Στις αρχές του 20ού αιώνα, ο Δείκτης Νοημοσύνης (IQ)έγινε το φλέγον θέμα της εποχής. Οι ψυχολόγοι επινόησαν τεστ για να μετρήσουν την νοημοσύνη που χρησιμοποιούμε για να λύσουμε προβλήματα λογικής ή στρατηγικής. Στα τέλη του 20ού αιώνα, στα μέσα της δεκαετίας του '90, δημοσιεύτηκαν έρευνες που έδειχναν ότι υπάρχει κι άλλο είδος νοημοσύνης , η Συναισθηματική Νοημοσύνη ((EQ),εξίσου σημαντική με την διανοητική. Αυτή μας επιτρέπει να συνειδητοποιήσουμε τα δικά μας συναισθήματα, όσο και των άλλων, να έχουμε συμπόνια, κατανόηση, κίνητρο και την ικανότητα να αντιδρούμε σωστά στο πόνο και στη χαρά, και τελικά να έχουμε αποτελεσματική χρήση της διανοητικής νοημοσύνης. Σήμερα, στις αρχές της 3ης χιλιετίας, βρισκόμαστε μπροστά σε νέα επιστημονικά δεδομένα, που δείχνουν ότι υπάρχει ένα τρίτο είδος νοημοσύνης, η Πνευματική Νοημοσύνη(SQ). Με τον όρο αυτό εννοούμε την νοημοσύνη που μας επιτρέπει να αντιμετωπίζουμε και να λύνουμε προβλήματα αξίας και ουσίας, να τοποθετήσουμε τη ζωή και τις πράξεις μας σε ένα ευρύτερο, πλουσιότερο και βαθύτερο πλαίσιο. Η Πνευματική Νοημοσύνη είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη σωστή λειτουργία της διανοητικής και συναισθηματικής νοημοσύνης. Είναι η Υπέρτατη Νοημοσύνη.
Η Συναισθηματική Νοημοσύνη είναι μια σχετικά νέα έννοια, η οποία έγινε ευρέως γνωστή από τον ψυχολόγο D. Goleman που βρήκε μέσα από πολυετείς έρευνες, ότι η Συναισθηματική Νοημοσύνη, σε σύγκριση με το δείκτη νοημοσύνης,είναι δύο φορές πιο σημαντικός παράγοντας στην επαγγελματική επιτυχία των εργαζομένων. Σύμφωνα με τη θεωρία του, ένα άτομο με μέτριο IQ και υψηλό EQ μπορεί να είναι περισσότερο επιτυχημένο από ένα άτομο που είναι έξυπνο, αλλά δεν έχει ανεπτυγμένη συναισθηματική νοημοσύνη. Το να είναι κάποιος έξυπνος δεν είναι από μόνο του αρκετό για να επιτύχει στη ζωή του. Χρειάζεται και κάτι άλλο!
Τι είναι η Συναισθηματική Νοημοσύνη και για ποιο λόγο παίζει τόσο σημαντικό ρόλο στη ζωή μας;
Η Συναισθηματική Νοημοσύνη είναι η ικανότητα που έχει ο άνθρωπος να αντιλαμβάνεται, να εκτιμά και να διαχειρίζεται τα συναισθήματα τα δικά του και των άλλων. Τα συναισθήματά μας έχουν από μόνα τους σημαντικό ρόλο στη ζωή μας. Μπορούν να διεγείρουν την περιέργεια, να ενισχύσουν την αλληλεγγύη και να αναπτύξουν την αφοσίωση. Τα ίδια όμως μπορούν και να οδηγήσουν σε καταστροφική συμπεριφορά, να εμποδίσουν την ανάπτυξη και να μας φέρουν εκτός ελέγχου. Η διαφορά ανάμεσα στις δυο αυτές περιπτώσεις είναι η Συναισθηματική Νοημοσύνη – η ικανότητα του να είμαι συναισθηματικά έξυπνος. Η Συναισθηματική Νοημοσύνη αναπτύσσεται σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Κάθε άνθρωπος μπορεί να αυξήσει τη Συναισθηματική του Νοημοσύνη εξασκώντας τις κοινωνικές δεξιότητες που την αποτελούν. Οι πιο βασικές δεξιότητες είναι:
Επίγνωση Συναισθημάτων Αυτή αναφέρεται στην ικανότητα να αναγνωρίζω ένα συναίσθημα την ώρα που γεννιέται. Όταν μπορούμε να αναγνωρίζουμε πώς νιώθουμε κάθε στιγμή, καταλαβαίνουμε τον εαυτό μας και είμαστε πιο σίγουροι για αυτόν. Οι άνθρωποι, που νιώθουν πιο σίγουροι με τα συναισθήματα τους, διευθύνουν καλύτερα τη ζωή τους, είναι πιο προσγειωμένοι και έχουν επίγνωση των αποφάσεων που παίρνουν. Αντίθετα, όταν δεν μπορούμε να παρατηρήσουμε πώς νιώθουμε μένουμε στο έλεος των συναισθημάτων μας.
