Ο Bασίλι Ζάιτσεφ (Vasily Zaitsev) γεννήθηκε στις 23 Μαρτίου 1915 στο Γιελενίσκογιε των Ουραλίων. Το επίθετό του προέρχεται από τη λέξη zayats, που σημαίνει λαγός στα ρωσικά. Από μικρός κυνηγούσε κάστορες με ένα αυτοσχέδιο τόξο, που του είχε φτιάξει ο παππούς του. Σε ηλικία 12 ετών, ο πατέρας του Γκριγκόρι του χάρισε ένα παλιό όπλο. Ο νεαρός Βάσια άρχισε να κυνηγά ελάφια στις απέραντες στέπες της Σιβηρίας. Στο απαιτητικό κυνήγι του ελαφιού έμαθε την τέχνη της απόκρυψης και της σκόπευσης, τα δύο πιο σημαντικά προσόντα για ένα ελεύθερο σκοπευτή. Κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου, ο Βάσια Ζάιτσεφ «σκούριαζε» σε κάποια υπηρεσία του Σοβιετικού Ναυτικού. Μόνος του ζήτησε να μετατεθεί στην πρώτη γραμμή. Μία μικρή επίδειξη των ικανοτήτων του ήταν αρκετή για να πεισθούν οι ανώτεροί του. Τοποθετήθηκε στην 62η Στρατιά (1047ο Σύνταγμα Τυφεκιοφόρων της 284ης Μεραρχίας Πεζικού). Τον Σεπτέμβριο του 1942 η μονάδα του υπεράσπιζε με νύχια και με δόντια το Στάλινγκραντ (σημερινό Βόλγκογκραντ), το οποίο πολιορκούσε η 6η Γερμανική Στρατιά του Φον Πάουλους. Ο Ζάιτσεφ διέπρεψε κι έγινε ο φόβος και ο τρόμος των Γερμανών. Καλυπτόμενος στα χαλάσματα της μαρτυρικής πόλης εξολόθρευσε επισήμως 243 Γερμανούς και ανεπίσημα πάνω από 400, στο διάστημα 10 Νοεμβρίου - 17Δεκεμβρίου 1942. Παράλληλα, σε ένα αυτοσχέδιο στρατόπεδο έξω από το Στάλινγκραντ μάθαινε τα μυστικά του ελεύθερου σκοπευτή σε άνδρες και γυναίκες. Τα «Λαγουδάκια» του (zaichata), όπως ονομάσθηκαν οι μαθητές του, ευθύνονται για 3.000 σκοτωμούς στρατιωτών του Άξονα. Οι ελεύθεροι σκοπευτές υπήρξαν ένα σημαντικό εξάρτημα της σοβιετικής στρατιωτικής μηχανής στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Δρούσαν, κυρίως, στα μετόπισθεν του εχθρού, με αντικειμενικό σκοπό να προκαλέσουν σύγχυση και πτώση του ηθικού στο αντίπαλο στρατόπεδο. Ο Ζάιτσεφ υπηρέτησε στο Στάλινγκραντ έως τον Ιανουάριο του 1943, όταν τραυματίστηκε στο μάτι από θραύσμα νάρκης. Αποθεραπεύτηκε και επέστρεψε στο πολεμικό μέτωπο του Δνείστερου με τον βαθμό του λοχαγού. Μετά τον πόλεμο διηύθυνε ένα εργοστάσιο στο Κίεβο και περιόδευε στη Σοβιετική Ένωση, διηγούμενος τα κατορθώματά του στο Στάλινγκραντ. Τιμήθηκε με πολλά μετάλλια («Λένιν», «Μάχης του Στάλινγκραντ» κ.ά.) και ονομάστηκε «Ήρωας της Σοβιετικής Ένωσης». Πέθανε στο Κίεβο στις 15 Δεκεμβρίου 1991. Το όπλο του, ένα «Μοζίν - Ναγκάν», με το οποίο εξολόθρευσε εκατοντάδες Γερμανούς, φυλάσσεται στο Μουσείο της Μάχης του Στάλινγκραντ στο Βόλγκογκραντ της Ρωσίας. Ο Ζάιτσεφ έγινε ευρύτερα γνωστός από την πολεμική περιπέτεια του Ζακ-Ζακ Ανό «Ο Εχθρός προ των Πυλών» (2001), παρότι δεν ήταν από τους πρώτους σε παραγωγικότητα ελεύθερους σκοπευτές. Η ταινία του γάλλου σκηνοθέτη αναφέρεται στη Μάχη του Στάλινγκραντ και την τριήμερη μονομαχία του Ζάιτσεφ με τον επίλεκτο σκοπευτή των Γερμανών ταγματάρχη Κένιχ. Η σύγκρουσή τους αυτή αμφισβητείται ιστορικά, αφού δεν υπάρχει σε κανένα στρατιωτικό αρχείο. Μια άλλη εκδοχή της υποστηρίζει ότι αντίπαλός του δεν ήταν ο Κένιχ, αλλά ο συνταγματάρχης των SS, Χάιντζ Τόρβαλντ. Ίσως η ιστορία αυτή να εφευρέθηκε από κάποιο διοικητή του Κόκκινου Στρατού, προκειμένου να δώσει κουράγιο στους δοκιμαζόμενους στρατιώτες του. Ο Ζάιτσεφ στην αυτοβιογραφία του «Σημειώσεις ενός ελεύθερου σκοπευτή», αναφέρει το γεγονός, αλλά του δίνει μικρή έκταση.
