Ο Σαίξπηρ αυτός ο ανανεωτής όχι μόνο της θεατρικής τέχνης, αλλά και ενός ολόκληρου πολιτικού συστήματος, μας δείχνει πως ο οικονομικά χειραγωγούμενος λαός μετατρέπεται σε φονουργό όχλο,και πως ο κατάστικτος-από πολεμικές πληγές-αρετές άνδρας, σε εκδικητή. Αλλά, και πως η υλική του μεταλλαγή τον μετατρέπει σε θυσιαζόμενο Αμνό, που προσφέρει τον εαυτό του υπέρ του αλάστορα λαού του. Ποια τα σύνορα επιλογής μεταξύ μιας μάλλον αναρχούμενης δημοκρατίας και ποια μιας αυταρχικής εξουσίας, δύσκολα μπορούμε να επιλέξουμε. Οι θεσμοί όμως και οι κανόνες μιας πολιτείας είναι μια πολύ μεγάλη υπόθεση για να τους αφήνουμε στην εκλογή ή την βούληση ατόμων μη χρηστών.
Κοριολανός του Σαίξπηρ
Τραγωδία σαιξπηρικών αντιθέσεων, χαρακτηρίζει ο Πολωνός σαιξπηρολόγος Γιαν Κοτ [«Σαίξπηρ αυτός ο σύγχρονός μας», εκδ. Ηριδανός] τον «Κοριολανό» επισημαίνοντας ότι από τα μεγάλα σαιξπηρικά έργα είναι αυτό που παίζεται σπάνια. Στον «Κοριολανό» σημειώνει ο Κοτ « δεν υπάρχει ποιητική μαγεία, ουράνια μουσική, δεν υπάρχουν υπέροχοι εραστές ή παλιάτσοι, δεν υπάρχουν μαινόμενα στοιχεία ή πλάσματα της φαντασίας που να είναι ωστόσο πιο αληθινά και από την πραγματικότητα.» Και τι υπάρχει; Ένα έργο αυστηρό και τραχύ, ένα έργο γεμάτο αντιθέσεις αφού δεν μπορούσε να ικανοποιήσει ολότελα ούτε τους αριστοκράτες ούτε τους δημοκρατικούς, ούτε τους φίλους του λαού ούτε τους εχθρούς του. Ο Γιαν Κοτ θεωρεί ότι η μη συμπάθεια που συνάντησε ο «Κοριολανός» οφείλεται σ αυτόν ακριβώς τον διφορούμενο χαρακτήρα του, στην πολλαπλότητα των πολιτικών, ηθικών και φιλοσοφικών του εκδοχών. Η ιστορία του Κοριολανού τοποθετείται ιστορικά κάπου στο μεταίχμιο του τέλους της περιόδου της βασιλείας και της αρχής της ρωμαϊκής δημοκρατίας, αναφέρεται σύντομα από τον Τίτιο Λίβιο στο «Ab urbe conditu”-ο Σαίξπηρ κατείχε εξαιρετικά την λατινική γραμματεία και γλώσσα- και την αφηγείται λεπτομερώς ο Πλούταρχος στους Παράλληλους Βίους του. Ο Σαίξπηρ βασίστηκε στη μετάφραση του σερ Τόμας Νορθ που είχε δημοσιευτεί το 1579. Ωστόσο διαφοροποιείται από τον Πλούταρχο αναδεικνύοντας τις πιο τραγικές και σκοτεινές διαστάσεις των γεγονότων μέσα στις οποίες εγκλωβίζεται η έντονη κι εξίσου αλαζονική προσωπικότητα του Στρατηγού Γάιου Μάρκιους, του επονομαζόμενου Κοριολανού μετά την συντριπτική νίκη του κατά των Βόλσκων και της κατάκτησης της πόλης τους Κοριόλης.
