωνσταντίνου είναι ο κεντρικός δρόμος που καταλήγει στην Πλατεία Αντίκα, με τις καφετέριες και τις ταβέρνες. Στην άλλη πλευρά της πλατείας βρίσκεται η οδός Παλαιολόγου που, ανηφορίζοντας, σας οδηγεί στην καρδιά της παλιάς πόλης. Ελάχιστα μέτρα πιο πάνω από την πλατεία, στη διασταύρωση με την οδό Μαυρομιχάλη, θα δείτε το Δημαρχείο, με τη χαρακτηριστική αψιδωτή πόρτα. Κτίστηκε το 1830 από τον Εβραίο καπνέμπορο Μωυσή και για την κατασκευή του χρησιμοποιήθηκε ψαμμίτης από τη Μάνδρα και γρανίτης από τη Ροδόπη. Δίπλα του βρίσκεται το χάνι Μωυσή, τυπικό δείγμα πανδοχείου του 1870 και απέναντί του το κτίριο της Φιλοπροόδου Ενωσης Ξάνθης κτισμένο το 1900. Σε απόσταση λίγων μόνων μέτρων, στη διασταύρωση των οδών Αντίκα και Ορφέως, βρίσκεται η πιο χαρακτηριστική γωνιά της Παλιάς Πόλης.Εδώ θα δείτε ξεχωριστά δείγματα αρχοντικών (τα οποία μπορείτε να επισκεφθείτε αφού έχουν μετατραπεί σε μουσεία), όπως το αρχοντικό Κουγιουμτζόγλου, του 1877, που στεγάζει το Λαογραφικό Μουσείο και το αρχοντικό Καλευρά, που έχει μετατραπεί σε πινακοθήκη και φιλοξενεί τα έργα του Ξανθιώτη ζωγράφου Χρήστου Παυλίδη. Μερικά μέτρα μακρύτερα η οδός Αντίκα καταλήγει στην πλατεία Μητροπόλεως, με το επιβλητικό μητροπολιτικό μέγαρο (1897), την τρίκλιτη βασιλική εκκλησία του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου (1839) και το 1ο Δημοτικό Σχολείο και Νηπιαγωγείο Στάλιου που ιδρύθηκε το 1881 από τον καπνέμπορο Π. Στάλιο. Βορειότερα βρίσκεται η πλατεία Ματσίνη, όπου δεσπόζει το παλιό αρχοντικό Χαρσιτζόγλου, έδρα, κάποτε, του Αυστριακού Προξενείου.
ΤΑ ΕΠΙΒΛΗΤΙΚΑ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΤΩΝ ΚΑΠΝΕΜΠΟΡΩΝ
Ακολουθώντας τον κεντρικό δρόμο της Παλιάς Πόλης, θα δείτε τα εντυπωσιακά αρχοντικά με τις ιδιαίτερες τεχνοτροπίες που έκτισαν οι πλούσιοι καπνέμποροι, ενώ οι παρακάμψεις σε μικρότερα σοκάκια κρύβουν επίσης ευχάριστες αρχιτεκτονικές και μη εκπλήξεις. Ξεκινήστε τον περίπατό σας από την πλατεία Δημοκρατίας με τον πύργο του ρολογιού, που αποτελεί το σήμα-κατατεθέν της πόλης. Ακολουθήστε την πλακόστρωτη οδό Β. Κωνσταντίνου και πολύ σύντομα θα δείτε αριστερά σας το επιβλητικό αρχοντικό του Ισαάκ Δανιέλ, κτισμένο το 1897. Σε αυτό το εντυπωσιακό αλλά ερειπωμένο σήμερα κτίριο γεννήθηκε ο Μάνος Χατζιδάκις και έζησε τα πρώτα χρόνια της ζωής του, οπότε πήρε και τα πρώτα μαθήματα μουσικής. Ανήκει στη Νομαρχία Ξάνθης και στο μέλλον θα ανακαινιστεί και θα μετατραπεί σε πολυχώρο τέχνης. Η είσοδός του είναι στην οδό Ελευθερίου Βενιζέλου (παράλληλη της Β. Κωνσταντίνου) και απέναντί του βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Βλασίου, κτισμένη