Σύγχρονος του Πελοποννησιακού Πολέμου (431-404), που σήμανε την πτώση της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, ο κορυφαίος κωμωδιογράφος της αρχαιότητας Αριστοφάνης πραγματεύεται με διεισδυτικότητα και ακρίβεια την έκπτωση των αξιών. Κεντρική θέση στα 11 σωζόμενα έργα του – οι Αλεξανδρινοί του αποδίδουν συνολικά 40 – κρατά η σφοδρή κριτική του στην πολιτική, κοινωνική, ηθική και οικονομική κρίση κατά τη διάρκεια της εκπεσούσης αθηναϊκής δημοκρατίας, με λόγο σύγχρονο και τολμηρό – σε σημείο σοκαριστικό για τα δεδομένα της εποχής. Γεγονός που εξισορροπούσε έντεχνα με την εκλεπτυσμένη παράλληλη χρήση της γλώσσας και συμπυκνωμένα νοήματα που απομακρύνονταν από τους κώδικες της κωμωδίας, αγγίζοντας βαθιά το συναίσθημα των θεατών, κατορθώνοντας έτσι να εμποτίσει το κοινό του με τα μηνύματα που επιδίωκε να περάσει μέσω των έργων του. Ο «Πλούτος» παρουσιάστηκε το 388 π.Χ., στο τέλος περίπου του Κορινθιακού πολέμου. Η Αθήνα ήλπιζε σε ανάκτηση της αίγλης της – μάταια όμως, αφού η πολιτισμική κρίση ήταν βαθιά, η έκπτωση των ηθών έπληττε βάναυσα τον δημόσιο και ιδιωτικό βίο και η οικονομία κατέρρεε επιτρέποντας την επικράτηση των επιτηδείων, με την ανοχή βεβαίως της διεφθαρμένης πολιτικής και θρησκευτικής εξουσίας. Κι εδώ παρεμβαίνει με το έργο του ο Αριστοφάνης. Απογυμνώνει τους ηγέτες του και επαναφέρει το αίτημά του για δίκαιη πολιτεία, αναπτύσσοντας έναν προβληματισμό πάνω στην άδικη κατανομή του πλούτου και στην έκρηξη της διαφθοράς.
Υπόθεση
Ο αγρότης Χρεμύλος, πνιγμένος στα χρέη, μηχανεύεται τρόπους για να εξαπατήσει τους δανειστές του, (το όνομα είναι επινόηση του Αριστοφάνη, από τις λέξεις χρέος + αιμύλω = απατώ), απογοητευμένος από την φτώχεια του, αναχωρεί για το Μαντείο των Δελφών για να συμβουλευθεί τον θεό Απόλλωνα για τον τρόπο που θα αναθρέψει τον γιό του: τίμια για να πεθάνει φτωχός ή ως κλέφτη και απατεώνα για να πνιγεί στα πλούτη. Η Πυθία τον συμβουλεύει να παραλάβει στην οικία του τον πρώτο άνθρωπο που θα συναντήσει αναχωρώντας από το ναό. Ο Χρεμύλος, συνοδευόμενος από τον δούλο του Καρίωνα (όνομα δηλωτικό της καταγωγής του, από την Καρία της Μ. Ασίας), συναντά ένα τυφλό, ντυμένο με κουρέλια γέροντα, ο οποίος δεν επιθυμεί να θεραπευθεί. Είναι ο θεός Πλούτος, τον οποίο κατά τον Αριστοφάνη τον έχει τυφλώσει ο Δίας, για να μην βλέπει που μοιράζει τα πλούτη του. Ο θεός Πλούτος φοβάται πως αν ξαναβρεί το φως του, ο Δίας θα θυμώσει και θα προξενήσει καταστροφές στην ανθρωπότητα. Τελικά ο Πλούτος μεταπείθεται και ο Χρεμύλος αποφασίζει να τον γιατρέψει για να πλουτίζουν οι καλοί άνθρωποι και όχι οι άτιμοι, οι πονηροί, οι ρήτορες και διάφοροι άλλοι. Ο Χρεμύλος και ο Καρίωνας τον παραδίδουν για μία νύχτα στο ιερό του Ασκληπιού για να επανέλθει το φως των ματιών του.Έπειτα από την γιατρειά του ο Πλούτος επιστρέφει στους ανθρώπους. Τώρα όμως οι διάφοροι επιτήδειοι καταχραστές, ιερείς και θεοί οδύρονται επειδή χάνουν τη δουλειά τους. Παρεμβαίνει η θεά Πενία, η οποία προσπαθεί με διάφορα επιχειρήματα να πείσει τους φτωχούς πως αν γιατρευθεί ο Πλούτος θα γίνουν οκνηροί και δεν θα έχουν καμία επιθυμία για εργασία. Τελικά ο Πλούτος οδηγείται πανηγυρικά στο ταμείο της πολιτείας.