Τραγωδία σαιξπηρικών αντιθέσεων, χαρακτηρίζει ο Πολωνός σαιξπηρολόγος Γιαν Κοτ [«Σαίξπηρ αυτός ο σύγχρονός μας», εκδ. Ηριδανός] τον «Κοριολανό» επισημαίνοντας ότι από τα μεγάλα σαιξπηρικά έργα είναι αυτό που παίζεται σπάνια. Στον «Κοριολανό» σημειώνει ο Κοτ « δεν υπάρχει ποιητική μαγεία, ουράνια μουσική, δεν υπάρχουν υπέροχοι εραστές ή παλιάτσοι, δεν υπάρχουν μαινόμενα στοιχεία ή πλάσματα της φαντασίας που να είναι ωστόσο πιο αληθινά και από την πραγματικότητα.» Και τι υπάρχει; Ένα έργο αυστηρό και τραχύ, ένα έργο γεμάτο αντιθέσεις αφού δεν μπορούσε να ικανοποιήσει ολότελα ούτε τους αριστοκράτες ούτε τους δημοκρατικούς, ούτε τους φίλους του λαού ούτε τους εχθρούς του. Ο Γιαν Κοτ θεωρεί ότι η μη συμπάθεια που συνάντησε ο «Κοριολανός» οφείλεται σ αυτόν ακριβώς τον διφορούμενο χαρακτήρα του, στην πολλαπλότητα των πολιτικών, ηθικών και φιλοσοφικών του εκδοχών. Η ιστορία του Κοριολανού τοποθετείται ιστορικά κάπου στο μεταίχμιο του τέλους της περιόδου της βασιλείας και της αρχής της ρωμαϊκής δημοκρατίας, αναφέρεται σύντομα από τον Τίτιο Λίβιο στο «Ab urbe conditu”-ο Σαίξπηρ κατείχε εξαιρετικά την λατινική γραμματεία και γλώσσα- και την αφηγείται λεπτομερώς ο Πλούταρχος στους Παράλληλους Βίους του. Ο Σαίξπηρ βασίστηκε στη μετάφραση του σερ Τόμας Νορθ που είχε δημοσιευτεί το 1579. Ωστόσο διαφοροποιείται από τον Πλούταρχο αναδεικνύοντας τις πιο τραγικές και σκοτεινές διαστάσεις των γεγονότων μέσα στις οποίες εγκλωβίζεται η έντονη κι εξίσου αλαζονική προσωπικότητα του Στρατηγού Γάιου Μάρκιους, του επονομαζόμενου Κοριολανού μετά την συντριπτική νίκη του κατά των Βόλσκων και της κατάκτησης της πόλης τους Κοριόλης.
Αυτό όμως που κάνει το έργο εξαιρετικά σύγχρονο είναι ότι ο Σαίξπηρ φωτίζει και τις σφοδρές κοινωνικές αντιθέσεις ανάμεσα στους συγκλητικούς και στους πληβείους, ανάμεσα στους πληβείους και τον Γάιο Μάρκιους, ανάμεσα στους συγκλητικούς και τον Κοριολανό καθώς και στην τελική σύμπραξη συγκλητικών και πληβείων με αποτέλεσμα την εξορία του τελευταίου από την Ρώμη και την προσχώρησή του στους εχθρούς της Ρώμης. Στο τέλος όμως ο Σαίξπηρ δικαιώνει τον Κοριολανό ο οποίος θα σώσει –έστω και με το στίγμα του προδότη- δεύτερη φορά τη Ρώμη από τους Βόλσκους, οι οποίοι τελικά τον σκοτώνουν για την προς αυτούς αυτή τη φορά προδοσία. Ο Κοριολανός μπορεί να πει κανείς ότι διαθέτει ένα σκοτεινό μεγαλείο αλλά τον συντρίβει η Ιστορία. Όπως υποστηρίζει ο Κοτ «η Ιστορία στα βασιλικά χρονικά και στον Μάκβεθ ήταν ο Μέγας Μηχανισμός που είχε κάτι το δαιμονικό. Η Ιστορία στον Κοριολανό έπαψε να είναι δαιμονική. Είναι μόνο ειρωνική και τραγική» κι αυτός είναι ακόμη ένας λόγος που ο Γιαν Κοτ θεωρεί τον Σαίξπηρ σύγχρονό μας. Ο Κοριολανός επηρέασε τον Μπρεχτ που τον διασκεύασε και τον ανέβασε στο Μπερλίνερ Ανσάμπλ το διάστημα 1952-1955 ενώ ο Τ.Σ. Έλιοτ τον θεωρούσε ανώτερο και από τον Αμλετ, έγραψε μάλιστα και ποίημα με τον τίτλο Coriolan ενώ βάζει τον σαιξπηρικό ήρωα να κάνει ένα πέρασμα και στην Έρημη Χώρα. Πάντως τόσο στον Κοριολανό όσο και στον Ιούλιο Καίσαρα είναι παρούσα η δημοκρατική Ρώμη και αυτό εκφράζεται σκηνικά με το ότι ο Σαίξπηρ έχει δώσει φωνή κυρίως στον Ρωμαίο Στρατηγό αλλά και στο πλήθος. Στις περισσότερες σκηνές του έργου συμμετέχει το πλήθος, είτε οι πληβείοι, είτε οι συγκλητικοί, είτε οι στρατιώτες. Τουλάχιστον σύμφωνα με την κλασική σαιξπηρική δομή της τραγωδίας και τις σκηνικές της οδηγίες, γιατί από κει και πέρα, οι παραστάσεις και οι σκηνοθετικές απόψεις ποικίλουν.
