Ενα παρελθόν διαφθοράς και αυθεραισίας που αενάως ανακυκλώνεται (;)
Το εργο
Λόγιος, ποιητής, πεζογράφος, μεταφραστής και θεατρικός συγγραφέας ο Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής, γόνος οικογένειας Φαναριωτών αξιωματούχων και γνήσιο πνευματικό τέκνο του ρομαντικού κινήματος στην μετεπαναστατική Ελλάδα του 19ου αιώνα, έγραψε την κωμωδία Του Κουτρούλη ο γάμος στα 1843, ενώ το έργο γνώρισε την έκδοση στα 1845. Είχε προηγηθεί στα 1831 η δημοσίευση του αφηγηματικού ποιήματος Δήμος κι Ελένη, καταστατικό έργο του ελληνικού Ρομαντισμού καθώς και η δημοσίευση ποιημάτων βυρωνικής -και όχι μόνο- τεχνοτροπίας. Το έτερο σημαντικό του έργο είναι το ιστορικό μυθιστόρημα Ο αυθέντης του Μορέως (1850), στα χνάρια του Walter Scott -πατριάρχη του ευρωπαϊκού ιστορικού μυθιστορήματος- και του έργου του Ιβανόης. Στην πρώτη έκδοση του θεατρικού ο Ραγκαβής μεταχειρίστηκε το ψευδώνυμο Χρηστοφάνης Θεολογίδης, φοβούμενος ενδεχόμενες αντιδράσεις των συντηρητικών πνευματικών κύκλων της εποχής απέναντι στη σκωπτική σάτιρα και το πολιτικό περιεχόμενο της «αριστοφανικής», όπως έχει επιτυχώς χαρακτηριστεί, αυτής κωμωδίας, που βρίθει απο διαχρονικές πολιτικές αναφορές, κοινωνικό σχολιασμό και ψήγματα φιλοσοφικού στοχασμού. Στην άψογη μορφικά κωμωδία του Ραγκαβή, βλέπουμε το πλήθος να χειραγωγείται, ενώ η καυστική του σάτιρα θέτει στο στόχαστρο τη μεγαλομανία, την ελαφρότητα και την απληστία τόσο των γυναικών, μέσω της Ανθούσας, όσο και των αντρών, που συνιστούν την ανερχόμενη αστική τάξη, η οποία έχει αρχίσει να πλουτίζει με μέσα όχι πάντα θεμιτά, εις βάρος του λαού και, βέβαια, διχάζεται ανάμεσα στους πολιτικούς ταγούς που μπορούν να εξυπηρετήσουν με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο τα συμφέροντά της. Ο Κουτρούλης ήταν υπαρκτό πρόσωπο. Έζησε στη Μεθώνη το 14ο αιώνα. Εκεί ερωτεύτηκε μία παντρεμένη γυναίκα την Ανθούσα η οποία ανταποκρίθηκε στον έρωτά του, εγκατέλειψε το σύζυγό της και πήγε και έμεινε μαζί του. Επειδή όμως την εποχή εκείνη τα ήθη ήταν αυστηρά, η Εκκλησία την αφόρισε και ο Κουτρούλης, επί 17 ολόκληρα χρόνια, παρά τις προσπάθειές του να πάρει από την εκκλησία την άδεια να την παντρευτεί, δεν τα κατάφερε. Τελικά το 1354, ο Πατριάρχης Αντώνιος Δ’, έδωσε την άδεια να παντρευτούν.
