Το Βίτσι, ή αλλιώς Βέρνο, υψώνεται ήρεμα στη Δυτική Μακεδονία, αποτελώντας το φυσικό σύνορο μεταξύ των νομών Φλώρινας και Καστοριάς. Στα βόρεια και στα δυτικά ο Λαδοπόταμος κυλάει στα Κορέστεια, στα ανατολικά το βουνό «σβήνει» στην πεδιάδα της Φλώρινας και την ημιορεινή κοιλάδα στο Λέχοβο και στα νότια τα νερά του βουνού, μεταξύ άλλων, δημιουργούν την Ορεστιάδα, τη λίμνη της Καστοριάς.Στο ανατολικό και βόρειο Βέρνο στον Πολυπόταμο, στη Δροσοπηγή, στην Υδρούσα, στην Ατραπό, συναντά κανείς πολλά ρυάκια και ποτάμια που κατεβαίνουν προς τα ανατολικά και συμβάλλουν στη δημιουργία των διάσημων λιμνών της Φλώρινας. Τα νερά καταλήγουν αρχικά στη λίμνη Ζάζαρη και από εκεί, μέσω καναλιών, συνεχίζουν διαδοχικά προς Χειμαδίτιδα, λίμνη Πετρών και Βεγορίτιδα, δίνοντας έτσι ζωή σε ανθρώπους και άγρια φύση.
Στο βουνό κυριαρχούν τα πυκνά και αδιαπέραστα δάση οξιάς, ενώ στις χαμηλότερες περιοχές, κάτω από τα 1.000 μ., αναπτύσσονται δάση δρυός. Στα ποτάμια της περιοχής, με κυριότερα τον Δροσοπόταμο και το ρέμα του Τροπαιούχου, δημιουργούνται παραποτάμια δάση από σκλήθρα, ιτιές και σφενδάμια. Τα ποτάμια δημιουργούν πολλά φυσικά λιβάδια, ενώ στα ψηλά, μετά το δασοόριο, απλώνονται υποαλπικά χορτολίβαδα. Η περιοχή είναι γνωστή για τα ανοιξιάτικα και φθινοπωρινά μανιτάρια και ειδικότερα τον Βωλίτη τον εδώδιμο, αλλά και για την παρουσία σπάνιας χλωρίδας και πανίδας. Η εγκατάλειψη των οικισμών και η δύσβατη μορφολογία έχουν επιτρέψει σε πολλά είδη ζώων να βρουν εδώ ιδανικό καταφύγιο, κάτι που οδήγησε στον χαρακτηρισμό του βουνού ως προστατευόμενη περιοχή NATURA 2000. Η φύση στο Βίτσι μοιάζει πραγματικά να παίρνει εκδίκηση για τις πράξεις του ανθρώπου. Αρκούδες και λύκοι βαδίζουν πλέον στα παλιά μονοπάτια του Εμφυλίου, την ίδια ώρα που στα διάσελα και στις κορφές πετάνε περήφανοι χρυσαετοί και κραυγαετοί.
Στους νερόμυλους
Πολύχρωμες φλοκάτες, μάλλινες κουβέρτες και αυθόρμητος λαϊκός πολιτισμός. Λίγο μετά τη Δροσοπηγή βρίσκεται ένας από τους πιο όμορφους παλιούς νερόμυλους της χώρας. Εκεί, κάθε καλοκαίρι μαζεύονται ντόπιοι από τα γύρω χωριά, πλένουν τα άπλυτά τους και φτιάχνουν όμορφες παρέες.
