Μέσα στην απίστευτη προσωπική καταχνιά ο Πόε άνοιξε τον δρόμο για το Φανταστικό και την Επιστημονική Φαντασία, για το Αστυνομικό Μυθιστόρημα, αφήνοντας συνάμα και μια ποίηση καθαρή σαν μαύρο κρύσταλλο. Φυσικά, θα έπρεπε να πεθάνει για να βρει τους αναγνώστες και την όντως ποιητική ζωή του: η φήμη του συνέχιζε να μεγαλώνει μετά θάνατον στη Γαλλία και στην Αγγλία και οι μετέπειτα εποχές τον κατανόησαν καλύτερα από τον εποχή του.
Ο Edgar Allan Poe γεννήθηκε στις 19 Ιανουαρίου του 1809 στην πόλη της Βοστόνης, στη Μασαχουσέτη των ΗΠΑ, το δεύτερο από τα τρία παιδιά των ηθοποιών γονιών του. Ένα χρόνο μετά τη γέννησή του, ο πατέρας του, David, εγκαταλείπει την οικογένεια. Η μητέρα σου σύντομα πεθαίνει από φυματίωση και ο μικρός Edgar χωρίζεται από τα αδέρφια του, αφού τον αναλαμβάνει η οικογένεια Allan στο Ρίτσμοντ της Βιρτζίνια. Η οικογένεια Allan ήταν αρκετά εύπορη και ο Edgar έζησε μια καλή ζωή μαζί τους, σύμφωνα με ορισμένους βιογράφους του. Ως ένδειξη σεβασμού και εκτίμησης προς τη θετή του οικογένεια προσέθεσε το Allan στο επώνυμό του. Ωστόσο, οι σχέσεις μεταξύ του Edgar και του θετού του πατέρα John Allan επιδεινώθηκαν με το χρόνο. Το 1815 η οικογένεια Allan μετακόμισε στην Αγγλία, όπου ο Edgar άρχισε σχολείο, αρχικά στο Irvine της Σκωτίας και αργότερα οικότροφος στο Chelsea. Οι Allan ήταν αρκετά ευκατάστατοι, αλλά ο John Allan ήταν ιδιαίτερα σφιχτοχέρης με το επίδομα του Edgar, κατά τη διάρκεια των σπουδών του. Ο νεαρός Edgar στράφηκε στο τζόγο για να βγάλει επιπλέον χρήματα αλλά αντ’ αυτού δημιούργησε χρέη που έγιναν αιτία για περαιτέρω επιδείνωση της σχέσης του με τον θετό πατέρα του. Το 1826 μπήκε στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια το οποίο όμως εγκατέλειψε μέσα σε ένα χρόνο. Ταξίδεψε στη Βοστώνη το 1827 όπου επιχείρησε να συντηρηθεί κάνοντας διάφορες εργασίες όπως υπάλληλος γραφείου και συντάκτης εφημερίδας. Κάποια στιγμή ξεκίνησε να χρησιμοποιεί το ψευδώνυμο Henri Le Rennet. Το Μάιο του 1827 μπήκε στον Αμερικανικό Στρατό, σε μια προσπάθεια να επιβιώσει. Δήλωσε όνομα «Edgar A. Perry» και ηλικία 22 ετών (ενώ ήταν 18). Υπηρέτησε ως οπλίτης με μισθό 5 δολαρίων το μήνα και μετά από δυο χρόνια κίνησε τις διαδικασίες για να απαλλαγεί από το υπόλοιπο της θητείας του.
Πατέρας της λογοτεχνίας μυστηρίου και άρχοντας του μακάβριου
Η λογοτεχνική καριέρα του Poe ξεκίνησε όταν ήταν ακόμα στο στρατό, με την έκδοση μιας συλλογής ποιημάτων με τον τίτλο «Ταμερλάνος και άλλα ποιήματα», το 1827, χωρίς το όνομά του, αποδίδοντας το έργο σε «έναν Βοστονέζο» («A Bostonian»). Στη συνέχεια στράφηκε στην πρόζα και για αρκετά χρόνια εργάστηκε σε λογοτεχνικά περιοδικά, αποκτώντας όνομα για το προσωπικό ύφος της λογοτεχνικής κριτικής του. Συνεχίζει να εκδίδει έργα του με την οικονομική βοήθεια φίλων. Από το 1831 επιδιώκει πλέον να ζει αποκλειστικά από τη συγγραφή. Ήταν από τους πρώτους Αμερικανούς συγγραφείς που επιχείρησαν να ζήσουν μοναχά από το έργο τους και η έλλειψη διεθνούς νομοθετικού πλαισίου για τα πνευματικά δικαιώματα δυσκόλευε την κατάσταση, αφού οι εκδότες προτιμούσαν να «κλέβουν» έργα Ευρωπαίων συγγραφέων παρά να πληρώσουν νέους Αμερικανούς. Σε ολόκληρη τη ζωή του θα αντιμετωπίσει οικονομικά προβλήματα. Το 1835 παντρεύτηκε την 13χρονη ξαδέρφη του Virginia Clemm. Δημοσιεύει έργα του σε περιοδικά και επιθεωρήσεις ενώ γράφει και λογοτεχνικές κριτικές. Το 1845 δημοσιεύει το «Κοράκι» που σημειώνει άμεσα μεγάλη επιτυχία. Η σύζυγός