Ο τρανός αρχηγός της διαβόητης οργάνωσης της Καθολικής Εκκλησίας, Opus Dei, ανέλαβε τα ηνία της οργάνωσης το 1994 ως ο τρίτος αρχηγός που κάθισε ποτέ στον θρόνο της. Ο Ετσεβαρία διαδέχθηκε τον Αλβάρο ντελ Πορτίγιο, ο οποίος πήρε τα γκέμια από τον ίδιο τον ιδρυτή του μυστικιστικού τάγματος Χοσέ Μαρία Εσκριβά. Στα χρόνια του τρίτου ηγέτη της, Χαβιέ Ετσεβαρία, η Opus Dei γιγαντώθηκε ακόμα περισσότερο και στα μέλη της περιλαμβάνονται πια μεγάλες προσωπικότητες του κόσμου της πολιτικής και της οικονομίας. Αυτό το άνοιγμα των κόλπων της στα υψηλότερα κλιμάκια της κοσμικής εξουσίας πυροδότησε νέες διαξιφισμούς για τους πραγματικούς σκοπούς της ύπαρξής της. Ο ίδιος ο Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ’ εξήρε, κατά τη 15η επέτειο της χειροτονίας του Ετσεβαρία, το ποιμαντικό του έργο «που παρέχει αποτελεσματική βοήθεια στην Εκκλησία στο επείγον έργο της του ευαγγελισμού της σημερινής κοινωνίας», εγκωμιάζοντας ταυτοχρόνως τα μελήματα του ιεράρχη του «για τον πολιτισμό και τις τέχνες … την προάσπιση της ζωής, της οικογένειας και του γάμου, αλλά και τη δημιουργία και την ποιμαντική μέριμνα των νέων ανθρώπων». Ο Ετσεβαρία έφυγε ωστόσο από τον κόσμο σαφώς πιο σκοτεινός από τους διθυράμβους του Ποντίφικα…
Ο Χαβιέ Ετσεβαρία Ροντρίγκες γεννιέται στις 14 Ιουνίου 1932 στη Μαδρίτη της Ισπανίας. Για τα παιδικά του χρόνια δεν είναι τίποτα γνωστό, παρά μόνο το γεγονός πως θα μπλεχτεί ήδη από τρυφερή ηλικία με τη Μητρόπολη του Τιμίου Σταυρού και του Έργου του Θεού (Opus Dei) του Χοσέ Μαρία Εσκριβά και σύντομα θα γίνει προσωπικός βοηθός του. Δεκαέξι χρονών παιδί θα προσχωρήσει στην Opus Dei (1948) και μέσα σε τέσσερα χρόνια θα γίνει γραμματέας και δεξί χέρι τελικά του ιδρυτή του παραεκκλησιαστικού -τότε- τάγματος. Κι όλα αυτά πριν χειροτονηθεί καν ιερωμένος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας στις 7 Αυγούστου 1955! Την προηγούμενη χρονιά, πήρε το διδακτορικό του στο Εκκλησιαστικό Δίκαιο από το Ποντιφικό Πανεπιστήμιο του Αγίου Θωμά του Ακινάτη. Ο ρόλος του έγινε ακόμα πιο νευραλγικός για την οργάνωση το 1956, καθώς επιλέχθηκε από τον ίδιο τον Εσκριβά να λειτουργεί ως ένας εκ των δύο Φρουρών του. Σύμφωνα με το Καταστατικό της Opus Dei, οι Φρουροί πρέπει να βρίσκονται πάντα στο πλευρό του Γενικού Προέδρου (Μεγάλος Ιεράρχης από το 1982) και να τον συνδράμουν στην καθημερινότητά του ως προσωπικοί βοηθοί…
Άνοδος στον ιερατικό θρόνο της Opus Dei
Η προσωπική αυτή σχέση του Αγίου Χοσέ Μαρία με τον προστατευόμενό του σφράγισε τις τελευταίες στιγμές του ιδρυτή της Opus Dei. «Χάβι», του είπε με ασθενική φωνή όταν ο πατέρας Ετσεβαρία μπήκε στα ιδιαίτερα διαμερίσματα του Εσκριβά, «δεν νιώθω καλά». Αυτές ήταν οι τελευταίες επίγειες λέξεις που βγήκαν από το στόμα του ιδρυτή της οργάνωσης εκείνο το μεσημέρι της 26ης Ιουνίου 1975 στη Ρώμη, όταν έφυγε τελικά από τον κόσμο. Απευθύνθηκε σε αυτόν και ζήτησε μόνο αυτόν, προσυπογράφοντας την καρδιακή σχέση τους που μετρούσε πια περισσότερα από 25 χρόνια. Την ώρα που ο καρδινάλιος Αλβάρο ντελ Πορτίγιο γινόταν ο νέος «προκαθήμενος» της Opus Dei, ο Ετσεβαρία χρημάτιζε γενικός γραμματέας της οργάνωσης. Όταν μάλιστα ο Πάπας αναγνώρισε επισήμως τη σκιώδη οργάνωση ως κομμάτι του ρωμαιοκαθολικισμού το 1982, έχρισε προσωπικά τον ισπανό επίσκοπο στη θέση του Γενικού Αρχιερατικού Επιτρόπου της ανεξάρτητης πλέον Μητρόπολης της Opus Dei.