Για το πότε ακριβώς ο Σαίξπηρ έγραψε τον Κοριολανό οι απόψεις των ειδικών διίστανται. Επικρατέστερη είναι του R. B. Parker ο οποίος τοποθετεί τη συγγραφή της τραγωδίας στο τέλος του 1608 και στις αρχές του 1609. Η πρώτη πάντως παρουσίαση του έργου γίνεται ή τον Δεκέμβριο του 1609 ή τον Φεβρουάριο του 1610. Η τραγωδία θα εκδοθεί για πρώτη φορά το 1623. Στη σύγχρονη εποχή ο διασημότερος επί σκηνής «Κοριολανός» θεωρείται ο Λώρενς Ολίβιε που τον πρωτοέπαιξε στο Old Vic Theatre το 1937 και τον επανέλαβε με ακόμη μεγαλύτερη επιτυχία στο Shakespeare Memorial Theatre το 1959. Άλλοι διάσημοι Κοριολανοί ήταν ο Ρίτσαρντ Μπάρτον, ο Ίαν Μακ Κέλλεν, ο Ρόμπερτ Ράιαν, ο Τομ Χίντλεστον και κινηματογραφικά ο Ρέιφ Φάινς.
Ο μεγάλος ελισαβετιανός δραματουργός έπλασε έναν ήρωα που αντιστέκεται ακόμα και στις ίδιες του τις ιδέες, μακριά από έρωτες, ερωτικές αψιμαχίες και πάθη, πέρα από συντροφικές ίντριγκες, αλλά με έντονα αντιδημοκρατικά αισθήματα και φανερές αντιφάσεις που εκδηλώνονται καθώς εκθέτει τις σκέψεις του. Είναι ο χαρακτηριστικός τύπος ενός επαγγελματία πολεμιστή όπως τον θέλει ο Μπέρτολντ Μπρεχτ, ή ένας συνεχιστής των κωδίκων τιμής του Μεσαιωνικού ιπποτισμού κατά τον Ουίλσον;
Ιστορικές πηγές
Ο Γάιος Μάρκιος Κοριολανός (Gaius Marcius Coriolanus, 527 π.Χ. - ...) ήταν Ρωμαίος στρατηγός. Έλαβε το τοπωνυμικό παρατσούκλι του "Κοριολανός" λόγω της εξαιρετικής ανδρείας του, όταν κυρίευσε τα Κορίολα (Corioli), πόλη των Ουόλσκων, το 493 π.Χ.. Ήταν όμως οργίλος και δεν είχε την πραότητα και την ανεξικακία ούτε του Θεμιστοκλή, ούτε του Αριστείδη. Ο Κοριολανός έγινε αρχηγός των ακραίων αριστοκρατικών και με την ιδιότητα αυτή υποκίνησε πολλές αντιδραστικές μεταρρυθμίσεις και ενέργειες, όπως π.χ. αντιτάχθηκε στη διανομή σικελικού σταριού στον λαό σε περίοδο λιμού και, αυταρχικός όπως ήταν, πρότεινε στη Σύγκλητο την κατάργηση του θεσμού των δημάρχων. Εξαιτίας της πολιτικής του έγινε μισητός στο λαό. Οι δικτατορικές ενέργειές του και η τυραννική του συμπεριφορά εξόργισαν τους συμπολίτες του, γι' αυτό και τον εξόρισαν από τη Ρώμη. Γεμάτος από το πάθος της εκδίκησης, ο Κοριολανός κατέφυγε στους Ουόλσκους, που ήταν εχθροί των Ρωμαίων, έγινε αρχηγός τους και ξεκίνησε εναντίον της πατρίδας του. Όταν έφτασε έξω από τη Ρώμη και απειλούσε να την καταστρέψει, οι Ρωμαίοι κατατρομαγμένοι έστειλαν διάφορες πρεσβείες για συμφιλίωση. Ο Κοριολανός όμως ήταν άκαμπτος. Τότε πήγε στο στρατόπεδό του η μητέρα του και του είπε γονατιστή:
- Κοριολανέ, αν επιμένεις να μπεις εχθρικά στη Ρώμη, θα πατήσεις πρώτα στο πτώμα της μητέρας σου. Γιατί δεν μπορώ να ανεχθώ να είναι το παιδί μου ο καταστροφέας της πατρίδας του.