του πεθαίνει μετά από δυο χρόνια, από φυματίωση, γεγονός που ρίχνει στο ποτό ακόμα περισσότερο τον συγγραφέα. Ο Poe σχεδιάζει να εκδώσει δικό του λογοτεχνικό περιοδικό, κάτι που όμως δεν προφταίνει να υλοποιήσει αφού, στις 7 Οκτωβρίου του 1849, σε ηλικία 40, πεθαίνει στη Βαλτιμόρη, υπό συνθήκες που δημιούργησαν πολλά ερωτηματικά. Η αιτία θανάτου του είναι άγνωστη. Κατά καιρούς έχουν ακουστεί θεωρίες για κατάχρηση αλκοόλ, εγκεφαλική συμφόρηση, χολέρα, ναρκωτικά, καρδιοπάθεια, λύσσα, φυματίωση έως και αυτοκτονία. Η κηδεία του πραγματοποιήθηκε βιαστικά και με ελάχιστα άτομα, αφού δεν υπήρξε κανονική ανακοίνωση του γεγονότος. Το έργο του Poe επηρέασε τη λογοτεχνία στις Ηνωμένες Πολιτείες αλλά και ολόκληρο τον κόσμο, ενώ συνέβαλε και σε ειδικά πεδία όπως αυτό της κρυπτογραφίας και της κοσμολογίας. Ο Μπωντλαίρ ήταν από τους πρώτους μελετητές του έργου του, μεταφράζοντας το σύνολό του στα γαλλικά. Θαυμαστές του έργου του ήταν οι Χ.Φ. Λάβκραφτ, ο Γουώλτ Ουίτμαν, ο Ιούλιος Βέρν, ο Όσκαρ Γουάλντ, ο Ουίλλιαμ Φώκνερ και ο Τ.Σ. Έλιοτ, ο οποίος ήταν αυστηρός απέναντί του αλλά εκτιμούσε το κριτικό του έργο.
Πατέρας της λογοτεχνίας μυστηρίου και άρχοντας του μακάβριου
Η λογοτεχνική καριέρα του Poe ξεκίνησε όταν ήταν ακόμα στο στρατό, με την έκδοση μιας συλλογής ποιημάτων με τον τίτλο «Ταμερλάνος και άλλα ποιήματα», το 1827, χωρίς το όνομά του, αποδίδοντας το έργο σε «έναν Βοστονέζο» («A Bostonian»). Στη συνέχεια στράφηκε στην πρόζα και για αρκετά χρόνια εργάστηκε σε λογοτεχνικά περιοδικά, αποκτώντας όνομα για το προσωπικό ύφος της λογοτεχνικής κριτικής του. Συνεχίζει να εκδίδει έργα του με την οικονομική βοήθεια φίλων. Από το 1831 επιδιώκει πλέον να ζει αποκλειστικά από τη συγγραφή. Ήταν από τους πρώτους Αμερικανούς συγγραφείς που επιχείρησαν να ζήσουν μοναχά από το έργο τους και η έλλειψη διεθνούς νομοθετικού πλαισίου για τα πνευματικά δικαιώματα δυσκόλευε την κατάσταση, αφού οι εκδότες προτιμούσαν να «κλέβουν» έργα Ευρωπαίων συγγραφέων παρά να πληρώσουν νέους Αμερικανούς. Σε ολόκληρη τη ζωή του θα αντιμετωπίσει οικονομικά προβλήματα. Το 1835 παντρεύτηκε την 13χρονη ξαδέρφη του Virginia Clemm. Δημοσιεύει έργα του σε περιοδικά και επιθεωρήσεις ενώ γράφει και λογοτεχνικές κριτικές. Το 1845 δημοσιεύει το «Κοράκι» που σημειώνει άμεσα μεγάλη επιτυχία. Η σύζυγός του πεθαίνει μετά από δυο χρόνια, από φυματίωση, γεγονός που ρίχνει στο ποτό ακόμα περισσότερο τον συγγραφέα. Ο Poe σχεδιάζει να εκδώσει δικό του λογοτεχνικό περιοδικό, κάτι που όμως δεν προφταίνει να υλοποιήσει αφού, στις 7 Οκτωβρίου του 1849, σε ηλικία 40, πεθαίνει στη Βαλτιμόρη, υπό συνθήκες που δημιούργησαν πολλά ερωτηματικά. Η αιτία θανάτου του είναι άγνωστη. Κατά καιρούς έχουν ακουστεί θεωρίες για κατάχρηση αλκοόλ, εγκεφαλική συμφόρηση, χολέρα, ναρκωτικά, καρδιοπάθεια, λύσσα, φυματίωση έως και αυτοκτονία. Η κηδεία του πραγματοποιήθηκε βιαστικά και με ελάχιστα άτομα, αφού δεν υπήρξε κανονική ανακοίνωση του γεγονότος. Το έργο του Poe επηρέασε τη λογοτεχνία στις Ηνωμένες Πολιτείες αλλά και ολόκληρο τον κόσμο, ενώ συνέβαλε και σε ειδικά πεδία όπως αυτό της κρυπτογραφίας και της κοσμολογίας. Ο Μπωντλαίρ ήταν από τους πρώτους μελετητές του έργου του, μεταφράζοντας το σύνολό του στα γαλλικά. Θαυμαστές του έργου του ήταν οι Χ.Φ. Λάβκραφτ, ο Γουώλτ Ουίτμαν, ο Ιούλιος Βέρν, ο Όσκαρ Γουάλντ, ο Ουίλλιαμ Φώκνερ και ο Τ.Σ. Έλιοτ, ο οποίος ήταν αυστηρός απέναντί του αλλά εκτιμούσε το κριτικό του έργο.
