Ο αναμορφωτής του σύγχρονου θέατρου
Ο Κονσταντίν Σεργκέγεβιτς Στανισλάφσκι 17 Ιανουαρίου 1863 – 7 Αυγούστου 1938 ήταν σκηνοθέτης και πρωτοπόρος της υποκριτικής του ρωσικού θεάτρου, υπεύθυνος μιας μεγάλης καινοτομίας στην υποκριτική που χρησιμοποιείται από τον 20ό αιώνα σε ολόκληρο τον κόσμο. Ο μεγάλος σκηνοθέτης γεννήθηκε στη Μόσχα ως Κονσταντίν Σεργκέγεβιτς Αλεξέγεφ από εύπορη οικογένεια το 1863. Έκανε την πρώτη του θεατρική εμφάνιση στην ηλικία των «2 ή 3 ετών», σύμφωνα με τα απομνημονεύματά του «Η ζωή μου στην τέχνη». Πήρε το καλλιτεχνικό όνομα Στανισλάφσκι νωρίς στην καριέρα του -στην ηλικία των 25- πιθανώς για να προστατέψει τη φήμη της οικογένειάς του. Στα 14, ο Στανισλάφκσι ξεκίνησε τα πολυάριθμα τετράδιά του γεμάτα παρατηρήσεις, αφορισμούς και προβλήματα. Σαν εκκολαπτόμενος ηθοποιός, θα ντυνόταν σαν αλήτης και θα πήγαινε στις αποβάθρες του τρένου, ή θα μεταμφιεζόταν τσιγγάνος.Το 1881, ο Στανισλάφσκι φοίτησε σε μια σχολή στη Μόσχα, όπου διδάχθηκε την υποκριτική μέσω μίμησης. Μερικές εβδομάδες αργότερα και ανικανοποίητος, πήγε να σπουδάσει στο Θέατρο Μάλι, όπου έμαθε να κάνει καλές πρόβες, να εμφανίζεται φρέσκος στις παραστάσεις και να παίρνει περισσότερη ενέργεια από τους άλλους ηθοποιούς παρά από το κοινό. Όμως ο διαφωτισμός του Στανισλάφσκι προήλθε περισσότερο όταν είδε την υποκριτική του Ιταλού ηθοποιού Τομάζο Σαλβίνι στον Οθέλλο. Ο Στανισλάφσκι θεωρούσε τον Σαλβίνι ένα "τίγρη του πάθους" γεμάτο αλήθεια, δύναμη, καλλιτεχνικό αισθητήριο, αέρινη κίνηση και τελειότητα. Ξύρισε το μούσι και το μουστάκι του όπως του Σαλβίνι και στα είκοσι πέντε πήρε το όνομα Στανισλάφκι, αναμενόμενα όμοιο σε εκείνο του Σαλβίνι. Η έμπνευση του Στανισλάφσκι θα προερχόταν περισσότερο από την επιθυμία του να ευχαριστήσει το κοινό, μια ιδιότητα που θα τον έφτανε σε μεγάλη απόγνωση όταν αυτή η ανάγκη δεν υπήρχε. Ο Στανισλάφσκι άρχισε να αποκτά φήμη στη Μόσχα σαν μοντέρνος και καινοτόμος σκηνοθέτης με παραγωγές όπως "Uriel Acosta", "Οθέλλος" και "The bells". To 1897, η εταιρεία είχε μια πληθώρα αποτυχημένων παραγωγών και ηθοποιών στερούμενων κινήτρων. Ήταν τότε που ο κριτικός, δάσκαλος και δραματουργός Βλαντιμίρ Νεμίροβιτς-Νταντσένκο συζήτησε με το Στανισλάφσκι σχετικά με τα προβλήματα του μοντέρνου θεάτρου και την επιθυμία τους να δημιουργήσουν ό,τι θα γινόταν γνωστό ως το "Θέατρο Τέχνης της Μόσχας".