Ο εντοπισμός του εχθρού
Ας αφήσουμε τον Ζάιτσεφ να περιγράψει τις δραματικές εκείνες στιγμές: «Στα αριστερά, βρισκόταν ένα εγκαταλελειμμένο άρμα μάχης και στα δεξιά, υπήρχε ένα πολυβολείο. Πού ήταν; Στο άρμα; Όχι, ένας έμπειρος σκοπευτής δεν θα επέλεγε μια τέτοια θέση. Στο πολυβολείο ίσως; Ούτε εκεί, καθώς η θυρίδα του ήταν κλειστή. Μεταξύ του άρματος και του πολυβολείου υπήρχε ένα κομμάτι στρεβλωμένης χαλύβδινης πλάκας, που σκέπαζε έναν σωρό από χαλάσματα, στο κέντρο της πλατείας. Τοποθέτησα τον εαυτό μου στη θέση του εχθρού και σκέφτηκα ποια θέση θα ήταν η καλύτερη, προφανώς αυτή γιατί βάλλοντας από το εσωτερικό, δεν θα προδιδόταν από τη λάμψη της εκπυρσοκρότησης. Ναι, σίγουρα ήταν εκεί, κάτω από τον σωρό, στη μέση των δύο στρατοπέδων. Σκέφτηκα ότι έπρεπε να σιγουρευτώ. Τοποθέτησα ένα γάντι σε ένα μικρό ξύλο και το σήκωσα. Ακούστηκε ένας πυροβολισμός. Άφησα προσεχτικά το ξύλο στην ίδια θέση, απ’ όπου το είχα σηκώσει και εξέτασα την τρύπα που είχε προκαλέσει η βολίδα στο γάντι. Η φορά της σήμαινε, ότι ο ναζί ήταν κάτω από τη χαλύβδινη πλάκα. «Εδώ είναι η οχιά μας», ψιθύρισε ο Κουλίκοφ.
Η αναμονή του ελεύθερου σκοπευτή
Ο Ζάιτσεφ περίμενε να νυχτώσει και αμέσως έθεσε σε ενέργεια το σχέδιό του. Φρόντισε να σφηνώσει χαμηλά στο τείχος του χαρακώματος ένα κενό βλήμα όλμου, μέσα από το οποίο θα σκόπευε με το όπλο του. Όταν ξημέρωσε, όλα ήταν έτοιμα. Επειδή περίμενε πως ο παρατηρητικός Θόρβαλντ θα υποψιαζόταν τη χρησιμότητα αυτού του «καλύμματος», διέταξε τον Κουλίκοφ να πυροβολήσει στα τυφλά και αμέσως μετά να σηκώσει το κράνος του πάνω από το χαράκωμα, για να δει, δήθεν, τα αποτελέσματα της βολής του. Αμέσως ακούσθηκε ένας υπόκωφος πυροβολισμός και μια κραυγή του Κουλίκοφ, την οποία θα ζήλευε και ένας έμπειρος ηθοποιός. Ο Ζάιτσεφ πρόλαβε να δει μια φευγαλέα λάμψη μέσα από την κρυψώνα, την οποία είχε υποπτευθεί. Πυροβόλησε και αυτός με τη σειρά του, σκοπεύοντας λίγο υψηλότερα από το σημείο όπου εντόπισε τη λάμψη. Ακολούθησε μια πολύωρη αναμονή. Οι δύο Σοβιετικοί περίμεναν τη νύκτα, μέχρι να τολμήσουν να κινηθούν ως την κρυψώνα του Θόρβαλντ, όπου βρήκαν τον συνταγματάρχη νεκρό. Η βολίδα του Ζάιτσεφ τον είχε κτυπήσει ανάμεσα στα μάτια και του είχε διαλύσει το κρανίο. Ο Γερμανός εκπαιδευτής είχε παραβιάσει τον πρώτο κανόνα, τον οποίο δίδασκε στους μαθητές του: «ένας ελεύθερος σκοπευτής, δεν βάλλει ποτέ πολλές φορές από την ίδια θέση»....
