Αρχοντικά απλωμένη στα πόδια των δύο λόφων όπου δεσπόζουν η Ανάσταση των Ορθοδόξων και ο Σαν Τζώρτζης των Καθολικών, η Ερμούπολη θα κερδίσει εύκολα τους περιπάτους σας κάθε ώρα της μέρας με επίκεντρο το εμβληματικό δημαρχείο, το ιστορικό θέατρο Απόλλων και τα στέκια στα πεζοδρομημένα στενά πέριξ της πλατείας Μιαούλη και προορισμό την εφοπλιστική συνοικία Βαπόρια με τα απαστράπτοντα αρχοντικά ( κάποια από τα οποία έχουν μετατραπεί σε ιδιαίτερους ξενώνες ) από τη μια και τη βιομηχανική γειτονιά εποχής γύρω από το Νεώριο από την άλλη. Η Άνω Σύρα με τα ασβεστωμένα σοκάκια, το μουσείο του Μάρκου Βαμβακάρη και τη μητρόπολη των Καθολικών προσφέρεται για τον πρώτο περίπατο εκτός κέντρου ( πάντα όμως με μοναδική θέα στο λιμάνι ), μια περιήγηση που επιβάλλεται να κλείσει χαλαρά στις ταβέρνες του Σαν Μιχάλη με το ηλιοβασίλεμα.
Αξιοθέατα
Άγιος Νικόλαος
Με το χαρακτηριστικό μπλε τρούλο του να ξεχωρίζει στην εφοπλιστική συνοικία Βαπόρια, η ορθόδοξη βασιλική του Αγίου Νικολάου θεμελιώθηκε το 1849 και εγκαινιάστηκε επίσημα το 1870, χωρίς να έχει ολοκληρωθεί ο εσωτερικός της διάκοσμος. Πολυφωτογραφημένη η εξωτερική όψη με τις κιονοστοιχίες και στα ενδότερα όμως φιλοξενεί μαρμάρινο τέμπλο από πεντελικό μάρμαρο με ένθετα μάρμαρα Ιταλίας, κατασκευασμένο από τον Τήνιο γλύπτη Γεώργιο Βιτάλη.
Βιομηχανικό Μουσείο Ερμούπολης
Μάρτυρας της σημαντικής βιομηχανικής ανάπτυξης της Σύρου κατά το 19ο αιώνα, στεγάζεται σε τρία διατηρητέα κτίρια ενταγμένα στο βιομηχανικό ερειπιώνα της Ερμούπολης. Στο αποκατεστημένο Χρωματουργείο Κατσιμαντή με τον χαρακτηριστικό πύργο φιλοξενούνται σπάνια τεκμήρια αυτής της διαδρομής, μεταξύ των οποίων χάρτες και εικόνες από το τέλος του 17ου έως τα μέσα του 20ού αιώνα, πρωτότυπα αρχιτεκτονικά και πολεοδομικά σχέδια της δημιουργίας της νεοκλασικής Ερμούπολης, πίνακες Συριανών ζωγράφων του 19ου αιώνα, ομοιώματα πλοίων, καθώς και 22 συντηρημένες μηχανές που συνοδεύονται από δεκάδες εργαλεία, πρώτες ύλες και προϊόντα της βιομηχανίας. Στο παρακείμενο Σκαγιοποιείο Αναιρούση ( το μοναδικό του είδους του που σώζεται στην Ευρώπη ) προσφέρεται μια βιωματική περιήγηση στον τρόπο παραγωγής σκαγιών από μόλυβδο στις αρχές του προηγούμενου αιώνα.