Διαχείριση Συναισθημάτων Αφορά στην ικανότητα μας να διαχειριζόμαστε τα συναισθήματα μας, ώστε να είναι κατάλληλα σε κάθε περίσταση. Για παράδειγμα, ο έλεγχος των συναισθημάτων αφορά στην ικανότητα ενός ατόμου να ελέγχει το άγχος του ή να μην ξεσπάει το θυμό του με επιζήμιο τρόπο. Τα άτομα που δεν έχουν αυτήν την ικανότητα βιώνουν συχνά κατάθλιψη, ενώ όσοι την κατέχουν μπορούν πιο γρήγορα να ξεπεράσουν τις απογοητεύσεις της ζωής.
Εξεύρεση Κινήτρων Έχει να κάνει με την αισιοδοξία και την ελπίδα, το πείσμα και την υπομονή, που βοηθούν τους ανθρώπους να συνεχίζουν την προσπάθεια μέχρι να πετύχουν τους στόχους τους. Είναι αυτά που εμποδίζουν τους ανθρώπους να πέσουν στην απάθεια μπροστά στην πρώτη απογοήτευση.
Αναγνώριση Συναισθημάτων των άλλων Είναι η θεμελιώδης ανθρώπινη δεξιότητα να κατανοούμε τις ανάγκες και τις επιθυμίες των άλλων. Αυτή η δεξιότητα είναι βασική για την ανάπτυξη ουσιαστικών κοινωνικών σχέσεων και την επικοινωνία.
Διαχείριση Σχέσεων Αφορά στις κοινωνικές δεξιότητες που κάνουν αποτελεσματικές τις διαπροσωπικές σχέσεις. Οι δεξιότητες αυτές επιτρέπουν στον άνθρωπο να πετυχαίνει στις σχέσεις του, να δίνει ώθηση και έμπνευση στους άλλους, να πείθει και να επηρεάζει, να κάνει τους άλλους να νιώθουν άνετα. Αντίθετα, η απουσία αυτών των δεξιοτήτων οδηγεί σε κοινωνικές αποτυχίες και μπορεί να κάνει ακόμη και τους πιο διανοητικά έξυπνους ανθρώπους να χαρακτηρίζονται αντιπαθητικοί ή αναίσθητοι. Τέλος, η Συναισθηματική Νοημοσύνη δεν αναπτύσσεται μέσα από το διάβασμα και την απομνημόνευση. Για να μάθουμε αυτήν την ικανότητα με ουσιαστικό τρόπο, χρειάζεται να επιστρατεύσουμε τις αισθήσεις και τα συναισθήματα μας, να συνδεθούμε με τους άλλους ανθρώπους και να βιώσουμε την αλλαγή.
Τι είναι η Συναισθηματική Νοημοσύνη και για ποιο λόγο παίζει τόσο σημαντικό ρόλο στη ζωή μας;
Η Συναισθηματική Νοημοσύνη είναι η ικανότητα που έχει ο άνθρωπος να αντιλαμβάνεται, να εκτιμά και να διαχειρίζεται τα συναισθήματα τα δικά του και των άλλων. Τα συναισθήματά μας έχουν από μόνα τους σημαντικό ρόλο στη ζωή μας. Μπορούν να διεγείρουν την περιέργεια, να ενισχύσουν την αλληλεγγύη και να αναπτύξουν την αφοσίωση. Τα ίδια όμως μπορούν και να οδηγήσουν σε καταστροφική συμπεριφορά, να εμποδίσουν την ανάπτυξη και να μας φέρουν εκτός ελέγχου. Η διαφορά ανάμεσα στις δυο αυτές περιπτώσεις είναι η Συναισθηματική Νοημοσύνη – η ικανότητα του να είμαι συναισθηματικά έξυπνος. Η Συναισθηματική Νοημοσύνη αναπτύσσεται σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Κάθε άνθρωπος μπορεί να αυξήσει τη Συναισθηματική του Νοημοσύνη εξασκώντας τις κοινωνικές δεξιότητες που την αποτελούν. Οι πιο βασικές δεξιότητες είναι:
Επίγνωση Συναισθημάτων Αυτή αναφέρεται στην ικανότητα να αναγνωρίζω ένα συναίσθημα την ώρα που γεννιέται. Όταν μπορούμε να αναγνωρίζουμε πώς νιώθουμε κάθε στιγμή, καταλαβαίνουμε τον εαυτό μας και είμαστε πιο σίγουροι για αυτόν. Οι άνθρωποι, που νιώθουν πιο σίγουροι με τα συναισθήματα τους, διευθύνουν καλύτερα τη ζωή τους, είναι πιο προσγειωμένοι και έχουν επίγνωση των αποφάσεων που παίρνουν. Αντίθετα, όταν δεν μπορούμε να παρατηρήσουμε πώς νιώθουμε μένουμε στο έλεος των συναισθημάτων μας.