Ας αφήσουμε τον Ζάιτσεφ να περιγράψει τις δραματικές εκείνες στιγμές: «Στα αριστερά, βρισκόταν ένα εγκαταλελειμμένο άρμα μάχης και στα δεξιά, υπήρχε ένα πολυβολείο. Πού ήταν; Στο άρμα; Όχι, ένας έμπειρος σκοπευτής δεν θα επέλεγε μια τέτοια θέση. Στο πολυβολείο ίσως; Ούτε εκεί, καθώς η θυρίδα του ήταν κλειστή. Μεταξύ του άρματος και του πολυβολείου υπήρχε ένα κομμάτι στρεβλωμένης χαλύβδινης πλάκας, που σκέπαζε έναν σωρό από χαλάσματα, στο κέντρο της πλατείας. Τοποθέτησα τον εαυτό μου στη θέση του εχθρού και σκέφτηκα ποια θέση θα ήταν η καλύτερη, προφανώς αυτή γιατί βάλλοντας από το εσωτερικό, δεν θα προδιδόταν από τη λάμψη της εκπυρσοκρότησης. Ναι, σίγουρα ήταν εκεί, κάτω από τον σωρό, στη μέση των δύο στρατοπέδων. Σκέφτηκα ότι έπρεπε να σιγουρευτώ. Τοποθέτησα ένα γάντι σε ένα μικρό ξύλο και το σήκωσα. Ακούστηκε ένας πυροβολισμός. Άφησα προσεχτικά το ξύλο στην ίδια θέση, απ’ όπου το είχα σηκώσει και εξέτασα την τρύπα που είχε προκαλέσει η βολίδα στο γάντι. Η φορά της σήμαινε, ότι ο ναζί ήταν κάτω από τη χαλύβδινη πλάκα. «Εδώ είναι η οχιά μας», ψιθύρισε ο Κουλίκοφ.
Η αναμονή του ελεύθερου σκοπευτή
Ο Ζάιτσεφ περίμενε να νυχτώσει και αμέσως έθεσε σε ενέργεια το σχέδιό του. Φρόντισε να σφηνώσει χαμηλά στο τείχος του χαρακώματος ένα κενό βλήμα όλμου, μέσα από το οποίο θα σκόπευε με το όπλο του. Όταν ξημέρωσε, όλα ήταν έτοιμα. Επειδή περίμενε πως ο παρατηρητικός Θόρβαλντ θα υποψιαζόταν τη χρησιμότητα αυτού του «καλύμματος», διέταξε τον Κουλίκοφ να πυροβολήσει στα τυφλά και αμέσως μετά να σηκώσει το κράνος του πάνω από το χαράκωμα, για να δει, δήθεν, τα αποτελέσματα της βολής του. Αμέσως ακούσθηκε ένας υπόκωφος πυροβολισμός και μια κραυγή του Κουλίκοφ, την οποία θα ζήλευε και ένας έμπειρος ηθοποιός. Ο Ζάιτσεφ πρόλαβε να δει μια φευγαλέα λάμψη μέσα από την κρυψώνα, την οποία είχε υποπτευθεί. Πυροβόλησε και αυτός με τη σειρά του, σκοπεύοντας λίγο υψηλότερα από το σημείο όπου εντόπισε τη λάμψη. Ακολούθησε μια πολύωρη αναμονή. Οι δύο Σοβιετικοί περίμεναν τη νύκτα, μέχρι να τολμήσουν να κινηθούν ως την κρυψώνα του Θόρβαλντ, όπου βρήκαν τον συνταγματάρχη νεκρό. Η βολίδα του Ζάιτσεφ τον είχε κτυπήσει ανάμεσα στα μάτια και του είχε διαλύσει το κρανίο. Ο Γερμανός εκπαιδευτής είχε παραβιάσει τον πρώτο κανόνα, τον οποίο δίδασκε στους μαθητές του: «ένας ελεύθερος σκοπευτής, δεν βάλλει ποτέ πολλές φορές από την ίδια θέση»....
