Το νησί της Παναγίας. Το νησί του Αιόλου. Το νησί της πίστης. Το νησί της τέχνης. Το χειροποίητο νησί. Το νησί των θαυμάτων. Το νησί με τις παρθένες παραλίες. Το νησί με τα χωριά που σε ταξιδεύουν στο χρόνο. Το κρυμμένο μυστικό των Κυκλάδων..Αν και γνωστή για την Παναγιά της, η Τήνος είναι μια αποκάλυψη για όσους θελήσουν να τη γνωρίσουν. Περπατώντας στα πλακόστρωτα δρομάκια της Χώρας, το λιμάνι του νησιού, ανακαλύπτεις γραφικά εκκλησάκια και όμορφα δίπατα σπίτια κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής με αέρα αρχοντιάς, από τις ανοιχτές μπαλκονόπορτες των οποίων ασπροκέντητες κουρτίνες ανεμίζουν αποκαλύπτοντας το φινετσάτο εσωτερικό τους.
Η Παναγία της Τήνου
Θα την δείτε από μακριά, όμορφη και ιερή να περιμένει να αφουγκραστεί τον πόνο και την αγαλλίαση των πιστών Της. Ακόμα και αν η επίσκεψή σας δεν είναι για αυτό τον σκοπό, σίγουρα θα σας παρασύρει η ιερότητα να την επισκεφτείτε να βιώσετε την κατάνυξη και την ανάγκη για πίστη που έχει ο άνθρωπος. Η ανθρώπινη ανάγκη είναι που τους φέρνει εδώ, η ανάγκη για το θαύμα. Η εκκλησία χτισμένη στο σημείο που βρέθηκε η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας. Αν ρωτήσετε θα σας πουν πως όλα ξεκίνησαν από ένα όνειρα. Τα όνειρα μιας πιστής μοναχής χάρισαν στον άνθρωπο το θαύμα. Μέσα στον ιερό ναό θα δείτε την απόλυτη έκφραση της πίστης. Τάματα, χρυσά ή ασημένια, αποδεικνύουν την προσφορά στην Παναγία, την ευγνωμοσύνη, την ευχή, την προσμονή. Για όλα υπάρχει και το αντίστοιχο τάμα, θα το βρείτε στον δρόμο καθώς ανεβαίνετε στην εκκλησία, όπως και πολλά άλλα μικροπράγματα που θα σας θυμίζουν πάντα την επίσκεψή σας στο νησί.
Θα την δείτε από μακριά, όμορφη και ιερή να περιμένει να αφουγκραστεί τον πόνο και την αγαλλίαση των πιστών Της. Ακόμα και αν η επίσκεψή σας δεν είναι για αυτό τον σκοπό, σίγουρα θα σας παρασύρει η ιερότητα να την επισκεφτείτε να βιώσετε την κατάνυξη και την ανάγκη για πίστη που έχει ο άνθρωπος. Η ανθρώπινη ανάγκη είναι που τους φέρνει εδώ, η ανάγκη για το θαύμα. Η εκκλησία χτισμένη στο σημείο που βρέθηκε η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας. Αν ρωτήσετε θα σας πουν πως όλα ξεκίνησαν από ένα όνειρα. Τα όνειρα μιας πιστής μοναχής χάρισαν στον άνθρωπο το θαύμα. Μέσα στον ιερό ναό θα δείτε την απόλυτη έκφραση της πίστης. Τάματα, χρυσά ή ασημένια, αποδεικνύουν την προσφορά στην Παναγία, την ευγνωμοσύνη, την ευχή, την προσμονή. Για όλα υπάρχει και το αντίστοιχο τάμα, θα το βρείτε στον δρόμο καθώς ανεβαίνετε στην εκκλησία, όπως και πολλά άλλα μικροπράγματα που θα σας θυμίζουν πάντα την επίσκεψή σας στο νησί.