Ηπειρώτικη αύρα στη Δροσοπηγή
Η διαδρομή σας προς το βουνό ξεκινάει από τη Φλώρινα. Στα περίχωρα της πόλης και λίγο πριν από το χωριό Σκοπιά υπάρχει το στρατιωτικό νεκροταφείο του κυβερνητικού στρατού, προϊδεάζοντας για τα επόμενα συναπαντήματα. Ο δρόμος που οδηγεί στο βουνό κινείται στα δυτικά της πεδιάδας της Φλώρινας και περνάει από το χωριό Τροπαιούχος, λίγο πριν αρχίσει να ανεβαίνει στις πλαγιές. Αμέσως μετά ακολουθεί η Υδρούσα, ή αλλιώς Κάτω Υδρούσα, καθώς πιο ψηλά βρίσκεται η Ανω Υδρούσα. Από εδώ μπορεί κανείς να μπει μέσα σε έναν σχετικά βατό χωματόδρομο, που μετά από περίπου δώδεκα χλμ. καταλήγει στο Νυμφαίο. Η συγκεκριμένη διαδρομή είναι ιδανική και για πεζοπορία, καθώς κινείται μέσα σε ένα δάσος εκπάγλου ομορφιάς. Καλύτερη εποχή για να το περπατήσετε είναι το φθινόπωρο, με τα πυρρόξανθα φυλλώματα των οξιών και των βελανιδιών να δημιουργούν ένα μοναδικό θέαμα.
Στους νερόμυλους
Πολύχρωμες φλοκάτες, μάλλινες κουβέρτες και αυθόρμητος λαϊκός πολιτισμός. Λίγο μετά τη Δροσοπηγή βρίσκεται ένας από τους πιο όμορφους παλιούς νερόμυλους της χώρας. Εκεί, κάθε καλοκαίρι μαζεύονται ντόπιοι από τα γύρω χωριά, πλένουν τα άπλυτά τους και φτιάχνουν όμορφες παρέες.
Ηπειρώτικη αύρα στη Δροσοπηγή
Η διαδρομή σας προς το βουνό ξεκινάει από τη Φλώρινα. Στα περίχωρα της πόλης και λίγο πριν από το χωριό Σκοπιά υπάρχει το στρατιωτικό νεκροταφείο του κυβερνητικού στρατού, προϊδεάζοντας για τα επόμενα συναπαντήματα. Ο δρόμος που οδηγεί στο βουνό κινείται στα δυτικά της πεδιάδας της Φλώρινας και περνάει από το χωριό Τροπαιούχος, λίγο πριν αρχίσει να ανεβαίνει στις πλαγιές. Αμέσως μετά ακολουθεί η Υδρούσα, ή αλλιώς Κάτω Υδρούσα, καθώς πιο ψηλά βρίσκεται η Ανω Υδρούσα. Από εδώ μπορεί κανείς να μπει μέσα σε έναν σχετικά βατό χωματόδρομο, που μετά από περίπου δώδεκα χλμ. καταλήγει στο Νυμφαίο. Η συγκεκριμένη διαδρομή είναι ιδανική και για πεζοπορία, καθώς κινείται μέσα σε ένα δάσος εκπάγλου ομορφιάς. Καλύτερη εποχή για να το περπατήσετε είναι το φθινόπωρο, με τα πυρρόξανθα φυλλώματα των οξιών και των βελανιδιών να δημιουργούν ένα μοναδικό θέαμα.