Η Παράσταση
Ο Σέρβος σκηνοθέτης, Νικίτα Μιλιβόγεβιτς διασκευάζει και σκηνοθετεί, μεταφέροντας στις μέρες μας τον «Πλούτο» του Αριστοφάνη, σε συμπαραγωγή του Εθνικού Θεάτρου μας και του Εθνικού Θεάτρου Βελιγραδίου. Σε μια ενδιαφέρουσα παράσταση, με αξιόλογους ερμηνευτές, ο Μιλιβόγιεβιτς καταφέρνει να αναδείξει το πνεύμα του έργου, αποφεύγοντας να χρησιμοποιήσει μπανάλ η γκροτέσκο στοιχεία. Εστιάζει στη μοίρα των μικρών βαλκανικών χωρών που βρίσκονται σε ένα παγκόσμιο σκηνικό άνισης κατανομής πλούτου και ευημερίας. Επιχειρεί τη σύνδεση του πλούτου και όλων των καταστάσεων που συμβαίνουν μέσα στο αριστοφανικό έργο με τη σύγχρονη εποχή, με το τι συμβαίνει στην Ελλάδα σήμερα αλλά και με το τι συμβαίνει στη Σερβία του σήμερα ή σε μία οποιαδήποτε οικονομικά αδύναμη χώρα των Βαλκανίων. Υιοθετεί την οπτική ενός βαλκανικού πανηγυριού, όπου το τέμπο δίνει μια ζωντανή Balkan Brash Band μαζί με χορωδία, αφού η μουσική μπορεί να αποδώσει το πάθος και τις αγωνίες του τόπου. Σε μια εύστοχη και ευρηματική διασκευή του αριστοφανικού κειμένου, προσφέρει ατόφια και με αμεσότητα, τους καίριους, διαχρονικούς στοχασμούς του ποιητή, χαρίζοντας απλόχερα το γέλιο στους θεατές και διατηρώντας σε πρώτο πλάνο την καυστική σάτιρα πάνω στις πολιτικο-οικονομικές συγκυρίες της εποχής μας.