Η Τήνος συνδυάζει τα αντιθετικά στοιχεία της φύσης: το ορεινό µε το πεδινό, το βουνό µε τη θάλασσα, το άγονο µε το γόνιµο… Το ήπιο κλίµα του νησιού ευνοεί κάθε είδους δραστηριότητα, ενώ τα «δυνατά» µελτέµια δικαιολογούν το χαρακτηρισµό που έχει αποδοθεί στην Τήνο: «Το νησί του Αιόλου». Με τα 195 τετραγωνικά χιλιόµετρα έκτασης η Τήνος καταλαµβάνει την τρίτη σε µέγεθος θέση ανάµεσα στα νησιά των Κυκλάδων, µετά την Άνδρο και τη Νάξο (κατ’ άλλους τέταρτη µετά την Πάρο). Το σχήµα της είναι σχεδόν τριγωνικό και ανήκει στη γραµµή Άνδρου-Μυκόνου, που είναι προέκταση της Εύβοιας. Η κορυφογραµµή που διαχωρίζει το νησί σε δυο πλευρές, τη βόρεια και τη νότια, καταλήγει στο «Κεχροβούνι» και τον «Τσικνιά» (720 µέτρα υψόµετρο περίπου), όπου κατά τη Μυθολογία είχε τα ανάκτορά του ο Αίολος, ο θεός των ανέµων. Το συνολικό µήκος της ακτογραµµής είναι 114 χιλιόµετρα και κατακλύζεται από «δαντελωτές» ακτές µε αναρίθµητους ορµίσκους, ακρωτήρια, αλλά και παραλίες για όλα τα γούστα: πολυσύχναστες ή ήρεµες, προσιτές µέσω του κεντρικού οδικού δικτύου, χωµατόδροµων ή γραφικών µονοπατιών. Εξήντα δύο οικισµοί, εκ των οποίων περισσότεροι από 40 χωριά (όπως διαµορφώθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες του 20ού αιώνα), είναι διάσπαρτοι στο νησί, φαινόµενο σπάνιο σε σχέση µε τα υπόλοιπα νησιά των Κυκλάδων και αναλογικά µε το µέγεθός του. Κατά την απογραφή του 2001 καταµετρήθηκαν 8.574 κάτοικοι της Τήνου, οι οποίοι είναι µοιρασµένοι στην πρωτεύουσα και στα χωριά της.
Κύριο χαρακτηριστικό του νησιού είναι το βραχώδες του εδάφους. Υπάρχουν µεγάλες ποσότητες γρανίτη, σχιστόλιθου ή µαρµάρου (λευκού και πράσινου). Στη χλωρίδα ανήκουν τα θαµνώδη φυτά (κέδροι, µυρτιές, σπάρτα κλπ) και θαµνολιβαδικά φυτά που χρησιµεύουν ως αφεψήµατα ή στη µαγειρική (φασκόµηλο, χαµοµήλι, ρίγανη, κάπαρη και άλλα). Την πανίδα αποτελούν τα αγριοπερίστερα, οι λαγοί, τα αγριοκούνελα, οι πέρδικες, καθώς και διάφορα αποδηµητικά πουλιά (τρυγόνια, ορτύκια και άλλα) µε πέρασµα από Σεπτέµβριο έως Φεβρουάριο. Η οικονοµία του νησιού βασίζεται κυρίως στη γεωργία, τη ναυτιλία, την αλιεία και τον τουρισµό (κυρίως κατά τους θερινούς µήνες), ενώ στα εξαγώγιµα προϊόντα του νησιού ανήκουν το µοναδικό πράσινο µάρµαρο και άλλα πετρώµατα, τα λαχανικά, τα οπωροκηπευτικά, οι πατάτες, τα γαλακτοκοµικά (τυράκι Τήνου, γραβιέρα, κοπανιστή), το αρίστης ποιότητας θυµαρίσιο µέλι και το περίφηµο «ροζακί» σταφύλι.