Ο Κοριολανός ανασήκωσε τη γονατισμένη μητέρα του και αγκαλιάζοντάς την της απάντησε:
- Νίκησες, μητέρα, ευτυχισμένη νίκη για την πατρίδα, αλλά καταστρεπτική για τον γιο σου. Φεύγω μακριά από τη Ρώμη, νικημένος από τη μητέρα μου. Και αμέσως έλυσε την πολιορκία της Ρώμης.
Ο Γάιος Μάρκιος Κοριολανός (Gaius Marcius Coriolanus, 527 π.Χ. - ...) ήταν Ρωμαίος στρατηγός. Έλαβε το τοπωνυμικό παρατσούκλι του "Κοριολανός" λόγω της εξαιρετικής ανδρείας του, όταν κυρίευσε τα Κορίολα (Corioli), πόλη των Ουόλσκων, το 493 π.Χ.. Ήταν όμως οργίλος και δεν είχε την πραότητα και την ανεξικακία ούτε του Θεμιστοκλή, ούτε του Αριστείδη. Ο Κοριολανός έγινε αρχηγός των ακραίων αριστοκρατικών και με την ιδιότητα αυτή υποκίνησε πολλές αντιδραστικές μεταρρυθμίσεις και ενέργειες, όπως π.χ. αντιτάχθηκε στη διανομή σικελικού σταριού στον λαό σε περίοδο λιμού και, αυταρχικός όπως ήταν, πρότεινε στη Σύγκλητο την κατάργηση του θεσμού των δημάρχων. Εξαιτίας της πολιτικής του έγινε μισητός στο λαό. Οι δικτατορικές ενέργειές του και η τυραννική του συμπεριφορά εξόργισαν τους συμπολίτες του, γι' αυτό και τον εξόρισαν από τη Ρώμη. Γεμάτος από το πάθος της εκδίκησης, ο Κοριολανός κατέφυγε στους Ουόλσκους, που ήταν εχθροί των Ρωμαίων, έγινε αρχηγός τους και ξεκίνησε εναντίον της πατρίδας του. Όταν έφτασε έξω από τη Ρώμη και απειλούσε να την καταστρέψει, οι Ρωμαίοι κατατρομαγμένοι έστειλαν διάφορες πρεσβείες για συμφιλίωση. Ο Κοριολανός όμως ήταν άκαμπτος. Τότε πήγε στο στρατόπεδό του η μητέρα του και του είπε γονατιστή:
- Κοριολανέ, αν επιμένεις να μπεις εχθρικά στη Ρώμη, θα πατήσεις πρώτα στο πτώμα της μητέρας σου. Γιατί δεν μπορώ να ανεχθώ να είναι το παιδί μου ο καταστροφέας της πατρίδας του.
Ο Κοριολανός ανασήκωσε τη γονατισμένη μητέρα του και αγκαλιάζοντάς την της απάντησε:
- Νίκησες, μητέρα, ευτυχισμένη νίκη για την πατρίδα, αλλά καταστρεπτική για τον γιο σου. Φεύγω μακριά από τη Ρώμη, νικημένος από τη μητέρα μου. Και αμέσως έλυσε την πολιορκία της Ρώμης.
