Το Λειβάρτζι είναι ένα από τα 73 χωριά της επαρχίας Καλαβρύτων. Απέχει 41 χλμ από τα Καλάβρυτα, 226 χλμ από Αθήνα και 100 χλμ από Πάτρα. "Ορεινό χωριό ιδιαίτερα δυσπρόσιτο που βρίσκεται μεταξύ των παραφυάδων του ιστορικού Ερύμανθου" το χαρακτηρίζει ο Λειβαρτζινός Περικλής Δουδούμης στο βιβλίο του «Ιστορία της Κωμοπόλεως Λειβαρζίου των Καλαβρύτων»
Η λέξη Λειβάρτζι λέγεται ότι είναι ελληνική, προερχόμενη από τη λέξη λειβάδι. Ειδικότερα, η λέξη λειβάδι προέρχεται από το ρήμα λείβω, που στα αρχαία ελληνικά σημαίνει ρέω, σταλάζω και κατ’επέκταση, πηγάζω νερό. Και πράγματι, αυτό αποδεικνύεται από τις διάσπαρτες πηγές που υπάρχουν σε όλη σχεδόν την περιοχή.
Ο πρώτος οικισμός, το Λειβάδι(ον), κατοικήθηκε στα προχριστιανικά χρόνια. Ο δεύτερος οικισμός, με την ονομασία Λειβαδίτσι(ον) (μικρό Λειβάδι), από την οποία προέρχεται και η ονομασία του χωριού, κατοικήθηκε τους πρώτους αιώνες μ.Χ.. Η στρατηγικής σημασίας θέση του χωριού του παρείχε το πλεονέκτημα κι έδωσε δυναμικά τον παρόν στον αγώνα για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, πως ένα από τα πολλά προεπαναστατικά γεγονότα στην περιοχή των Καλαβρύτων σημειώθηκε εδώ, στο Αϊ-Γιαννίτικο Καταράχι. Αργότερα, και μέχρι το 1912, ήταν έδρα του Δήμου Ψωφίδος, με δικαστήρια και πολλές ακόμα δημόσιες υπηρεσίες, οι τελευταίες των οποίων παρέμειναν μέχρι και τις αρχές του εικοστού πρώτου αιώνα. Οι κατ’ εξοχήν ασχολίες των κατοίκων ήταν ανέκαθεν η γεωργία και η κτηνοτροφία. Υπήρξαν, όμως, και άλλες σημαντικές ασχολίες, όπως το εμπόριο, διάφορες τέχνες, σηροτροφία, μεγάλη παραγωγή καπνού, πολλοί αλευρόμυλοι και ταμπακόμυλοι, που συνέβαλαν στο να παίξει σημαντικό ρόλο στο οικονομικό γίγνεσθαι, όχι μόνο του χωριού, αλλά και όλης της περιοχής. Ήταν τέτοια και η φήμη των σχολείων του (δημοτικό και σχολαρχείο), που φοίτησαν και μαθητές από τη μακρινή Τριταία! Το Λειβάρτζι είναι γενέτειρα πολλών προσωπικοτήτων μεγάλου ύψους, που έχουν ευεργετήσει και συνεχίζουν να ευεργετούν τα μέγιστα, όχι μόνο το ίδιο το χωριό, αλλά και την επαρχία, την πατρίδα και την Εκκλησία.
Το Λιβάρτζι, τοποθετημένο ανάμεσα στην Πάτρα, τα Καλάβρυτα και την Αρχαία Ολυμπία, αποτελεί ιδανικό προορισμό για σύντομες αποδράσεις στην φύση και όχι μόνο. Μονοπάτια, σπήλαια, λίμνες, ποτάμια, αρχαιολογικοί χώροι και χιονοδρομικά κέντρα βρίσκονται σε κοντινές αποστάσεις για όσους θέλουν να τα επισκεφτούν κατά την διαμονή τους στο χωριό. Η απαράμμιλη ομορφιά του Λιβαρτζίου όμως, δύσκολα θα επιτρέψει στον επισκέπτη να το αποχωριστεί.