Κύριο χαρακτηριστικό του νησιού είναι το βραχώδες του εδάφους. Υπάρχουν µεγάλες ποσότητες γρανίτη, σχιστόλιθου ή µαρµάρου (λευκού και πράσινου). Στη χλωρίδα ανήκουν τα θαµνώδη φυτά (κέδροι, µυρτιές, σπάρτα κλπ) και θαµνολιβαδικά φυτά που χρησιµεύουν ως αφεψήµατα ή στη µαγειρική (φασκόµηλο, χαµοµήλι, ρίγανη, κάπαρη και άλλα). Την πανίδα αποτελούν τα αγριοπερίστερα, οι λαγοί, τα αγριοκούνελα, οι πέρδικες, καθώς και διάφορα αποδηµητικά πουλιά (τρυγόνια, ορτύκια και άλλα) µε πέρασµα από Σεπτέµβριο έως Φεβρουάριο. Η οικονοµία του νησιού βασίζεται κυρίως στη γεωργία, τη ναυτιλία, την αλιεία και τον τουρισµό (κυρίως κατά τους θερινούς µήνες), ενώ στα εξαγώγιµα προϊόντα του νησιού ανήκουν το µοναδικό πράσινο µάρµαρο και άλλα πετρώµατα, τα λαχανικά, τα οπωροκηπευτικά, οι πατάτες, τα γαλακτοκοµικά (τυράκι Τήνου, γραβιέρα, κοπανιστή), το αρίστης ποιότητας θυµαρίσιο µέλι και το περίφηµο «ροζακί» σταφύλι.
ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ
1.ΤΟ ΝΑΟ ΤΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑΣ, ΜΕ ΤΟ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ ΤΩΝ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΤΟΥ
2.ΤΗ ΜΟΝΗ “ΚΕΧΡΟΒΟΥΝΙΟΥ” (ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΑΓ. ΠΕΛΑΓΙΑΣ)
3.ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΧΩΡΙΟ “ΠΥΡΓΟΣ”, ΜΕ ΤΟ ΛΙΜΑΝΙ ΤΟΥ “ΠΑΝΟΡΜΟΥ”
4.ΤΟ ΓΕΩΛΟΓΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ “ΒΩΛΑΞ”
5.ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΣΤΟ “ΞΩΜΠΟΥΡΓΟ” ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΕΡΙΓΥΡΟ ΤΟΥ
6.ΤΑ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ ΟΥΡΣΟΥΛΙΝΩΝ ΚΑΙ ΙΗΣΟΥΗΤΩΝ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ “ΛΟΥΤΡΑ”
7.ΤΙΣ ΠΑΡΑΛΙΕΣ “ΚΙΟΝΙΑ”- “ΑΓΙΟ ΦΩΚΑ”- “ΚΟΛΥΜΠΗΘΡΑ”
8.ΤΟΥΣ ΠΕΡΙΣΤΕΡΩΝΕΣ ΤΗΣ ΚΟΙΛΑΔΑΣ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ “ΤΑΡΑΜΠΑΔΟΣ”
9.ΤΗ ΘΕΑ ΑΠ' ΤΟ “ΠΑΣΑΚΡΩΤΗΡΙ” ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ (ΗΛΙΟΒΑΣΙΛΕΜΑ)
10.ΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΡΟΛΟΙ ΤΟΥ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΥ ΣΤΟ ΑΡΧΑΙΟΛ/ΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ KAI ΤΑ ΔΥΟ ΑΝΤΙΓΡΑΦΑ ΤΟΥ: ΕΝΑ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΔΑ “ΓΥΡΛΑΣ” ΚΑΙ ΕΝΑ ΣΤΟ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ,“VINCENZO”.