Στο Σαιξπηρικό αυτό έργο διακρίνουμε τις αγεφύρωτες ταξικές διαφορές αλλά, και το πρόβλημα συνείδησης του ηγέτη. Προβάλλεται ακόμα η ποιότητα της σχέσης που αναπτύσσει ο ηγέτης με τον λαό του, το πρόβλημα της κατοχής ενός ξένου εδάφους, μια ξένης χώρας, βλέπουμε τις οικονομικές σχέσεις που αναπτύσσουν μεταξύ τους οι πολίτες, αλλά και την πενία των φτωχών λαϊκών στρωμάτων πολύ πριν κάνουν αναφορά για αυτήν ο Κάρλ Μαρξ, ο Λεμπόν, ή ο Χέμπερτ Μαρκούζε.
Ο Πλούταρχος αναφέρει πως οι Ουόλσκοι τον σκότωσαν, όταν επέστρεψε, γιατί θεώρησαν πως τους εξαπάτησε. Άλλοι λένε πως έζησε κι άλλο και πως έγραψε κι ένα επίγραμμα για τη δύσκολη ζωή ενός γέροντα εξόριστου. Στην ύστερη αρχαιότητα, ήταν γενικά αποδεκτό από τους ιστορικούς ότι ο Κοριολανός ήταν ένα πραγματικό ιστορικό πρόσωπο και εμφανίστηκε μια συναινετική αφηγηματική ιστορία της ζωής του, την οποία επανέλαβαν κορυφαίοι ιστορικοί όπως ο Τίτος Λίβιος, ο Πλούταρχος και ο Διονύσιος ο Αλικαρνασσεύς. Πιο πρόσφατες μελέτες έχουν εκφράσει αμφιβολίες για την ιστορικότητα του Κοριολανού, απεικονίζοντάς τον είτε ως μια εντελώς θρυλική προσωπικότητα ή, τουλάχιστον, αμφισβητώντας την ακρίβεια της συμβατικής ιστορίας της ζωής του ή τη χρονική αλληλουχία των γεγονότων. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, στους προγόνους του περιλαμβάνονται εξέχοντες πατρίκιοι, ακόμα κι ένας βασιλιάς της Ρώμης. Η ιστορία του είναι η βάση της τραγωδίας Κοριολανός, που γράφτηκε από τον Ουίλλιαμ Σαίξπηρ, καθώς και μιας σειράς άλλων έργων, συμπεριλαμβανομένης και της Εισαγωγής Κοριολανός του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν.
Ποιος περιφρονεί περισσότερο την Δημοκρατία και τις αξίες της ο αυταρχικός ηγέτης που παραμένει σταθερός στις οραματικές του κοινωνικές και πολιτικές προοπτικές ή τα διάφορα σαθρά έμψυχα σκύβαλα, δήθεν εκπρόσωποι της λαϊκής βούλησης; «Μάθε καλή μου μητέρα πως προτιμώ να τους υπηρετώ με τον δικό μου τρόπο παρά μαζί τους άρχοντας να κυβερνώ με τον δικό τους» Τι τέλος υπονομεύει η πολιτική πρακτική του Κοριολανού και τι υπηρετεί η δημοκρατική καταστροφική επιλογή του πλήθους; Ο Κοριολανός είναι μια σύγχρονη πολιτική τραγωδία αναπάντητων ερωτημάτων. Ένα πολιτικό δράμα διαζευκτικών συγκρούσεων.