Το Θέατρο Τέχνης της Μόσχας
Το 1897 συνίδρυσε το Θέατρο Τέχνης της Μόσχας με τον Βλαντιμίρ Νεμίροβιτς-Νταντσένκο, αλλά το θέατρο άρχισε να λειτουργεί το 1898. Η πρώτη παραγωγή του ήταν το επιδοκιμασμένο από την κριτική και προηγουμένως λογοκριμένο "Τσάρος Φίοντορ" του Τολστόι. Ανέβασαν επίσης το "Γλάρο" του Αντόν Τσέχωφ. Αρχικά, ο Τσέχωφ δεν ικανοποιούσε τις απαιτήσεις του Νταντσένκο για την παράσταση, γιατί ήθελε ένα πιο έμπειρο θίασο για να τον ανεβάσει. Ο Στανισλάφσκι εξωράισε και ανανέωσε το σενάριο του Τσέχοφ, κάτι που προκάλεσε σοκ στο κοινό. Σύμφωνα με τη "Μέθοδο Στανισλάφσκι" του Μελ Γκόρντον, "ο λεπτομερής του ρεαλισμός μεταμόρφωσε την πιο κοινότοπη σκηνή σε μια ενορχηστρωμένη επίδειξη στιγμιαίων εφέ...Κάτι μοντέρνο είχε γεννηθεί" Ο Ψυχολογικός Ρεαλισμός , που περιλάμβανε κρυφές συγκρούσεις και σχέσεις, που είναι ενσωματωμένα στην καθημερινή ζωή.
Το 1897 συνίδρυσε το Θέατρο Τέχνης της Μόσχας με τον Βλαντιμίρ Νεμίροβιτς-Νταντσένκο, αλλά το θέατρο άρχισε να λειτουργεί το 1898. Η πρώτη παραγωγή του ήταν το επιδοκιμασμένο από την κριτική και προηγουμένως λογοκριμένο "Τσάρος Φίοντορ" του Τολστόι. Ανέβασαν επίσης το "Γλάρο" του Αντόν Τσέχωφ. Αρχικά, ο Τσέχωφ δεν ικανοποιούσε τις απαιτήσεις του Νταντσένκο για την παράσταση, γιατί ήθελε ένα πιο έμπειρο θίασο για να τον ανεβάσει. Ο Στανισλάφσκι εξωράισε και ανανέωσε το σενάριο του Τσέχοφ, κάτι που προκάλεσε σοκ στο κοινό. Σύμφωνα με τη "Μέθοδο Στανισλάφσκι" του Μελ Γκόρντον, "ο λεπτομερής του ρεαλισμός μεταμόρφωσε την πιο κοινότοπη σκηνή σε μια ενορχηστρωμένη επίδειξη στιγμιαίων εφέ...Κάτι μοντέρνο είχε γεννηθεί" Ο Ψυχολογικός Ρεαλισμός , που περιλάμβανε κρυφές συγκρούσεις και σχέσεις, που είναι ενσωματωμένα στην καθημερινή ζωή.