Ο τραγικός έρωτας στα χρόνια της μάχης
«Απόφοιτος» της σχολής Ζάιτσεφ ήταν και η δεκαοκτάχρονη Τάνια Τσέρνοβα, η οποία θεωρείτο άριστη σκοπευτής: 80 Γερμανοί δεν κατόρθωσαν να αποφύγουν τα «θανατηφόρα φιλιά» της και ο εκπαιδευτής της, ο Ζάιτσεφ, δεν απέφυγε τα «βέλη» του έρωτά της. Ο Ζάιτσεφ σ «κυνηγούσε»μαζί με τη σύντροφό του Τάνια, μέχρις ότου μια έκρηξη νάρκης στάθηκε η αφορμή να χωρίσουν για πάντα οι δρόμοι τους. Ο Ζάιτσεφ τυφλώθηκε προσωρινά και η Τσέρνοβα τραυματίσθηκε πολύ σοβαρά στο στομάχι. Εξαιτίας της κρισιμότητας της κατάστασής της, μεταφέρθηκε στην άλλη όχθη του Βόλγα, εκτός της πόλης, για να χειρουργηθεί. Μετά την επιτυχημένη επέμβαση, διακομίστηκε σε ένα στρατιωτικό νοσοκομείο της Τασκένδης, ώστε να αναρρώσει. Εκεί έλαβε μια επιστολή από έναν συνάδελφό της, ο οποίος της ανακοίνωνε τον θάνατο του Ζάιτσεφ. Η Τσέρνοβα υπέστη οξεία κατάθλιψη, η οποία δεν της επέτρεψε την έξοδό της από το νοσοκομείο, παρά μετά από πολλούς μήνες. Ο Ζάιτσεφ, μόλις αποθεραπεύθηκε, αναζήτησε τα ίχνη της, αλλά «σκόνταψε» στο χάος της σοβιετικής γραφειοκρατίας. Οι τελευταίες μαρτυρίες, τις οποίες έλαβε, ανέφεραν ότι η Τσέρνοβα ήταν νεκρή. Μετά τον πόλεμο, τιμήθηκε με το παράσημο του Ήρωα της Σοβιετικής Ένωσης. Την πολεμική του προσφορά στην πατρίδα του αποδείκνυαν οι 242 Γερμανοί αξιωματικοί και οπλίτες, οι οποίοι είχαν την ατυχία να εντοπισθούν μέσα από τη διόπτρα του. Το 1969, η Τσέρνοβα ανακάλυψε πως ο παλαιός αγαπημένος της ζούσε στο Κίεβο, εργαζόταν ως διευθυντής σε μια σχολή μηχανικών και είχε νυμφευθεί κάποια άλλη, γεγονός το οποίο όξυνε τον πόνο της. Η κατάληξη αυτή, φυσικά, διαφέρει από το τυπικό ευτυχισμένο τέλος της ταινίας «Εχθρός προ των πυλών» και παρουσίαζε τους δύο εραστές να σμίγουν μετά τον τραυματισμό τους, προφανώς για να ζήσουν την υπόλοιπη ζωή τους μαζί. Για μια ακόμη φορά, μια ιστορική ανακρίβεια του σεναρίου, συγκάλυψε μια τραγωδία....
«Απόφοιτος» της σχολής Ζάιτσεφ ήταν και η δεκαοκτάχρονη Τάνια Τσέρνοβα, η οποία θεωρείτο άριστη σκοπευτής: 80 Γερμανοί δεν κατόρθωσαν να αποφύγουν τα «θανατηφόρα φιλιά» της και ο εκπαιδευτής της, ο Ζάιτσεφ, δεν απέφυγε τα «βέλη» του έρωτά της. Ο Ζάιτσεφ σ «κυνηγούσε»μαζί με τη σύντροφό του Τάνια, μέχρις ότου μια έκρηξη νάρκης στάθηκε η αφορμή να χωρίσουν για πάντα οι δρόμοι τους. Ο Ζάιτσεφ τυφλώθηκε προσωρινά και η Τσέρνοβα τραυματίσθηκε πολύ σοβαρά στο στομάχι. Εξαιτίας της κρισιμότητας της κατάστασής της, μεταφέρθηκε στην άλλη όχθη του Βόλγα, εκτός της πόλης, για να χειρουργηθεί. Μετά την επιτυχημένη επέμβαση, διακομίστηκε σε ένα στρατιωτικό νοσοκομείο της Τασκένδης, ώστε να αναρρώσει. Εκεί έλαβε μια επιστολή από έναν συνάδελφό της, ο οποίος της ανακοίνωνε τον θάνατο του Ζάιτσεφ. Η Τσέρνοβα υπέστη οξεία κατάθλιψη, η οποία δεν της επέτρεψε την έξοδό της από το νοσοκομείο, παρά μετά από πολλούς μήνες. Ο Ζάιτσεφ, μόλις αποθεραπεύθηκε, αναζήτησε τα ίχνη της, αλλά «σκόνταψε» στο χάος της σοβιετικής γραφειοκρατίας. Οι τελευταίες μαρτυρίες, τις οποίες έλαβε, ανέφεραν ότι η Τσέρνοβα ήταν νεκρή. Μετά τον πόλεμο, τιμήθηκε με το παράσημο του Ήρωα της Σοβιετικής Ένωσης. Την πολεμική του προσφορά στην πατρίδα του αποδείκνυαν οι 242 Γερμανοί αξιωματικοί και οπλίτες, οι οποίοι είχαν την ατυχία να εντοπισθούν μέσα από τη διόπτρα του. Το 1969, η Τσέρνοβα ανακάλυψε πως ο παλαιός αγαπημένος της ζούσε στο Κίεβο, εργαζόταν ως διευθυντής σε μια σχολή μηχανικών και είχε νυμφευθεί κάποια άλλη, γεγονός το οποίο όξυνε τον πόνο της. Η κατάληξη αυτή, φυσικά, διαφέρει από το τυπικό ευτυχισμένο τέλος της ταινίας «Εχθρός προ των πυλών» και παρουσίαζε τους δύο εραστές να σμίγουν μετά τον τραυματισμό τους, προφανώς για να ζήσουν την υπόλοιπη ζωή τους μαζί. Για μια ακόμη φορά, μια ιστορική ανακρίβεια του σεναρίου, συγκάλυψε μια τραγωδία....