Φορώντας γυαλιά ηλίου και χτυπώντας ρυθμικά το μπαστούνι του τυφλού θεού στο έδαφος, ο Βασίλης Χαραλαμπόπουλος ενδύεται τον Πλούτο που φοβάται να ομολογήσει στους ανθρώπους την ταυτότητα του. Είναι ο Πλούτος πράγματι αγαθός, αγνός και τυφλός τόσο ώστε να μην γνωρίζει ότι τα χρήματα τα καρπώνονται οι ανάξιοι; η είναι ένας αμφίσημος, στα όρια του σκοτεινού ήρωα αφού διαχρονικά χρησιμοποιείται ως όπλο εξουσίας; Σε μια ευτυχή συγκυρία της καριέρας του, ο εξαιρετικός ηθοποιός, που αποτελεί τον συνδετικό κρίκο της ιστορίας, λάμπει μέσα σε αυτή την αμφισημία του ρόλου του, προσφέροντας στην αριστοτεχνική φιγούρα, βάθος και ένταση. Ο Γιώργος Γάλλος, στον ρόλο του Χρεμύλου, συνδυάζει με αριστοτεχνικό τρόπο την σοβαρότητα και την αθωότητα που διαπνέει τον χαρακτήρα του ρόλου του, ενώ ο Καρίων του Στέλιου Ιακωβίδη, εκτοξεύει κύματα γέλιου στις κατάλληλες στιγμές. Εξαιρετικές οι στέρεες ερμηνείες των Μανου Βακούση και Γιάννη Κότσιρα, στους ρόλους του Βλεψίμηδου και Ασκληπιού, αντίστοιχα, αναδεικνύουν την εμπειρία και την σκηνική άνεση των δυο ερμηνευτών.Την παράσταση κλέβει η Γαλήνη Χατζηπασχάλη, (Πενία) με την ατόφια και λαμπερή κωμική φλέβα της.Ο αγώνας που ξεσπάει μεταξύ του Πλούτου και της Πενίας, δύο αλληλοσυμπληρούμενων δυνάμεων, κορυφώνεται σε ένα οντολογικό αξίωμα: Είναι ο άνθρωπος συναισθηματικά πλήρης ως πλούσιος; Ο φτωχός άνθρωπος δεν έχει να χάσει τίποτα. Αντίθετα, ο προνομιούχος πρέπει να σέρνει παντού τα κεκτημένα του. Συνεπώς ο πλούτος είναι μια σοβαρή δέσμευση και μας απομακρύνει από το όνειρο. ίσως, η φτώχεια να είναι πιο κοντά στην ελευθερία του ατόμου.
Η μουσική του Αγγελου Τριανταφύλλου συμβάλλει τα μέγιστα στη ροή και στους διαλόγους της παράστασης,οι λιτές και άκρως λειτουργικές θημωνιές του Κέννυ Μακ Λέλλαν "ζωντανεύουν" με την κίνηση των ηθοποιών, οι πρωτότυποι στίχοι των τραγουδιών του Γιάννη Αστέρη είναι απολαυστικοί, τα κοστούμια της Marina Medenica ταιριάζουν αρμονικά με την σκηνική πρόταση. Στα πλαίσια της αμφισημίας του κεντρικού προσώπου,η οποία αναδεικνύεται καίρια και ουσιαστικά απο τον Β.Χαραλαμπόπουλο, η κατακλείδα του έργου είναι ανοικτή σε ερμηνείες, αφού ο Πλόυτος μαζί με τον Ασκληπιό και την νοσοκόμα του, αποχωρούν από την σκηνή, λαμπεροί και ειρωνικοί, αφήνοντας τους πολίτες μόνους τους, που πλούσιοι πια, φέρουν το βάρος αυτού του πλούτου και των συνεπειών του.
Διασκευή – Σκηνοθεσία: Νικίτα Μιλιβόγεβιτς
Σκηνικά: Kenny MacLellan
Κοστούμια: Marina Medenica
Συνθέτης: Άγγελος Τριανταφύλλου
Φωτιστής: Αλέκος Αναστασίου
Χορογράφος: Amalia Bennett
Διανομή
Χρεμύλος: Γιώργος Γάλλος
Καρίων: Στέλιος Ιακωβίδης
Πλούτος: Βασίλης Χαραλαμπόπουλος
Βλεψίδημος: Μάνος Βακούσης
Φτώχεια / Βοηθός Ασκληπιού: Γαλήνη Χατζηπασχάλη
Ασκληπιός/ Χορός: Γιάννης Κότσιφας
Γυναίκα Χρεμύλου/Δίκαιος/ Χορός: Κώστας Κορωναίος
Μεσάζοντας/Ερμής/ Χορός: Μιχάλης Τιτόπουλος
Γυναίκα/ Χορός: Μαρία Διακοπαναγιώτου
Κορυφαίος Χορού: Nenad Maričić
Μουσικοί παράστασης: Δημήτρης Κατσίβελος (τρομπέτα),
Κώστας Σαπούνης (τρομπέτα β), Σπύρος Νίκας (σαξόφωνο),
Λεωνίδας Παλαμιώτης (τρομπόνι), Ρενάτο Κούσι (τρομπόνι β),
Στρατής Σκουρκέας (κρουστά), Μενέλαος Μωραΐτης (τούμπα), Γιώργος Δούσος (κλαρίνο)
Η παράσταση είναι συμπαραγωγή με το Εθνικό Θέατρο της Σερβίας.