Άνοδος στον ιερατικό θρόνο της Opus Dei
Η προσωπική αυτή σχέση του Αγίου Χοσέ Μαρία με τον προστατευόμενό του σφράγισε τις τελευταίες στιγμές του ιδρυτή της Opus Dei. «Χάβι», του είπε με ασθενική φωνή όταν ο πατέρας Ετσεβαρία μπήκε στα ιδιαίτερα διαμερίσματα του Εσκριβά, «δεν νιώθω καλά». Αυτές ήταν οι τελευταίες επίγειες λέξεις που βγήκαν από το στόμα του ιδρυτή της οργάνωσης εκείνο το μεσημέρι της 26ης Ιουνίου 1975 στη Ρώμη, όταν έφυγε τελικά από τον κόσμο. Απευθύνθηκε σε αυτόν και ζήτησε μόνο αυτόν, προσυπογράφοντας την καρδιακή σχέση τους που μετρούσε πια περισσότερα από 25 χρόνια. Την ώρα που ο καρδινάλιος Αλβάρο ντελ Πορτίγιο γινόταν ο νέος «προκαθήμενος» της Opus Dei, ο Ετσεβαρία χρημάτιζε γενικός γραμματέας της οργάνωσης. Όταν μάλιστα ο Πάπας αναγνώρισε επισήμως τη σκιώδη οργάνωση ως κομμάτι του ρωμαιοκαθολικισμού το 1982, έχρισε προσωπικά τον ισπανό επίσκοπο στη θέση του Γενικού Αρχιερατικού Επιτρόπου της ανεξάρτητης πλέον Μητρόπολης της Opus Dei.
Στις 23 Μαρτίου 1994, ο ντελ Πορτίγιο έφυγε από τον κόσμο και ο Ετσεβαρία εκλέχτηκε από το Γενικό Συμβούλιο της Opus Dei ως νέος Μεγάλος Ιεράρχης. Ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β’ επιβεβαίωσε με παπική βούλα την ανώτατη εκκλησιαστική του θέση στις 20 Απριλίου της ίδιας χρονιάς, διορίζοντάς τον τιμητικά επικεφαλής αρκετών θεσμών του Βατικανού. Ο ίδιος Πάπας τον χειροτόνησε επίσκοπο στις 6 Ιανουαρίου 1995, αν και πλέον η κοσμική του δύναμη ήταν εξίσου πελώρια. Ο Ετσεβαρία χρημάτισε πρύτανης του Πανεπιστημίου της Ναβάρα στην Παμπλόνα της Ισπανίας και του Πανεπιστημίου της Ασίας και του Ειρηνικού στις Φιλιππίνες, καθώς και στα άλλα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα που λειτουργεί η Opus Dei παντού στην οικουμένη. Ο Ετσεβαρία ήταν πραγματικά παντοδύναμος και οι προβεβλημένες θέσεις που καταλάμβανε τη μια πίσω από την άλλη δεν άφηναν περιθώρια αμφιβολίας. Πλέον συμμετείχε στα συνοδικά συμβούλια των επισκόπων τόσο της Αμερικής (1997) όσο και της Ευρώπης (1999), ενώ από τη στροφή του νέου αιώνα σκαρφάλωσε ακόμα πιο ψηλά στους κόλπους της ηγεσίας του Βατικανού. Η πορεία του στο ιερό κρατίδιο δεν κάμφθηκε μάλιστα καθόλου με τη στέψη του νέου Πάπα, καθώς τώρα ήταν ο Βενέδικτος ΙΣΤ’ αυτός που του έδινε τα απαράμιλλα προνόμιά του. Προβεβλημένο μέλος της Ρωμαϊκής Κουρία, του κυβερνώντος σώματος του καθολικισμού δηλαδή, ο Ετσεβαρία άγγιξε τις κορυφές του Βατικανού, αν και η δράση του έμπαινε συνεχώς στο στόχαστρο του Τύπου, καθώς πάντα φαινόταν πως υπήρχαν κι άλλα στα πεπραγμένα του, μυστικά και αφανέρωτα. Ο ίδιος έγραψε μια σειρά βιβλίων πάνω στην πνευματικότητα και τη χριστιανική διδασκαλία, καθώς και τα απομνημονεύματα του μέντορά του Χοσέ Μαρία Εσκριβά.