Ο Τσέχωφ διαβάζει τον Γλάρο στο Θέατρο της Μόσχας.Αριστερά του, ο Στανισλάφσκι
Στον Τσέχοφ δεν άρεσε ποτέ η απόδοση των έργων του, αλλά στο υπόλοιπο του κοινού και του κόσμου άρχισε να αρέσει η δουλειά του ΘΤΜ. Ήταν τότε που έγινε γνωστό σαν σπίτι του Τσέχωφ, καθώς εκεί ανέβασαν μελαγχολικά έργα του, όπως ο "Θείος Βάνιας", οι "Τρεις Αδερφές" και ο "Βυσσινόκηπος". Το ΘΤΜ έγινε ένας σεβαστός θεσμός και άρχισε να παραδίδει μαθήματα χορού, φωνής και ξιφομαχίας. Κατά τη διάρκεια του Ρωσο-ιαπωνικού πολέμου, η ομάδα ταξίδεψε στη Γερμανία και την Ανατολική Ευρώπη, όπου τους θαύμασαν τόσο πολύ, ώστε ένας Γερμανός συγγραφέας τους αποκάλεσε "καλλιτεχνικές θεότητες". Έγιναν παρελάσεις προς τιμήν τους, καθώς οι Ευρωπαίοι δεν είχαν δει ποτέ ένα τόσο λαμπρό θέατρο. Μετά την επιστροφή στη Ρωσία, ο Στανισλάφσκι έπεσε σε καλλιτεχνική κρίση, καθώς η υποκριτική και η σκηνοθεσία του έγιναν άρρυθμες. Πήγε στη Φινλανδία διακοπές με τη γυναίκα του και στην επιστροφή δημιούργησε τη μέθοδο υποκριτικής του, που θα άλλαζε το τι σημαίνει να είναι κανείς ηθοποιός. Το σύστημα Στανισλάφσκι εστίαζε στην ανάπτυξη της καλλιτεχνικής αλήθειας πάνω στη σκηνή διδάσκοντας στους ηθοποιούς να "ζουν το ρόλο" κατά τη διάρκεια της παράστασης. Παρότι αρχικά έγινε γνωστός στις ΗΠΑ για το ρεαλισμό του, ο Στανισλάφσκι ανέπτυξε το σύστημα για να εφαρμόζεται σε όλες τις μορφές θεάτρου, σκηνοθετώντας μελόδραμα, βαριετέ, όπερα κλπ. Προκειμένου να δημιουργήσει μια ομάδα ηθοποιών που να δουλεύουν σαν καλλιτεχνικό σύνολο, άρχισε να οργανώνει μια σειρά εργαστηρίων, στα οποία οι νεαροί ηθοποιοί εκπαιδεύονταν στο σύστημά του. Στο πρώτο εργαστήριο του ΘΤΜ, οι ηθοποιοί διδάσκονταν να χρησιμοποιούν τις μνήμες τους για να εκφράζουν φυσικά τα συναισθήματα. Ο Στανισλάφσκι σύντομα παρατήρησε ότι μερικοί από τους ηθοποιούς που χρησιμοποιούσαν ή έκαναν κατάχρηση της συναισθηματικής μνήμης κατέληγαν σε υστερία. Αν και ποτέ δεν αποκήρυξε τη συναισθηματική μνήμη σαν απαραίτητο εργαλείο του ηθοποιού, άρχισε να αναζητά για λιγότερο επώδυνους τρόπους πρόσβασης στο συναίσθημα, δίνοντας τελικά έμφαση στη χρήση από τον ηθοποιό της φαντασίας και της πίστης στις δεδομένες συνθήκες του σεναρίου παρά των δικών του και συχνά οδυνηρών μνημών.
Στον Τσέχοφ δεν άρεσε ποτέ η απόδοση των έργων του, αλλά στο υπόλοιπο του κοινού και του κόσμου άρχισε να αρέσει η δουλειά του ΘΤΜ. Ήταν τότε που έγινε γνωστό σαν σπίτι του Τσέχωφ, καθώς εκεί ανέβασαν μελαγχολικά έργα του, όπως ο "Θείος Βάνιας", οι "Τρεις Αδερφές" και ο "Βυσσινόκηπος". Το ΘΤΜ έγινε ένας σεβαστός θεσμός και άρχισε να παραδίδει μαθήματα χορού, φωνής και ξιφομαχίας. Κατά τη διάρκεια του Ρωσο-ιαπωνικού πολέμου, η ομάδα ταξίδεψε στη Γερμανία και την Ανατολική Ευρώπη, όπου τους θαύμασαν τόσο πολύ, ώστε ένας Γερμανός συγγραφέας τους αποκάλεσε "καλλιτεχνικές θεότητες". Έγιναν παρελάσεις προς τιμήν τους, καθώς οι Ευρωπαίοι δεν είχαν δει ποτέ ένα τόσο λαμπρό θέατρο. Μετά την επιστροφή στη