Αναλυτικά η περιοδεία:
30/8, Θέατρο Πέτρας
2/9, Ελευσίνα (Παλαιό Ελαιουργείο)
6/9, Θεσσαλονίκη (Θέατρο Δάσους)
10/9 Ωδείο Ηρώδου Αττικού
14/9, Παπάγου
19-29/9 Βελιγράδι
Υπόθεση
Ο αγρότης Χρεμύλος, πνιγμένος στα χρέη, μηχανεύεται τρόπους για να εξαπατήσει τους δανειστές του, (το όνομα είναι επινόηση του Αριστοφάνη, από τις λέξεις χρέος + αιμύλω = απατώ), απογοητευμένος από την φτώχεια του, αναχωρεί για το Μαντείο των Δελφών για να συμβουλευθεί τον θεό Απόλλωνα για τον τρόπο που θα αναθρέψει τον γιό του: τίμια για να πεθάνει φτωχός ή ως κλέφτη και απατεώνα για να πνιγεί στα πλούτη. Η Πυθία τον συμβουλεύει να παραλάβει στην οικία του τον πρώτο άνθρωπο που θα συναντήσει αναχωρώντας από το ναό. Ο Χρεμύλος, συνοδευόμενος από τον δούλο του Καρίωνα (όνομα δηλωτικό της καταγωγής του, από την Καρία της Μ. Ασίας), συναντά ένα τυφλό, ντυμένο με κουρέλια γέροντα, ο οποίος δεν επιθυμεί να θεραπευθεί. Είναι ο θεός Πλούτος, τον οποίο κατά τον Αριστοφάνη τον έχει τυφλώσει ο Δίας, για να μην βλέπει που μοιράζει τα πλούτη του. Ο θεός Πλούτος φοβάται πως αν ξαναβρεί το φως του, ο Δίας θα θυμώσει και θα προξενήσει καταστροφές στην ανθρωπότητα. Τελικά ο Πλούτος μεταπείθεται και ο Χρεμύλος αποφασίζει να τον γιατρέψει για να πλουτίζουν οι καλοί άνθρωποι και όχι οι άτιμοι, οι πονηροί, οι ρήτορες και διάφοροι άλλοι. Ο Χρεμύλος και ο Καρίωνας τον παραδίδουν για μία νύχτα στο ιερό του Ασκληπιού για να επανέλθει το φως των ματιών του.Έπειτα από την γιατρειά του ο Πλούτος επιστρέφει στους ανθρώπους. Τώρα όμως οι διάφοροι επιτήδειοι καταχραστές, ιερείς και θεοί οδύρονται επειδή χάνουν τη δουλειά τους. Παρεμβαίνει η θεά Πενία, η οποία προσπαθεί με διάφορα επιχειρήματα να πείσει τους φτωχούς πως αν γιατρευθεί ο Πλούτος θα γίνουν οκνηροί και δεν θα έχουν καμία επιθυμία για εργασία. Τελικά ο Πλούτος οδηγείται πανηγυρικά στο ταμείο της πολιτείας.