1.ΤΟ ΝΑΟ ΤΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑΣ, ΜΕ ΤΟ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ ΤΩΝ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΤΟΥ
2.ΤΗ ΜΟΝΗ “ΚΕΧΡΟΒΟΥΝΙΟΥ” (ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΑΓ. ΠΕΛΑΓΙΑΣ)
3.ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΧΩΡΙΟ “ΠΥΡΓΟΣ”, ΜΕ ΤΟ ΛΙΜΑΝΙ ΤΟΥ “ΠΑΝΟΡΜΟΥ”
4.ΤΟ ΓΕΩΛΟΓΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ “ΒΩΛΑΞ”
5.ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΣΤΟ “ΞΩΜΠΟΥΡΓΟ” ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΕΡΙΓΥΡΟ ΤΟΥ
6.ΤΑ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ ΟΥΡΣΟΥΛΙΝΩΝ ΚΑΙ ΙΗΣΟΥΗΤΩΝ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ “ΛΟΥΤΡΑ”
7.ΤΙΣ ΠΑΡΑΛΙΕΣ “ΚΙΟΝΙΑ”- “ΑΓΙΟ ΦΩΚΑ”- “ΚΟΛΥΜΠΗΘΡΑ”
8.ΤΟΥΣ ΠΕΡΙΣΤΕΡΩΝΕΣ ΤΗΣ ΚΟΙΛΑΔΑΣ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ “ΤΑΡΑΜΠΑΔΟΣ”
9.ΤΗ ΘΕΑ ΑΠ' ΤΟ “ΠΑΣΑΚΡΩΤΗΡΙ” ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ (ΗΛΙΟΒΑΣΙΛΕΜΑ)
10.ΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΡΟΛΟΙ ΤΟΥ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΥ ΣΤΟ ΑΡΧΑΙΟΛ/ΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ KAI ΤΑ ΔΥΟ ΑΝΤΙΓΡΑΦΑ ΤΟΥ: ΕΝΑ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΔΑ “ΓΥΡΛΑΣ” ΚΑΙ ΕΝΑ ΣΤΟ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ,“VINCENZO”.
Χωριά
Δεν ξέρεις πιο να πρωτοδιαλέξεις από τα γραφικά χωριά που ξεπερνούν τα 50 στον αριθμό : την Ξυνάρα στους πρόποδες του Ξώμπουργκου, τον Κτικάδο με την πανέμορφη θέα ή τον Τριπόταμο που είναι χτισμένος, όπως μαρτυρά το όνομά του, ανάμεσα σε τρεις ποταμούς; η τον Ταραμπάδο που χτίστηκε το 1700 και διαθέτει τους περισσότερους περιστερώνες, ανάμεσα στους 1.000 που είναι διάσπαρτοι σε όλο το νησί. Ολοι ξεχωριστοί, με περίτεχνη διακόσμηση λαϊκής τέχνης, σύμφωνα με την έμπνευση του τηνιακού καλλιτέχνη, και χτισμένοι στα «σκεπά» και σε ανοιχτό χώρο για «καλή πετασιά». Αυθεντική αρχιτεκτονική θα θαυμάσετε και στη Στενή κάτω από την επιβλητική σκιά του βουνού Τσικνιάς, όπου τα περισσότερα σπίτια έχουν διατηρήσει τον παραδοσιακό τους χαρακτήρα. Ο Φαλατάδος, αμφιθεατρικά από το Κεχροβούνι, είναι το χωριό των καλλιτεχνών. Στα δρομάκια του, ανακαλύπτεις σπίτια πραγματικά μνημεία της μαρμαρογλυπτικής των πιο άξιων μαστόρων του νησιού. Είναι όμως διάσημο και για το «ρακιτζιό», τη γιορτή για τη ρακή που γίνεται στο τέλος του καλοκαιριού. Ονομαστό για την ιδιομορφία του εδάφους – μοιάζει με σεληνιακό τοπίο – είναι το χωριό Βωλάξ, που ονομάστηκε έτσι από τις