Η Υπόθεση
Ο Μανόλης Κουτρούλης, ένας ευκατάστατος ράφτης απ’ τη Σύρο, φτάνει μαζί με τον υπηρέτη του, Στροβίλη, στην Αθήνα για να ζητήσει σε γάμο την φιλόδοξη Ανθούσα, κόρη του ξενοδόχου Σπύρου, που έχει ερωτευτεί.Η Ανθούσα, επιπόλαιη και φιλόδοξη, ονειρεύεται μεγαλεία αστικής και άνετης ζωής, ενώ έχει κρυφά απ’ τον πατέρα της σχέση με τον Λεωνίδα Ξανθούλη, έναν νεαρό αστυνομικό γραφέα ο οποίος είναι επίσης πολύ ερωτευμένος μαζί της και προκειμένου να αποφύγει το γάμο με τον Κουτρούλη του θέτει έναν όρο. Για να γίνει γυναίκα του πρέπει, ο ταπεινής καταγωγής και αμόρφωτος ράφτης να εγκαταλείψει τη ραπτική και να γίνει υπουργός. Με τη βοήθεια του πανούργου ακόλουθου-μαθητευόμενου του, του Στροβίλη, ο Κουτρούλης καταφέρνει να διαδοθεί η φήμη ότι διορίστηκε υπουργός, υπό τη σκέπη των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία) που επεμβαίνουν κατά τρόπο εξόφθαλμα συμφεροντολογικό στα ταραγμένα εσωτερικά της Ελλάδας, η οποία παλεύει να σταθεί στα πόδια της μετά την Τουρκοκρατία και την απελευθέρωση. Έτσι η μεγαλομανής Ανθούσα γρήγορα τον παντρεύεται. Όλα δείχνουν να πηγαίνουν καλά ,αλλά η ιστορία, όπως όλα τα παραμύθια χωρίς αντίκρισμα στην πραγματικότητα, έχει ανέλπιστα δίκαιο τέλος. Οταν αποκαλύπτεται πως η κατάκτηση της εξουσίας ήταν μια χίμαιρα, ο «κατά φαντασίαν υπουργός» Κουτρούλης τιμωρείται.
Η Παράσταση
Η παράσταση, δια χειρός Σμαράγδας Καρύδη, σε ρέουσα καθαρευουσιάνικη γλώσσα, διακρίνεται για τη μουσικότητα του λόγου και τον εσωτερικό ρυθμό της. Ζωντανή, φρέσκια, με ιδιαίτερη αισθητική, συνδυάζει υπέροχα ένα πανδαιμόνιο ήχων, χρωμάτων και πανηγυριώτικης κινησιολογίας, παντρεύοντας ευφάνταστα την ελαφρότητα με τη σάτιρα. Θίγει θέματα, όπως η διαφθορά, το πελατειακό κράτος, τα ρουσφέτια, η αναξιοκρατία, ο αρχοντοχωριατισμός, η ξενομανία, η διαπλοκή, η σχέση Τύπου και εξουσίας και ο διχασμός,που μέσα απο την σκανδαλώδη επικαιρότητα της πολιτικοκοινωνικής σάτιρας του 19ου αιώνα, φτάνοντας εκκωφαντικά στα αυτιά του σημερινού έλληνα, που ταλανίζεται με το αμείλικτο ερώτημα: ένα παρελθόν διαφθοράς και αυθεραισίας μπορεί να ανακυκλώνεται αενάως;
Μια ομάδα ηθοποιών και μουσικών που παίζει, χορεύει,τραγουδάει και ερμηνεύει, με χειρονομιακή γλαφυρότητα, τα τραγούδια της παράστασης, αποτελούν ένα πολύχρωμο,ευέλικτο σύνολο, επιτυχώς ασκημένο, σε μια κωμωδία συνόλου, που παρασέρνει με τη ευφρόσυνη διάθεση, την άριστη κατανόηση της κίνησης, τη σωστή χρήση του λόγου και τις σκαμπρόζικες ερμηνείες. Η Σμαράγδα Καρύδη επιτυγχάνει να ισορροπήσει άψογα τη σάτιρα με την κωμωδία και να μας χαρίσει ένα σύγχρονο, φρέσκο κωμειδύλλιο, που ψυχαγωγεί και προβληματίζει. Αφηγείται την ιστορία εύρυθμα, ευρηματικά, εμπνευσμένα, χωρίς να θυσιάζει την ποιητική ισχύ, ή την πολιτική ευρωστία του κειμένου. Η διασκευή αφουγκράζεται τους βασικούς θεματικούς πυλώνες και το πνεύμα της εποχής, χωρίς να υστερεί σε εκφραστικότητα και πυκνότητα.