Ρωσία, ο Στανισλάφσκι έπεσε σε καλλιτεχνική κρίση, καθώς η υποκριτική και η σκηνοθεσία του έγιναν άρρυθμες. Πήγε στη Φινλανδία διακοπές με τη γυναίκα του και στην επιστροφή δημιούργησε τη μέθοδο υποκριτικής του, που θα άλλαζε το τι σημαίνει να είναι κανείς ηθοποιός. Το σύστημα Στανισλάφσκι εστίαζε στην ανάπτυξη της καλλιτεχνικής αλήθειας πάνω στη σκηνή διδάσκοντας στους ηθοποιούς να "ζουν το ρόλο" κατά τη διάρκεια της παράστασης. Παρότι αρχικά έγινε γνωστός στις ΗΠΑ για το ρεαλισμό του, ο Στανισλάφσκι ανέπτυξε το σύστημα για να εφαρμόζεται σε όλες τις μορφές θεάτρου, σκηνοθετώντας μελόδραμα, βαριετέ, όπερα κλπ. Προκειμένου να δημιουργήσει μια ομάδα ηθοποιών που να δουλεύουν σαν καλλιτεχνικό σύνολο, άρχισε να οργανώνει μια σειρά εργαστηρίων, στα οποία οι νεαροί ηθοποιοί εκπαιδεύονταν στο σύστημά του. Στο πρώτο εργαστήριο του ΘΤΜ, οι ηθοποιοί διδάσκονταν να χρησιμοποιούν τις μνήμες τους για να εκφράζουν φυσικά τα συναισθήματα. Ο Στανισλάφσκι σύντομα παρατήρησε ότι μερικοί από τους ηθοποιούς που χρησιμοποιούσαν ή έκαναν κατάχρηση της συναισθηματικής μνήμης κατέληγαν σε υστερία. Αν και ποτέ δεν αποκήρυξε τη συναισθηματική μνήμη σαν απαραίτητο εργαλείο του ηθοποιού, άρχισε να αναζητά για λιγότερο επώδυνους τρόπους πρόσβασης στο συναίσθημα, δίνοντας τελικά έμφαση στη χρήση από τον ηθοποιό της φαντασίας και της πίστης στις δεδομένες συνθήκες του σεναρίου παρά των δικών του και συχνά οδυνηρών μνημών.
Το "σύστημα Στανισλάφσκι"
Το "σύστημα Στανισλάφσκι" είναι μια συστηματική προσέγγιση για την εκπαίδευση ηθοποιών. Ο Στανισλάφσκι πάντα θεωρούσε το σύστημά του σαν τα περιεχόμενα ενός μεγάλου βιβλίου που ασχολούνταν με όλες τις πλευρές της υποκριτικής. Αρχικά, πίστευε ότι οι ηθοποιοί έπρεπε να μελετούν και να ζουν υποκειμενικά συναισθήματα και να τα εκδηλώνουν στο κοινό με σωματικά και φωνητικά μέσα. Παρότι το σύστημά του εστίαζε στην παραγωγή αληθοφανών συναισθημάτων, αργότερα δούλεψε πάνω στη μέθοδο των σωματικών δράσεων. Αυτό αναπτύχθηκε στις αρχές του '30 και λειτουργούσε αντίστροφα απ' τη συναισθηματική μνήμη. Εστίαζε στις σωματικές δράσεις που ενέπνεαν αληθοφανή συναισθήματα και περιλάμβανε αυτοσχεδιασμό και συζήτηση. Συνέχιζε να επιδιώκει να φτάσει στο υποσυνείδητο μέσω του συνειδητού .Για να επιτύχει το αληθινό παίξιμο, ο Στανισλάβσκι ενέταξε το στοιχείο της υπόθεσης, το «μαγικό αν». Ο ηθοποιός πρέπει να πει «Αν ήμουνα στη θέση του ρόλου, πώς θα ένιωθα;» Με αυτόν τον τρόπο καταφέρνει να δώσει αληθοφάνεια στο παίξιμό του, χωρίς όμως να επιδιώκει να ταυτιστεί ο ίδιος με την προσωπικότητα του ρόλου που υποδύεται. Αντίθετα, σύμφωνα με τη Μέθοδο Στανισλάβσκι, που ακολούθησε ο Στράσμπεργκ, ο ηθοποιός λέει: «Τι είναι αυτό που θα έκανε εμένα να νιώσω και να φερθώ όπως ο ήρωας που υποδύομαι;»Ωστόσο, παρ’ όλο που ο διευθυντής του Κρατικού Θεάτρου Μόσχας εγκατέλειψε από νωρίς την αρχική μέθοδό του, κάποιοι σημαντικοί Αμερικανοί ηθοποιοί και σκηνοθέτες όπως ο Λι Στράσμπεργκ και ο Ελία Καζάν εφάρμοσαν αυτή την τεχνική όπως την είχαν αρχικά διδαχτεί, κάνοντάς την την επικρατούσα τάση στο θεατρικό γίγνεσθαι της Νέας Υόρκης του ’30 και του ’40 μέσα από τη Σχολή Actors Studio. Ο Στανισλάφσκι έζησε τη Ρωσική επανάσταση του 1905 και του 1917, με τον Λένιν να παρεμβαίνει για να τον προστατεύσει. Το 1918 ο Στανισλάφσκι δημιούργησε το πρώτο εργαστήριο σαν σχολή για νέους ηθοποιούς και έγραψε πολλά έργα. Ο Στανισλάβσκι στα γραπτά του Η ζωή μου στην τέχνη (1924), Ένας ηθοποιός δημιουργείται (1936), Χτίζοντας έναν χαρακτήρα (1950) και Πλαθοντας έναν ρόλο (1961) θέτει τα θεμέλια της πασίγνωστης Μεθόδου που επηρέασε τις τεχνικές παιξίματος στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ.
Το "σύστημα Στανισλάφσκι" είναι μια συστηματική προσέγγιση για την εκπαίδευση ηθοποιών. Ο Στανισλάφσκι πάντα θεωρούσε το σύστημά του σαν τα περιεχόμενα ενός μεγάλου βιβλίου που ασχολούνταν με όλες τις πλευρές της υποκριτικής. Αρχικά, πίστευε ότι οι ηθοποιοί έπρεπε να μελετούν και να ζουν υποκειμενικά συναισθήματα και να τα εκδηλώνουν στο κοινό με σωματικά και φωνητικά μέσα. Παρότι το σύστημά του εστίαζε στην παραγωγή αληθοφανών συναισθημάτων, αργότερα δούλεψε πάνω στη μέθοδο των σωματικών δράσεων. Αυτό αναπτύχθηκε στις αρχές του '30 και λειτουργούσε αντίστροφα απ' τη συναισθηματική μνήμη. Εστίαζε στις σωματικές δράσεις που ενέπνεαν αληθοφανή συναισθήματα και περιλάμβανε αυτοσχεδιασμό και συζήτηση. Συνέχιζε να επιδιώκει να φτάσει στο υποσυνείδητο μέσω του συνειδητού .Για να επιτύχει το αληθινό παίξιμο, ο Στανισλάβσκι ενέταξε το στοιχείο της υπόθεσης, το «μαγικό αν». Ο ηθοποιός πρέπει να πει «Αν ήμουνα στη θέση του ρόλου, πώς θα ένιωθα;» Με αυτόν τον τρόπο καταφέρνει να δώσει αληθοφάνεια στο παίξιμό του, χωρίς όμως να επιδιώκει να ταυτιστεί ο ίδιος με την προσωπικότητα του ρόλου που υποδύεται. Αντίθετα, σύμφωνα με τη Μέθοδο Στανισλάβσκι, που ακολούθησε ο Στράσμπεργκ, ο ηθοποιός λέει: «Τι είναι αυτό που θα έκανε εμένα να νιώσω και να φερθώ όπως ο ήρωας που υποδύομαι;»Ωστόσο, παρ’ όλο που ο διευθυντής του Κρατικού Θεάτρου Μόσχας εγκατέλειψε από νωρίς την αρχική μέθοδό του, κάποιοι σημαντικοί Αμερικανοί ηθοποιοί και σκηνοθέτες όπως ο Λι Στράσμπεργκ και ο Ελία Καζάν εφάρμοσαν αυτή την τεχνική όπως την είχαν αρχικά διδαχτεί, κάνοντάς την την επικρατούσα τάση στο θεατρικό γίγνεσθαι της Νέας Υόρκης του ’30 και του ’40 μέσα από τη Σχολή Actors Studio. Ο Στανισλάφσκι έζησε τη Ρωσική επανάσταση του 1905 και του 1917, με τον Λένιν να παρεμβαίνει για να τον προστατεύσει. Το 1918 ο Στανισλάφσκι δημιούργησε το πρώτο εργαστήριο σαν σχολή για νέους ηθοποιούς και έγραψε πολλά έργα. Ο Στανισλάβσκι στα γραπτά του Η ζωή μου στην τέχνη (1924), Ένας ηθοποιός δημιουργείται (1936), Χτίζοντας έναν χαρακτήρα (1950) και Πλαθοντας έναν ρόλο (1961) θέτει τα θεμέλια της πασίγνωστης Μεθόδου που επηρέασε τις τεχνικές παιξίματος στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ.