το 1838 (κατ’ άλλους το 1825), με καμπαναριό που έχει ξύλινη στέγη και κεραμοσκεπή. Πολύ κοντά βρίσκεται το Στάλιο αρχοντικό, το οποίο ανεγέρθηκε το 1880 σε σχέδια Ιταλού αρχιτέκτονα και σήμερα στεγάζει τα γραφεία του Ερυθρού Σταυρού, καθώς και το αρχοντικό του υφασματέμπορου Χασιρτζόγλου (τέλη 19ου αιώνα) που φιλοξενεί το Λύκειο Ελληνίδων και μια πολύ ενδιαφέρουσα έκθεση με παραδοσιακές φορεσιές από όλη την Ελλάδα. Η Β. Κωνσταντίνου είναι ο κεντρικός δρόμος που καταλήγει στην Πλατεία Αντίκα, με τις καφετέριες και τις ταβέρνες. Στην άλλη πλευρά της πλατείας βρίσκεται η οδός Παλαιολόγου που, ανηφορίζοντας, σας οδηγεί στην καρδιά της παλιάς πόλης. Ελάχιστα μέτρα πιο πάνω από την πλατεία, στη διασταύρωση με την οδό Μαυρομιχάλη, θα δείτε το Δημαρχείο, με τη χαρακτηριστική αψιδωτή πόρτα. Κτίστηκε το 1830 από τον Εβραίο καπνέμπορο Μωυσή και για την κατασκευή του χρησιμοποιήθηκε ψαμμίτης από τη Μάνδρα και γρανίτης από τη Ροδόπη. Δίπλα του βρίσκεται το χάνι Μωυσή, τυπικό δείγμα πανδοχείου του 1870 και απέναντί του το κτίριο της Φιλοπροόδου Ενωσης Ξάνθης κτισμένο το 1900. Σε απόσταση λίγων μόνων μέτρων, στη διασταύρωση των οδών Αντίκα και Ορφέως, βρίσκεται η πιο χαρακτηριστική γωνιά της Παλιάς Πόλης.Εδώ θα δείτε ξεχωριστά δείγματα αρχοντικών (τα οποία μπορείτε να επισκεφθείτε αφού έχουν μετατραπεί σε μουσεία), όπως το αρχοντικό Κουγιουμτζόγλου, του 1877, που στεγάζει το Λαογραφικό Μουσείο και το αρχοντικό Καλευρά, που έχει μετατραπεί σε πινακοθήκη και φιλοξενεί τα έργα του Ξανθιώτη ζωγράφου Χρήστου Παυλίδη. Μερικά μέτρα μακρύτερα η οδός Αντίκα καταλήγει στην πλατεία Μητροπόλεως, με το επιβλητικό μητροπολιτικό μέγαρο (1897), την τρίκλιτη βασιλική εκκλησία του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου (1839) και το 1ο Δημοτικό Σχολείο και Νηπιαγωγείο Στάλιου που ιδρύθηκε το 1881 από τον καπνέμπορο Π. Στάλιο. Βορειότερα βρίσκεται η πλατεία Ματσίνη, όπου δεσπόζει το παλιό αρχοντικό Χαρσιτζόγλου, έδρα, κάποτε, του Αυστριακού Προξενείου.
ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΣΤΑΥΡΟΥΠΟΛΗΣ
Υπάρχουν αρκετές εκδρομές που μπορείτε να κάνετε με ορμητήριο την πόλη της Ξάνθης, αυτή όμως που αξίζει περισσότερο είναι η βόλτα στη Σταυρούπολη και στις όχθες του Νέστου. Η Σταυρούπολη είναι το μεγαλύτερο και σημαντικότερο από τα χωριά του Νέστου και, όπως και η Ξάνθη, γνώρισε μεγάλη οικονομική ακμή χάρη στην καλλιέργεια του καπνού. Κτισμένη σε ένα φυσικό μπαλκόνι με θέα στην κοιλάδα του Νέστου, με πανέμορφα λιθόστρωτα καλντερίμια και παλιά πέτρινα σπίτια με σαχνισιά είναι μία από τις πιο