Στο ρόλο της Ανθούσας, η ηθοποιός "ανθίζει" το ρόλο της με μπρίο και νάζι, πότε ειρωνική, πότε αυταρχική,πότε αφελής, βρίσκεται σε διαρκή συναγερμό, με εμφανή σκηνική άνεση και κωμική φλέβα, που εντυπωσιάζει. Ρολάρει ανάλαφρα μεταξύ ειρωνείας και κωμικής ατάκας, χωρίς σχεδόν να προσπαθεί, με μια φυσικότητα παροιμιώδη. Συντονίζεται υποκριτικά με τον Κουτρούλη, η μεταξύ τους χημεία απογειώνει το αποτέλεσμα. Ο Νίκος Κουρής εντυπωσιάζει με το νεύρο και τη ζωτικότητά του και κλέβει τις εντυπώσεις με την κωμική του δεινότητα. Προσδίδει μια γλυκύτητα στο ρόλο του, μια σχεδόν παιδική αφέλεια ,ενω σύντομα μετατρέπεται σε μια κωμικοτραγική φιγούρα. Η ερωτική του παραφορά για την μεγαλομανή Ανθούσα, τον κάνει έρμαιο στα συμφέροντα αυτών που τον περιτριγυρίζουν, μια μαριονέτα που νομίζει οτι χειραγωγεί καταστάσεις και ανθρώπους,την ίδια στιγμή που χειραγωγείται απο αυτούς τους ίδιους. Η σκηνή με τις Ξένες Δυνάμεις, Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία, που του υπόσχονται αμέριστη στήριξη και συμμαχία με αντάλλαγμα υπέρογκα ποσά δανείων όπου η χώρα αδυνατεί να αποπληρώσει, είναι μια επώδυνη και θλιβερή υπενθύμιση των δεινών που κατατρέχουν αιώνες τώρα τη χώρα μας. Μουσική, φωτισμοί, χορογραφία και κοστούμια, συνθέτουν το ιδανικό υπόστρωμα της παράστασης. Η σκηνογραφική εικόνα με το σύμπλεγμα των ξύλων, που λειτουργούν πολυμορφικά,δεν ταιριάζουν με τις πράσινες γιρλάντες που κρέμονται απο την οροφή,σαν φυτά της ζούγκλας, σκηνικό βαριετέ η τι άλλο, μπορεί να σκέφτηκε ο σκηνογράφος; Το όλο στίγμα της παράστασης, που καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από το χορό και τη κίνηση, είναι δυναμικό, εύρρυθμο και ευφρόσυνο.
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ- ΔΡΑΜΑΤΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ : Σμαράγδα Καρύδη
ΣΚΗΝΙΚΑ : Γιώργος Γαβαλάς
ΚΟΥΣΤΟΥΜΙΑ: Νίκος Χαρλαύτης
ΜΟΥΣΙΚΗ: Μίνως Μάτσας
ΣΤΙΧΟΙ: Σοφια Καψούρου
ΧΟΡΟΓΡΑΦΙΕΣ: Μπέττυ Δραμισιώτη
ΦΩΤΙΣΜΟΙ: Σίμος Σαρκετζής
ΠΑΙΖΟΥΝ: Σμαράγδα Καρύδη ,Νίκος Κουρής
Κώστας Κορωναίος,Ευγενία Σαμαρά
Σπύρος Χατζηαγγελάκης,Γιώργος Ψυχογιός
Βασίλης Παπαγεωργίου,Αλέξανδρος Τσώτσης
Γιώργος Σουλεϊμάν,Τάσος Ροδοβίτης
Αντώνης Κυριακάκης, Οδυσσέας Κωνσταντόπουλος
Νέο Θέατρο «Κατερίνα Βασιλάκου»
Προφήτη Δανιήλ 3-5 & Πλαταιών,Κεραμεικός
Τηλ.: 2110132002-5
Πέμ., Παρ. 9 μ.μ., Σάβ. 6 μ.μ./ 9 μ.μ.,
Κυρ. 7 μ.μ., Τετ. 8 μ.μ.