Η Ταινία
τελευταία κινηματογραφική εκδοχή του «Κοριολανού», ο οποίος γράφτηκε μεταξύ 1606 και 1607, γυρίστηκε από τον Ρέιφ Φάινς, με τον ίδιο στον ρόλο του τίτλου, και, παρ' ότι ο σαιξπηρικός λόγος έχει παραμείνει αυτούσιος, νιώθεις ότι η ιστορία λαμβάνει χώρα σε μια σύγχρονη εποχή με πολέμους στην περιοχή των Βαλκανίων. "Συμβαίνουν τόσο πολλά, τόσο συχνά και σε τόσα διαφορετικά σημεία του κόσμου που είναι αδύνατον να μη σε επηρεάσουν, ιδιαίτερα όταν ετοιμάζεις μια κινηματογραφική εκδοχή του "Κοριολανού"" παραδέχεται ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Ρέιφ Φάινς. Και συνεχίζει: "Την εποχή που αυτό το σχέδιο βρισκόταν ακόμη σε εξέλιξη η Αίγυπτος καιγόταν. Λίγο αργότερα ακολούθησαν τα επεισόδια της Αθήνας. Μετά ήρθε η διαμαρτυρία των καλόγερων βουδιστών στη Βιρμανία. Επεισόδια στη Ρωσία. Παντού επεισόδια! Πώς να παραμείνεις ανεπηρέαστος όταν ετοιμάζεσαι να σκηνοθετήσεις την κινηματογραφική μεταφορά ενός από τα πιο βίαια και πολεμικά έργα του Σαίξπηρ; Ο συγγραφέας μας είπε ωμά ότι "την έχουμε βάψει"... Ολοι μας. Εκεί που νομίζουμε ότι ζούμε δημοκρατικά, τελικά βλέπουμε να συμβαίνει το αντίθετο. Η δημοκρατία είναι μια θεωρία που δεν εφαρμόζεται έτσι όπως θα έπρεπε στην πράξη. Εκτός αν πραγματικά πιστεύετε ότι ζείτε δημοκρατικά στην Ελλάδα. Ο Κοριολανός είναι ένα παράδειγμα, το απόλυτο παράδειγμα. Τι πρεσβεύει αυτός ο άνθρωπος; Ακεραιότητα ή αλαζονεία και εγωισμό; Και ο κόσμος; Τη μια στιγμή είναι μαζί του και την αμέσως επόμενη εναντίον του. Σας θυμίζει κάτι όλη αυτή η κατάσταση; Πώς θα μπορούσε ένα τέτοιο έργο να μη μου φέρει στο μυαλό εικόνες του σήμερα; Και δυστυχώς είμαι αναγκασμένος να παραδεχθώ ότι με αυτό το έργο νιώθω πολύ απαισιόδοξος για το αύριο". Εφόσον ο πόλεμος και η πολιτική αναταραχή είναι τα κεντρικά θέματα στην ιστορία του «Κοριολανού» (το πρώτο στέλνει τον ήρωα στην κορυφή, το δεύτερο τον καταστρέφει), η παραγωγή της ταινίας θέλησε να κινηθεί όσο το δυνατόν πιο προσεκτικά. Συνεργάστηκε με το SAJ, την πρωταρχική αντιτρομοκρατική μονάδα της Σερβίας, η οποία συνέβαλε ώστε οι σκηνές μάχης να αποδοθούν ρεαλιστικά. Ο Φάινς εκπαιδεύτηκε εντατικά με το SAJ, έμαθε τη σημασία της «οικονομίας στις κινήσεις του στρατιώτη», το πώς να χειρίζεται το όπλο, αλλά - το κυριότερο - πώς να σκέφτεται στρατηγικά στη θερμότητα της μάχης. Τα περισσότερα από τα επί της οθόνης στρατεύματα της Ρώμης ήταν στην πραγματικότητα άνδρες της SAJ στην οποία ανήκαν και τα τεθωρακισμένα οχήματα της ταινίας, οι δεξαμενές και ο εξοπλισμός (όλα πραγματικά). Τεράστια σημασία δόθηκε και στις σκηνές μάχης, που απεικονίζουν με ζωντάνια το χάος, την καταστροφή και τη βιαιότητα του πολέμου. Αλλά για τον Ρέιφ Φάινς, πέραν όλων αυτών, τα πρόσωπα ήταν τα «κλειδιά» της ταινίας. «Το πρόσωπο είναι ζωτικής σημασίας» λέει. «Γιατί εκεί βλέπεις το πνεύμα και πρέπει να βλέπεις το πνεύμα στα μάτια των ανθρώπων. Οχι μόνο των πρωταγωνιστών, αλλά και των κομπάρσων. Μέσα από σύντομα πλάνα. Κάθε βλέμμα κουβαλά μια ιστορία και όλοι έχουν κάποια ιστορία να πουν. Και αυτό θα πρέπει να γίνει μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα».