όμορφες κωμοπόλεις του νομού. Εδώ συναντιόνταν οι δρόμοι που συνέδεαν την Ανατολική Μακεδονία με τη Θράκη γι’ αυτό και πήρε την ονομασία Σταυρούπολη. Μέσα στον οικισμό μπορείτε να επισκεφτείτε το Λαογραφικό Μουσείο που δημιουργήθηκε από την ιδιωτική συλλογή του κ. Σταύρου Καραμπατζάκη, ο οποίος για περισσότερα από 50 χρόνια συνέλεγε στο καφενείο του χωριού δεκάδες ετερόκλητα αντικείμενα. Θα δείτε από παραδοσιακές φορεσιές, οικιακά σκεύη, παλιά εργαλεία, όπλα, γεωργικά εργαλεία, κουδούνια ζώων, φωτογραφίες που απεικονίζουν στιγμιότυπα περασμένων εποχών, βιβλία, χαρτονομίσματα, λάμπες ασετιλίνης και πετρελαίου μέχρι πήλινα και χάλκινα αγγεία, νομίσματα, μια χειροκίνητη σειρήνα, πετρώματα, κ.ά. (Ανοικτό κατόπιν συνεννοήσεως, τηλ. 25420 22693.) Αν κατηφορίσετε τον κεντρικό δρόμο που οδηγεί στον σιδηροδρομικό σταθμό, θα περάσετε από το παλιό εμπορικό κέντρο με τις αποθήκες που γέμιζαν ασφυκτικά τότε που η Σταυρούπολη ήταν σημαντικό κέντρο καπνοκαλλιέργειας και παρήγαγε την εκλεκτή ποικιλία καπνού «μπασμάς Σου Γιαλεσί» (δηλαδή μπασμάς από την κοιλάδα του Νέστου). Το κτίριο του σιδηροδρομικού σταθμού κτίστηκε το 1924 και ήταν ο πρώτος σταθμός της Θράκης, στη γραμμή Θεσσαλονίκης-Αλεξανδρούπολης, από όπου περνούσε το Οριεντ Εξπρές. Λίγο μακρύτερα από τη Σταυρούπολη βρίσκονται δυο αξιόλογοι αρχαιολογικοί χώροι: ο μακεδονικός τάφος και το κάστρο της Καλύβας. Ο μακεδονικός τάφος βρίσκεται στον δρόμο προς Κομνηνά και είναι ο μεγαλύτερος και εντυπωσιακότερος μακεδονικός τάφος της Θράκης. Είναι κατασκευασμένος από μάρμαρο και χρονολογείται μεταξύ 200-150 π.Χ. Οι ανασκαφικές εργασίες ξεκίνησαν το 1951 αλλά, όπως αποδείχθηκε, τα σημαντικότερα κτερίσματα είχαν κλαπεί. Παρόλα αυτά ανακαλύφθηκαν ένας ανθρώπινος σκελετός, δυο χρυσά δαχτυλίδια και ένα περιδέραιο. Ο προθάλαμος, ο θάλαμος και οι νεκρικές κλίνες διατηρούνται σε πολύ καλή κατάσταση, καθώς και κάποια ίχνη ζωγραφικού διακόσμου. Το κάστρο της Καλύβας βρίσκεται σε έναν λόφο πάνω από το χωριό Ιωνικό και είναι ένα από τα 14 που έλεγχαν τα περάσματα της κοιλάδας. Κατασκευάστηκε το 340 π.Χ. από τον βασιλιά Φίλιππο Β΄και χρησιμοποιήθηκε για αιώνες από τον Φίλιππο τον Ε΄, τον γιο του Περσέα, τους Ρωμαίους και τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό. Η ανασκαφή αποκάλυψε σημαντικά αρχαία λείψανα, πύργους, πύλες, προμαχώνες, κοιτώνες, και μια μεγάλη δεξαμενή, βάθους 12,5 μ. και μέγιστου πλάτους 8 μ., εξαίρετο έργο της αρχαίας μηχανικής και υδραυλικής. Σε μια από τις πύλες του κάστρου βρέθηκε ανάγλυφο του Πρίαπου, θεού της γονιμότητας, των κήπων και των αγροτικών ζώων.