Διαχείριση Συναισθημάτων Αφορά στην ικανότητα μας να διαχειριζόμαστε τα συναισθήματα μας, ώστε να είναι κατάλληλα σε κάθε περίσταση. Για παράδειγμα, ο έλεγχος των συναισθημάτων αφορά στην ικανότητα ενός ατόμου να ελέγχει το άγχος του ή να μην ξεσπάει το θυμό του με επιζήμιο τρόπο. Τα άτομα που δεν έχουν αυτήν την ικανότητα βιώνουν συχνά κατάθλιψη, ενώ όσοι την κατέχουν μπορούν πιο γρήγορα να ξεπεράσουν τις απογοητεύσεις της ζωής.
Εξεύρεση Κινήτρων Έχει να κάνει με την αισιοδοξία και την ελπίδα, το πείσμα και την υπομονή, που βοηθούν τους ανθρώπους να συνεχίζουν την προσπάθεια μέχρι να πετύχουν τους στόχους τους. Είναι αυτά που εμποδίζουν τους ανθρώπους να πέσουν στην απάθεια μπροστά στην πρώτη απογοήτευση.
Αναγνώριση Συναισθημάτων των άλλων Είναι η θεμελιώδης ανθρώπινη δεξιότητα να κατανοούμε τις ανάγκες και τις επιθυμίες των άλλων. Αυτή η δεξιότητα είναι βασική για την ανάπτυξη ουσιαστικών κοινωνικών σχέσεων και την επικοινωνία.
Διαχείριση Σχέσεων Αφορά στις κοινωνικές δεξιότητες που κάνουν αποτελεσματικές τις διαπροσωπικές σχέσεις. Οι δεξιότητες αυτές επιτρέπουν στον άνθρωπο να πετυχαίνει στις σχέσεις του, να δίνει ώθηση και έμπνευση στους άλλους, να πείθει και να επηρεάζει, να κάνει τους άλλους να νιώθουν άνετα. Αντίθετα, η απουσία αυτών των δεξιοτήτων οδηγεί σε κοινωνικές αποτυχίες και μπορεί να κάνει ακόμη και τους πιο διανοητικά έξυπνους ανθρώπους να χαρακτηρίζονται αντιπαθητικοί ή αναίσθητοι. Τέλος, η Συναισθηματική Νοημοσύνη δεν αναπτύσσεται μέσα από το διάβασμα και την απομνημόνευση. Για να μάθουμε αυτήν την ικανότητα με ουσιαστικό τρόπο, χρειάζεται να επιστρατεύσουμε τις αισθήσεις και τα συναισθήματα μας, να συνδεθούμε με τους άλλους ανθρώπους και να βιώσουμε την αλλαγή.
Το πόσο υψηλό EQ έχει ο κάθε ένας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες . Αυτές είναι βιολογικές δυνάμεις ,κληρονομικές δυνάμεις, περιβαλλοντικές δυνάμεις ,εμπειρίες ζωής κ.τ.λ. Η συναισθηματική νοημοσύνη χωρίζετε σε εννέα η και παραπάνω είδη νοημοσύνης που βρίσκονται σε διαφορετικά σημεία του εγκέφαλου μας. Δεν είναι το ίδιο αναπτυγμένοι σε όλους τους ανθρώπους αλλά είναι εξίσου σημαντικοί .Κάθε άνθρωπος λοιπόν έχει ένα μοναδικό συνδυασμό των ειδών αυτών και για αυτόν ακριβώς το λόγο διαφέρει ο ένας από τον άλλον. Πως θα καταλάβουμε αν έχουμε υψηλό δείκτη EQ; Η αλήθεια είναι πως δεν είναι εύκολο να το καταλάβουμε.Κάποια ενδεικτικά στοιχεία: Αν είστε άνθρωποι που γνωρίζετε τις ικανότητες σας αλλά και της αδυναμίες σας ,τα πάτε καλά με τον κόσμο ,όταν συγχύζεστε γνωρίζετε ακριβώς το λόγο, διαβάζετε εύκολα της εκφράζεις στο πρόσωπο του άλλου, εμπιστεύεστε το ένστικτο σας, τότε αυτά είναι μερικά από τα στοιχεία που μπορεί να σας επιβεβαιώσουν ότι έχετε ένα υψηλό EQ.