τελευταία κινηματογραφική εκδοχή του «Κοριολανού», ο οποίος γράφτηκε μεταξύ 1606 και 1607, γυρίστηκε από τον Ρέιφ Φάινς, με τον ίδιο στον ρόλο του τίτλου, και, παρ' ότι ο σαιξπηρικός λόγος έχει παραμείνει αυτούσιος, νιώθεις ότι η ιστορία λαμβάνει χώρα σε μια σύγχρονη εποχή με πολέμους στην περιοχή των Βαλκανίων. "Συμβαίνουν τόσο πολλά, τόσο συχνά και σε τόσα διαφορετικά σημεία του κόσμου που είναι αδύνατον να μη σε επηρεάσουν, ιδιαίτερα όταν ετοιμάζεις μια κινηματογραφική εκδοχή του "Κοριολανού"" παραδέχεται ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Ρέιφ Φάινς. Και συνεχίζει: "Την εποχή που αυτό το σχέδιο βρισκόταν ακόμη σε εξέλιξη η Αίγυπτος καιγόταν. Λίγο αργότερα ακολούθησαν τα επεισόδια της Αθήνας. Μετά ήρθε η διαμαρτυρία των καλόγερων βουδιστών στη Βιρμανία. Επεισόδια στη Ρωσία. Παντού επεισόδια! Πώς να παραμείνεις ανεπηρέαστος όταν ετοιμάζεσαι να σκηνοθετήσεις την κινηματογραφική μεταφορά ενός από τα πιο βίαια και πολεμικά έργα του Σαίξπηρ; Ο συγγραφέας μας είπε ωμά ότι "την έχουμε βάψει"... Ολοι μας. Εκεί που νομίζουμε ότι ζούμε δημοκρατικά, τελικά βλέπουμε να συμβαίνει το αντίθετο. Η δημοκρατία είναι μια θεωρία που δεν εφαρμόζεται έτσι όπως θα έπρεπε στην πράξη. Εκτός αν πραγματικά πιστεύετε ότι ζείτε δημοκρατικά στην Ελλάδα. Ο Κοριολανός είναι ένα παράδειγμα, το απόλυτο παράδειγμα. Τι πρεσβεύει αυτός ο άνθρωπος; Ακεραιότητα ή αλαζονεία και εγωισμό; Και ο κόσμος; Τη μια στιγμή είναι μαζί του και την αμέσως επόμενη εναντίον του. Σας θυμίζει κάτι όλη αυτή η κατάσταση; Πώς θα μπορούσε ένα τέτοιο έργο να μη μου φέρει στο μυαλό εικόνες του σήμερα; Και δυστυχώς είμαι αναγκασμένος να παραδεχθώ ότι με αυτό το έργο νιώθω πολύ απαισιόδοξος για το αύριο". Εφόσον ο πόλεμος και η πολιτική αναταραχή είναι τα κεντρικά θέματα στην ιστορία του «Κοριολανού» (το πρώτο στέλνει τον ήρωα στην κορυφή, το δεύτερο τον καταστρέφει), η παραγωγή της ταινίας θέλησε να κινηθεί όσο το δυνατόν πιο προσεκτικά. Συνεργάστηκε με το SAJ, την πρωταρχική αντιτρομοκρατική μονάδα της Σερβίας, η οποία συνέβαλε ώστε οι σκηνές μάχης να αποδοθούν ρεαλιστικά. Ο Φάινς εκπαιδεύτηκε εντατικά με το SAJ, έμαθε τη σημασία της «οικονομίας στις κινήσεις του στρατιώτη», το πώς να χειρίζεται το όπλο, αλλά - το κυριότερο - πώς να σκέφτεται στρατηγικά στη θερμότητα της μάχης. Τα περισσότερα από τα επί της οθόνης στρατεύματα της Ρώμης ήταν στην πραγματικότητα άνδρες της SAJ στην οποία ανήκαν και τα τεθωρακισμένα οχήματα της ταινίας, οι δεξαμενές και ο εξοπλισμός (όλα πραγματικά). Τεράστια σημασία δόθηκε και στις σκηνές μάχης, που απεικονίζουν με ζωντάνια το χάος, την καταστροφή και τη βιαιότητα του πολέμου. Αλλά για τον Ρέιφ Φάινς, πέραν όλων αυτών, τα πρόσωπα ήταν τα «κλειδιά» της ταινίας. «Το πρόσωπο είναι ζωτικής σημασίας» λέει. «Γιατί εκεί βλέπεις το πνεύμα και πρέπει να βλέπεις το πνεύμα στα μάτια των ανθρώπων. Οχι μόνο των πρωταγωνιστών, αλλά και των κομπάρσων. Μέσα από σύντομα πλάνα. Κάθε βλέμμα κουβαλά μια ιστορία και όλοι έχουν κάποια ιστορία να πουν. Και αυτό θα πρέπει να γίνει μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα».