τεράστιες πέτρες που βρίσκονται διάσπαρτες γύρω του. Εκεί, εκτός από τους φημισμένους καλαθοπλέκτες με τα εργαστήριά τους, θα παρακολουθήσετε τις πολιτιστικές εκδηλώσεις που γίνονται κάθε καλοκαίρι στο ανοιχτό θέατρο. Καταπράσινη είναι η Καρδιανή, χάρη στα τρεχούμενα νερά, ενώ οι καλλιτέχνες της αποκαλύπτονται σε κάθε γωνιά του χωριού, με τη δημιουργική τους παρουσία. Αξίζει να δείτε τη γραφική στοά με το παλιό μαρμάρινο ξινάρι κάτω από την εκκλησία της Παναγιάς της Κιουράς. Στην πλαγιά του βουνού Μυροβίγλια, σε υψόμετρο 300 μ., στα «υστερινά» του νησιού, βρίσκεται το χωριό Υστέρνια. Γενέτειρα πολλών καλλιτεχνών, όπως του Λάζαρου Σώχου, είναι ένα από τα ωραιότερα χωριά, όπου τα κάτασπρα σπιτάκια με τις λουλουδιασμένες αυλές συναγωνίζονται σε μαρμαρένια υπέρθυρα και διακοσμητικούς φεγγίτες. Το μεγαλύτερο χωριό της Τήνου, ο Πύργος, που πήρε το όνομά του από έναν παλιό πύργο που βρισκόταν στο πίσω μέρος του χωριού κατά τον 16ο αιώνα. Στην είσοδο του χωριού βρίσκεται το σπίτι του τραγικού καλλιτέχνη Γιαννούλη Χαλεπά και δίπλα το Μουσείο Πανορμιτών Καλλιτεχνών. Περπατώντας στο χωριό, όπου στεγάζεται και η Σχολή Καλών Τεχνών, στους πλακόστρωτους δρόμους τα σπίτια με τα ασπρόμαυρα θαλασσινά βότσαλα στις αυλές συναγωνίζονται σε καλλιτεχνική έκφραση μέσω της αρχιτεκτονικής και της μαρμαρογλυφίας – η παράδοση θέλει τον Φειδία να έχει διδάξει την τέχνη στους Τηνιακούς. Μοναδικά μάρμαρα, λαξευμένα με μεράκι από τα εργαστήρια του χωριού, στολίζουν πόρτες, φεγγίτες και υπέρθυρα.
Θάλασσες
την Αγία Θάλασσα στον κοντινό Πάνορμο ή την Κολυμπήθρα με τα γαλάζια διάφανα νερά, το Σκυλαντάρ, τον όρμο του Γιαννάκη, τα Κιόνια, την Παχιά Αμμο με τους εντυπωσιακούς αμμόλοφους ή μήπως την πανέμορφη Λιβάδα, σήμερα που δεν φυσάει αέρας;
ΠΟΥ ΝΑ ΜΕΙΝΕΤΕ
Παλιό κομψό ξενοδοχείο είναι το Τήνιον (τηλ. 22830 22261) στην παραλία της Χώρας, ενώ στο Vincenzo Rooms (τηλ. 22830 22612) θα απολαύσετε καταπληκτικά πρωινά και 24ωρο σέρβις. Το παραθαλάσσιο Tinos Βeach (τηλ. 22830 22626) στα Κιόνα είναι κλασική επιλογή για όσους θέλουν να συνδυάσουν μπάνιο με νυχτερινή ζωή σε τρία λεπτά από τη Χώρα. Πολύ καλό και το Golden Beach (τηλ. 22830 22579) στον Αγιο Φωκά.
ΠΟΥ (ΚΑΙ ΤΙ) ΝΑ ΦΑΤΕ
Δοκιμάστε ντόπια τυριά (πέτρωμα) και τα μικρά πετρωτά, στρογγυλό, μαλαθούνι (μικρό καλάθι φτιαγμένο από βούρλα), και πικάντικη κοπανιστή. Νόστιμες μαραθοτηγανίτες από μάραθο και κρεμμύδι με κουρκούτι, και ξερές ντομάτες τηγανητές με κουρκούτι, ομελέτες με «σκάλφα» ή τριφύλλια, αγκινάρες, κολοκύθια και φουρτάλια μαζί με λουκάνικα.