Δημαρχείο
Σήμα κατατεθέν της Ερμούπολης το εντυπωσιακό κτίριο στην πλατεία Μιαούλη, έργο του αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλερ, θεμελιώθηκε το 1876 και ολοκληρώθηκε το 1889. Η όψη του είναι οργανωμένη σε τέσσερις ζώνες με επάλληλους ρυθμούς: ο πρώτος όροφος είναι τοσκανικού, ο δεύτερος ιωνικού και οι πύργοι κορινθιάζοντος ρυθμού. Αξίζει να ανεβείτε στην αίθουσα συνεδριάσεων του δημοτικού συμβουλίου που κοσμούν ολόσωμες ελαιογραφίες του Γεωργίου Α΄ και της βασίλισσας Όλγας, έργα του Σπύρου Προσαλέντη. Στο κτίριο στεγάζεται και μικρό αρχαιολογικό μουσείο με ευρήματα από τη Χαλανδριανή καθώς και ελληνιστικά και ρωμαϊκά γλυπτά, επιγραφές και επιτύμβιες στήλες.
Δημοτικό Θέατρο Απόλλων
Χτισμένο στα 1862-1864 κατά τα ιταλικά πρότυπα ( η αρχιτεκτονική του παραπέμπει, μεταξύ άλλων, στη Σκάλα του Μιλάνου ), μαρτυρά την πολιτιστική και οικονομική άνθηση του νησιού κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Από τη σκηνή του έχουν περάσει τα μεγαλύτερα ονόματα του ελληνικού θέατρου ( Κοτοπούλη, Κυβέλη, Κατράκης κ.ά. ), μια «παράδοση» που συνεχίζεται και στις μέρες μας με τα καλοκαιρινά Φεστιβάλ Αιγαίου και Κλασικής Μουσικής. Την αίθουσα παραστάσεων «στεφανώνουν» τέσσερις σειρές θεωρίων και οροφογραφίες που απεικονίζουν διάσημους μουσικούς και δραματουργούς ( Βέρντι, Ρόσινι, Μπελίνι, Μότσαρτ, Δάντης, Ευριπίδης, Όμηρος ). Στο χώρο λειτουργεί μικρό μουσείο με παλιές αφίσες, προγράμματα, χειρόγραφα και φωτογραφικό υλικό.
Πινακοθήκη Κυκλάδων
Στην πίσω πλευρά του τελωνείου, οι Αποθήκες της Διαμετακόμησης χτίστηκαν στα 1834-1839 σε σχέδια του Ερλάχερ, αλλά εδώ και χρόνια έχουν μετατραπεί σε χώρο πολιτισμού και τα καλοκαίρια φιλοξενούν εκθέσεις Ελλήνων εικαστικών.
Αρχαιολογικό Μουσείο Σύρου
Το Μουσείο της Σύρου είναι ένα από τα παλαιότερα αρχαιολογικά μουσεία της Ελλάδας. Ιδρύθηκε το 1834-35 και στεγάζεται στο Δημοτικό Μέγαρο. Το Μουσείο της Σύρου διαθέτει εκθέματα από τη Σύρο και άλλα νησιά. Τα σημαντικότερα αποτελούν τα ευρήματα από τον οικισμό στη Χαλανδριανή. Παρουσιάζονται επίσης λίγα γλυπτά, επιγραφές και αρκετές επιτύμβιες στήλες. Τα περισσότερα από τα εκθέματα χρονολογούνται στην ελληνιστική εποχή.
Η Βιβλιοθήκη της Ερμούπολης
Η Δημοτική Βιβλιοθήκη Ερμουπόλεως στεγάζεται στο ισόγειο του Πνευματικού Κέντρου, ενός όμορφου νεοκλασικού κτιρίου του 19ου αιώνα (1863-1865). Η βιβλιοθήκη ξεκίνησε το 1926 με έναν πυρήνα βιβλίων 2000 περίπου τόμων από τις συλλογές της βιβλιοθήκης του Γυμνασίου (1835) και ειδικότερα τη βιβλιοθήκη του Ιακώβου Ρώτα, αγαπημένου φίλου του Κοραή, του Επισκόπου Κυκλάδων Ανθίμου Κομνηνού (1842) κ.ά. Τα πολύτιμα παλαιά βιβλία όπως τα «Αργοναυτικά» του Απολλώνιου του Ροδίου 1521), το «Ονομαστικό του Πολυδεύκους» 1608) του Ρακίνα, οι «Ιουστινιάναι» του Πρίγκιπα Ροδοκανάκη σπάνια συριανή έκδοση κ.ά. διαφυλάσσονται σε ξεχωριστή θέση. Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει για τη συλλογή του τοπικού τύπου που ξεκινά από τον προηγούμενο αιώνα και φτάνει ως τις ημέρες μας. Περίπου 45.000 τόμοι βιβλίων είναι στη διάθεση του αναγνωστικού κοινού.
Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου
Ο μεγαλοπρεπής ναός θεμελιώθηκε το 1849 με σχέδια του Γ. Μεταξά, και εγκαινιάστηκε επισήμως το 1870. Σε σχήμα σταυρού, είναι τοποθετημένος σε υπερυψωμένη αυλή με μαρμάρινο στηθαίο και κιγκλίδωμα. Ανήκει στον τύπο της βασιλικής με τρούλο. Σκάλα ύψους 4 μ. οδηγεί στο ολομάρμαρο κεντρικό τμήμα της πρόσοψης, που έχει στο ισόγειο πρόπυλο με μορφή στοάς σε τέσσερις ιωνικούς κίονες και δυο παραστάδες με κορινθιακά επίκρανα.
Το Νησάκι
Το Νησάκι βρίσκεται στην αριστερή πλευρά του λιμανιού. Εκεί υπάρχουν οι παλαιές Αποθήκες Διαμετακόμισης που χτίστηκαν στα 1834-1839, σε σχέδια του Ι.Β. Ερλάχερ και με την επιστασία του Βίλχελμ φον Βάιλερ. Το κτίριο είναι συνολικού μήκους 122 μ. και είναι χωρισμένο σε δύο πτέρυγες.Μπροστά τους υπήρχε στοά με μεγάλα τοξωτά ανοίγματα, που σήμερα έχουν κλειστεί. Οι μαούνες πλεύριζαν στο κτίριο από τη θάλασσα, και ξεφόρτωναν απευθείας στη στοά. Στο Νησάκι βρίσκεται η Σχολή Εμπορικού Ναυτικού, και παλαιότερα το Αγγλικό Τηλεγραφείο. Από τον μεσοπόλεμο οι Αποθήκες είχαν πάψει να επιτελούν την αρχική λειτουργία τους και στεγάζουν δημόσιες υπηρεσίες.Το 1994 δημιουργήθηκε στη νότια πτέρυγα η Πινακοθήκη Κυκλάδων, η οποία φιλοξενεί περιοδικές εκθέσεις.
Άγιος Νικόλαος
Με το χαρακτηριστικό μπλε τρούλο του να ξεχωρίζει στην εφοπλιστική συνοικία Βαπόρια, η ορθόδοξη βασιλική του Αγίου Νικολάου θεμελιώθηκε το 1849 και εγκαινιάστηκε επίσημα το 1870, χωρίς να έχει ολοκληρωθεί ο εσωτερικός της διάκοσμος. Πολυφωτογραφημένη η εξωτερική όψη με τις κιονοστοιχίες και στα ενδότερα όμως φιλοξενεί μαρμάρινο τέμπλο από πεντελικό μάρμαρο με ένθετα μάρμαρα Ιταλίας, κατασκευασμένο από τον Τήνιο γλύπτη Γεώργιο Βιτάλη.
