Τα πανέμορφα πετρόχτιστα χωριά στην ορεινή και δυσπρόσιτη Ηπειρο, με λίγους, επίμονους και αυθεντικά φιλόξενους οικοδεσπότες κρύβουν μια γοητευτική πολυπλόκοτητα
Το Ζαγόρι, ο "τόπος πίσω από το βουνό" δηλαδή, είναι μία ορεινή περιοχή του Ν. Ιωαννίνων με έντονο φυσικό ανάγλυφο, ψηλά βουνά, πολλά ποτάμια, δάση, πέτρινα γεφύρια, ένα βαθύ φαράγγι και 52 παραδοσιακά χωριουδάκια.. Αποτελεί ένα ενιαίο σύνολο με πολλά κοινά αρχιτεκτονικά, πολιτισμικά και ιστορικά στοιχεία. Τα περισσότερα χωριά έχουν ανακηρυχθεί παραδοσιακοί οικισμοί. Είναι χτισμένα σύμφωνα με τη ζαγορίσια λαϊκή κουλτούρα, στην οποία δεσπόζουσα θέση κατέχουν πρωτίστως η πέτρα και δευτερευόντως το ξύλο. Αυτό είναι απόλυτα λογικό, αν αναλογιστούμε ότι στο τμήμα αυτό της Πίνδου η πέτρα αφθονεί! Τα πάντα είναι πετρόχτιστα: σπίτια, αρχοντικά, σκεπές, καμινάδες, αυλές, φράχτες, πεζούλες, καλντερίμια, βρύσες, πηγάδια, εκκλησίες, καμπαναριά, σχολεία, πλατείες, δρόμοι, γεφύρια και οτιδήποτε άλλο μπορείς να φανταστείς! Το έδαφος είναι άγονο, τραχύ και δύσβατο. Στο επιβλητικό φυσικό τοπίο κυριαρχούν τα πανύψηλα βουνά, οι άγριες χαράδρες, τα βαθιά φαράγγια, τα απύθμενα σπηλαιοβάραθρα, τα ορμητικά ποτάμια, οι αλπικές λίμνες, οι εντυπωσιακοί καταρράκτες και τα απάτητα δάση, ενώ απουσιάζουν σχεδόν παντελώς (πλην ελαχίστων εξαιρέσεων) τα χωράφια και οι καλλιέργειες. Η χαράδρα του Βίκου (ή αλλιώς φαράγγι του Βικου) είναι ένα αξιοθέατο που αξίζει όχι μόνο να δείτε αλλά και να περπατήσετε μιας και διασχίζεται από ευρωπαϊκό μονοπάτι με σήμανση. Οι δραστηριότητες που μπορείτε να κάνετε πολλές. Κάποιες από αυτές είναι πεζοπορία, ιππασία, αναρρίχηση, ορειβασία, rafting, κανό / καγιάκ, mountain bike..
Τα παραδοσιακά φαγητά υπέροχα! Μην ξεχάσετε να δοκιμάσετε τις περίφημες πίτες, τα γλυκά του κουταλιού και τα κρεατικά της περιοχής που είναι υπέροχα. Συνοδεύστε το φαγητό σας με ωραίο κόκκινο κρασί της περιοχής, και περάστε τα βράδια σας πίνοντας το ντόπιο τσίπουρο
Ασπράγγελοι
Σε αυτό το όμορφο και ήσυχο χωριό υπάρχουν το Μνημείο της Ζαγορίσιας Γυναίκας της Πίνδου και το Κέντρο Πληροφόρησης Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου (www.pindosnationalpark.gr ), καθώς μια πίστα για αλεξίπτωτο πλαγιάς στις πλαγιές του.