Οι 26 πιο θανάσιμοι ελεύθεροι σκοπευτές της ιστορίας
Η φιγούρα του ελεύθερου σκοπευτή ανέκαθεν έχαιρε μιας ιδιαίτερης, θανατηφόρας αίγλης στις τάξεις των ενόπλων δυνάμεων διεθνώς. Από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά ειδικότερα, φιγούρες όπως ο Βασίλι Ζάιτσεφ και ο Κάρλος Νόρμαν Χάτσκοκ έχουν γίνει ιδιαίτερα γνωστές, ακόμα και πέρα από τις τάξεις των φίλων της στρατιωτικής ιστορίας. Ταινίες όπως το «Εχθρός προ των πυλών» (Ανατολικό Μέτωπο) ή ο «Ελαφοκυνηγός» (Βιετνάμ) και το «American Sniper» έχουν δημιουργήσει την εικόνα του μοναχικού και θανάσιμου «άσσου», ο οποίος αποστασιοποιημένα, δίνοντας την εντύπωση ότι αντί για αίμα στις φλέβες του κυλάει παγωμένο νερό, σπέρνει τον θάνατο στις τάξεις του ανυποψίαστου εχθρού. Η σύνταξη της πιο θανατηφόρας λίστας ελεύθερων σκοπευτών είναι περίπλοκο ζήτημα, καθώς οι αριθμοί των φόνων είναι δύσκολο να επιβεβαιωθούν- ενώ ειδικά στην περίπτωση του Κόκκινου Στρατού (ο οποίος είχε στις τάξεις του κάποιους εκ των φονικότερων της ιστορίας κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο) υπάρχει σύγχυση καθώς θεωρείται ότι υπήρχαν σκόπιμες υπερβολές όσον αφορά στις επιδόσεις τους. Χρησιμοποιώντας online πηγές, και χωρίς να γίνεται κατάταξη , μια λίστα των πλέον φονικών ελεύθερων σκοπευτών, από άποψης τόσο «kills» όσο και δυσκολίας βολών, έχει ως εξής:
-Σίμο Χέιχε (705, Φινλανδία): ο Χέιχε, με εκτιμώμενους 705 φόνους (505 με τυφέκιο, 200 με υποπολυβόλο) διακρίθηκε στον Χειμερινό Πόλεμο (Talvisota) μεταξύ της Φινλανδίας και της ΕΣΣΔ. Για τις επιδόσεις του εναντίον του Κόκκινου Στρατού, που είχε εισβάλει στην Φινλανδία, κέρδισε το προσωνύμιο «Λευκός Θάνατος». Ο Χέιχε δρούσε μόνος του ολόκληρη την ημέρα, επιφέροντας βαρύτατες απώλειες στους Σοβιετικούς.
-Κάρλος Νόρμαν Χάτσκοκ (93, ΗΠΑ): ένας από τους κορυφαίους ελεύθερους σκοπευτές του Σώματος Πεζοναυτών των ΗΠΑ, με δράση στο Βιετνάμ, του αποδίδεται μία από τις πιο διάσημες βολές της ιστορίας, με τη σφαίρα να περνάει τη διόπτρα του αντίπαλου ελεύθερου σκοπευτή και να τον σκοτώνει.
-Άντελμπερτ Γουόλντρον (109, ΗΠΑ): θεωρείται ένας εκ των φονικότερων (αν όχι ο φονικότερος) ελεύθερος σκοπευτής της αμερικανικής ιστορίας, με δράση στο Βιετνάμ.
-Φράνσις Πεγκαμαγκάμποου (378, Καναδάς): στρατιώτης με ινδιάνικη καταγωγή, έδρασε με τον καναδικό στρατό κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.
-Λουντμίλα Παβλιτσένκο (309, ΕΣΣΔ): γυναίκα στρατιώτης του Κόκκινου Στρατού κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, θεωρείται ότι 36 εκ των θυμάτων της ήταν αντίπαλοι ελεύθεροι σκοπευτές της Βέρμαχτ.
-Βασίλι Ζάιτσεφ (242, ΕΣΣΔ): ίσως ο πιο διάσημος, χάρη στο κινηματογραφικό «Εχθρός προ των Πυλών».