Βιομηχανικό Μουσείο Ερμούπολης
Μάρτυρας της σημαντικής βιομηχανικής ανάπτυξης της Σύρου κατά το 19ο αιώνα, στεγάζεται σε τρία διατηρητέα κτίρια ενταγμένα στο βιομηχανικό ερειπιώνα της Ερμούπολης. Στο αποκατεστημένο Χρωματουργείο Κατσιμαντή με τον χαρακτηριστικό πύργο φιλοξενούνται σπάνια τεκμήρια αυτής της διαδρομής, μεταξύ των οποίων χάρτες και εικόνες από το τέλος του 17ου έως τα μέσα του 20ού αιώνα, πρωτότυπα αρχιτεκτονικά και πολεοδομικά σχέδια της δημιουργίας της νεοκλασικής Ερμούπολης, πίνακες Συριανών ζωγράφων του 19ου αιώνα, ομοιώματα πλοίων, καθώς και 22 συντηρημένες μηχανές που συνοδεύονται από δεκάδες εργαλεία, πρώτες ύλες και προϊόντα της βιομηχανίας. Στο παρακείμενο Σκαγιοποιείο Αναιρούση ( το μοναδικό του είδους του που σώζεται στην Ευρώπη ) προσφέρεται μια βιωματική περιήγηση στον τρόπο παραγωγής σκαγιών από μόλυβδο στις αρχές του προηγούμενου αιώνα.
Δημαρχείο
Σήμα κατατεθέν της Ερμούπολης το εντυπωσιακό κτίριο στην πλατεία Μιαούλη, έργο του αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλερ, θεμελιώθηκε το 1876 και ολοκληρώθηκε το 1889. Η όψη του είναι οργανωμένη σε τέσσερις ζώνες με επάλληλους ρυθμούς: ο πρώτος όροφος είναι τοσκανικού, ο δεύτερος ιωνικού και οι πύργοι κορινθιάζοντος ρυθμού. Αξίζει να ανεβείτε στην αίθουσα συνεδριάσεων του δημοτικού συμβουλίου που κοσμούν ολόσωμες ελαιογραφίες του Γεωργίου Α΄ και της βασίλισσας Όλγας, έργα του Σπύρου Προσαλέντη. Στο κτίριο στεγάζεται και μικρό αρχαιολογικό μουσείο με ευρήματα από τη Χαλανδριανή καθώς και ελληνιστικά και ρωμαϊκά γλυπτά, επιγραφές και επιτύμβιες στήλες.
Δημοτικό Θέατρο Απόλλων
Χτισμένο στα 1862-1864 κατά τα ιταλικά πρότυπα ( η αρχιτεκτονική του παραπέμπει, μεταξύ άλλων, στη Σκάλα του Μιλάνου ), μαρτυρά την πολιτιστική και οικονομική άνθηση του νησιού κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Από τη σκηνή του έχουν περάσει τα μεγαλύτερα ονόματα του ελληνικού θέατρου ( Κοτοπούλη, Κυβέλη, Κατράκης κ.ά. ), μια «παράδοση» που συνεχίζεται και στις μέρες μας με τα καλοκαιρινά Φεστιβάλ Αιγαίου και Κλασικής Μουσικής. Την αίθουσα παραστάσεων «στεφανώνουν» τέσσερις σειρές θεωρίων και οροφογραφίες που απεικονίζουν διάσημους μουσικούς και δραματουργούς ( Βέρντι, Ρόσινι, Μπελίνι, Μότσαρτ, Δάντης, Ευριπίδης, Όμηρος ). Στο χώρο λειτουργεί μικρό μουσείο με παλιές αφίσες, προγράμματα, χειρόγραφα και φωτογραφικό υλικό.
Πινακοθήκη Κυκλάδων
Στην πίσω πλευρά του τελωνείου, οι Αποθήκες της Διαμετακόμησης χτίστηκαν στα 1834-1839 σε σχέδια του Ερλάχερ, αλλά εδώ και χρόνια έχουν μετατραπεί σε χώρο πολιτισμού και τα καλοκαίρια φιλοξενούν εκθέσεις Ελλήνων εικαστικών.