Τσεπέλοβο
Το πιο πολυπληθές από τα χωριά είναι το Τσεπέλοβο. Έχει περίπου 260 μονίμους κατοίκους. Το Τσεπέλοβο απέχει 50 χλμ. από τα Γιάννενα και είναι χτισμένο στα 1.080 μ. υψόμετρο στις νότιες πλαγιές του όρους Τύμφη ή Γκαμήλα (2.497 μ.). Η θέα του χωριού, με τη χιονισμένη κορυφή Τσούκα Ρόσσα από πάνω του, από το δρόμο που έρχεται από τα Γιάννενα, είναι εντυπωσιακή.Στο Τσεπέλοβο λειτουργεί με δωρεάν είσοδο και η έκθεση φωτογραφίας του κου Πέτρου Φραγκούλη "Ζαγορισίων Πολιτεία", μοναδική σε ολόκληρη την περιοχή. Έργο του ιδίου αποτελεί και το βιβλίο "Εξόδου το ανάγνωσμα", το οποίο διατίθεται επί τόπου.
Μεγάλο Πάπιγκο
Φυσικά το «αστέρι» της περιοχής είναι το Πάπιγκο (980μ. υψόμετρο) ]ένα από τα ωραιότερα χωριά του Ζαγορίου, γνωστό ως οικισμός από το 14ο αιώνα. Είναι κτισμένο στους πρόποδες της Αστράκας και αποτελείται από δύο «μαχαλάδες», το Μεγάλο και το Μικρό Πάπιγκο (4χλμ. απόσταση το ένα από το άλλο). Η αρχιτεκτονική στην περιοχή είναι υπέροχη, ενώ το χωριό αποτελεί και κομβικό σημείο για την επίσκεψή σας στις πηγές του Βοϊδομάτη, το φυσικό κολυμβητήριο στο «Ρογγοβό» και το καταφύγιο του Ορειβατικού Συλλόγου στην Αστράκα.
Κήποι
Το χωριό με τα πολλά όμορφα γεφύρια βρίσκεται σε κεντρικό σημείο και προσφέρεται ως βάση για εξερεύνηση της περιοχής ( υπάρχουν πολλές δυνατότητες και για πεζοπορίες με αφετηρία το χωριό ), καθώς τα τελευταία χρόνια έχουν ανοίξει αρκετοί ατμοσφαιρικοί ξενώνες για όλα τα γούστα. Ένα από τα βασικά αξιοθέατα είναι το Λαογραφικό Μουσείο του Αγάπιου Τόλη.
Ελαφότοπος
Παλιό κεφαλοχώρι, σε υψόμετρο 1.100 μ., με ένα λαογραφικό μουσείο και την εκκλησία της Παναγίας ( 1616 ). Αν αρχίσετε να περπατάτε στα καλντερίμια του δεν θα θέλετε να σταματήσετε. Παρόλο που δεν είναιο και τόσο αναπτυγμένο τουριστικά, θα βρείτε και για να μείνετε, και για να φάτε.
Καπέσοβο
Χωριό-μινιατούρα με ξεχωριστή θέση στον ταξιδιωτικό χάρτη, είναι αμφιθεατρικά χτισμένο, με πέτρινα σπίτια και την εντυπωσιακή Πασχάλειο Σχολή. Κλασική στάση για ανεφοδιασμό με τοπικά προϊόντα
Μονοδένδρι
Από τα πιο τουριστικά χωριά και από τα πρώτα που αναπτύχθηκαν. Όμορφα αρχοντικά, πολλές προτάσεις διαμονής και φαγητού αλλά και συνωστισμός από πούλμαν.Το χωριό Μονοδέντρι βρίσκεται απέναντι από το Βραδέτο και είναι κτισμένο στα 1.060 μέτρα υψόμετρο σε περίοπτη θέση: έχει πλάτη στο χάσμα του φαραγγιού του Βίκου, αριστερά είναι οι πέτρινοι πύργοι της οξιάς, δεξιά ο λόφος και στο βάθος οι πλαγιές της Τύμφης και της Αστράκας. Το όνομά του προήλθε μάλλον από ένα τεράστιο έλατο που βρισκόταν μέχρι το 1840 κοντά στο Ναό του Αγίου Μηνά.