-Ρομπ Φέρλονγκ (Καναδάς): του έχει αποδοθεί ένας από τους φόνους σε μεγαλύτερη απόσταση στην ιστορία, το 2002, στο πλαίσιο της επιχείρησης «Anaconda» εναντίον της Αλ Κάιντα, σε απόσταση 2.430 μέτρων.
-Κρεγκ Χάρισον (Βρετανία): ξεπέρασε τον Φέρλονγκ, με kill στα 2,475 μέτρα στο Αφγανιστάν το 2009.
-Τσαρλς «Τσακ» Μαγουΐνι (103, ΗΠΑ): έδρασε με τους Πεζοναύτες των ΗΠΑ στο Βιετνάμ.
-Λοχίας Γκρέις (Συνομοσπονδία, Αμερικανικός Εμφύλιος): του αποδίδεται μια πραγματικά απίστευτη βουλή στη μάχη της Σποτσιλβάνια. Στόχος ήταν ο στρατηγός των Βορείων, Τζον Σέτζγουϊκ. Τα πυρά των ελεύθερων σκοπευτών των Νοτίων είχαν αναγκάσει τους στρατιώτες του να καλυφθούν, ωστόσο ο ίδιος αρνήθηκε, λέγοντας ότι «ντρέπομαι για εσάς, δεν θα μπορούσαν να πετύχουν ούτε ελέφαντα σε τέτοια απόσταση». Δευτερόλεπτα μετά, σφαίρα του Γκρέις τον πέτυχε κάτω από το αριστερό μάτι.
-Τόμας Πλάνκετ (Βρετανικός στρατός): το 1809 πέτυχε τον Γάλλο στρατηγό Κολμπέρ στη Μάχη του Κακαμπέλο, σε απόσταση 600 μέτρων- απίστευτη για τα δεδομένα της εποχής, που είχαν δραστικό βεληνεκές περίπου 50 μέτρων.
-Ρόζα Σανίνα (59, ΕΣΣΔ): μία από τις πιο γνωστές γυναίκες ελεύθερες σκοπευτές στην ιστορία, κατατάχθηκε μετά τον θάνατο του αδελφού της το 1041. Σκοτώθηκε σε ηλικία 20 ετών.
-Φιοντόρ Οχλόπκοφ (429, ΕΣΣΔ): ένας από τους πιο θανατηφόρους Σοβιετικούς ελεύθερους σκοπευτές κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
-Κρις Κάιλ (160, ΗΠΑ): θεωρείται ο πιο θανάσιμος ελεύθερος σκοπευτής στην αμερικανική ιστορία, με 160 «kills». Η καριέρα του εν λόγω Navy SEAL ήταν το θέμα της ταινίας «American Sniper».
-Γιόζεφ Άλερμπεργκερ (257, Γερμανία): του αποδίδονται 257 φόνοι στο Ανατολικό Μέτωπο κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο
-Ματχάους Χετσενάουερ (345, Γερμανία): ίσως ο πιο θανάσιμος ελεύθερος σκοπευτής της Βέρμαχτ, με δράση στο Ανατολικό Μέτωπο.
-Έρβιν Κένιγκ (Γερμανία): μια αινιγματική φυσιογνωμία που θεωρείται σύμφωνα με κάποιες πηγές ότι «μονομάχησε» με τον Βασίλι Ζάιτσεφ κατά τη μάχη του Στάλινγκραντ.
-Μπρούνο Σούτκους (209, Γερμανία): επίσης ελεύθερος σκοπευτής της Βέρμαχτ, με δράση στο Ανατολικό Μέτωπο.
-Ιβάν Σιντορένκο (πάνω από 500, ΕΣΣΔ): Σοβιετικός ελεύθερος σκοπευτής με πάνω από 500 θεωρούμενους φόνους.
-Σεμιόν Νομοκόνοφ (367, ΕΣΣΔ): Σοβιετικός, με 367 «kills»
-Ζανγκ Ταοφάνγκ (214, Κίνα): Κινέζος ελεύθερος σκοπευτής που πολέμησε στον πόλεμο της Κορέας.
-Μιχαήλ Ιβάνοβιτς Μπουντένκοφ (437, ΕΣΣΔ): στον αριθμό των «kills» του στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο δεν περιλαμβάνονται αυτά με πολυβόλο
-Φίοντορ Τροφίμοβιτς Ντιατσένκο (425, ΕΣΣΔ): Σοβιετικός στρατιώτης με ειδίκευση στην εξόντωση αξιωματικών στο Ανατολικό Μέτωπο.
-Νικολάι Γιακόβλεβιτς Ίλγιν (494, ΕΣΣΔ): άλλος ένας Σοβιετικός στρατιώτης τα θύματα του οποίου ανέρχονται σε εκατοντάδες
-Ιβάν Νικολάγεβιτς Κουλμπερτίνοφ (489, ΕΣΣΔ): αν και σχετικά άγνωστος, ο αριθμός των «kills» του μιλά από μόνος του.