Αρχαιολογικό Μουσείο Σύρου
Το Μουσείο της Σύρου είναι ένα από τα παλαιότερα αρχαιολογικά μουσεία της Ελλάδας. Ιδρύθηκε το 1834-35 και στεγάζεται στο Δημοτικό Μέγαρο. Το Μουσείο της Σύρου διαθέτει εκθέματα από τη Σύρο και άλλα νησιά. Τα σημαντικότερα αποτελούν τα ευρήματα από τον οικισμό στη Χαλανδριανή. Παρουσιάζονται επίσης λίγα γλυπτά, επιγραφές και αρκετές επιτύμβιες στήλες. Τα περισσότερα από τα εκθέματα χρονολογούνται στην ελληνιστική εποχή.
Η Βιβλιοθήκη της Ερμούπολης
Η Δημοτική Βιβλιοθήκη Ερμουπόλεως στεγάζεται στο ισόγειο του Πνευματικού Κέντρου, ενός όμορφου νεοκλασικού κτιρίου του 19ου αιώνα (1863-1865). Η βιβλιοθήκη ξεκίνησε το 1926 με έναν πυρήνα βιβλίων 2000 περίπου τόμων από τις συλλογές της βιβλιοθήκης του Γυμνασίου (1835) και ειδικότερα τη βιβλιοθήκη του Ιακώβου Ρώτα, αγαπημένου φίλου του Κοραή, του Επισκόπου Κυκλάδων Ανθίμου Κομνηνού (1842) κ.ά. Τα πολύτιμα παλαιά βιβλία όπως τα «Αργοναυτικά» του Απολλώνιου του Ροδίου 1521), το «Ονομαστικό του Πολυδεύκους» 1608) του Ρακίνα, οι «Ιουστινιάναι» του Πρίγκιπα Ροδοκανάκη σπάνια συριανή έκδοση κ.ά. διαφυλάσσονται σε ξεχωριστή θέση. Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει για τη συλλογή του τοπικού τύπου που ξεκινά από τον προηγούμενο αιώνα και φτάνει ως τις ημέρες μας. Περίπου 45.000 τόμοι βιβλίων είναι στη διάθεση του αναγνωστικού κοινού.
Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου
Ο μεγαλοπρεπής ναός θεμελιώθηκε το 1849 με σχέδια του Γ. Μεταξά, και εγκαινιάστηκε επισήμως το 1870. Σε σχήμα σταυρού, είναι τοποθετημένος σε υπερυψωμένη αυλή με μαρμάρινο στηθαίο και κιγκλίδωμα. Ανήκει στον τύπο της βασιλικής με τρούλο. Σκάλα ύψους 4 μ. οδηγεί στο ολομάρμαρο κεντρικό τμήμα της πρόσοψης, που έχει στο ισόγειο πρόπυλο με μορφή στοάς σε τέσσερις ιωνικούς κίονες και δυο παραστάδες με κορινθιακά επίκρανα.
Το Νησάκι
Το Νησάκι βρίσκεται στην αριστερή πλευρά του λιμανιού. Εκεί υπάρχουν οι παλαιές Αποθήκες Διαμετακόμισης που χτίστηκαν στα 1834-1839, σε σχέδια του Ι.Β. Ερλάχερ και με την επιστασία του Βίλχελμ φον Βάιλερ. Το κτίριο είναι συνολικού μήκους 122 μ. και είναι χωρισμένο σε δύο πτέρυγες.Μπροστά τους υπήρχε στοά με μεγάλα τοξωτά ανοίγματα, που σήμερα έχουν κλειστεί. Οι μαούνες πλεύριζαν στο κτίριο από τη θάλασσα, και ξεφόρτωναν απευθείας στη στοά. Στο Νησάκι βρίσκεται η Σχολή Εμπορικού Ναυτικού, και παλαιότερα το Αγγλικό Τηλεγραφείο. Από τον μεσοπόλεμο οι Αποθήκες είχαν πάψει να επιτελούν την αρχική λειτουργία τους και στεγάζουν δημόσιες υπηρεσίες.Το 1994 δημιουργήθηκε στη νότια πτέρυγα η Πινακοθήκη Κυκλάδων, η οποία φιλοξενεί περιοδικές εκθέσεις.