Βραδέτο
Σε υψόμετρο 1.350 μ., είναι το υψηλότερο χωριό του Ζαγορίου, με απεριόριστη θέα κι ένα από τα πιο όμορφα αξιοθέατα, τη Σκάλα του Βραδέτο ( το φιδογυριστό μονοπάτι ήταν μέχρι το 1973 ο μοναδικός τρόπος για να φτάσει κάποιος στο χωριό από το Καπέσοβο ). Επίσης, λίγο έξω από το χωριό ένα πολύ καλά σηματοδοτημένο μονοπάτι οδηγεί στο ομορφότερο «μπαλκόνι» στο φαράγγι του Βίκου, στη θέση Μπελόη.
Το φαράγγι του Βίκου
Ένα απο τα πιο γνωστά αξιοθέατα στο Ζαγόρι, είναι ένα από τα μεγαλύτερα, βαθύτερα και εντυπωσιακότερα φαράγγια του κόσμου , με κάθετους γεωλογικούς σχηματισμούς, με μεγάλη ποικιλία και εναλλαγή διαφορετικών οικοσυστημάτων μια πανδαισία χλωρίδας και πανίδας, που αποτελούν ένα από τα λίγα εναπομείναντα καταφύγια άγριας ζωής στην Ευρώπη.Το φαράγγι του Βίκου βρίσκεται στα ΝΔ της Γκαμήλας, σε υψόμετρο μεταξύ 550 και 1778 μ. Έχει μήκος 24 χλμ. περίπου και μέσο βάθος 900 μ. περίπου. Η αρχή του βρίσκεται κοντά στο χωριό Τσεπέλοβο.
Μέσα στο φαράγγι επίσης βρίσκονται και οι πηγές του Βοϊδομάτη κοντά στο χωριό Βίκος.
Το πέτρωμα του Βίκου είναι κυρίως ασβεστολιθικό ενώ κατά τόπους εμφανίζονται στρώσεις φλύσχη. Εντυπωσιακοί είναι οι τεταρτογενείς σχηματισμοί με αλλούβια ποταμών, όπως στο Βοϊδομάτη και καλλούβια ασβεστόλιθων, που δημιουργήθηκαν από αποθέσεις παλιών παγετώνων.
Χαρακτηριστικά σημεία όπου μπορεί κάποιος να έχει μια πανοραμική άποψη του φαραγγιού είναι το χωριό Βίκος, ο δρόμος προς το Μεγάλο Πάπιγκο, η Μονή Αγίας Παρασκευής στο Μονοδένδρι και η Μπελόη κοντά στο Βραδέτο. Ο καλύτερος τρόπος όμως για να απολαύσει κανείς το φαράγγι του Βίκου είναι να το διασχίσει μέσω ενός καλά σηματοδοτημένου μονοπατιού το οποίο ξεκινάει απο το χωριό Μονοδένδρι και καταλήγει στο χωριό Βίκος, η διαδρομή διαρκεί περίππου 6 ώρες και είναι απίστευτης ομορφιάς
Γεφύρια
Μερικά από τα πιο όμορφα γεφύρια της περιοχής βρίσκονται κοντά στους Κήπους: το γεφύρι του Κοντοδήμου, το τρίτοξο γεφύρι του Πλακίδα ή Καλογερικό αλλά και το γεφύρι του Κόκκορου ή Νούτσου. Επίσης, το μονότοξο πέτρινο γεφύρι του Καμπέρ Αγά, κοντά στο χωριό Μηλιωτάδες στο Ανατολικό Ζαγόρι, η γέφυρα του Μίσιου στην είσοδο της χαράδρας του Βίκου, στο παλιό μονοπάτι που ένωνε το Κουκούλι με τη Βίτσα, καθώς και το γεφύρι της Βοβούσας
Εκκλησίες
Ξεχωρίζουν η εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου (1718) στην κεντρική πλατεία της Αρίστης, η εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου στο Κουκούλι, του Αγίου Τρύφωνα στον Βίκο με το ιδιαίτερο ξυλόγλυπτο τέμπλο, του Αγίου Αθανασίου στο Μονοδένδρι, των Ταξιαρχών (1591) στα Κάτω Πεδινά και η εκκλησία των Ταξιαρχών (1778) στη Λάιστα, η εκκλησία της Παναγίας (1616) στον Ελαφότοπο, ο ναός του Αγίου Γεωργίου (1795) στους Νεγάδες, ένας από τους πιο σημαντικούς και όμορφους της Ηπείρου, με αξιόλογη αγιογράφηση και τέμπλο, όπως και ο εντυπωσιακός ναός του Αγίου Μηνά (1777) στο Δίκορφο με την επίσης όμορφη αγιογράφηση.