Τιμή : € 25-16. Ισχύουν ειδικές τιμές.
Λόγιος, ποιητής, πεζογράφος, μεταφραστής και θεατρικός συγγραφέας ο Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής, γόνος οικογένειας Φαναριωτών αξιωματούχων και γνήσιο πνευματικό τέκνο του ρομαντικού κινήματος στην μετεπαναστατική Ελλάδα του 19ου αιώνα, έγραψε την κωμωδία Του Κουτρούλη ο γάμος στα 1843, ενώ το έργο γνώρισε την έκδοση στα 1845. Είχε προηγηθεί στα 1831 η δημοσίευση του αφηγηματικού ποιήματος Δήμος κι Ελένη, καταστατικό έργο του ελληνικού Ρομαντισμού καθώς και η δημοσίευση ποιημάτων βυρωνικής -και όχι μόνο- τεχνοτροπίας. Το έτερο σημαντικό του έργο είναι το ιστορικό μυθιστόρημα Ο αυθέντης του Μορέως (1850), στα χνάρια του Walter Scott -πατριάρχη του ευρωπαϊκού ιστορικού μυθιστορήματος- και του έργου του Ιβανόης. Στην πρώτη έκδοση του θεατρικού ο Ραγκαβής μεταχειρίστηκε το ψευδώνυμο Χρηστοφάνης Θεολογίδης, φοβούμενος ενδεχόμενες αντιδράσεις των συντηρητικών πνευματικών κύκλων της εποχής απέναντι στη σκωπτική σάτιρα και το πολιτικό περιεχόμενο της «αριστοφανικής», όπως έχει επιτυχώς χαρακτηριστεί, αυτής κωμωδίας, που βρίθει απο διαχρονικές πολιτικές αναφορές, κοινωνικό σχολιασμό και ψήγματα φιλοσοφικού στοχασμού. Στην άψογη μορφικά κωμωδία του Ραγκαβή, βλέπουμε το πλήθος να χειραγωγείται, ενώ η καυστική του σάτιρα θέτει στο στόχαστρο τη μεγαλομανία, την ελαφρότητα και την απληστία τόσο των γυναικών, μέσω της Ανθούσας, όσο και των αντρών, που συνιστούν την ανερχόμενη αστική τάξη, η οποία έχει αρχίσει να πλουτίζει με μέσα όχι πάντα θεμιτά, εις βάρος του λαού και, βέβαια, διχάζεται ανάμεσα στους πολιτικούς ταγούς που μπορούν να εξυπηρετήσουν με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο τα συμφέροντά της. Ο Κουτρούλης ήταν υπαρκτό πρόσωπο. Έζησε στη Μεθώνη το 14ο αιώνα. Εκεί ερωτεύτηκε μία παντρεμένη γυναίκα την Ανθούσα η οποία ανταποκρίθηκε στον έρωτά του, εγκατέλειψε το σύζυγό της και πήγε και έμεινε μαζί του. Επειδή όμως την εποχή εκείνη τα ήθη ήταν αυστηρά, η Εκκλησία την αφόρισε και ο Κουτρούλης, επί 17 ολόκληρα χρόνια, παρά τις προσπάθειές του να πάρει από την εκκλησία την άδεια να την παντρευτεί, δεν τα κατάφερε. Τελικά το 1354, ο Πατριάρχης Αντώνιος Δ’, έδωσε την άδεια να παντρευτούν.