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ
Σήμερα, στις αρχές της 3ης χιλιετίας, βρισκόμαστε μπροστά σε νέα επιστημονικά δεδομένα, που δείχνουν ότι υπάρχει ένα τρίτο είδος νοημοσύνης, η Πνευματική Νοημοσύνη[1] (SQ). Με τον όρο αυτό εννοούμε την νοημοσύνη που μας επιτρέπει να αντιμετωπίζουμε και να λύνουμε προβλήματα αξίας και ουσίας, να τοποθετήσουμε τη ζωή και τις πράξεις μας σε ένα ευρύτερο, πλουσιότερο και βαθύτερο πλαίσιο. Η Πνευματική Νοημοσύνη είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη σωστή λειτουργία της διανοητικής και συναισθηματικής νοημοσύνης. Είναι η Υπέρτατη Νοημοσύνη. Τα ανθρώπινα όντα χαρακτηρίζονται από ένα στοιχείο μοναδικό, την "πνευματικότητα", την ανάγκη να υποβάλλουν θεμελιώδη ερωτήματα, για το λόγο της ύπαρξης τους, της γέννησης και του θανάτου τους, για το νόημα και την αξία των εμπειριών τους, για στόχους υψηλότερους από τον εαυτό τους, κάτι που θα τους οδηγήσει πέρα από το παρόν και τη μικρή υλική τους ύπαρξη. Η ανάγκη αυτή για βαθύτερο νόημα, σύμφωνα με μερικούς ανθρωπολόγους, είναι που ανάπτυξε την συμβολική φαντασία, και την γέννηση του Λόγου. Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές έχουν πολύ ψηλό δείκτη νοημοσύνης. Ξέρουν τους κανόνες και μπορούν να τους ακολουθήσουν αλάνθαστα. Τα ζώα έχουν υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη, έχουν συναίσθηση των περιστάσεων και γνωρίζουν ποια είναι πάντα η κατάλληλη αντίδραση. Μόνο ο άνθρωπος όμως αναρωτιέται γιατί υπάρχουν κανόνες, γιατί υπάρχουν οι συγκεκριμένες περιστάσεις, αν θα μπορούσαν να είναι καλύτερα. Η πνευματική νοημοσύνη είναι αυτή που επιτρέπει στον άνθρωπο να δημιουργήσει, να αλλάξει τους κανόνες, να τροποποιήσει τις περιστάσεις, να παίξει με τα όρια. Του δίνει την δυνατότητα να αναπτύξει την Διάκριση. Του δίνει δυνατότητα ηθικής, κατανόηση και συμπόνια, του επιτρέπει να ονειρεύεται, να ποθεί να φτάσει ψηλότερα. Η διαφορά της από την συναισθηματική νοημοσύνη είναι η μεταμορφωτική της δύναμη.
«Η διανοητική νοημοσύνη μου επιτρέπει να αντιληφθώ τους κανόνες του παιχνιδιού και τον τρόπο που παίζεται. Η συναισθηματική νοημοσύνη μου επιτρέπει να κρίνω σε τι κατάσταση βρίσκομαι εγώ ο ίδιος σ' αυτό το παιχνίδι, καθώς και άλλοι γύρω μου, και να συμπεριφερθώ ανάλογα, μέσα στα όρια της κατάστασης. Η πνευματική νοημοσύνη όμως είναι που με κάνει να αναρωτηθώ αν θέλω να βρίσκομαι σ' αυτό το παιχνίδι, αν προτιμώ να το αλλάξω και να δημιουργήσω ένα καλύτερο. Να συνεργάζομαι με τα όρια της κατάστασης και να την κατευθύνω προσωπικά.»
Σήμερα, στις αρχές της 3ης χιλιετίας, βρισκόμαστε μπροστά σε νέα επιστημονικά δεδομένα, που δείχνουν ότι υπάρχει ένα τρίτο είδος νοημοσύνης, η Πνευματική Νοημοσύνη[1] (SQ). Με τον όρο αυτό εννοούμε την νοημοσύνη που μας επιτρέπει να αντιμετωπίζουμε και να λύνουμε προβλήματα αξίας και ουσίας, να τοποθετήσουμε τη ζωή και τις πράξεις μας σε ένα ευρύτερο, πλουσιότερο και βαθύτερο πλαίσιο. Η Πνευματική Νοημοσύνη είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη σωστή λειτουργία της διανοητικής και συναισθηματικής νοημοσύνης. Είναι η Υπέρτατη Νοημοσύνη. Τα ανθρώπινα όντα χαρακτηρίζονται από ένα στοιχείο μοναδικό, την "πνευματικότητα", την ανάγκη να υποβάλλουν θεμελιώδη ερωτήματα, για το λόγο της ύπαρξης τους, της γέννησης και του θανάτου τους, για το νόημα και την αξία των εμπειριών τους, για στόχους υψηλότερους από τον εαυτό τους, κάτι που θα τους οδηγήσει πέρα από το παρόν και τη μικρή υλική τους ύπαρξη. Η ανάγκη αυτή για βαθύτερο νόημα, σύμφωνα με μερικούς ανθρωπολόγους, είναι που ανάπτυξε την συμβολική φαντασία, και την γέννηση του Λόγου. Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές έχουν πολύ ψηλό δείκτη νοημοσύνης. Ξέρουν τους κανόνες και μπορούν να τους ακολουθήσουν αλάνθαστα. Τα ζώα έχουν υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη, έχουν συναίσθηση των περιστάσεων και γνωρίζουν ποια είναι πάντα η κατάλληλη αντίδραση. Μόνο ο άνθρωπος όμως αναρωτιέται γιατί υπάρχουν κανόνες, γιατί υπάρχουν οι συγκεκριμένες περιστάσεις, αν θα μπορούσαν να είναι καλύτερα. Η πνευματική νοημοσύνη είναι αυτή που επιτρέπει στον άνθρωπο να δημιουργήσει, να αλλάξει τους κανόνες, να τροποποιήσει τις περιστάσεις, να παίξει με τα όρια. Του δίνει την δυνατότητα να αναπτύξει την Διάκριση. Του δίνει δυνατότητα ηθικής, κατανόηση και συμπόνια, του επιτρέπει να ονειρεύεται, να ποθεί να φτάσει ψηλότερα. Η διαφορά της από την συναισθηματική νοημοσύνη είναι η μεταμορφωτική της δύναμη.