Μουσείο Λαζαρίδη
Στο χωριό Κουκούλι, στη συλλογή του υπάρχουν σπάνια φυτά που ευδοκιμούν στην περιοχή του Βίκου.
Λαογραφικό Μουσείο Αγάπιου Τόλη
Στους Κήπους, στη συλλογή του υπάρχουν έπιπλα, ενδυμασίες, μαγειρικά σκεύη κ.ά.
Μετάβαση
Με το αυτοκίνητό σας, μέσω Ρίου - Αντιρρίου, θα χρειαστείτε το λιγότερο 6 με 6½ ώρες. Φτάνοντας στα Ιωάννινα, καλό θα ήταν να εφοδιαστείτε με βενζίνη. Πρατήριο θα βρείτε μόνο στο Καλπάκι και κοντά στην Ελάτη.
Τα παραδοσιακά φαγητά υπέροχα! Μην ξεχάσετε να δοκιμάσετε τις περίφημες πίτες, τα γλυκά του κουταλιού και τα κρεατικά της περιοχής που είναι υπέροχα. Συνοδεύστε το φαγητό σας με ωραίο κόκκινο κρασί της περιοχής, και περάστε τα βράδια σας πίνοντας το ντόπιο τσίπουρο
Ασπράγγελοι
Σε αυτό το όμορφο και ήσυχο χωριό υπάρχουν το Μνημείο της Ζαγορίσιας Γυναίκας της Πίνδου και το Κέντρο Πληροφόρησης Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου (www.pindosnationalpark.gr ), καθώς μια πίστα για αλεξίπτωτο πλαγιάς στις πλαγιές του.
Τσεπέλοβο
Το πιο πολυπληθές από τα χωριά είναι το Τσεπέλοβο. Έχει περίπου 260 μονίμους κατοίκους. Το Τσεπέλοβο απέχει 50 χλμ. από τα Γιάννενα και είναι χτισμένο στα 1.080 μ. υψόμετρο στις νότιες πλαγιές του όρους Τύμφη ή Γκαμήλα (2.497 μ.). Η θέα του χωριού, με τη χιονισμένη κορυφή Τσούκα Ρόσσα από πάνω του, από το δρόμο που έρχεται από τα Γιάννενα, είναι εντυπωσιακή.Στο Τσεπέλοβο λειτουργεί με δωρεάν είσοδο και η έκθεση φωτογραφίας του κου Πέτρου Φραγκούλη "Ζαγορισίων Πολιτεία", μοναδική σε ολόκληρη την περιοχή. Έργο του ιδίου αποτελεί και το βιβλίο "Εξόδου το ανάγνωσμα", το οποίο διατίθεται επί τόπου.
Μεγάλο Πάπιγκο
Φυσικά το «αστέρι» της περιοχής είναι το Πάπιγκο (980μ. υψόμετρο) ]ένα από τα ωραιότερα χωριά του Ζαγορίου, γνωστό ως οικισμός από το 14ο αιώνα. Είναι κτισμένο στους πρόποδες της Αστράκας και αποτελείται από δύο «μαχαλάδες», το Μεγάλο και το Μικρό Πάπιγκο (4χλμ. απόσταση το ένα από το άλλο). Η αρχιτεκτονική στην περιοχή είναι υπέροχη, ενώ το χωριό αποτελεί και κομβικό σημείο για την επίσκεψή σας στις πηγές του Βοϊδομάτη, το φυσικό κολυμβητήριο στο «Ρογγοβό» και το καταφύγιο του Ορειβατικού Συλλόγου στην Αστράκα.