Όταν τον εντόπισαν νεκρό φορούσε ρούχα που δεν του άνηκαν, ρούχα ξένα προς τον τρόπο ντυσίματός του. Ήταν, επίσης, μέρα εκλογών στη Βαλτιμόρη… και υπήρχε η κακιά “συνήθεια” του cooping, δηλαδή συμμορίες που επρόσκειντο σε υποψηφίους άρπαζαν ανύποπτους περαστικούς, τους έχωναν σε κάποιο δωμάτιο, τους “πότιζαν” αλκοόλ, τους έδερναν και κατόπιν τους έντυναν με άσχετα ρούχα και τους έστελναν “μεταμφιεσμένους” να ψηφίσουν μια και δυο και τρεις φορές… Όσο άντεχαν!Αυτή είναι η τρομακτική κρατούσα εκδοχή για το τέλος ενός από τους μεγαλύτερους συγγραφείς του 19ου αιώνα, του προδρόμου της αστυνομικής λογοτεχνίας και της λογοτεχνίας γοτθικού τρόμου.
Τα 7 μη διαδεδομένα «μυστικά» της βιογραφίας του Πόε
Παρόλο που αποτελεί έναν από τους πιο αγαπημένους ποιητές και συγγραφείς παγκοσμίως και έναν από τους πρωτεργάτες της «σκοτεινής» λογοτεχνίας, ελάχιστοι γνωρίζουν τις πραγματικά σκοτεινές πτυχές της ζωής του. Αυτά είναι τα 7 μη διαδεδομένα «μυστικά» της βιογραφίας του Πόε, όπως τα παρουσιάζει ο βιογράφος Πολ Κόλινς και συγγραφέας του βιβλίου: «Edgar Allan Poe: The Fever Called Living»
1. Ο Πόε χρησιμοποίησε μια εντυπωσιακή σειρά από υποκοριστικά
Πρώτο, αρκετά απρόθυμο, ήταν το κολεγιακό του παρατσούκλι «Gaffy». Πολλά από τα υπόλοιπα ψεύτικα ονόματα ήταν από ανάγκη, για να κρυφτεί από τους πιστωτές και από το στρατό. Τα είχε χρησιμοποιήσει επίσης για να γράψει τραγούδια, για να συντάξει ένα περιοδικό με το δικό του έργο (Littleton Barry) και να καταδιώξει μια πιθανή αρραβωνιαστικιά.
2. Ο Πόε είχε σκεφτεί να μετακομίσει στο Ιλινόις
Πέρασε χρόνια παραμένοντας προσκολλημένος σε ένα από τα πιο δυνατά όνειρά του: ένα δικό του περιοδικό. Είχε μια παρ' ολίγον συνεργασία το 1849, με έναν επιχειρηματικό εταίρο, τον Εντουαρντ Πάτερσον. Ωστόσο ο Πάτερσον του ζήτησε να μετακομίσει στο χωριό Οκουάκα του Ιλινόις και να γίνει υπεύθυνος του περιοδικού Oquawka Spectator.
3. Ο Πόε είχε ένα μεγάλο αδελφό ο οποίος ήταν επίσης ποιητής
Ο έφηβος Εντγκαρ έβλεπε τον μεγαλύτερο αδελφό του, Γουίλιαμ Χένρι Λέοναρντ Πόε, ένα ναύτη σκληρό πότη που δημοσίευε κάποια πρώιμη ποίηση και πεζογραφία σε ένα περιοδικό της Βαλτιμόρης. Ο αδελφός του πέθανε κατά τη διάρκεια μιας επιδημίας χολέρας, την περίοδο που ζούσε με τον Εντγκαρ το 1831.
4. Δεν προλάβαινε ποτέ τις προθεσμίες
Αν και πολυγραφότατος συγγραφέας, κατά τη διάρκεια μιας ιδιαίτερα χαοτικής επιμέλειας του Broadway Journal, ο Πόε απλώς άφησε μια ολόκληρη στήλη κενή στο τεύχος της 27ης Δεκεμβρίου του 1845. Δεν τη γέμισε με άρθρα από ένα άλλο περιοδικό, ή διαφημίσεις. Την άφησε απλά κενή. Και έτσι μέσα σε λίγες μέρες βρέθηκε ξανά χωρίς δουλειά.