Η Παράσταση
Ο Σέρβος σκηνοθέτης, Νικίτα Μιλιβόγεβιτς διασκευάζει και σκηνοθετεί, μεταφέροντας στις μέρες μας τον «Πλούτο» του Αριστοφάνη, σε συμπαραγωγή του Εθνικού Θεάτρου μας και του Εθνικού Θεάτρου Βελιγραδίου. Σε μια ενδιαφέρουσα παράσταση, με αξιόλογους ερμηνευτές, ο Μιλιβόγιεβιτς καταφέρνει να αναδείξει το πνεύμα του έργου, αποφεύγοντας να χρησιμοποιήσει μπανάλ η γκροτέσκο στοιχεία. Εστιάζει στη μοίρα των μικρών βαλκανικών χωρών που βρίσκονται σε ένα παγκόσμιο σκηνικό άνισης κατανομής πλούτου και ευημερίας. Επιχειρεί τη σύνδεση του πλούτου και όλων των καταστάσεων που συμβαίνουν μέσα στο αριστοφανικό έργο με τη σύγχρονη εποχή, με το τι συμβαίνει στην Ελλάδα σήμερα αλλά και με το τι συμβαίνει στη Σερβία του σήμερα ή σε μία οποιαδήποτε οικονομικά αδύναμη χώρα των Βαλκανίων. Υιοθετεί την οπτική ενός βαλκανικού πανηγυριού, όπου το τέμπο δίνει μια ζωντανή Balkan Brash Band μαζί με χορωδία, αφού η μουσική μπορεί να αποδώσει το πάθος και τις αγωνίες του τόπου. Σε μια εύστοχη και ευρηματική διασκευή του αριστοφανικού κειμένου, προσφέρει ατόφια και με αμεσότητα, τους καίριους, διαχρονικούς στοχασμούς του ποιητή, χαρίζοντας απλόχερα το γέλιο στους θεατές και διατηρώντας σε πρώτο πλάνο την καυστική σάτιρα πάνω στις πολιτικο-οικονομικές συγκυρίες της εποχής μας.
Φορώντας γυαλιά ηλίου και χτυπώντας ρυθμικά το μπαστούνι του τυφλού θεού στο έδαφος, ο Βασίλης Χαραλαμπόπουλος ενδύεται τον Πλούτο που φοβάται να ομολογήσει στους ανθρώπους την ταυτότητα του. Είναι ο Πλούτος πράγματι αγαθός, αγνός και τυφλός τόσο ώστε να μην γνωρίζει ότι τα χρήματα τα καρπώνονται οι ανάξιοι; η είναι ένας αμφίσημος, στα όρια του σκοτεινού ήρωα αφού διαχρονικά χρησιμοποιείται ως όπλο εξουσίας; Σε μια ευτυχή συγκυρία της καριέρας του, ο εξαιρετικός ηθοποιός, που αποτελεί τον συνδετικό κρίκο της ιστορίας, λάμπει μέσα σε αυτή την αμφισημία του ρόλου του, προσφέροντας στην αριστοτεχνική φιγούρα, βάθος και ένταση. Ο Γιώργος Γάλλος, στον ρόλο του Χρεμύλου, συνδυάζει με αριστοτεχνικό τρόπο την σοβαρότητα και την αθωότητα που διαπνέει τον χαρακτήρα του ρόλου του, ενώ ο Καρίων του Στέλιου Ιακωβίδη, εκτοξεύει κύματα γέλιου στις κατάλληλες στιγμές. Εξαιρετικές οι στέρεες ερμηνείες των Μανου Βακούση και Γιάννη Κότσιρα, στους ρόλους του Βλεψίμηδου και Ασκληπιού, αντίστοιχα, αναδεικνύουν την εμπειρία και την σκηνική άνεση των δυο ερμηνευτών.Την παράσταση κλέβει η Γαλήνη Χατζηπασχάλη, (Πενία) με την ατόφια και λαμπερή κωμική φλέβα της.Ο αγώνας που ξεσπάει μεταξύ του Πλούτου και της Πενίας, δύο αλληλοσυμπληρούμενων δυνάμεων, κορυφώνεται σε ένα οντολογικό αξίωμα: Είναι ο άνθρωπος συναισθηματικά πλήρης ως πλούσιος; Ο φτωχός άνθρωπος δεν έχει να χάσει τίποτα. Αντίθετα, ο προνομιούχος πρέπει να σέρνει παντού τα κεκτημένα του. Συνεπώς ο πλούτος είναι μια σοβαρή δέσμευση και μας απομακρύνει από το όνειρο. ίσως, η φτώχεια να είναι πιο κοντά στην ελευθερία του ατόμου.