Ανηφορίζοντας κανείς για το ιστορικό Λειβάρτζι από τον επαρχιακό δρόμο Τριποτάμων-Καλαβρύτων, έχει στο πλάι του το φανταστικό πλατανοδάσος, ενώ σε κάποια σημεία περνάει μέσα απ’ αυτό. Φτάνοντας στο κέντρο του χωριού, τον καλωσορίζουν η μεγάλη πλακοστρωμένη πλατεία, με πρώτη θέα τις πηγές του ποταμιού. Τα αιωνόβια και βαθύσκιωτα πλατάνια προσφέρουν πλουσιοπάροχα ξενοιασιά, χαλάρωση, δροσιά και υπό τις μελωδίες των πουλιών και των τζιτζικιών! Μετά το πρώτο ακαλωσόρισμα, περπατήστε στα γραφικά σοκάκια των μαχαλάδων, πιείτε κρύο τρεχούμενο νερό στις πολλές πέτρινες βρύσες και νοιώστε τη μαγεία της φύσης στο απόλυτο πράσινο. Κι αν γυρίσει κανείς το χρόνο λίγο πίσω, σίγουρα θ’ νοιώσει ν’ αντηχούν στ’ αυτιά του τα πέταλα των ζώων που ανεβοκατέβαιναν φορτωμένα με τις σοδειές των κατοίκων. Μέσα από τις φυλλωσιές γυναίκες να πλένουν στο ποτάμι κι άλλες να υφαίνουν στις αυλές στον αργαλειό σιγοτραγουδώντας. Ξεχωριστής θρησκευτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς οι επτά εκκλησίες, τα πέντε ξωκκλήσια και το ιστορικό μοναστήρι του χωριού, η Αγία Τριάδα, κρυφό σχολειό της τουρκοκρατίας. Αξίζει, οπωσδήποτε, μια επίσκεψη και στο μουσείο λαογραφίας και Λειβαρτζινής Παράδοσης με πολλά εκθέματα, που δημιουργήθηκε με τις φροντίδες των Συλλόγων Αθήνας και Πάτρας και στεγάζεται σ’ ένα από τα πολλά διατηρητέα κτίρια του χωριού: στο σχολείο.
Το Λειβάρτζι το 1700 ήταν ήδη ένα σημαντικό κεφαλοχώρι της περιοχής. Αυτός θα μπορούσε να θεωρηθεί και ο “χρυσός αιώνας” για το Λειβάρτζι, καθώς χαρακτηρίζεται από ευημερία των ανθρώπων σε όλους σχεδόν τους τομείς. Εκείνη την εποχή διέθετε ένα μοναστήρι με 20 καλόγερους, “Κρυφό Σχολειό”, σηροτροφία, βυρσοδεψία, υποδηματοποιία, ταμπακοβιομηχανία με πέντε ταμπακόμυλους και εξαγωγές ταμπάκου στην Ευρώπη. Δυστυχώς, με την έναρξη της βιομηχανικής επανάστασης στην Ελλάδα, άρχισε η παρακμή του χωριού.
Μονή της Αγίας Τριάδος
Έχει χαρακτηριστεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο, έχει μακρά ιστορία, που ξεκινά από την πρώτη μονή, που είναι κτισμένη στη θέση “Θουγέικα” της συνοικίας Μεσοχωρίου και που η ανέγερσή της πιθανολογείται γύρω στα 1599. Η μεταφορά της έγινε γύρω στα 1698, πράγμα που αποδεικνύεται από δύο στοιχεία: πρώτον, από την εικόνα της Αγ.Τριάδος, που φέρει τη χρονολογία ΑΧΖΗ (1698) και δεύτερον, από τη νεοευρεθείσα μεταλλική σφραγίδα της μονής, με χρονολογία επίσης 1698. Στη μονή ιδρύεται αργότερα (1707) Ανώτερο Σχολείο από το Σοπωτινό ιερομόναχο Λεόντιο Σκάρμα, ο οποίος είχε σπουδάσει στη Βενετία το 1695, ελληνικά και λατινικά. Το σχολείο διατηρήθηκε και μετά το 1715, όταν οι Τούρκοι ανακατέλαβαν την Πελοπόννησο. Η παράδοση λέει ότι λειτούργησε σαν “κρυφό σχολειό”. Η βιβλιοθήκη διατηρήθηκε σχεδόν ανέπαφη μέχρι την επανάσταση, όπου τότε χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή φισεκιών. Όσα βιβλία απέμειναν, διηρπάγησαν μετά την απελευθέρωση από ξένους δασκάλους.
Εκδηλώσεις στο χωριό
- Το πανηγύρι. Τριήμερος εορτασμός της Αγίας Τριάδος (Πεντηκοστής).
- Η αναπαράσταση της έναρξης της Επανάστασης, στις 14 του Μάρτη. Η εκδήλωση γίνεται σε ανάμνηση προεπαναστατικού γεγονότος: την εκτέλεση δύο τούρκων εισπρακτόρων του χαρατσίου από τον Ξαντάκη Τομαρά, στις 14 Μάρτη του 1821.
- Πολιτιστικές εκδηλώσεις του καλοκαιριού, με πρωτοβουλία των Συλλόγων Αθήνας και Πάτρας.
- Η γιορτή τσίπουρου, το φθινόπωρο.
Το κάψιμο του «ΟΧΙ», στις 28 του Οκτώβρη.
Έχει χαρακτηριστεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο, έχει μακρά ιστορία, που ξεκινά από την πρώτη μονή, που είναι κτισμένη στη θέση “Θουγέικα” της συνοικίας Μεσοχωρίου και που η ανέγερσή της πιθανολογείται γύρω στα 1599. Η μεταφορά της έγινε γύρω στα 1698, πράγμα που αποδεικνύεται από δύο στοιχεία: πρώτον, από την εικόνα της Αγ.Τριάδος, που φέρει τη χρονολογία ΑΧΖΗ (1698) και δεύτερον, από τη νεοευρεθείσα μεταλλική σφραγίδα της μονής, με χρονολογία επίσης 1698. Στη μονή ιδρύεται αργότερα (1707) Ανώτερο Σχολείο από το Σοπωτινό ιερομόναχο Λεόντιο Σκάρμα, ο οποίος είχε σπουδάσει στη Βενετία το 1695, ελληνικά και λατινικά. Το σχολείο διατηρήθηκε και μετά το 1715, όταν οι Τούρκοι ανακατέλαβαν την Πελοπόννησο. Η παράδοση λέει ότι λειτούργησε σαν “κρυφό σχολειό”. Η βιβλιοθήκη διατηρήθηκε σχεδόν ανέπαφη μέχρι την επανάσταση, όπου τότε χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή φισεκιών. Όσα βιβλία απέμειναν, διηρπάγησαν μετά την απελευθέρωση από ξένους δασκάλους.
Εκδηλώσεις στο χωριό
- Το πανηγύρι. Τριήμερος εορτασμός της Αγίας Τριάδος (Πεντηκοστής).
- Η αναπαράσταση της έναρξης της Επανάστασης, στις 14 του Μάρτη. Η εκδήλωση γίνεται σε ανάμνηση προεπαναστατικού γεγονότος: την εκτέλεση δύο τούρκων εισπρακτόρων του χαρατσίου από τον Ξαντάκη Τομαρά, στις 14 Μάρτη του 1821.
- Πολιτιστικές εκδηλώσεις του καλοκαιριού, με πρωτοβουλία των Συλλόγων Αθήνας και Πάτρας.
- Η γιορτή τσίπουρου, το φθινόπωρο.
Το κάψιμο του «ΟΧΙ», στις 28 του Οκτώβρη.
«Το γρέκι»
Η αγάπη των Λειβαρτζινών για το χωριό τους έχτισε στη δεκαετία του 1980 ένα διώροφο κτίριο, στο οποίο στεγάστηκαν όλες οι δημόσιες υπηρεσίες. Όταν αυτές μεταφέρθηκαν, ο Σύλλογος Λειβαρτζινών Αθήνας, στην ιδιοκτησία του οποίου ανήκει το κτιριακό αυτό συγκρότημα, το διαμόρφωσε σε σύγχρονο εστιατόριο-ξενοδοχείο, με πολιτισμένο περιβάλλον, με την ονομασία «το γρέκι». Σίγουρα το πρωινό ξύπνημα εδώ μένει αξέχαστο, αφού γίνεται από το πιο γλυκό ξυπνητήρι: τους ήχους των συναυλιών των πουλιών και των τζιτζικιών! Στο «γρέκι» βρίσκεις πάντα πολύ καλή εξυπηρέτηση και, προ πάντων, τη ζεστασιά του οικογενειακού περιβάλλοντος. Η ζεστή φιλοξενία του Ξενώνα δένει αρμονικά με τις φυσικές ομορφίες του χωριού και προσφέρει στον επισκέπτη μια αξέχαστη διαμονή. Τα 8 δωμάτια του, εμπνευσμένα από τις 9 μούσες, δίκλινα και τρίκλινα, σας περιμένουν για να απολάυσετε τις σύγχρονες ανέσεις τους, σε ένα παραδοσιακό περιβάλλον, όλο τον χρόνο. Μπορείτε, επίσης, να απολαύσετε το πρωινό σας, τον καφέ, το φαγητό ή το ποτό σας, στον άνετο χώρο του καφεστιατορίου.
Η αγάπη των Λειβαρτζινών για το χωριό τους έχτισε στη δεκαετία του 1980 ένα διώροφο κτίριο, στο οποίο στεγάστηκαν όλες οι δημόσιες υπηρεσίες. Όταν αυτές μεταφέρθηκαν, ο Σύλλογος Λειβαρτζινών Αθήνας, στην ιδιοκτησία του οποίου ανήκει το κτιριακό αυτό συγκρότημα, το διαμόρφωσε σε σύγχρονο εστιατόριο-ξενοδοχείο, με πολιτισμένο περιβάλλον, με την ονομασία «το γρέκι». Σίγουρα το πρωινό ξύπνημα εδώ μένει αξέχαστο, αφού γίνεται από το πιο γλυκό ξυπνητήρι: τους ήχους των συναυλιών των πουλιών και των τζιτζικιών! Στο «γρέκι» βρίσκεις πάντα πολύ καλή εξυπηρέτηση και, προ πάντων, τη ζεστασιά του οικογενειακού περιβάλλοντος. Η ζεστή φιλοξενία του Ξενώνα δένει αρμονικά με τις φυσικές ομορφίες του χωριού και προσφέρει στον επισκέπτη μια αξέχαστη διαμονή. Τα 8 δωμάτια του, εμπνευσμένα από τις 9 μούσες, δίκλινα και τρίκλινα, σας περιμένουν για να απολάυσετε τις σύγχρονες ανέσεις τους, σε ένα παραδοσιακό περιβάλλον, όλο τον χρόνο. Μπορείτε, επίσης, να απολαύσετε το πρωινό σας, τον καφέ, το φαγητό ή το ποτό σας, στον άνετο χώρο του καφεστιατορίου.