«Η διανοητική νοημοσύνη μου επιτρέπει να αντιληφθώ τους κανόνες του παιχνιδιού και τον τρόπο που παίζεται. Η συναισθηματική νοημοσύνη μου επιτρέπει να κρίνω σε τι κατάσταση βρίσκομαι εγώ ο ίδιος σ' αυτό το παιχνίδι, καθώς και άλλοι γύρω μου, και να συμπεριφερθώ ανάλογα, μέσα στα όρια της κατάστασης. Η πνευματική νοημοσύνη όμως είναι που με κάνει να αναρωτηθώ αν θέλω να βρίσκομαι σ' αυτό το παιχνίδι, αν προτιμώ να το αλλάξω και να δημιουργήσω ένα καλύτερο. Να συνεργάζομαι με τα όρια της κατάστασης και να την κατευθύνω προσωπικά.»
Η ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ
Η πνευματική νοημοσύνη δεν έχει απαραίτητα σχέση με τη θρησκεία. Για μερικούς ανθρώπους μπορεί να εκφραστεί μέσω της θρησκείας, αλλά το θρησκευτικό αίσθημα δεν ταυτίζεται με την υψηλή πνευματική νοημοσύνη. Πολλοί καθόλου θρήσκοι άνθρωποι μπορεί να έχουν υψηλή πνευματική νοημοσύνη, και άλλοι με έντονη θρησκευτική δράση και πεποιθήσεις μπορεί να έχουν χαμηλή πνευματική νοημοσύνη. Η συμβατική θρησκεία αποτελείται από μια σειρά νόμων και δογμάτων που επιβάλλονται από εξωτερικούς παράγοντες, άνωθεν. Η πνευματική νοημοσύνη όμως είναι μια ενδογενής ικανότητα του ανθρώπινου νου και της ψυχής, που πηγάζει από την καρδιά του σύμπαντος. Είναι η νοημοσύνη της ψυχής. Αυτή με την οποία "θεραπεύουμε" τον εαυτό μας και νιώθουμε ολοκληρωμένοι. Συνδέεται με τη σοφία, βαθύτερα από το εγώ ή τον συνειδητό νου. Μ' αυτήν αναγνωρίζουμε όχι μόνο τις υπάρχουσες αξίες, αλλά ανακαλύπτουμε και δημιουργικά νέες. Είναι η νοημοσύνη της ανθρώπινης εξέλιξης. Προϋπάρχει κάθε αξίας οποιουδήποτε πολιτισμού, αφού δημιουργεί πολιτισμό. Προϋπάρχει κάθε θρησκευτικής έκφρασης, αφού δίνει στη θρησκεία υπόσταση. Χρησιμοποιούμε τη πνευματική νοημοσύνη για να δημιουργήσουμε, να οραματιστούμε, να χειριστούμε υπαρξιακά προβλήματα. Μας δίνει μια "βαθύτερη" αίσθηση για το νόημα των αγώνων της ζωής. Είναι η πυξίδα μας στις ακραίες καταστάσεις, στο όριο, στο σημείο ανάμεσα στη τάξη και το χάος, στην συνείδηση του εαυτού μας και στην απόλυτη διάλυση. Είναι η βαθιά διαίσθηση της ουσίας και αξίας των πραγμάτων. Μ' αυτή μπορούμε να κατανοήσουμε βαθύτερα τη θρησκεία, μας οδηγεί στο κέντρο, στην ενότητα παρά τις διαφορές, στις άγνωστες δυνατότητες. Ένας άνθρωπος με υψηλή πνευματική νοημοσύνη μπορεί να ακολουθήσει οποιαδήποτε θρησκεία, αλλά χωρίς προκατάληψη, δογματισμό, στενότητα αντίληψης, φανατισμό, ή μπορεί να είναι ένας σημαντικός πνευματικός άνθρωπος, χωρίς να ανήκει σε καμιά θρησκεία. Η πνευματική νοημοσύνη μας επιτρέπει να συμφιλιώσουμε το διαπροσωπικό με το ενδοπροσωπικό, να γεφυρώσουμε το χάσμα ανάμεσα σε μας και τους άλλους. Να συνδυάσουμε την εμπειρία με το όραμα και να γίνουμε καλύτεροι. Να ξεπεράσουμε το επίπεδο του εγώ, όπου είμαστε εγωιστές, υλιστές κλπ, και να αναπτύξουμε τις αρετές της καλοσύνης, γενναιοδωρίας, αυτοθυσίας, τελειοποίησης, ηρωισμού, κλπ. Μας