Παρόλο που αποτελεί έναν από τους πιο αγαπημένους ποιητές και συγγραφείς παγκοσμίως και έναν από τους πρωτεργάτες της «σκοτεινής» λογοτεχνίας, ελάχιστοι γνωρίζουν τις πραγματικά σκοτεινές πτυχές της ζωής του. Αυτά είναι τα 7 μη διαδεδομένα «μυστικά» της βιογραφίας του Πόε, όπως τα παρουσιάζει ο βιογράφος Πολ Κόλινς και συγγραφέας του βιβλίου: «Edgar Allan Poe: The Fever Called Living»
1. Ο Πόε χρησιμοποίησε μια εντυπωσιακή σειρά από υποκοριστικά
Πρώτο, αρκετά απρόθυμο, ήταν το κολεγιακό του παρατσούκλι «Gaffy». Πολλά από τα υπόλοιπα ψεύτικα ονόματα ήταν από ανάγκη, για να κρυφτεί από τους πιστωτές και από το στρατό. Τα είχε χρησιμοποιήσει επίσης για να γράψει τραγούδια, για να συντάξει ένα περιοδικό με το δικό του έργο (Littleton Barry) και να καταδιώξει μια πιθανή αρραβωνιαστικιά.
2. Ο Πόε είχε σκεφτεί να μετακομίσει στο Ιλινόις
Πέρασε χρόνια παραμένοντας προσκολλημένος σε ένα από τα πιο δυνατά όνειρά του: ένα δικό του περιοδικό. Είχε μια παρ' ολίγον συνεργασία το 1849, με έναν επιχειρηματικό εταίρο, τον Εντουαρντ Πάτερσον. Ωστόσο ο Πάτερσον του ζήτησε να μετακομίσει στο χωριό Οκουάκα του Ιλινόις και να γίνει υπεύθυνος του περιοδικού Oquawka Spectator.
3. Ο Πόε είχε ένα μεγάλο αδελφό ο οποίος ήταν επίσης ποιητής
Ο έφηβος Εντγκαρ έβλεπε τον μεγαλύτερο αδελφό του, Γουίλιαμ Χένρι Λέοναρντ Πόε, ένα ναύτη σκληρό πότη που δημοσίευε κάποια πρώιμη ποίηση και πεζογραφία σε ένα περιοδικό της Βαλτιμόρης. Ο αδελφός του πέθανε κατά τη διάρκεια μιας επιδημίας χολέρας, την περίοδο που ζούσε με τον Εντγκαρ το 1831.
4. Δεν προλάβαινε ποτέ τις προθεσμίες
Αν και πολυγραφότατος συγγραφέας, κατά τη διάρκεια μιας ιδιαίτερα χαοτικής επιμέλειας του Broadway Journal, ο Πόε απλώς άφησε μια ολόκληρη στήλη κενή στο τεύχος της 27ης Δεκεμβρίου του 1845. Δεν τη γέμισε με άρθρα από ένα άλλο περιοδικό, ή διαφημίσεις. Την άφησε απλά κενή. Και έτσι μέσα σε λίγες μέρες βρέθηκε ξανά χωρίς δουλειά.
5. Η πιο σταθερή δουλειά του Πόε ήταν στον Αμερικανικό Στρατό
Μπορεί να είναι γνωστό σε μας σήμερα ως μεγάλος λογοτέχνης, αλλά στη διάρκεια της ζωής του, ο ένας εργοδότης που αξιόπιστα εκτιμούσε και προωθούσε τον Πόε ήταν ο στρατός των ΗΠΑ. Η εγγραφή του στην ηλικία των 18, με ψευδώνυμο για να αποφύγει τους πιστωτές «Εντγκαρ Α. Πέρι» μέσα σε δύο χρόνια τον έστειλε στην κορυφή των υπαξιωματικών του συντάγματος Sgt. Major. Ευτυχώς για τους αναγνώστες, ο Πόε αποδείχθηκε πολύ ανήσυχος για να τελειώσει τα καθήκοντά του πυροβολικού ή την επακόλουθη καριέρα της κατάρτισης αξιωματικού στο West Point.
6. Του κόλλαγαν τραγούδια στο κεφάλι
Η περίπτωση του Πόε είναι μία από τις αρχαιότερες γνωστές περιγραφές του νευρολογικού φαινομένου του «σκώληκα»: Ενα τραγούδι που «κολλάει» στο κεφάλι σας. Περιγράφεται το 1845 στην ιστορία του Πόε «The Imp of the Perverse».
7. Ο μεγαλύτερος «καυγάς» του Πόε ήταν με τον εαυτό του
Ποτέ δεν ήταν ντροπαλός στις φιλολογικές διαμάχες και μέσα από το Broadway Journal το 1845, επιτέθηκε (αδίκως) στον ποιητή Χένρι Χάντσγουορθ Λονγκφέλοου, κατηγορώντας τον για λογοκλοπή. Ο αμήχανος Λονγκφέλοου δεν απάντησε ποτέ στις κατηγορίες και σύμφωνα με τον εκδότη του Πόε, απάντησε ένας οργισμένος αναγνώστης με τον οποίο ο Πόε συνέχισε να ανταλλάσσει μύδρους μέσω του περιοδικού. Ωστόσο είναι πιθανό, ο αναγνώστης να ήταν ο ίδιος ο Πόε, γεμίζοντας τις στήλες του περιοδικού παίζοντας και τους δύο ρόλους.