Η Υπόθεση
Ο Μανόλης Κουτρούλης, ένας ευκατάστατος ράφτης απ’ τη Σύρο, φτάνει μαζί με τον υπηρέτη του, Στροβίλη, στην Αθήνα για να ζητήσει σε γάμο την φιλόδοξη Ανθούσα, κόρη του ξενοδόχου Σπύρου, που έχει ερωτευτεί.Η Ανθούσα, επιπόλαιη και φιλόδοξη, ονειρεύεται μεγαλεία αστικής και άνετης ζωής, ενώ έχει κρυφά απ’ τον πατέρα της σχέση με τον Λεωνίδα Ξανθούλη, έναν νεαρό αστυνομικό γραφέα ο οποίος είναι επίσης πολύ ερωτευμένος μαζί της και προκειμένου να αποφύγει το γάμο με τον Κουτρούλη του θέτει έναν όρο. Για να γίνει γυναίκα του πρέπει, ο ταπεινής καταγωγής και αμόρφωτος ράφτης να εγκαταλείψει τη ραπτική και να γίνει υπουργός. Με τη βοήθεια του πανούργου ακόλουθου-μαθητευόμενου του, του Στροβίλη, ο Κουτρούλης καταφέρνει να διαδοθεί η φήμη ότι διορίστηκε υπουργός, υπό τη σκέπη των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία) που επεμβαίνουν κατά τρόπο εξόφθαλμα συμφεροντολογικό στα ταραγμένα εσωτερικά της Ελλάδας, η οποία παλεύει να σταθεί στα πόδια της μετά την Τουρκοκρατία και την απελευθέρωση. Έτσι η μεγαλομανής Ανθούσα γρήγορα τον παντρεύεται. Όλα δείχνουν να πηγαίνουν καλά ,αλλά η ιστορία, όπως όλα τα παραμύθια χωρίς αντίκρισμα στην πραγματικότητα, έχει ανέλπιστα δίκαιο τέλος. Οταν αποκαλύπτεται πως η κατάκτηση της εξουσίας ήταν μια χίμαιρα, ο «κατά φαντασίαν υπουργός» Κουτρούλης τιμωρείται.
Η Παράσταση
Η παράσταση, δια χειρός Σμαράγδας Καρύδη, σε ρέουσα καθαρευουσιάνικη γλώσσα, διακρίνεται για τη μουσικότητα του λόγου και τον εσωτερικό ρυθμό της. Ζωντανή, φρέσκια, με ιδιαίτερη αισθητική, συνδυάζει υπέροχα ένα πανδαιμόνιο ήχων, χρωμάτων και πανηγυριώτικης κινησιολογίας, παντρεύοντας ευφάνταστα την ελαφρότητα με τη σάτιρα. Θίγει θέματα, όπως η διαφθορά, το πελατειακό κράτος, τα ρουσφέτια, η αναξιοκρατία, ο αρχοντοχωριατισμός, η ξενομανία, η διαπλοκή, η σχέση Τύπου και εξουσίας και ο διχασμός,που μέσα απο την σκανδαλώδη επικαιρότητα της πολιτικοκοινωνικής σάτιρας του 19ου αιώνα, φτάνοντας εκκωφαντικά στα αυτιά του σημερινού έλληνα, που ταλανίζεται με το αμείλικτο ερώτημα: ένα παρελθόν διαφθοράς και αυθεραισίας μπορεί να ανακυκλώνεται αενάως;
Μια ομάδα ηθοποιών και μουσικών που παίζει, χορεύει,τραγουδάει και ερμηνεύει, με χειρονομιακή γλαφυρότητα, τα τραγούδια της παράστασης, αποτελούν ένα πολύχρωμο,ευέλικτο σύνολο, επιτυχώς ασκημένο, σε μια κωμωδία συνόλου, που παρασέρνει με τη ευφρόσυνη διάθεση, την άριστη κατανόηση της κίνησης, τη σωστή χρήση του λόγου και τις σκαμπρόζικες ερμηνείες. Η Σμαράγδα Καρύδη επιτυγχάνει να ισορροπήσει άψογα τη σάτιρα με την κωμωδία και να μας χαρίσει ένα σύγχρονο, φρέσκο κωμειδύλλιο, που ψυχαγωγεί και προβληματίζει. Αφηγείται την ιστορία εύρυθμα, ευρηματικά, εμπνευσμένα, χωρίς να θυσιάζει την ποιητική ισχύ, ή την πολιτική ευρωστία του κειμένου. Η διασκευή αφουγκράζεται τους βασικούς θεματικούς πυλώνες και το πνεύμα της εποχής, χωρίς να υστερεί σε εκφραστικότητα και πυκνότητα.