Στη Δροσοπηγή
Ο κεντρικός δρόμος που περνάει δίπλα από την Ανω Υδρούσα οδηγεί μετά από λίγα χιλιόμετρα στο ιστορικό κεφαλοχώρι της Δροσοπηγής. Η παλιά Δροσοπηγή ήταν χτισμένη λίγο πιο ψηλά και παλιότερα ονομαζόταν Μπελκαμένη. Το χωριό δημιουργήθηκε από εκδιωγμένους, από τον Αλή Πασά, Ηπειρώτες χτίστες, αγιογράφους και μαραγκούς και υπήρξε στρατηγικό σημείο ήδη από την εποχή του Μακεδονικού Αγώνα. Το 1944 το χωριό καταστράφηκε από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής, στη συνέχεια ξαναχτίστηκε και λίγο αργότερα εκκενώθηκε λόγω του Εμφυλίου, με αποτέλεσμα να ερημώσει πλήρως. Με τη λήξη του πολέμου οι κάτοικοι της παλιάς Δροσοπηγής εγκαταστάθηκαν εκεί που βρίσκεται σήμερα το καινούργιο χωριό. Στις ρίζες του χωριού, μέσα σε ένα παραποτάμιο δάσος, κυλάει ο Δροσοπόταμος ή αλλιώς το Δροσοπηγιώτικο ρέμα, τις όχθες του οποίου, λίγο μετά τη Δροσοπηγή και εκεί που βρισκόταν το παλιό χωριό, ενώνει ένα όμορφο πέτρινο γεφύρι. Το μονότοξο αυτό γεφύρι χτίστηκε το 1852 από ντόπιους μαστόρους και διατηρείται σε άριστη κατάσταση μέχρι σήμερα. Κάθε χρόνο, την παραμονή της αργίας του Αγ. Πνεύματος, στην περιοχή διεξάγεται με μεγάλη επιτυχία ο αγώνας Mountain Bike Cross Country «Drosopigi Race».
Ο κεντρικός δρόμος που περνάει δίπλα από την Ανω Υδρούσα οδηγεί μετά από λίγα χιλιόμετρα στο ιστορικό κεφαλοχώρι της Δροσοπηγής. Η παλιά Δροσοπηγή ήταν χτισμένη λίγο πιο ψηλά και παλιότερα ονομαζόταν Μπελκαμένη. Το χωριό δημιουργήθηκε από εκδιωγμένους, από τον Αλή Πασά, Ηπειρώτες χτίστες, αγιογράφους και μαραγκούς και υπήρξε στρατηγικό σημείο ήδη από την εποχή του Μακεδονικού Αγώνα. Το 1944 το χωριό καταστράφηκε από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής, στη συνέχεια ξαναχτίστηκε και λίγο αργότερα εκκενώθηκε λόγω του Εμφυλίου, με αποτέλεσμα να ερημώσει πλήρως. Με τη λήξη του πολέμου οι κάτοικοι της παλιάς Δροσοπηγής εγκαταστάθηκαν εκεί που βρίσκεται σήμερα το καινούργιο χωριό. Στις ρίζες του χωριού, μέσα σε ένα παραποτάμιο δάσος, κυλάει ο Δροσοπόταμος ή αλλιώς το Δροσοπηγιώτικο ρέμα, τις όχθες του οποίου, λίγο μετά τη Δροσοπηγή και εκεί που βρισκόταν το παλιό χωριό, ενώνει ένα όμορφο πέτρινο γεφύρι. Το μονότοξο αυτό γεφύρι χτίστηκε το 1852 από ντόπιους μαστόρους και διατηρείται σε άριστη κατάσταση μέχρι σήμερα. Κάθε χρόνο, την παραμονή της αργίας του Αγ. Πνεύματος, στην περιοχή διεξάγεται με μεγάλη επιτυχία ο αγώνας Mountain Bike Cross Country «Drosopigi Race».