Αναφορικά με την ίδια την Opus Dei, την πλέον δυνατή οργάνωση της Καθολικής Εκκλησίας, ο Ετσεβαρία προσπάθησε πολύ να εξομαλύνει τη δράση της και να την απαλλάξει από τον συνωμοσιολογικό της μανδύα. Φανερά τουλάχιστον. Η οργάνωσή του θεωρείται εξάλλου επισήμως από τη Ρωμαϊκή Εκκλησία ως «ανεξάρτητη μητρόπολη», δίνοντάς της προνόμια που στερούνται όλες οι άλλες εκκλησιαστικές οργανώσεις του καθολικισμού. Αυτή η μητρόπολη δεν έχει άλλωστε γεωγραφικό χαρακτήρα, παρά μόνο πνευματικό, ενώνοντας τους πιστούς της σε μια ολότητα όπου κι αν βρίσκονται στον κόσμο. Ακόμα και σήμερα, η Opus Dei παραμένει η μόνη «προσωπική αρχιεπισκοπή» της Καθολικής Εκκλησίας, μετρώντας πια 94.000 λαϊκά μέλη και πάνω από 2.000 ιερωμένους παγκοσμίως. Ο Ετσεβαρία προσπάθησε να την «καθαρίσει» από την εξόφθαλμη ακροδεξιά ρητορεία της, αν και για τον απαράμιλλο πλούτο της δεν έκανε τίποτα σοβαρό. Όπως δεν έκανε και για μια σειρά ακόμα από διαβόητα χαρακτηριστικά της, όπως ο συνωμοσιολογικός της μανδύας (τόσο οι κληρικοί όσο και οι λαϊκοί δεν αποκαλύπτουν την ιδιότητα μέλους, θυμίζοντας μασονικού τύπου πρακτικές), οι διακρίσεις της σε βάρος των γυναικών, η «σωματική ταπείνωση» των πιστών και η τυφλή υπακοή που απαιτεί από το ποίμνιό της. Όταν ο Νταν Μπράουν τη σκιαγράφησε το 2003 στον «Κώδικα Ντα Βίντσι» ως μια νεφελώδη μυστικιστική σέχτα με σκοτεινά κίνητρα, ο επίσκοπος Ετσεβαρία μπήκε σε μεγάλο κόπο να αντικρούσει τις κατηγορίες, καθώς τα σκάνδαλα διαφθοράς ξεσπούσαν τώρα με ρυθμούς ντόμινο
Δεν κατάφερε βέβαια να κρατήσει όλα τα στόματα κλειστά και αρκετοί ιεράρχες καταφέρθηκαν κατά της συνωμοτικής οργάνωσης που θεωρείται πια κινητήριος δύναμη του Βατικανού, ενόσω συνεχίζει να εγκαθιδρύει τα μέλη της στα υψηλά κλιμάκια του κρατιδίου και να εποπτεύει τις διαδικασίες. Ο Ετσεβαρία ήταν ο τελευταίος της παλιάς φρουράς της Opus Dei. Την ώρα που ο Εσκριβά αγιοποιήθηκε σε χρόνο-ρεκόρ και ο προκάτοχός του ντελ Πορτίγιο χαρακτηρίζεται επισήμως «ευλογημένος», ένα στάδιο πριν από την αγιοποίησή του δηλαδή, μοιραία αναρωτιούνται όλοι αν και ο ισπανός επίσκοπος θα ακολουθήσει την ίδια οδό της αγιότητας. Φαίνεται πως η Opus Dei έχει τον δικό της τρόπο να αγιοποιεί τους ηγέτες της και πιθανότατα αυτό δεν θα αλλάξει ούτε στην περίοδο του Πάπα Φραγκίσκου. Ο ίδιος έδωσε το πράσινο φως τον Σεπτέμβριο του 2014 για να αρχίσουν οι διαδικασίες για την αγιοποίηση του ντελ Πορτίγιο, διαθέτοντας ισχυρούς δεσμούς με την Opus Dei από τα χρόνια που δεν ήταν παρά ένας ιερωμένος της Αργεντινής. Ο Χαβιέ Ετσεβαρία μπήκε σε ιδιωτικό θεραπευτήριο της Ρώμης στις 5 Δεκεμβρίου και έφυγε από τον κόσμο στις 12 Δεκεμβρίου 2016 από αναπνευστική λοίμωξη. Ο Πάπας Φραγκίσκος εξέφρασε τα συλλυπητήριά του αναγνωρίζοντας την ευγνωμοσύνη της Εκκλησίας του στον «γενναιόδωρο αυτό μάρτυρα της ιερατικής και επισκοπικής ζωής», αλλά και στη «διαρκή υπηρεσία της αγάπης του προς την εκκλησία και τις ψυχές των ανθρώπων»…