Στο ρόλο της Ανθούσας, η ηθοποιός "ανθίζει" το ρόλο της με μπρίο και νάζι, πότε ειρωνική, πότε αυταρχική,πότε αφελής, βρίσκεται σε διαρκή συναγερμό, με εμφανή σκηνική άνεση και κωμική φλέβα, που εντυπωσιάζει. Ρολάρει ανάλαφρα μεταξύ ειρωνείας και κωμικής ατάκας, χωρίς σχεδόν να προσπαθεί, με μια φυσικότητα παροιμιώδη. Συντονίζεται υποκριτικά με τον Κουτρούλη, η μεταξύ τους χημεία απογειώνει το αποτέλεσμα. Ο Νίκος Κουρής εντυπωσιάζει με το νεύρο και τη ζωτικότητά του και κλέβει τις εντυπώσεις με την κωμική του δεινότητα. Προσδίδει μια γλυκύτητα στο ρόλο του, μια σχεδόν παιδική αφέλεια ,ενω σύντομα μετατρέπεται σε μια κωμικοτραγική φιγούρα. Η ερωτική του παραφορά για την μεγαλομανή Ανθούσα, τον κάνει έρμαιο στα συμφέροντα αυτών που τον περιτριγυρίζουν, μια μαριονέτα που νομίζει οτι χειραγωγεί καταστάσεις και ανθρώπους,την ίδια στιγμή που χειραγωγείται απο αυτούς τους ίδιους. Η σκηνή με τις Ξένες Δυνάμεις, Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία, που του υπόσχονται αμέριστη στήριξη και συμμαχία με αντάλλαγμα υπέρογκα ποσά δανείων όπου η χώρα αδυνατεί να αποπληρώσει, είναι μια επώδυνη και θλιβερή υπενθύμιση των δεινών που κατατρέχουν αιώνες τώρα τη χώρα μας. Μουσική, φωτισμοί, χορογραφία και κοστούμια, συνθέτουν το ιδανικό υπόστρωμα της παράστασης. Η σκηνογραφική εικόνα με το σύμπλεγμα των ξύλων, που λειτουργούν πολυμορφικά,δεν ταιριάζουν με τις πράσινες γιρλάντες που κρέμονται απο την οροφή,σαν φυτά της ζούγκλας, σκηνικό βαριετέ η τι άλλο, μπορεί να σκέφτηκε ο σκηνογράφος; Το όλο στίγμα της παράστασης, που καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από το χορό και τη κίνηση, είναι δυναμικό, εύρρυθμο και ευφρόσυνο.
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ- ΔΡΑΜΑΤΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ : Σμαράγδα Καρύδη
ΣΚΗΝΙΚΑ : Γιώργος Γαβαλάς
ΚΟΥΣΤΟΥΜΙΑ: Νίκος Χαρλαύτης
ΜΟΥΣΙΚΗ: Μίνως Μάτσας
ΣΤΙΧΟΙ: Σοφια Καψούρου
ΧΟΡΟΓΡΑΦΙΕΣ: Μπέττυ Δραμισιώτη
ΦΩΤΙΣΜΟΙ: Σίμος Σαρκετζής
ΠΑΙΖΟΥΝ: Σμαράγδα Καρύδη ,Νίκος Κουρής
Κώστας Κορωναίος,Ευγενία Σαμαρά
Σπύρος Χατζηαγγελάκης,Γιώργος Ψυχογιός
Βασίλης Παπαγεωργίου,Αλέξανδρος Τσώτσης
Γιώργος Σουλεϊμάν,Τάσος Ροδοβίτης
Αντώνης Κυριακάκης, Οδυσσέας Κωνσταντόπουλος
Νέο Θέατρο «Κατερίνα Βασιλάκου»
Προφήτη Δανιήλ 3-5 & Πλαταιών,Κεραμεικός
Τηλ.: 2110132002-5
Πέμ., Παρ. 9 μ.μ., Σάβ. 6 μ.μ./ 9 μ.μ.,
Κυρ. 7 μ.μ., Τετ. 8 μ.μ.
Τιμή : € 25-16. Ισχύουν ειδικές τιμές.