Παραλίες
Για βουτιές χωρίς πολυκοσμία σε διάφανα τουρκουάζ νερά, θα πρέπει να πάρετε από το Κίνι το καΐκι που φτάνει στις δυσπρόσιτες βόρειες παραλίες Βαρβαρούσα, Αετός, Λια και Γράμματα ( στα Γράμματα έχει φουντωτά αρμυρίκια και πεύκα για σκιά ). Γαλαζοπράσινα νερά σας περιμένουν και στο Δελφίνι ( προσεγγίζεται με αυτοκίνητο ). Οι πιο κοσμικές και οργανωμένες παραλίες του νησιού είναι οι αμμουδερές Γαλησσάς, Κίνι και Αγκαθωπές. Οι οικογένειες απλώνουν την ψάθα τους συνήθως στην Αζόλιμνο, στη Βάρη, κάτω από τα αρμυρίκια στον Μέγα Γιαλό και στον Φοίνικα. Η νεολαία προτιμά το Κόμητο ( στη νότια πλευρά του νησιού, περίπου δύο χιλιόμετρα από τον Φοίνικα ), αλλά και τις βουτιές από την τσιμεντένια προβλήτα στα Αστέρια με φόντο τα Βαπόρια.
Τοπική κουζίνα
Λουκούμια και χαλβαδόπιτες, ζυμαρικά αλλά και τυριά: οι οικοτεχνίες καλά κρατούν τις γεύσεις της παράδοσης και η οδός Χίου είναι ο κατεξοχήν δρόμος για τις απαραίτητες προμήθειες. Δοκιμάστε τυρί Σαν Μιχάλη ( η πικάντικη «παρμεζάνα» της Σύρου ) από το Συνεταιριστικό Τυροκομείο, θυμαρίσιο μέλι, παστελαριές-σύκα γεμιστά, πολτό από μάραθο, λιαστή ντομάτα, κάππαρη και κρίταμο.
Για βουτιές χωρίς πολυκοσμία σε διάφανα τουρκουάζ νερά, θα πρέπει να πάρετε από το Κίνι το καΐκι που φτάνει στις δυσπρόσιτες βόρειες παραλίες Βαρβαρούσα, Αετός, Λια και Γράμματα ( στα Γράμματα έχει φουντωτά αρμυρίκια και πεύκα για σκιά ). Γαλαζοπράσινα νερά σας περιμένουν και στο Δελφίνι ( προσεγγίζεται με αυτοκίνητο ). Οι πιο κοσμικές και οργανωμένες παραλίες του νησιού είναι οι αμμουδερές Γαλησσάς, Κίνι και Αγκαθωπές. Οι οικογένειες απλώνουν την ψάθα τους συνήθως στην Αζόλιμνο, στη Βάρη, κάτω από τα αρμυρίκια στον Μέγα Γιαλό και στον Φοίνικα. Η νεολαία προτιμά το Κόμητο ( στη νότια πλευρά του νησιού, περίπου δύο χιλιόμετρα από τον Φοίνικα ), αλλά και τις βουτιές από την τσιμεντένια προβλήτα στα Αστέρια με φόντο τα Βαπόρια.
Τοπική κουζίνα
Λουκούμια και χαλβαδόπιτες, ζυμαρικά αλλά και τυριά: οι οικοτεχνίες καλά κρατούν τις γεύσεις της παράδοσης και η οδός Χίου είναι ο κατεξοχήν δρόμος για τις απαραίτητες προμήθειες. Δοκιμάστε τυρί Σαν Μιχάλη ( η πικάντικη «παρμεζάνα» της Σύρου ) από το Συνεταιριστικό Τυροκομείο, θυμαρίσιο μέλι, παστελαριές-σύκα γεμιστά, πολτό από μάραθο, λιαστή ντομάτα, κάππαρη και κρίταμο.