Μπορεί να είναι γνωστό σε μας σήμερα ως μεγάλος λογοτέχνης, αλλά στη διάρκεια της ζωής του, ο ένας εργοδότης που αξιόπιστα εκτιμούσε και προωθούσε τον Πόε ήταν ο στρατός των ΗΠΑ. Η εγγραφή του στην ηλικία των 18, με ψευδώνυμο για να αποφύγει τους πιστωτές «Εντγκαρ Α. Πέρι» μέσα σε δύο χρόνια τον έστειλε στην κορυφή των υπαξιωματικών του συντάγματος Sgt. Major. Ευτυχώς για τους αναγνώστες, ο Πόε αποδείχθηκε πολύ ανήσυχος για να τελειώσει τα καθήκοντά του πυροβολικού ή την επακόλουθη καριέρα της κατάρτισης αξιωματικού στο West Point.
6. Του κόλλαγαν τραγούδια στο κεφάλι
Η περίπτωση του Πόε είναι μία από τις αρχαιότερες γνωστές περιγραφές του νευρολογικού φαινομένου του «σκώληκα»: Ενα τραγούδι που «κολλάει» στο κεφάλι σας. Περιγράφεται το 1845 στην ιστορία του Πόε «The Imp of the Perverse».
7. Ο μεγαλύτερος «καυγάς» του Πόε ήταν με τον εαυτό του
Ποτέ δεν ήταν ντροπαλός στις φιλολογικές διαμάχες και μέσα από το Broadway Journal το 1845, επιτέθηκε (αδίκως) στον ποιητή Χένρι Χάντσγουορθ Λονγκφέλοου, κατηγορώντας τον για λογοκλοπή. Ο αμήχανος Λονγκφέλοου δεν απάντησε ποτέ στις κατηγορίες και σύμφωνα με τον εκδότη του Πόε, απάντησε ένας οργισμένος αναγνώστης με τον οποίο ο Πόε συνέχισε να ανταλλάσσει μύδρους μέσω του περιοδικού. Ωστόσο είναι πιθανό, ο αναγνώστης να ήταν ο ίδιος ο Πόε, γεμίζοντας τις στήλες του περιοδικού παίζοντας και τους δύο ρόλους.
Ο Πόε στον κινηματογράφο ως τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο
Το σκοτεινό έργο του Πόε αγαπήθηκε ιδιαίτερα από αρκετούς σκηνοθέτες κι έτσι συχνά είχαμε μεταφορές του στη μεγάλη οθόνη. Δεν θα κάνουμε εκτενή αναφορά στα μικρού μήκους φιλμ που βασίστηκαν περισσότερο ή λιγότερο σε διηγήματά του, με την εξαίρεση δυο εξ αυτών, που γυρίστηκαν από τον Ντέιβιντ Γουόρκ Γκρίφιθ και είναι διαμαντάκια του βωβού σινεμά: (α) The Sealed Room, δηλαδή “Το σφραγισμένο δωμάτιο”, που είχε ως πηγή έμπνευσης ένα έργο του Ονορέ Ντε Μπαλζάκ, αλλά και “Το Βαρέλι του Αμοντιλάδο” του Πόε) και (β) The Avenging Conscience: or ‘Thou Shalt Not Kill’, (που είχε ως αφετηρία κομμάτια από τις ιστορίες “Το Πηγάδι και το Εκκρεμές”, “The Tell-Tale Heart” και “’Αναμπελ Λι”). Περνώντας στις μεγάλου μήκους αξιομνημόνευτες ταινίες, κάνουμε μια πρώτη στάση στο μακρινό 1928 και στην Πτώση του οίκου των Άσερ, που σκηνοθέτησε ο Γαλλοπολωνοεβραίος Ζαν Επστάιν. Παντελώς άγνωστο στην Ελλάδα… Όμως, πέρα από το ότι είναι η πρώτη κινηματογραφική προσέγγιση του περίφημου διηγήματος γοτθικού τρόμου, η παρούσα “Πτώση” έχει μια πολύ βαριά υπογραφή στο σενάριο: Λουίς Μπουνιουέλ! Ναι, αυτός διασκευάζει το αριστούργημα του Πόε, αποτελώντας από μόνος του την ισχυρότερη ένδειξη του μεγέθους του συγγραφέα… Το έγκλημα της οδού Μοργκ (άγνωστο γιατί ο τότε διανομέας προτίμησε τον ενικό αριθμό, αντί του ορθού “Τα εγκλήματα της οδού Μοργκ”) έρχεται για πρώτη φορά στη σκοτεινή αίθουσα το 1932, δια χειρός Ρόμπερτ Φλόρεϊ. Πρωταγωνιστής είναι, βεβαίως, ο μέγας Μπέλα Λουγκόζι, ένα χρόνο αφότου ενσάρκωσε τον “Δράκουλα” και το φιλμ έχει πάρει τη θέση του στα πρώτα κλασικά τρόμου του αμερικανικού σινεμά. Η υπόθεση; Ένας παράφρων επιστήμων απαγάγει γυναίκες και κάνει πάνω τους ενέσεις με αίμα πιθήκου, ώστε να βρει την κατάλληλη σύντροφο για τον γορίλα του! Σημείωση: και σε αυτό το σενάριο συναντούμε ένα πολύ ενδιαφέρον