Στις κορυφές
Ο δρόμος οδηγεί προς το βουνό και λίγο αργότερα, δίπλα από το παλιό ξενοδοχείο της Πούλιας, εμφανίζεται ένας από τους ομορφότερους πέτρινους νερόμυλους της Φλώρινας, ο οποίος ακόμα λειτουργεί το καλοκαίρι. Αμέσως μετά, μια μικρή παράκαμψη σας οδηγεί στον ναό του Αγίου Νικολάου με το ωραίο καμπαναριό. Στην ίδια περιοχή, πάνω στον Δροσοπόταμο, υπάρχει ένα μικρό παλιό μονότοξο γεφυράκι που μπορεί το μέγεθός του να μη γεμίζει το μάτι, αλλά η δεξιοτεχνία του λαϊκού μάστορα του έχει χαρίσει δύο αρχιτεκτονικές εκτονώσεις που δεν συναντά κανείς συχνά. Ο δρόμος συνεχίζει προς το βουνό, περνάει από τα Στενά του Βιτσίου και φτάνει στις κορυφές, όπου βρίσκεται η αεροπορική βάση. Μόλις 200 μ. παρακάτω υπάρχει το μνημείο που έχει στηθεί για τους νεκρούς του Ελληνικού Στρατού, ενώ περνώντας το διάσελο φτάνει κανείς γρήγορα στο μικρό Χιονοδρομικό Κέντρο Βιτσίου. Από εκεί ο δρόμος κατεβαίνει, φτάνοντας μέχρι την πόλη της Καστοριάς. Αξίζει να τον ακολουθήσετε γιατί μόλις 2,5 χλμ. μετά το χιονοδρομικό ένας χωματόδρομος οδηγεί στο εγκαταλελειμμένο χωριό της Περικοπής, το οποίο είναι χτισμένο στα υποαλπικά λιβάδια σε υψόμετρο 1.420 μ. και διακρίνεται για την εκκλησία του Αγίου Νικολάου.
Ο δρόμος οδηγεί προς το βουνό και λίγο αργότερα, δίπλα από το παλιό ξενοδοχείο της Πούλιας, εμφανίζεται ένας από τους ομορφότερους πέτρινους νερόμυλους της Φλώρινας, ο οποίος ακόμα λειτουργεί το καλοκαίρι. Αμέσως μετά, μια μικρή παράκαμψη σας οδηγεί στον ναό του Αγίου Νικολάου με το ωραίο καμπαναριό. Στην ίδια περιοχή, πάνω στον Δροσοπόταμο, υπάρχει ένα μικρό παλιό μονότοξο γεφυράκι που μπορεί το μέγεθός του να μη γεμίζει το μάτι, αλλά η δεξιοτεχνία του λαϊκού μάστορα του έχει χαρίσει δύο αρχιτεκτονικές εκτονώσεις που δεν συναντά κανείς συχνά. Ο δρόμος συνεχίζει προς το βουνό, περνάει από τα Στενά του Βιτσίου και φτάνει στις κορυφές, όπου βρίσκεται η αεροπορική βάση. Μόλις 200 μ. παρακάτω υπάρχει το μνημείο που έχει στηθεί για τους νεκρούς του Ελληνικού Στρατού, ενώ περνώντας το διάσελο φτάνει κανείς γρήγορα στο μικρό Χιονοδρομικό Κέντρο Βιτσίου. Από εκεί ο δρόμος κατεβαίνει, φτάνοντας μέχρι την πόλη της Καστοριάς. Αξίζει να τον ακολουθήσετε γιατί μόλις 2,5 χλμ. μετά το χιονοδρομικό ένας χωματόδρομος οδηγεί στο εγκαταλελειμμένο χωριό της Περικοπής, το οποίο είναι χτισμένο στα υποαλπικά λιβάδια σε υψόμετρο 1.420 μ. και διακρίνεται για την εκκλησία του Αγίου Νικολάου.