Κήποι
Το χωριό με τα πολλά όμορφα γεφύρια βρίσκεται σε κεντρικό σημείο και προσφέρεται ως βάση για εξερεύνηση της περιοχής ( υπάρχουν πολλές δυνατότητες και για πεζοπορίες με αφετηρία το χωριό ), καθώς τα τελευταία χρόνια έχουν ανοίξει αρκετοί ατμοσφαιρικοί ξενώνες για όλα τα γούστα. Ένα από τα βασικά αξιοθέατα είναι το Λαογραφικό Μουσείο του Αγάπιου Τόλη.
Ελαφότοπος
Παλιό κεφαλοχώρι, σε υψόμετρο 1.100 μ., με ένα λαογραφικό μουσείο και την εκκλησία της Παναγίας ( 1616 ). Αν αρχίσετε να περπατάτε στα καλντερίμια του δεν θα θέλετε να σταματήσετε. Παρόλο που δεν είναιο και τόσο αναπτυγμένο τουριστικά, θα βρείτε και για να μείνετε, και για να φάτε.
Καπέσοβο
Χωριό-μινιατούρα με ξεχωριστή θέση στον ταξιδιωτικό χάρτη, είναι αμφιθεατρικά χτισμένο, με πέτρινα σπίτια και την εντυπωσιακή Πασχάλειο Σχολή. Κλασική στάση για ανεφοδιασμό με τοπικά προϊόντα
Μονοδένδρι
Από τα πιο τουριστικά χωριά και από τα πρώτα που αναπτύχθηκαν. Όμορφα αρχοντικά, πολλές προτάσεις διαμονής και φαγητού αλλά και συνωστισμός από πούλμαν.Το χωριό Μονοδέντρι βρίσκεται απέναντι από το Βραδέτο και είναι κτισμένο στα 1.060 μέτρα υψόμετρο σε περίοπτη θέση: έχει πλάτη στο χάσμα του φαραγγιού του Βίκου, αριστερά είναι οι πέτρινοι πύργοι της οξιάς, δεξιά ο λόφος και στο βάθος οι πλαγιές της Τύμφης και της Αστράκας. Το όνομά του προήλθε μάλλον από ένα τεράστιο έλατο που βρισκόταν μέχρι το 1840 κοντά στο Ναό του Αγίου Μηνά.
Βραδέτο
Σε υψόμετρο 1.350 μ., είναι το υψηλότερο χωριό του Ζαγορίου, με απεριόριστη θέα κι ένα από τα πιο όμορφα αξιοθέατα, τη Σκάλα του Βραδέτο ( το φιδογυριστό μονοπάτι ήταν μέχρι το 1973 ο μοναδικός τρόπος για να φτάσει κάποιος στο χωριό από το Καπέσοβο ). Επίσης, λίγο έξω από το χωριό ένα πολύ καλά σηματοδοτημένο μονοπάτι οδηγεί στο ομορφότερο «μπαλκόνι» στο φαράγγι του Βίκου, στη θέση Μπελόη.
Το φαράγγι του Βίκου
Ένα απο τα πιο γνωστά αξιοθέατα στο Ζαγόρι, είναι ένα από τα μεγαλύτερα, βαθύτερα και εντυπωσιακότερα φαράγγια του κόσμου , με κάθετους γεωλογικούς σχηματισμούς, με μεγάλη ποικιλία και εναλλαγή διαφορετικών οικοσυστημάτων μια πανδαισία χλωρίδας και πανίδας, που αποτελούν ένα από τα λίγα εναπομείναντα καταφύγια άγριας ζωής στην Ευρώπη.Το φαράγγι του Βίκου βρίσκεται στα ΝΔ της Γκαμήλας, σε υψόμετρο μεταξύ 550 και 1778 μ. Έχει μήκος 24 χλμ. περίπου και μέσο βάθος 900 μ. περίπου. Η αρχή του βρίσκεται κοντά στο χωριό Τσεπέλοβο.