όνομα: ο Τζον Χιούστον συνεισέφερε στους διαλόγους… Ο πύργος του μυστηρίου (1934) είναι στην πραγματικότητα “Ο μαύρος γάτος”, όπως τον απέδωσε (χωρίς να τηρεί και πολύ τα του βιβλίου) για το σινεμά ο Έντγκαρ Τζορτζ Ούλμερ. Έπαιζαν μαζί -κάτι πρωτοφανές- ο Μπέλα Λουγκόζι και ο Μπόρις Καρλόφ και γνώρισε απίστευτη επιτυχία όντας η κορυφαία στα εισιτήρια ταινία της Universal το έτος εκείνο. Ξανά μαζί οι Καρλόφ και Λουγκόζι εμφανίζονται στο φιλμ του Λιου Λάντερς Το κοράκι (1935). Η συνταγή ήταν ήδη δεδομένα καλή, ο κόσμος απολάμβανε να φοβάται με τους δυο ημίθεους του Χόλιγουντ. Την ίδια χρονιά προβάλλεται και Το έγκλημα του ιατρού Κρέσπι, μακάβριο όσο το διήγημα “The premature burial”. Σκηνοθετεί ο Τζον Άουερ, και πρωταγωνιστεί ο Έριχ Φον Στροχάιμ, που δεν ήταν μόνο ο σκηνοθέτης της Γκρέτα Γκάρμπο, αλλά και ένας καλός ηθοποιός! Ο Ζιλ Ντασέν, γύρισε λίγο πριν την είσοδο των Ηνωμένων Πολιτειών στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (το 1941) το The Tell-Tale Heart. Ένας άνδρας μετά από ένα φόνο που διαπράττει, έχει δαρκώς στα αυτιά του την καρδιά του θύματος, που χτυπά και χτυπά και χτυπά…
Το σκοτεινό έργο του Πόε αγαπήθηκε ιδιαίτερα από αρκετούς σκηνοθέτες κι έτσι συχνά είχαμε μεταφορές του στη μεγάλη οθόνη. Δεν θα κάνουμε εκτενή αναφορά στα μικρού μήκους φιλμ που βασίστηκαν περισσότερο ή λιγότερο σε διηγήματά του, με την εξαίρεση δυο εξ αυτών, που γυρίστηκαν από τον Ντέιβιντ Γουόρκ Γκρίφιθ και είναι διαμαντάκια του βωβού σινεμά: (α) The Sealed Room, δηλαδή “Το σφραγισμένο δωμάτιο”, που είχε ως πηγή έμπνευσης ένα έργο του Ονορέ Ντε Μπαλζάκ, αλλά και “Το Βαρέλι του Αμοντιλάδο” του Πόε) και (β) The Avenging Conscience: or ‘Thou Shalt Not Kill’, (που είχε ως αφετηρία κομμάτια από τις ιστορίες “Το Πηγάδι και το Εκκρεμές”, “The Tell-Tale Heart” και “’Αναμπελ Λι”). Περνώντας στις μεγάλου μήκους αξιομνημόνευτες ταινίες, κάνουμε μια πρώτη στάση στο μακρινό 1928 και στην Πτώση του οίκου των Άσερ, που σκηνοθέτησε ο Γαλλοπολωνοεβραίος Ζαν Επστάιν. Παντελώς άγνωστο στην Ελλάδα… Όμως, πέρα από το ότι είναι η πρώτη κινηματογραφική προσέγγιση του περίφημου διηγήματος γοτθικού τρόμου, η παρούσα “Πτώση” έχει μια πολύ βαριά υπογραφή στο σενάριο: Λουίς Μπουνιουέλ! Ναι, αυτός διασκευάζει το αριστούργημα του Πόε, αποτελώντας από μόνος του την ισχυρότερη ένδειξη του μεγέθους του συγγραφέα… Το έγκλημα της οδού Μοργκ (άγνωστο γιατί ο τότε διανομέας προτίμησε τον ενικό αριθμό, αντί του ορθού “Τα εγκλήματα της οδού Μοργκ”) έρχεται για πρώτη φορά στη σκοτεινή αίθουσα το 1932, δια χειρός Ρόμπερτ Φλόρεϊ. Πρωταγωνιστής είναι, βεβαίως, ο μέγας Μπέλα Λουγκόζι, ένα χρόνο αφότου ενσάρκωσε τον “Δράκουλα” και το φιλμ έχει πάρει τη θέση του στα πρώτα κλασικά τρόμου του αμερικανικού σινεμά. Η υπόθεση; Ένας παράφρων επιστήμων απαγάγει γυναίκες και κάνει πάνω τους ενέσεις με αίμα πιθήκου, ώστε να βρει την κατάλληλη σύντροφο για τον γορίλα του! Σημείωση: και σε αυτό το σενάριο συναντούμε ένα πολύ ενδιαφέρον όνομα: ο Τζον Χιούστον συνεισέφερε στους διαλόγους… Ο πύργος του μυστηρίου (1934) είναι στην πραγματικότητα “Ο μαύρος γάτος”, όπως τον απέδωσε (χωρίς να τηρεί και πολύ τα του βιβλίου) για το σινεμά ο Έντγκαρ Τζορτζ Ούλμερ. Έπαιζαν μαζί -κάτι πρωτοφανές- ο Μπέλα Λουγκόζι και ο Μπόρις Καρλόφ και γνώρισε απίστευτη επιτυχία όντας