βοηθάει να ζήσουμε πιο ουσιαστικά, να αντιμετωπίσουμε θέματα καλού και κακού, ζωής και θανάτου, να αντιμετωπίσουμε τα αίτια του ανθρώπινου πόνου και της απόγνωσης. Τέλος, η αναπτυγμένη πνευματική νοημοσύνη μας βοηθάει να αντιμετωπίσουμε τον μεγαλύτερο φόβο του ανθρώπου σήμερα, τον θάνατο. Η έλλειψη κατανόησης του θανάτου ξεκινάει από την έλλειψη κατανόησης της ίδιας της ζωής, την αδυναμία να τοποθετήσουμε τη ζωή σε ένα ευρύτερο πλαίσιο ουσίας και αξίας. Στον αέναο κύκλο του σύμπαντος, η ζωή και ο θάνατος δεν είναι παρά οι πλευρές του ίδιου νομίσματος. Η τοποθέτηση της συνείδησης μας στο κέντρο μας, μπορεί να μας βοηθήσει να δούμε αυτό το κύκλο, το νόημα του, να γίνουμε μέρος του, ενεργά και ουσιαστικά.
Οι ενδείξεις μιας αναπτυγμένης νοημοσύνης περιλαμβάνουν:
- την ικανότητα για ευελιξία (ενεργή και αυθόρμητη προσαρμοστικότητα)
- ένα μεγάλο βαθμό αυτοσυνείδησης
- την ικανότητα αντιμετώπισης και χειρισμού του πόνου
- την ικανότητα έμπνευσης από οράματα και ιδανικά
- την άρνηση να βλάψεις το συνάνθρωπο σου
- την τάση να βλέπεις τη σχέση ανάμεσα στα διαφορετικά πράγματα (ολιστική αντιμετώπιση)
- την τάση να αναρωτιέσαι "γιατί", ή "τι θα γινόταν αν..." και να αναζητάς ουσιαστικές απαντήσεις
- την ικανότητα ανεξαρτησίας, να λειτουργείς ενάντια στη συμβατικότητα
Η πνευματική νοημοσύνη δεν έχει απαραίτητα σχέση με τη θρησκεία. Για μερικούς ανθρώπους μπορεί να εκφραστεί μέσω της θρησκείας, αλλά το θρησκευτικό αίσθημα δεν ταυτίζεται με την υψηλή πνευματική νοημοσύνη. Πολλοί καθόλου θρήσκοι άνθρωποι μπορεί να έχουν υψηλή πνευματική νοημοσύνη, και άλλοι με έντονη θρησκευτική δράση και πεποιθήσεις μπορεί να έχουν χαμηλή πνευματική νοημοσύνη. Η συμβατική θρησκεία αποτελείται από μια σειρά νόμων και δογμάτων που επιβάλλονται από εξωτερικούς παράγοντες, άνωθεν. Η πνευματική νοημοσύνη όμως είναι μια ενδογενής ικανότητα του ανθρώπινου νου και της ψυχής, που πηγάζει από την καρδιά του σύμπαντος. Είναι η νοημοσύνη της ψυχής. Αυτή με την οποία "θεραπεύουμε" τον εαυτό μας και νιώθουμε ολοκληρωμένοι. Συνδέεται με τη σοφία, βαθύτερα από το εγώ ή τον συνειδητό νου. Μ' αυτήν αναγνωρίζουμε όχι μόνο τις υπάρχουσες αξίες, αλλά ανακαλύπτουμε και δημιουργικά νέες. Είναι η νοημοσύνη της ανθρώπινης εξέλιξης. Προϋπάρχει κάθε αξίας οποιουδήποτε πολιτισμού, αφού δημιουργεί πολιτισμό. Προϋπάρχει κάθε θρησκευτικής έκφρασης, αφού δίνει στη θρησκεία υπόσταση. Χρησιμοποιούμε τη πνευματική νοημοσύνη για να δημιουργήσουμε, να οραματιστούμε, να χειριστούμε υπαρξιακά προβλήματα. Μας δίνει μια "βαθύτερη" αίσθηση για το νόημα των αγώνων της ζωής. Είναι η πυξίδα μας στις ακραίες καταστάσεις, στο όριο, στο σημείο ανάμεσα στη τάξη και το χάος, στην συνείδηση του εαυτού μας και στην απόλυτη διάλυση. Είναι η βαθιά διαίσθηση της ουσίας και αξίας των πραγμάτων. Μ' αυτή μπορούμε να κατανοήσουμε βαθύτερα τη θρησκεία, μας οδηγεί στο κέντρο, στην