-Ανώνυμος Βρετανός Πεζοναύτης (173): θεωρείται ότι είναι ο πιο φονικός εν ζωή, με 173 «kills» μέχρι το 2015, περιλαμβανομένων 90 Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν σε μία ημέρα (2006-2007).
Η φιγούρα του ελεύθερου σκοπευτή ανέκαθεν έχαιρε μιας ιδιαίτερης, θανατηφόρας αίγλης στις τάξεις των ενόπλων δυνάμεων διεθνώς. Από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά ειδικότερα, φιγούρες όπως ο Βασίλι Ζάιτσεφ και ο Κάρλος Νόρμαν Χάτσκοκ έχουν γίνει ιδιαίτερα γνωστές, ακόμα και πέρα από τις τάξεις των φίλων της στρατιωτικής ιστορίας. Ταινίες όπως το «Εχθρός προ των πυλών» (Ανατολικό Μέτωπο) ή ο «Ελαφοκυνηγός» (Βιετνάμ) και το «American Sniper» έχουν δημιουργήσει την εικόνα του μοναχικού και θανάσιμου «άσσου», ο οποίος αποστασιοποιημένα, δίνοντας την εντύπωση ότι αντί για αίμα στις φλέβες του κυλάει παγωμένο νερό, σπέρνει τον θάνατο στις τάξεις του ανυποψίαστου εχθρού. Η σύνταξη της πιο θανατηφόρας λίστας ελεύθερων σκοπευτών είναι περίπλοκο ζήτημα, καθώς οι αριθμοί των φόνων είναι δύσκολο να επιβεβαιωθούν- ενώ ειδικά στην περίπτωση του Κόκκινου Στρατού (ο οποίος είχε στις τάξεις του κάποιους εκ των φονικότερων της ιστορίας κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο) υπάρχει σύγχυση καθώς θεωρείται ότι υπήρχαν σκόπιμες υπερβολές όσον αφορά στις επιδόσεις τους. Χρησιμοποιώντας online πηγές, και χωρίς να γίνεται κατάταξη , μια λίστα των πλέον φονικών ελεύθερων σκοπευτών, από άποψης τόσο «kills» όσο και δυσκολίας βολών, έχει ως εξής:
-Σίμο Χέιχε (705, Φινλανδία): ο Χέιχε, με εκτιμώμενους 705 φόνους (505 με τυφέκιο, 200 με υποπολυβόλο) διακρίθηκε στον Χειμερινό Πόλεμο (Talvisota) μεταξύ της Φινλανδίας και της ΕΣΣΔ. Για τις επιδόσεις του εναντίον του Κόκκινου Στρατού, που είχε εισβάλει στην Φινλανδία, κέρδισε το προσωνύμιο «Λευκός Θάνατος». Ο Χέιχε δρούσε μόνος του ολόκληρη την ημέρα, επιφέροντας βαρύτατες απώλειες στους Σοβιετικούς.
-Κάρλος Νόρμαν Χάτσκοκ (93, ΗΠΑ): ένας από τους κορυφαίους ελεύθερους σκοπευτές του Σώματος Πεζοναυτών των ΗΠΑ, με δράση στο Βιετνάμ, του αποδίδεται μία από τις πιο διάσημες βολές της ιστορίας, με τη σφαίρα να περνάει τη διόπτρα του αντίπαλου ελεύθερου σκοπευτή και να τον σκοτώνει.
-Άντελμπερτ Γουόλντρον (109, ΗΠΑ): θεωρείται ένας εκ των φονικότερων (αν όχι ο φονικότερος) ελεύθερος σκοπευτής της αμερικανικής ιστορίας, με δράση στο Βιετνάμ.
-Φράνσις Πεγκαμαγκάμποου (378, Καναδάς): στρατιώτης με ινδιάνικη καταγωγή, έδρασε με τον καναδικό στρατό κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.
-Λουντμίλα Παβλιτσένκο (309, ΕΣΣΔ): γυναίκα στρατιώτης του Κόκκινου Στρατού κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, θεωρείται ότι 36 εκ των θυμάτων της ήταν αντίπαλοι ελεύθεροι σκοπευτές της Βέρμαχτ.
-Βασίλι Ζάιτσεφ (242, ΕΣΣΔ): ίσως ο πιο διάσημος, χάρη στο κινηματογραφικό «Εχθρός προ των Πυλών».
-Ρομπ Φέρλονγκ (Καναδάς): του έχει αποδοθεί ένας από τους φόνους σε μεγαλύτερη απόσταση στην ιστορία, το 2002, στο πλαίσιο της επιχείρησης «Anaconda» εναντίον της Αλ Κάιντα, σε απόσταση 2.430 μέτρων.