Στην Τριανταφυλλιά, ίχνη του Μακεδονικού Αγώνα
Μια άλλη όμορφη διαδρομή, που ξεκινάει πάλι από τη Φλώρινα, κατευθύνεται προς τους βορειοανατολικούς πρόποδες του βουνού, σε μια όχι και τόσο πολυσύχναστη πορεία. Από τη Σκοπιά φτάνετε πάλι στον Τροπαιούχο, ένα χωριό που είναι γνωστό για την παραγωγή φράουλας και που ακόμα αναφέρεται ανεπίσημα με το παλιό οθωμανικό του όνομα, Μαχαλάς. Εδώ βρίσκεται και η περίφημη εκκλησία του Αϊ-Γιώργη Τεκέ. Από τον Τροπαιούχο στρίβετε δεξιά προς το βουνό με τελική κατάληξη τον Πολυπόταμο. Τρία χλμ. νοτιότερα από τη διασταύρωση, κατασκευάζεται η υδατοδεξαμενή της Τριανταφυλλιάς, που στο μέλλον θα λύσει περίπου το μισό των αναγκών της Φλώρινας σε νερό. Η διαδρομή που κινείται προς τα δυτικά και ανεβαίνει προς το βουνό διασχίζει μια μακρόστενη, ημιορεινή πεδιάδα με λεύκες, βελανιδιές και γκορτσιές, στην οποία κυλάει το ρέμα του Τροπαιούχου, που μετά από αρκετά χιλιόμετρα καταλήγει στον Λύγκο ποταμό. Μια πρώτη παράκαμψη προς τα αριστερά οδηγεί στο χωριό της Τριανταφυλλιάς, έναν από τους πιο ορεινούς οικισμούς του Βιτσίου και ένα χωριό το οποίο υπήρξε θέατρο συγκρούσεων μεταξύ Εξαρχικών και Πατριαρχικών, κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα. Από την Τριανταφυλλιά ξεκινάει ένας χωματόδρομος που ανεβαίνει τις κορυφογραμμές του Βιτσίου και καταλήγει στον κεντρικό δρόμο που συνδέει τη Φλώρινα με την Καστοριά, μέσω Βιτσίου, μια διαδρομή που αξίζει να την κάνετε καθώς διακρίνεται για την ωραία θέα που προσφέρει προς τις δύο πόλεις.
Μια άλλη όμορφη διαδρομή, που ξεκινάει πάλι από τη Φλώρινα, κατευθύνεται προς τους βορειοανατολικούς πρόποδες του βουνού, σε μια όχι και τόσο πολυσύχναστη πορεία. Από τη Σκοπιά φτάνετε πάλι στον Τροπαιούχο, ένα χωριό που είναι γνωστό για την παραγωγή φράουλας και που ακόμα αναφέρεται ανεπίσημα με το παλιό οθωμανικό του όνομα, Μαχαλάς. Εδώ βρίσκεται και η περίφημη εκκλησία του Αϊ-Γιώργη Τεκέ. Από τον Τροπαιούχο στρίβετε δεξιά προς το βουνό με τελική κατάληξη τον Πολυπόταμο. Τρία χλμ. νοτιότερα από τη διασταύρωση, κατασκευάζεται η υδατοδεξαμενή της Τριανταφυλλιάς, που στο μέλλον θα λύσει περίπου το μισό των αναγκών της Φλώρινας σε νερό. Η διαδρομή που κινείται προς τα δυτικά και ανεβαίνει προς το βουνό διασχίζει μια μακρόστενη, ημιορεινή πεδιάδα με λεύκες, βελανιδιές και γκορτσιές, στην οποία κυλάει το ρέμα του Τροπαιούχου, που μετά από αρκετά χιλιόμετρα καταλήγει στον Λύγκο ποταμό. Μια πρώτη παράκαμψη προς τα αριστερά οδηγεί στο χωριό της Τριανταφυλλιάς, έναν από τους πιο ορεινούς οικισμούς του Βιτσίου και ένα χωριό το οποίο υπήρξε θέατρο συγκρούσεων μεταξύ Εξαρχικών και Πατριαρχικών, κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα. Από την Τριανταφυλλιά ξεκινάει ένας χωματόδρομος που ανεβαίνει τις κορυφογραμμές του Βιτσίου και καταλήγει στον κεντρικό δρόμο που συνδέει τη Φλώρινα με την Καστοριά, μέσω Βιτσίου, μια διαδρομή που αξίζει να την κάνετε καθώς διακρίνεται για την ωραία θέα που προσφέρει προς τις δύο πόλεις.