ενότητα παρά τις διαφορές, στις άγνωστες δυνατότητες. Ένας άνθρωπος με υψηλή πνευματική νοημοσύνη μπορεί να ακολουθήσει οποιαδήποτε θρησκεία, αλλά χωρίς προκατάληψη, δογματισμό, στενότητα αντίληψης, φανατισμό, ή μπορεί να είναι ένας σημαντικός πνευματικός άνθρωπος, χωρίς να ανήκει σε καμιά θρησκεία. Η πνευματική νοημοσύνη μας επιτρέπει να συμφιλιώσουμε το διαπροσωπικό με το ενδοπροσωπικό, να γεφυρώσουμε το χάσμα ανάμεσα σε μας και τους άλλους. Να συνδυάσουμε την εμπειρία με το όραμα και να γίνουμε καλύτεροι. Να ξεπεράσουμε το επίπεδο του εγώ, όπου είμαστε εγωιστές, υλιστές κλπ, και να αναπτύξουμε τις αρετές της καλοσύνης, γενναιοδωρίας, αυτοθυσίας, τελειοποίησης, ηρωισμού, κλπ. Μας βοηθάει να ζήσουμε πιο ουσιαστικά, να αντιμετωπίσουμε θέματα καλού και κακού, ζωής και θανάτου, να αντιμετωπίσουμε τα αίτια του ανθρώπινου πόνου και της απόγνωσης. Τέλος, η αναπτυγμένη πνευματική νοημοσύνη μας βοηθάει να αντιμετωπίσουμε τον μεγαλύτερο φόβο του ανθρώπου σήμερα, τον θάνατο. Η έλλειψη κατανόησης του θανάτου ξεκινάει από την έλλειψη κατανόησης της ίδιας της ζωής, την αδυναμία να τοποθετήσουμε τη ζωή σε ένα ευρύτερο πλαίσιο ουσίας και αξίας. Στον αέναο κύκλο του σύμπαντος, η ζωή και ο θάνατος δεν είναι παρά οι πλευρές του ίδιου νομίσματος. Η τοποθέτηση της συνείδησης μας στο κέντρο μας, μπορεί να μας βοηθήσει να δούμε αυτό το κύκλο, το νόημα του, να γίνουμε μέρος του, ενεργά και ουσιαστικά.
Οι ενδείξεις μιας αναπτυγμένης νοημοσύνης περιλαμβάνουν:
- την ικανότητα για ευελιξία (ενεργή και αυθόρμητη προσαρμοστικότητα)
- ένα μεγάλο βαθμό αυτοσυνείδησης
- την ικανότητα αντιμετώπισης και χειρισμού του πόνου
- την ικανότητα έμπνευσης από οράματα και ιδανικά
- την άρνηση να βλάψεις το συνάνθρωπο σου
- την τάση να βλέπεις τη σχέση ανάμεσα στα διαφορετικά πράγματα (ολιστική αντιμετώπιση)
- την τάση να αναρωτιέσαι "γιατί", ή "τι θα γινόταν αν..." και να αναζητάς ουσιαστικές απαντήσεις
- την ικανότητα ανεξαρτησίας, να λειτουργείς ενάντια στη συμβατικότητα
ΕΠΤΑ ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΥΨΗΛΟΤΕΡΗ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ
1. Να συνειδητοποιήσω σε ποια κατάσταση βρίσκομαι αυτή τη στιγμή
2. Να νιώσω έντονα ότι θέλω να αλλάξω
3. Να εντοπίσω το κέντρο μου και τα βαθύτερα κίνητρα μου
4. Να εντοπίσω και να εξαλείψω τα εμπόδια
5. Να εξερευνήσω πολλές δυνατότητες για να εξελιχθώ
6. Να δεσμευτώ σε μια οδό
7. Να διατηρήσω την επίγνωση ότι υπάρχουν πολλές οδοί
ΑΥΤΟΣΥΝΕΙΔΗΣΗ
Είναι ένα από τα βασικά κριτήρια υψηλής πνευματικής νοημοσύνης. Από μικρά παιδιά μαθαίνουμε να στρέφουμε τον προβολέα της συνείδησης μας προς τα έξω, να αγνοούμε ότι έχει σχέση με μας και τη ψυχή μας, να φοβόμαστε τη σιωπή και τη μοναξιά, να φυλακίζουμε τη φαντασία μας και την έμπνευση μας. Βάζουμε όρια και φοβόμαστε να τα ξεπεράσουμε. Κι όμως, το ξεπέρασμα των ορίων είναι το κλειδί της ανάπτυξης.