Μέσα στο φαράγγι επίσης βρίσκονται και οι πηγές του Βοϊδομάτη κοντά στο χωριό Βίκος.
Το πέτρωμα του Βίκου είναι κυρίως ασβεστολιθικό ενώ κατά τόπους εμφανίζονται στρώσεις φλύσχη. Εντυπωσιακοί είναι οι τεταρτογενείς σχηματισμοί με αλλούβια ποταμών, όπως στο Βοϊδομάτη και καλλούβια ασβεστόλιθων, που δημιουργήθηκαν από αποθέσεις παλιών παγετώνων.
Χαρακτηριστικά σημεία όπου μπορεί κάποιος να έχει μια πανοραμική άποψη του φαραγγιού είναι το χωριό Βίκος, ο δρόμος προς το Μεγάλο Πάπιγκο, η Μονή Αγίας Παρασκευής στο Μονοδένδρι και η Μπελόη κοντά στο Βραδέτο. Ο καλύτερος τρόπος όμως για να απολαύσει κανείς το φαράγγι του Βίκου είναι να το διασχίσει μέσω ενός καλά σηματοδοτημένου μονοπατιού το οποίο ξεκινάει απο το χωριό Μονοδένδρι και καταλήγει στο χωριό Βίκος, η διαδρομή διαρκεί περίππου 6 ώρες και είναι απίστευτης ομορφιάς
Γεφύρια
Μερικά από τα πιο όμορφα γεφύρια της περιοχής βρίσκονται κοντά στους Κήπους: το γεφύρι του Κοντοδήμου, το τρίτοξο γεφύρι του Πλακίδα ή Καλογερικό αλλά και το γεφύρι του Κόκκορου ή Νούτσου. Επίσης, το μονότοξο πέτρινο γεφύρι του Καμπέρ Αγά, κοντά στο χωριό Μηλιωτάδες στο Ανατολικό Ζαγόρι, η γέφυρα του Μίσιου στην είσοδο της χαράδρας του Βίκου, στο παλιό μονοπάτι που ένωνε το Κουκούλι με τη Βίτσα, καθώς και το γεφύρι της Βοβούσας
Εκκλησίες
Ξεχωρίζουν η εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου (1718) στην κεντρική πλατεία της Αρίστης, η εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου στο Κουκούλι, του Αγίου Τρύφωνα στον Βίκο με το ιδιαίτερο ξυλόγλυπτο τέμπλο, του Αγίου Αθανασίου στο Μονοδένδρι, των Ταξιαρχών (1591) στα Κάτω Πεδινά και η εκκλησία των Ταξιαρχών (1778) στη Λάιστα, η εκκλησία της Παναγίας (1616) στον Ελαφότοπο, ο ναός του Αγίου Γεωργίου (1795) στους Νεγάδες, ένας από τους πιο σημαντικούς και όμορφους της Ηπείρου, με αξιόλογη αγιογράφηση και τέμπλο, όπως και ο εντυπωσιακός ναός του Αγίου Μηνά (1777) στο Δίκορφο με την επίσης όμορφη αγιογράφηση.
Μουσείο Λαζαρίδη
Στο χωριό Κουκούλι, στη συλλογή του υπάρχουν σπάνια φυτά που ευδοκιμούν στην περιοχή του Βίκου.
Λαογραφικό Μουσείο Αγάπιου Τόλη
Στους Κήπους, στη συλλογή του υπάρχουν έπιπλα, ενδυμασίες, μαγειρικά σκεύη κ.ά.
Μετάβαση
Με το αυτοκίνητό σας, μέσω Ρίου - Αντιρρίου, θα χρειαστείτε το λιγότερο 6 με 6½ ώρες. Φτάνοντας στα Ιωάννινα, καλό θα ήταν να εφοδιαστείτε με βενζίνη. Πρατήριο θα βρείτε μόνο στο Καλπάκι και κοντά στην Ελάτη.