η κορυφαία στα εισιτήρια ταινία της Universal το έτος εκείνο. Ξανά μαζί οι Καρλόφ και Λουγκόζι εμφανίζονται στο φιλμ του Λιου Λάντερς Το κοράκι (1935). Η συνταγή ήταν ήδη δεδομένα καλή, ο κόσμος απολάμβανε να φοβάται με τους δυο ημίθεους του Χόλιγουντ. Την ίδια χρονιά προβάλλεται και Το έγκλημα του ιατρού Κρέσπι, μακάβριο όσο το διήγημα “The premature burial”. Σκηνοθετεί ο Τζον Άουερ, και πρωταγωνιστεί ο Έριχ Φον Στροχάιμ, που δεν ήταν μόνο ο σκηνοθέτης της Γκρέτα Γκάρμπο, αλλά και ένας καλός ηθοποιός! Ο Ζιλ Ντασέν, γύρισε λίγο πριν την είσοδο των Ηνωμένων Πολιτειών στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (το 1941) το The Tell-Tale Heart. Ένας άνδρας μετά από ένα φόνο που διαπράττει, έχει δαρκώς στα αυτιά του την καρδιά του θύματος, που χτυπά και χτυπά και χτυπά…
Ο Πόε στον κινηματογράφο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο
Την 1954 τα Εγκλήματα της οδού Μοργκ επιστρέφουν στη μεγάλη οθόνη (αυθεντικός τίτλος: “Phantom of the rue Morgue”). Πίσω από την κάμερα είναι ο Ρόι Ντελ Ρουθ, μπροστά στέκεται ο εξαίρετος Καρλ Μάλντεν, λίγο καιρό μετά το Όσκαρ του για το “Λεωφορείον ο πόθος”. Έπειτα από ένδεκα χρόνια, το 1965, οι Αιχμάλωτοι στο βυθό των θαλασσών, όπως βάφτισαν το φιλμ οι Έλληνες διανομείς φέρουν τη σπουδαία υπογραφή του Ζακ Τουρνέρ. Πρόκειται για το “City in the sea”, εμπνευσμένο από ποίημα του Πόε, που μιλά για την ανακάλυψη μιας πολιτείας στα βάθη της θάλασσας. Το 1968 τρεις μεγάλοι Ευρωπαίοι δημιουργοί αποφασίζουν να υποκλιθούν με τη σειρά τους στην πένα του Πόε. Ο Ροζέ Βαντίμ, ο Λουί Μαλ και ο Φεντερίκο Φελίνι, γοητευμένοι από την υπερβατική γοτθική ατμόσφαιρα του συγγραφέα, επέλεξαν αντίστοιχα τα “Metzengerstein”, “William Wilson” και “Never Bet the Devil Your Head” για να συνθέσουν το σπονδυλωτό Στον ίλιγγο της ακολασίας (“Histoires extraordinaires”). Ο Γκόρντον Χέσλερ στο Φέρετρο του βρυκόλακα (“The oblong box”), του 1969, ενώνει δυνάμεις με τον Βίνσεντ Πράις και τον Κριστοφερ Λι. Είναι άλλη μια ιστορία εγκλεισμού, θανάτου, εκδίκησης. Τα εγκλήματα της οδού Μοργκ, πάλι από τον Γκόρντον Χέσλερ, το 1971 αναβιώνουν τη γνωστή ιστορία. Με τους Τζέισον Ρόμπαρντς και Χέρμπερτ Λομ να πρωταγωνιστούν, στήνεται μια αστυνομική πλοκή, που θα έκανε πολλούς από τους σημερινούς συγγραφείς της αντίστοιχης λογοτεχνίας να κοκκινίσουν από τη ντροπή τους, καθώς θα αντιλαμβάνονται πόσο μπροστά από την εποχή του ήταν ο Πόε! Η τηλεόραση παρακολουθεί και αυτή με το δικό της ενδιαφέρον το τι εστί Έντγκαρ Άλαν Πόε, φτιάχνει τηλεταινίες ή αυτοτελή επεισόδια με σχετική θεματική. Έτσι έρχεται κι άλλο κοινό σε επαφή με το έργο του Πόε.. Εκμοντερνισμένο, το The House of Usher προβλήθηκε το 1989 σε άλλη μια βερσιόν, σε αρκετές χώρες της Ευρώπης, σε σκηνοθεσία του Άλαν Μπίρκινσο, με τους Όλιβερ Ριντ και Ντόναλντ Πλέζανς σε κεντρικούς ρόλους. Ο Ντάριο Αρτζέντο αργότερα (το 1990, σε συνσκηνοθεσία με τον επίσης σπουδαίο Τζορτζ Ρομέρο, έφτιαξε τα Διαβολικά μάτια, με αφετηρία τα διηγήματα “Τα γεγονότα στην περίπτωση του κυρίου Βαλντεμάρ” και “Μαύρος γάτος”). "Το κοράκι” αποτέλεσε πρώτη ύλη και για το φιλμ Ο βασιλιάς των ρόδων του Βέρνερ Σρέτερ, που γυρίστηκε το 1986.…Το 1991, με τη σφραγίδα του ικανού Στούαρτ Γκόρντον, Το πηγάδι και το εκκρεμές μεταφέρθηκαν στην εποχή της ισπανικής Ιεράς Εξέτασης.