Υπάρχουν αρκετές εκδρομές που μπορείτε να κάνετε με ορμητήριο την πόλη της Ξάνθης, αυτή όμως που αξίζει περισσότερο είναι η βόλτα στη Σταυρούπολη και στις όχθες του Νέστου. Η Σταυρούπολη είναι το μεγαλύτερο και σημαντικότερο από τα χωριά του Νέστου και, όπως και η Ξάνθη, γνώρισε μεγάλη οικονομική ακμή χάρη στην καλλιέργεια του καπνού. Κτισμένη σε ένα φυσικό μπαλκόνι με θέα στην κοιλάδα του Νέστου, με πανέμορφα λιθόστρωτα καλντερίμια και παλιά πέτρινα σπίτια με σαχνισιά είναι μία από τις πιο όμορφες κωμοπόλεις του νομού. Εδώ συναντιόνταν οι δρόμοι που συνέδεαν την Ανατολική Μακεδονία με τη Θράκη γι’ αυτό και πήρε την ονομασία Σταυρούπολη. Μέσα στον οικισμό μπορείτε να επισκεφτείτε το Λαογραφικό Μουσείο που δημιουργήθηκε από την ιδιωτική συλλογή του κ. Σταύρου Καραμπατζάκη, ο οποίος για περισσότερα από 50 χρόνια συνέλεγε στο καφενείο του χωριού δεκάδες ετερόκλητα αντικείμενα. Θα δείτε από παραδοσιακές φορεσιές, οικιακά σκεύη, παλιά εργαλεία, όπλα, γεωργικά εργαλεία, κουδούνια ζώων, φωτογραφίες που απεικονίζουν στιγμιότυπα περασμένων εποχών, βιβλία, χαρτονομίσματα, λάμπες ασετιλίνης και πετρελαίου μέχρι πήλινα και χάλκινα αγγεία, νομίσματα, μια χειροκίνητη σειρήνα, πετρώματα, κ.ά. (Ανοικτό κατόπιν συνεννοήσεως, τηλ. 25420 22693.) Αν κατηφορίσετε τον κεντρικό δρόμο που οδηγεί στον σιδηροδρομικό σταθμό, θα περάσετε από το παλιό εμπορικό κέντρο με τις αποθήκες που γέμιζαν ασφυκτικά τότε που η Σταυρούπολη ήταν σημαντικό κέντρο καπνοκαλλιέργειας και παρήγαγε την εκλεκτή ποικιλία καπνού «μπασμάς Σου Γιαλεσί» (δηλαδή μπασμάς από την κοιλάδα του Νέστου). Το κτίριο του σιδηροδρομικού σταθμού κτίστηκε το 1924 και ήταν ο πρώτος σταθμός της Θράκης, στη γραμμή Θεσσαλονίκης-Αλεξανδρούπολης, από όπου περνούσε το Οριεντ Εξπρές. Λίγο μακρύτερα από τη Σταυρούπολη βρίσκονται δυο αξιόλογοι αρχαιολογικοί χώροι: ο μακεδονικός τάφος και το κάστρο της Καλύβας. Ο μακεδονικός τάφος βρίσκεται στον δρόμο προς Κομνηνά και είναι ο μεγαλύτερος και εντυπωσιακότερος μακεδονικός τάφος της Θράκης. Είναι κατασκευασμένος από μάρμαρο και χρονολογείται μεταξύ 200-150 π.Χ. Οι ανασκαφικές εργασίες ξεκίνησαν το 1951 αλλά, όπως αποδείχθηκε, τα σημαντικότερα κτερίσματα είχαν κλαπεί. Παρόλα αυτά ανακαλύφθηκαν ένας ανθρώπινος σκελετός, δυο χρυσά δαχτυλίδια και ένα περιδέραιο. Ο προθάλαμος, ο θάλαμος και οι νεκρικές κλίνες διατηρούνται σε πολύ καλή κατάσταση, καθώς και κάποια ίχνη ζωγραφικού διακόσμου. Το κάστρο της Καλύβας βρίσκεται σε έναν λόφο πάνω από το χωριό Ιωνικό και είναι ένα από τα 14 που έλεγχαν τα περάσματα της κοιλάδας. Κατασκευάστηκε το 340 π.Χ. από τον βασιλιά Φίλιππο Β΄και χρησιμοποιήθηκε για αιώνες από τον Φίλιππο τον Ε΄, τον γιο του Περσέα, τους Ρωμαίους και τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό. Η ανασκαφή αποκάλυψε σημαντικά αρχαία λείψανα, πύργους, πύλες, προμαχώνες, κοιτώνες, και μια μεγάλη δεξαμενή, βάθους 12,5 μ. και μέγιστου πλάτους 8 μ., εξαίρετο έργο της αρχαίας μηχανικής και υδραυλικής. Σε μια από τις πύλες του κάστρου βρέθηκε ανάγλυφο του Πρίαπου, θεού της γονιμότητας, των κήπων και των αγροτικών ζώων.