Η ανάπτυξη της αυτοσυνείδησης ξεκινά με τη συνειδητοποίηση ότι δεν την έχουμε.Όμως πρέπει να ακολουθήσουν μερικά βήματα, που θα βελτιώσουν την επικοινωνία με τον βαθύτερο εαυτό μας.
Κάποια από αυτά μπορούν να είναι:
Διαλογισμός, που μπορούμε να διδαχτούμε από πολλές πηγές
Να διαβάσουμε ένα ποίημα ή ένα βιβλίο με ουσιαστικά μηνύματα για μας, και να σκεφτούμε πάνω σ' αυτό
Να κάνουμε ένα διάλειμμα από το καθημερινό τρέξιμο, μια "βόλτα στο δάσος", κυριολεκτικά ή μεταφορικά, για να σκεφτούμε.
Να ακούσουμε προσεκτικά ένα μουσικό κομμάτι, παρατηρώντας τους νοητικούς και συναισθηματικούς συνειρμούς που προκύπτουν
-Να παρατηρήσουμε ένα γεγονός της ημέρας και να το αναλύσουμε αργότερα, αναζητώντας λεπτές αποχρώσεις και έννοιες
Να κρατάμε ημερολόγιο, όχι μόνο για τα γεγονότα αλλά και το πως αντιδράσαμε και γιατί
Να κρατάμε ημερολόγιο για τα όνειρα μας, αλλά και την ανταπόκριση μας σ' αυτά
Να κάνουμε ανασκόπηση στο τέλος της μέρας, για τι μετανοήσαμε, τι απολαύσαμε, πως θα μπορούσε η μέρα να είναι διαφορετική, πως αλλιώς θα μπορούσαμε να είχαμε συμπεριφερθεί, τι θα γινόταν...; (Πυθαγόρεια αυτοκριτική)
1. Να συνειδητοποιήσω σε ποια κατάσταση βρίσκομαι αυτή τη στιγμή
2. Να νιώσω έντονα ότι θέλω να αλλάξω
3. Να εντοπίσω το κέντρο μου και τα βαθύτερα κίνητρα μου
4. Να εντοπίσω και να εξαλείψω τα εμπόδια
5. Να εξερευνήσω πολλές δυνατότητες για να εξελιχθώ
6. Να δεσμευτώ σε μια οδό
7. Να διατηρήσω την επίγνωση ότι υπάρχουν πολλές οδοί
ΑΥΤΟΣΥΝΕΙΔΗΣΗ
Είναι ένα από τα βασικά κριτήρια υψηλής πνευματικής νοημοσύνης. Από μικρά παιδιά μαθαίνουμε να στρέφουμε τον προβολέα της συνείδησης μας προς τα έξω, να αγνοούμε ότι έχει σχέση με μας και τη ψυχή μας, να φοβόμαστε τη σιωπή και τη μοναξιά, να φυλακίζουμε τη φαντασία μας και την έμπνευση μας. Βάζουμε όρια και φοβόμαστε να τα ξεπεράσουμε. Κι όμως, το ξεπέρασμα των ορίων είναι το κλειδί της ανάπτυξης.
Η ανάπτυξη της αυτοσυνείδησης ξεκινά με τη συνειδητοποίηση ότι δεν την έχουμε.Όμως πρέπει να ακολουθήσουν μερικά βήματα, που θα βελτιώσουν την επικοινωνία με τον βαθύτερο εαυτό μας.
Κάποια από αυτά μπορούν να είναι:
Διαλογισμός, που μπορούμε να διδαχτούμε από πολλές πηγές
Να διαβάσουμε ένα ποίημα ή ένα βιβλίο με ουσιαστικά μηνύματα για μας, και να σκεφτούμε πάνω σ' αυτό
Να κάνουμε ένα διάλειμμα από το καθημερινό τρέξιμο, μια "βόλτα στο δάσος", κυριολεκτικά ή μεταφορικά, για να σκεφτούμε.
Να ακούσουμε προσεκτικά ένα μουσικό κομμάτι, παρατηρώντας τους νοητικούς και συναισθηματικούς συνειρμούς που προκύπτουν
-Να παρατηρήσουμε ένα γεγονός της ημέρας και να το αναλύσουμε αργότερα, αναζητώντας λεπτές αποχρώσεις και έννοιες
Να κρατάμε ημερολόγιο, όχι μόνο για τα γεγονότα αλλά και το πως αντιδράσαμε και γιατί
Να κρατάμε ημερολόγιο για τα όνειρα μας, αλλά και την ανταπόκριση μας σ' αυτά
Να κάνουμε ανασκόπηση στο τέλος της μέρας, για τι μετανοήσαμε, τι απολαύσαμε, πως θα μπορούσε η μέρα να είναι διαφορετική, πως αλλιώς θα μπορούσαμε να είχαμε συμπεριφερθεί, τι θα γινόταν...; (Πυθαγόρεια αυτοκριτική)