Την 1954 τα Εγκλήματα της οδού Μοργκ επιστρέφουν στη μεγάλη οθόνη (αυθεντικός τίτλος: “Phantom of the rue Morgue”). Πίσω από την κάμερα είναι ο Ρόι Ντελ Ρουθ, μπροστά στέκεται ο εξαίρετος Καρλ Μάλντεν, λίγο καιρό μετά το Όσκαρ του για το “Λεωφορείον ο πόθος”. Έπειτα από ένδεκα χρόνια, το 1965, οι Αιχμάλωτοι στο βυθό των θαλασσών, όπως βάφτισαν το φιλμ οι Έλληνες διανομείς φέρουν τη σπουδαία υπογραφή του Ζακ Τουρνέρ. Πρόκειται για το “City in the sea”, εμπνευσμένο από ποίημα του Πόε, που μιλά για την ανακάλυψη μιας πολιτείας στα βάθη της θάλασσας. Το 1968 τρεις μεγάλοι Ευρωπαίοι δημιουργοί αποφασίζουν να υποκλιθούν με τη σειρά τους στην πένα του Πόε. Ο Ροζέ Βαντίμ, ο Λουί Μαλ και ο Φεντερίκο Φελίνι, γοητευμένοι από την υπερβατική γοτθική ατμόσφαιρα του συγγραφέα, επέλεξαν αντίστοιχα τα “Metzengerstein”, “William Wilson” και “Never Bet the Devil Your Head” για να συνθέσουν το σπονδυλωτό Στον ίλιγγο της ακολασίας (“Histoires extraordinaires”). Ο Γκόρντον Χέσλερ στο Φέρετρο του βρυκόλακα (“The oblong box”), του 1969, ενώνει δυνάμεις με τον Βίνσεντ Πράις και τον Κριστοφερ Λι. Είναι άλλη μια ιστορία εγκλεισμού, θανάτου, εκδίκησης. Τα εγκλήματα της οδού Μοργκ, πάλι από τον Γκόρντον Χέσλερ, το 1971 αναβιώνουν τη γνωστή ιστορία. Με τους Τζέισον Ρόμπαρντς και Χέρμπερτ Λομ να πρωταγωνιστούν, στήνεται μια αστυνομική πλοκή, που θα έκανε πολλούς από τους σημερινούς συγγραφείς της αντίστοιχης λογοτεχνίας να κοκκινίσουν από τη ντροπή τους, καθώς θα αντιλαμβάνονται πόσο μπροστά από την εποχή του ήταν ο Πόε! Η τηλεόραση παρακολουθεί και αυτή με το δικό της ενδιαφέρον το τι εστί Έντγκαρ Άλαν Πόε, φτιάχνει τηλεταινίες ή αυτοτελή επεισόδια με σχετική θεματική. Έτσι έρχεται κι άλλο κοινό σε επαφή με το έργο του Πόε.. Εκμοντερνισμένο, το The House of Usher προβλήθηκε το 1989 σε άλλη μια βερσιόν, σε αρκετές χώρες της Ευρώπης, σε σκηνοθεσία του Άλαν Μπίρκινσο, με τους Όλιβερ Ριντ και Ντόναλντ Πλέζανς σε κεντρικούς ρόλους. Ο Ντάριο Αρτζέντο αργότερα (το 1990, σε συνσκηνοθεσία με τον επίσης σπουδαίο Τζορτζ Ρομέρο, έφτιαξε τα Διαβολικά μάτια, με αφετηρία τα διηγήματα “Τα γεγονότα στην περίπτωση του κυρίου Βαλντεμάρ” και “Μαύρος γάτος”). "Το κοράκι” αποτέλεσε πρώτη ύλη και για το φιλμ Ο βασιλιάς των ρόδων του Βέρνερ Σρέτερ, που γυρίστηκε το 1986.…Το 1991, με τη σφραγίδα του ικανού Στούαρτ Γκόρντον, Το πηγάδι και το εκκρεμές μεταφέρθηκαν στην εποχή της ισπανικής Ιεράς Εξέτασης.