Βραστά αμπελοφάσουλα με σκορδαλιά, τηνιακό λουκάνικο και λούζα, λιαστό χταποδάκι ξιδάτο ή στιφάδο και γλυκά ξεροτήγανα, ψαράκια που μοιάζουν με τα σκαλτσούνια, αλλά είναι τηγανητά, φεσκλοπιτάκια με σέσκουλα, ρύζι κανελογαρίφαλο, καρύδι, σταφίδες και μέλι, μπεζέδες, λουκουμάδες, σκεπαστούδια, μασουράκια αμυγδάλου ή καρυδιού σαν φλογέρες με φύλλο και γέμιση. Για καλό φαγητό προτείνουμε: Κουτούκι της Ελένης, Ταρσανάς, Ξέμπαρκο και Μπαλήςστη Χώρα, τη Ροδιά στον δρόμο για Πόρτο, την Αγία Θάλασσα στον Πάνορμο, τονΝαυτίλο στον όρμο Ιστερνίων, τη Δροσιά για πιτσούνια κοκκινιστά στο χωριό Κτικάδο, τοΚονάκι στο Σκυλαντάρ, το Ντουάρ στη Στενή και τις Λεύκες στον Τριαντάρο.
Δεν ξέρεις πιο να πρωτοδιαλέξεις από τα γραφικά χωριά που ξεπερνούν τα 50 στον αριθμό : την Ξυνάρα στους πρόποδες του Ξώμπουργκου, τον Κτικάδο με την πανέμορφη θέα ή τον Τριπόταμο που είναι χτισμένος, όπως μαρτυρά το όνομά του, ανάμεσα σε τρεις ποταμούς; η τον Ταραμπάδο που χτίστηκε το 1700 και διαθέτει τους περισσότερους περιστερώνες, ανάμεσα στους 1.000 που είναι διάσπαρτοι σε όλο το νησί. Ολοι ξεχωριστοί, με περίτεχνη διακόσμηση λαϊκής τέχνης, σύμφωνα με την έμπνευση του τηνιακού καλλιτέχνη, και χτισμένοι στα «σκεπά» και σε ανοιχτό χώρο για «καλή πετασιά». Αυθεντική αρχιτεκτονική θα θαυμάσετε και στη Στενή κάτω από την επιβλητική σκιά του βουνού Τσικνιάς, όπου τα περισσότερα σπίτια έχουν διατηρήσει τον παραδοσιακό τους χαρακτήρα. Ο Φαλατάδος, αμφιθεατρικά από το Κεχροβούνι, είναι το χωριό των καλλιτεχνών. Στα δρομάκια του, ανακαλύπτεις σπίτια πραγματικά μνημεία της μαρμαρογλυπτικής των πιο άξιων μαστόρων του νησιού. Είναι όμως διάσημο και για το «ρακιτζιό», τη γιορτή για τη ρακή που γίνεται στο τέλος του καλοκαιριού. Ονομαστό για την ιδιομορφία του εδάφους – μοιάζει με σεληνιακό τοπίο – είναι το χωριό Βωλάξ, που ονομάστηκε έτσι από τις τεράστιες πέτρες που βρίσκονται διάσπαρτες γύρω του. Εκεί, εκτός από τους φημισμένους καλαθοπλέκτες με τα εργαστήριά τους, θα παρακολουθήσετε τις πολιτιστικές εκδηλώσεις που γίνονται κάθε καλοκαίρι στο ανοιχτό θέατρο. Καταπράσινη είναι η Καρδιανή, χάρη στα τρεχούμενα νερά, ενώ οι καλλιτέχνες της αποκαλύπτονται σε κάθε γωνιά του χωριού, με τη δημιουργική τους παρουσία. Αξίζει να δείτε τη γραφική στοά με το παλιό μαρμάρινο ξινάρι κάτω από την εκκλησία της Παναγιάς της Κιουράς. Στην πλαγιά του βουνού Μυροβίγλια, σε υψόμετρο 300 μ., στα «υστερινά» του νησιού, βρίσκεται το χωριό Υστέρνια. Γενέτειρα πολλών καλλιτεχνών, όπως του Λάζαρου Σώχου, είναι ένα από τα ωραιότερα χωριά, όπου τα κάτασπρα σπιτάκια με τις λουλουδιασμένες αυλές συναγωνίζονται σε μαρμαρένια υπέρθυρα και διακοσμητικούς φεγγίτες. Το μεγαλύτερο χωριό της Τήνου, ο Πύργος, που πήρε το όνομά του από έναν παλιό πύργο που βρισκόταν στο πίσω μέρος του χωριού κατά τον 16ο αιώνα. Στην είσοδο του χωριού βρίσκεται το σπίτι του τραγικού καλλιτέχνη Γιαννούλη Χαλεπά και δίπλα το Μουσείο Πανορμιτών Καλλιτεχνών. Περπατώντας στο χωριό, όπου στεγάζεται και η Σχολή Καλών Τεχνών, στους πλακόστρωτους δρόμους τα σπίτια με τα ασπρόμαυρα θαλασσινά βότσαλα στις αυλές συναγωνίζονται σε καλλιτεχνική έκφραση μέσω της αρχιτεκτονικής και της μαρμαρογλυφίας – η παράδοση θέλει τον Φειδία να έχει διδάξει την τέχνη στους Τηνιακούς. Μοναδικά μάρμαρα, λαξευμένα με μεράκι από τα εργαστήρια του χωριού, στολίζουν πόρτες, φεγγίτες και υπέρθυρα.