ΝΕΣΤΟΣ: ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ ΤΗΣ ΖΩΗΣ
Ο Νέστος αποτελεί το φυσικό σύνορο ανάμεσα στη Θράκη και τη Μακεδονία, αλλά και το «ποτάμι της ζωής» για τους ντόπιους. Πηγάζει από τη Ρίλα της Βουλγαρίας και έχει μήκος 234 χλμ. από τα οποία τα 130 βρίσκονται σε ελληνικό έδαφος. Τα βουνά ανάμεσα στη Σταυρούπολη και την Ξάνθη κρύβουν τα «Θρακικά Τέμπη», τους γνωστούς μαιάνδρους του Νέστου, ένα γεωλογικό φαινόμενο ηλικίας 5 εκατομμυρίων ετών, κατά το οποίο τα νερά του ποταμού δεν μπόρεσαν να διαλύσουν τα συμπαγή πετρώματα και χρειάστηκε να περάσουν από δίπλα τους σχηματίζοντας μαιάνδρους. Απλώνονται σε απόσταση 17 χλμ. και ολόκληρη η περιοχή, έκτασης 23.800 στρεμμάτων, αποτελεί το Αισθητικό Δάσος του Νέστου. Είναι χωρισμένο σε «Ζώνες Ειδικής Προστασίας» και θεωρείται περιοχή «Σημαντική για τα Πουλιά», αφού συναντώνται τα 150 από τα 200 και πλέον είδη πουλιών που έχουν παρατηρηθεί στον Νέστο. Εξίσου πλούσια είναι και η χλωρίδα με λεύκες, ιτιές, φτελιές, σκλήθρα, πλατάνια, λυγαριές, αγριοτριανταφυλλιές και δεκάδες άλλα είδη. Το τοπίο είναι μαγευτικό και μπορεί να το θαυμάσει κάθε επισκέπτης, με τρεις διαφορετικούς τρόπους: με τα πόδια, με το τρένο και με κανό. Στην πρώτη περίπτωση θα ακολουθήσετε το μονοπάτι που είναι λαξευμένο στον σκληρό βράχο και δημιουργήθηκε τον 19ο αιώνα για την εξυπηρέτηση των εργατών που έφτιαχναν τη σιδηροδρομική γραμμή.
Ξεκινάει από το χωριό Γαλάνη, δίπλα ακριβώς από την όχθη, στο μεγαλύτερο τμήμα του κινείται παράλληλα με την κοίτη του ποταμού αλλά προς το τέλος του ανηφορίζει στο βουνό και καταλήγει στον κεντρικό δρόμο που ενώνει τα Κομνηνά με τη Σταυρούπολη (διάρκεια 7 ώρες). Η διαδρομή με το τρένο διαρκεί μόνο μισή ώρα και σε όλο το μήκος της κινείται πλάι στα νερά του ποταμού, μέσα από πολλά τούνελ και πυκνή βλάστηση. Κατά τη διαδρομή από τους Τοξότες μέχρι τη Σταυρούπολη (που είναι και η ομορφότερη) περνάει από τους εγκαταλελειμμένους σταθμούς Κρωμνικού και Λιβερών χωρίς να κάνει στάση. Αν θελήσετε να κάνετε τη διαδρομή από τη Σταυρούπολη μέχρι τους Τοξότες με κανό θα πρέπει να απευθυνθείτε σε μια από τις εταιρείες εναλλακτικών δραστηριοτήτων. Θα απολαύσετε τα ήρεμα νερά του Νέστου, θα διασχίσετε τα στενά του και θα έχετε την ευκαιρία να παρατηρήσετε δεκάδες πουλιά. Η κατάβαση διαρκεί 4,5 ώρες και περιλαμβάνει στάση για ξεκούραση στα Λιβερά. Στις βάσεις των εταιρειών στη Σταυρούπολη μπορείτε να οργανώσετε και άλλες δραστηριότητες όπως ράφτινγκ, ποδηλασία, τοξοβολία, ιππασία, paintball, 4x4 και πεζοπορία στις όχθες του Νέστου αλλά και σε ολόκληρο τον Νομό.