Η μουσική του Αγγελου Τριανταφύλλου συμβάλλει τα μέγιστα στη ροή και στους διαλόγους της παράστασης,οι λιτές και άκρως λειτουργικές θημωνιές του Κέννυ Μακ Λέλλαν "ζωντανεύουν" με την κίνηση των ηθοποιών, οι πρωτότυποι στίχοι των τραγουδιών του Γιάννη Αστέρη είναι απολαυστικοί, τα κοστούμια της Marina Medenica ταιριάζουν αρμονικά με την σκηνική πρόταση. Στα πλαίσια της αμφισημίας του κεντρικού προσώπου,η οποία αναδεικνύεται καίρια και ουσιαστικά απο τον Β.Χαραλαμπόπουλο, η κατακλείδα του έργου είναι ανοικτή σε ερμηνείες, αφού ο Πλόυτος μαζί με τον Ασκληπιό και την νοσοκόμα του, αποχωρούν από την σκηνή, λαμπεροί και ειρωνικοί, αφήνοντας τους πολίτες μόνους τους, που πλούσιοι πια, φέρουν το βάρος αυτού του πλούτου και των συνεπειών του.
Διασκευή – Σκηνοθεσία: Νικίτα Μιλιβόγεβιτς
Σκηνικά: Kenny MacLellan
Κοστούμια: Marina Medenica
Συνθέτης: Άγγελος Τριανταφύλλου
Φωτιστής: Αλέκος Αναστασίου
Χορογράφος: Amalia Bennett
Διανομή
Χρεμύλος: Γιώργος Γάλλος
Καρίων: Στέλιος Ιακωβίδης
Πλούτος: Βασίλης Χαραλαμπόπουλος
Βλεψίδημος: Μάνος Βακούσης
Φτώχεια / Βοηθός Ασκληπιού: Γαλήνη Χατζηπασχάλη
Ασκληπιός/ Χορός: Γιάννης Κότσιφας
Γυναίκα Χρεμύλου/Δίκαιος/ Χορός: Κώστας Κορωναίος
Μεσάζοντας/Ερμής/ Χορός: Μιχάλης Τιτόπουλος
Γυναίκα/ Χορός: Μαρία Διακοπαναγιώτου
Κορυφαίος Χορού: Nenad Maričić
Μουσικοί παράστασης: Δημήτρης Κατσίβελος (τρομπέτα),
Κώστας Σαπούνης (τρομπέτα β), Σπύρος Νίκας (σαξόφωνο),
Λεωνίδας Παλαμιώτης (τρομπόνι), Ρενάτο Κούσι (τρομπόνι β),
Στρατής Σκουρκέας (κρουστά), Μενέλαος Μωραΐτης (τούμπα), Γιώργος Δούσος (κλαρίνο)
Η παράσταση είναι συμπαραγωγή με το Εθνικό Θέατρο της Σερβίας.
Αναλυτικά η περιοδεία:
30/8, Θέατρο Πέτρας
2/9, Ελευσίνα (Παλαιό Ελαιουργείο)
6/9, Θεσσαλονίκη (Θέατρο Δάσους)
10/9 Ωδείο Ηρώδου Αττικού
14/9, Παπάγου
19-29/9 Βελιγράδι