Θάλασσες
την Αγία Θάλασσα στον κοντινό Πάνορμο ή την Κολυμπήθρα με τα γαλάζια διάφανα νερά, το Σκυλαντάρ, τον όρμο του Γιαννάκη, τα Κιόνια, την Παχιά Αμμο με τους εντυπωσιακούς αμμόλοφους ή μήπως την πανέμορφη Λιβάδα, σήμερα που δεν φυσάει αέρας;
ΠΟΥ ΝΑ ΜΕΙΝΕΤΕ
Παλιό κομψό ξενοδοχείο είναι το Τήνιον (τηλ. 22830 22261) στην παραλία της Χώρας, ενώ στο Vincenzo Rooms (τηλ. 22830 22612) θα απολαύσετε καταπληκτικά πρωινά και 24ωρο σέρβις. Το παραθαλάσσιο Tinos Βeach (τηλ. 22830 22626) στα Κιόνα είναι κλασική επιλογή για όσους θέλουν να συνδυάσουν μπάνιο με νυχτερινή ζωή σε τρία λεπτά από τη Χώρα. Πολύ καλό και το Golden Beach (τηλ. 22830 22579) στον Αγιο Φωκά.
ΠΟΥ (ΚΑΙ ΤΙ) ΝΑ ΦΑΤΕ
Δοκιμάστε ντόπια τυριά (πέτρωμα) και τα μικρά πετρωτά, στρογγυλό, μαλαθούνι (μικρό καλάθι φτιαγμένο από βούρλα), και πικάντικη κοπανιστή. Νόστιμες μαραθοτηγανίτες από μάραθο και κρεμμύδι με κουρκούτι, και ξερές ντομάτες τηγανητές με κουρκούτι, ομελέτες με «σκάλφα» ή τριφύλλια, αγκινάρες, κολοκύθια και φουρτάλια μαζί με λουκάνικα.
Βραστά αμπελοφάσουλα με σκορδαλιά, τηνιακό λουκάνικο και λούζα, λιαστό χταποδάκι ξιδάτο ή στιφάδο και γλυκά ξεροτήγανα, ψαράκια που μοιάζουν με τα σκαλτσούνια, αλλά είναι τηγανητά, φεσκλοπιτάκια με σέσκουλα, ρύζι κανελογαρίφαλο, καρύδι, σταφίδες και μέλι, μπεζέδες, λουκουμάδες, σκεπαστούδια, μασουράκια αμυγδάλου ή καρυδιού σαν φλογέρες με φύλλο και γέμιση. Για καλό φαγητό προτείνουμε: Κουτούκι της Ελένης, Ταρσανάς, Ξέμπαρκο και Μπαλήςστη Χώρα, τη Ροδιά στον δρόμο για Πόρτο, την Αγία Θάλασσα στον Πάνορμο, τονΝαυτίλο στον όρμο Ιστερνίων, τη Δροσιά για πιτσούνια κοκκινιστά στο χωριό Κτικάδο, τοΚονάκι στο Σκυλαντάρ, το Ντουάρ στη Στενή και τις Λεύκες στον Τριαντάρο.