-Κρεγκ Χάρισον (Βρετανία): ξεπέρασε τον Φέρλονγκ, με kill στα 2,475 μέτρα στο Αφγανιστάν το 2009.
-Τσαρλς «Τσακ» Μαγουΐνι (103, ΗΠΑ): έδρασε με τους Πεζοναύτες των ΗΠΑ στο Βιετνάμ.
-Λοχίας Γκρέις (Συνομοσπονδία, Αμερικανικός Εμφύλιος): του αποδίδεται μια πραγματικά απίστευτη βουλή στη μάχη της Σποτσιλβάνια. Στόχος ήταν ο στρατηγός των Βορείων, Τζον Σέτζγουϊκ. Τα πυρά των ελεύθερων σκοπευτών των Νοτίων είχαν αναγκάσει τους στρατιώτες του να καλυφθούν, ωστόσο ο ίδιος αρνήθηκε, λέγοντας ότι «ντρέπομαι για εσάς, δεν θα μπορούσαν να πετύχουν ούτε ελέφαντα σε τέτοια απόσταση». Δευτερόλεπτα μετά, σφαίρα του Γκρέις τον πέτυχε κάτω από το αριστερό μάτι.
-Τόμας Πλάνκετ (Βρετανικός στρατός): το 1809 πέτυχε τον Γάλλο στρατηγό Κολμπέρ στη Μάχη του Κακαμπέλο, σε απόσταση 600 μέτρων- απίστευτη για τα δεδομένα της εποχής, που είχαν δραστικό βεληνεκές περίπου 50 μέτρων.
-Ρόζα Σανίνα (59, ΕΣΣΔ): μία από τις πιο γνωστές γυναίκες ελεύθερες σκοπευτές στην ιστορία, κατατάχθηκε μετά τον θάνατο του αδελφού της το 1041. Σκοτώθηκε σε ηλικία 20 ετών.
-Φιοντόρ Οχλόπκοφ (429, ΕΣΣΔ): ένας από τους πιο θανατηφόρους Σοβιετικούς ελεύθερους σκοπευτές κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
-Κρις Κάιλ (160, ΗΠΑ): θεωρείται ο πιο θανάσιμος ελεύθερος σκοπευτής στην αμερικανική ιστορία, με 160 «kills». Η καριέρα του εν λόγω Navy SEAL ήταν το θέμα της ταινίας «American Sniper».
-Γιόζεφ Άλερμπεργκερ (257, Γερμανία): του αποδίδονται 257 φόνοι στο Ανατολικό Μέτωπο κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο
-Ματχάους Χετσενάουερ (345, Γερμανία): ίσως ο πιο θανάσιμος ελεύθερος σκοπευτής της Βέρμαχτ, με δράση στο Ανατολικό Μέτωπο.
-Έρβιν Κένιγκ (Γερμανία): μια αινιγματική φυσιογνωμία που θεωρείται σύμφωνα με κάποιες πηγές ότι «μονομάχησε» με τον Βασίλι Ζάιτσεφ κατά τη μάχη του Στάλινγκραντ.
-Μπρούνο Σούτκους (209, Γερμανία): επίσης ελεύθερος σκοπευτής της Βέρμαχτ, με δράση στο Ανατολικό Μέτωπο.
-Ιβάν Σιντορένκο (πάνω από 500, ΕΣΣΔ): Σοβιετικός ελεύθερος σκοπευτής με πάνω από 500 θεωρούμενους φόνους.
-Σεμιόν Νομοκόνοφ (367, ΕΣΣΔ): Σοβιετικός, με 367 «kills»
-Ζανγκ Ταοφάνγκ (214, Κίνα): Κινέζος ελεύθερος σκοπευτής που πολέμησε στον πόλεμο της Κορέας.
-Μιχαήλ Ιβάνοβιτς Μπουντένκοφ (437, ΕΣΣΔ): στον αριθμό των «kills» του στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο δεν περιλαμβάνονται αυτά με πολυβόλο
-Φίοντορ Τροφίμοβιτς Ντιατσένκο (425, ΕΣΣΔ): Σοβιετικός στρατιώτης με ειδίκευση στην εξόντωση αξιωματικών στο Ανατολικό Μέτωπο.
-Νικολάι Γιακόβλεβιτς Ίλγιν (494, ΕΣΣΔ): άλλος ένας Σοβιετικός στρατιώτης τα θύματα του οποίου ανέρχονται σε εκατοντάδες
-Ιβάν Νικολάγεβιτς Κουλμπερτίνοφ (489, ΕΣΣΔ): αν και σχετικά άγνωστος, ο αριθμός των «kills» του μιλά από μόνος του.
-Ανώνυμος Βρετανός Πεζοναύτης (173): θεωρείται ότι είναι ο πιο φονικός εν ζωή, με 173 «kills» μέχρι το 2015, περιλαμβανομένων 90 Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν σε μία ημέρα (2006-2007).