Ο Νέστος αποτελεί το φυσικό σύνορο ανάμεσα στη Θράκη και τη Μακεδονία, αλλά και το «ποτάμι της ζωής» για τους ντόπιους. Πηγάζει από τη Ρίλα της Βουλγαρίας και έχει μήκος 234 χλμ. από τα οποία τα 130 βρίσκονται σε ελληνικό έδαφος. Τα βουνά ανάμεσα στη Σταυρούπολη και την Ξάνθη κρύβουν τα «Θρακικά Τέμπη», τους γνωστούς μαιάνδρους του Νέστου, ένα γεωλογικό φαινόμενο ηλικίας 5 εκατομμυρίων ετών, κατά το οποίο τα νερά του ποταμού δεν μπόρεσαν να διαλύσουν τα συμπαγή πετρώματα και χρειάστηκε να περάσουν από δίπλα τους σχηματίζοντας μαιάνδρους. Απλώνονται σε απόσταση 17 χλμ. και ολόκληρη η περιοχή, έκτασης 23.800 στρεμμάτων, αποτελεί το Αισθητικό Δάσος του Νέστου. Είναι χωρισμένο σε «Ζώνες Ειδικής Προστασίας» και θεωρείται περιοχή «Σημαντική για τα Πουλιά», αφού συναντώνται τα 150 από τα 200 και πλέον είδη πουλιών που έχουν παρατηρηθεί στον Νέστο. Εξίσου πλούσια είναι και η χλωρίδα με λεύκες, ιτιές, φτελιές, σκλήθρα, πλατάνια, λυγαριές, αγριοτριανταφυλλιές και δεκάδες άλλα είδη. Το τοπίο είναι μαγευτικό και μπορεί να το θαυμάσει κάθε επισκέπτης, με τρεις διαφορετικούς τρόπους: με τα πόδια, με το τρένο και με κανό. Στην πρώτη περίπτωση θα ακολουθήσετε το μονοπάτι που είναι λαξευμένο στον σκληρό βράχο και δημιουργήθηκε τον 19ο αιώνα για την εξυπηρέτηση των εργατών που έφτιαχναν τη σιδηροδρομική γραμμή.
Ξεκινάει από το χωριό Γαλάνη, δίπλα ακριβώς από την όχθη, στο μεγαλύτερο τμήμα του κινείται παράλληλα με την κοίτη του ποταμού αλλά προς το τέλος του ανηφορίζει στο βουνό και καταλήγει στον κεντρικό δρόμο που ενώνει τα Κομνηνά με τη Σταυρούπολη (διάρκεια 7 ώρες). Η διαδρομή με το τρένο διαρκεί μόνο μισή ώρα και σε όλο το μήκος της κινείται πλάι στα νερά του ποταμού, μέσα από πολλά τούνελ και πυκνή βλάστηση. Κατά τη διαδρομή από τους Τοξότες μέχρι τη Σταυρούπολη (που είναι και η ομορφότερη) περνάει από τους εγκαταλελειμμένους σταθμούς Κρωμνικού και Λιβερών χωρίς να κάνει στάση. Αν θελήσετε να κάνετε τη διαδρομή από τη Σταυρούπολη μέχρι τους Τοξότες με κανό θα πρέπει να απευθυνθείτε σε μια από τις εταιρείες εναλλακτικών δραστηριοτήτων. Θα απολαύσετε τα ήρεμα νερά του Νέστου, θα διασχίσετε τα στενά του και θα έχετε την ευκαιρία να παρατηρήσετε δεκάδες πουλιά. Η κατάβαση διαρκεί 4,5 ώρες και περιλαμβάνει στάση για ξεκούραση στα Λιβερά. Στις βάσεις των εταιρειών στη Σταυρούπολη μπορείτε να οργανώσετε και άλλες δραστηριότητες όπως ράφτινγκ, ποδηλασία, τοξοβολία, ιππασία, paintball, 4x4 και πεζοπορία στις όχθες του Νέστου αλλά και σε ολόκληρο τον Νομό.
ΔΙΑΜΟΝΗ- ΞΑΝΘΗ
«Elisso» (Βασ. Σοφίας 9, 25410 84400, www.hotelelisso.gr ).
«Νατάσσα» (1ο χλμ. Εθνικής Οδού Ξάνθης-Καβάλας, 25410 21521, www.hotelnatassa.gr ).
«Νέστος» (τέρμα 28ης Οκτωβρίου, 25410 27531, www.nestos-hotel.gr ).
«Elisso» (Βασ. Σοφίας 9, 25410 84400, www.hotelelisso.gr ).
«Νατάσσα» (1ο χλμ. Εθνικής Οδού Ξάνθης-Καβάλας, 25410 21521, www.hotelnatassa.gr ).
«Νέστος» (τέρμα 28ης Οκτωβρίου, 25410 27531, www.nestos-hotel.gr ).