Αποσπάσματα από βιβλία του
- Η αληθινή τέχνη αρχίζει εκεί που δένεται μαζί της η συγκίνηση.
-Ο ρόλος που χτίζεται με αλήθεια, ανεβαίνει ολοένα ψηλότερα, ενώ ο βασισμένος στο στερεότυπο ολοένα μαραίνεται.
-Μην ξεχνάτε ότι δεν υπάρχουν μικροί ρόλοι, μόνο μικροί ηθοποιοί. - Κάθε δράση στο θέατρο πρέπει να έχει κάποια εσωτερική δικαιολογία και συνέπεια, να είναι λογική και πραγματική». -Θ’ αντλείτε προπάντος από τις δικές σας εντυπώσεις, αισθήματα κι εμπειρίες. Θα παίρνετε όμως ακόμη υλικό απ’ τη ζωή τριγύρω σας, την πραγματική και την φανταστική, από τις αναμνήσεις σας, απ’ τα βιβλία, την τέχνη, την επιστήμη και κάθε λογής μάθηση, από τις εφημερίδες, τα μουσεία και πάνω απ’ όλα από την επικοινωνία σας με τους άλλους ανθρώπους».
-Κάθε άνθρωπος που είναι αληθινά καλλιτέχνης, επιθυμεί να πλάσει μέσα του μια άλλη ζωή, βαθύτερη και με περισσότερο ενδιαφέρον απ’ αυτή που τον περιζώνει στην πραγματικότητα.
-Το θέατρο είναι δύναμη επιρροής που μπορεί να συνεπάρει τους θεατές. Αν όμως η δύναμη πέσει σε λάθος χέρια μπορεί και να τους διαφθείρει, να τους υποβιβάσει και να εξαφανίσει το πάθος τους γι’ αυτό το είδος τέχνης. Η δική μου αποστολή είναι να μεταμορφώσω τους ηθοποιούς από ανήξερους. Ο Στανισλάφσκι προειδοποιούσε τους μαθητές του να μην εκβιάζουν τα συναισθήματά τους επί σκηνής. Προσπαθούσε να τους αποσπάσει αντιδράσεις και συναισθήματα όσο το δυνατόν φυσικότερα χρησιμοποιώντας ως μέσο τον αυτοσχεδιασμό. Ελεγε π.χ. στους μαθητές του: «Ταξιδεύετε με τρένο και πηγαίνετε σε ένα σημαντικό συνέδριο. Ξαφνικά συνειδητοποιείτε ότι έχετε πάρει το λάθος τρένο. Ξέρετε πού πάτε; Ποιον θα συναντήσετε και τι θα δείτε; Πώς θα αντιδρούσατε αν ήσασταν: α) βασιλιάς, β) κατάσκοπος, γ) δάσκαλος; Πώς ετοιμάζετε τις βαλίτσες σας για να πάτε ταξίδι; Για να πάτε στον πόλεμο; Πώς επιστρέφετε στο διαμέρισμά σας ύστερα από ένα πάρτι; Φερθείτε σε μία καρέκλα όπως θα φερόσασταν σε ένα αγριεμένο σκυλί. Προσποιηθείτε ότι η καρέκλα είναι: α) θρόνος, β) κάθισμα σε διαστημόπλοιο. Πιείτε ένα υγρό σαν να είναι: α) δηλητήριο, β) κοκτέιλ, γ)ζεστό τσάι». Ο ίδιος υποστήριζε ότι «δεν υπάρχει «μέθοδος Στανισλάφσκι». Υπάρχει μόνο η αυθεντική και αναμφισβήτητη μέθοδος της φυσικότητας».
- Η αληθινή τέχνη αρχίζει εκεί που δένεται μαζί της η συγκίνηση.
-Ο ρόλος που χτίζεται με αλήθεια, ανεβαίνει ολοένα ψηλότερα, ενώ ο βασισμένος στο στερεότυπο ολοένα μαραίνεται.
-Μην ξεχνάτε ότι δεν υπάρχουν μικροί ρόλοι, μόνο μικροί ηθοποιοί. - Κάθε δράση στο θέατρο πρέπει να έχει κάποια εσωτερική δικαιολογία και συνέπεια, να είναι λογική και πραγματική». -Θ’ αντλείτε προπάντος από τις δικές σας εντυπώσεις, αισθήματα κι εμπειρίες. Θα παίρνετε όμως ακόμη υλικό απ’ τη ζωή τριγύρω σας, την πραγματική και την φανταστική, από τις αναμνήσεις σας, απ’ τα βιβλία, την τέχνη, την επιστήμη και κάθε λογής μάθηση, από τις εφημερίδες, τα μουσεία και πάνω απ’ όλα από την επικοινωνία σας με τους άλλους ανθρώπους».
-Κάθε άνθρωπος που είναι αληθινά καλλιτέχνης, επιθυμεί να πλάσει μέσα του μια άλλη ζωή, βαθύτερη και με περισσότερο ενδιαφέρον απ’ αυτή που τον περιζώνει στην πραγματικότητα.
-Το θέατρο είναι δύναμη επιρροής που μπορεί να συνεπάρει τους θεατές. Αν όμως η δύναμη πέσει σε λάθος χέρια μπορεί και να τους διαφθείρει, να τους υποβιβάσει και να εξαφανίσει το πάθος τους γι’ αυτό το είδος τέχνης. Η δική μου αποστολή είναι να μεταμορφώσω τους ηθοποιούς από ανήξερους. Ο Στανισλάφσκι προειδοποιούσε τους μαθητές του να μην εκβιάζουν τα συναισθήματά τους επί σκηνής. Προσπαθούσε να τους αποσπάσει αντιδράσεις και συναισθήματα όσο το δυνατόν φυσικότερα χρησιμοποιώντας ως μέσο τον αυτοσχεδιασμό. Ελεγε π.χ. στους μαθητές του: «Ταξιδεύετε με τρένο και πηγαίνετε σε ένα σημαντικό συνέδριο. Ξαφνικά συνειδητοποιείτε ότι έχετε πάρει το λάθος τρένο. Ξέρετε πού πάτε; Ποιον θα συναντήσετε και τι θα δείτε; Πώς θα αντιδρούσατε αν ήσασταν: α) βασιλιάς, β) κατάσκοπος, γ) δάσκαλος; Πώς ετοιμάζετε τις βαλίτσες σας για να πάτε ταξίδι; Για να πάτε στον πόλεμο; Πώς επιστρέφετε στο διαμέρισμά σας ύστερα από ένα πάρτι; Φερθείτε σε μία καρέκλα όπως θα φερόσασταν σε ένα αγριεμένο σκυλί. Προσποιηθείτε ότι η καρέκλα είναι: α) θρόνος, β) κάθισμα σε διαστημόπλοιο. Πιείτε ένα υγρό σαν να είναι: α) δηλητήριο, β) κοκτέιλ, γ)ζεστό τσάι». Ο ίδιος υποστήριζε ότι «δεν υπάρχει «μέθοδος Στανισλάφσκι». Υπάρχει μόνο η αυθεντική και αναμφισβήτητη μέθοδος της φυσικότητας».