Δεν χαμογελούσε σχεδόν ποτέ και σπάνια εμφανιζόταν στην ώρα της. Άλλαζε εραστές με ασύλληπτη συχνότητα, κερδίζοντας επάξια τον τίτλο της αριστοκρατικής εταίρας. Επινόησε το στριπτίζ και επέβαλε την εξωτική ομορφιά της στους διάσημους κύκλους της Μπελ Επόκ. Θριάμβευσε στις θεατρικές σκηνές του Μόντε Κάρλο, του Μιλάνου και του Παρισιού. Παράλληλα έγινε η πιο διάσημη κατάσκοπος του κόσμου.
Το ότι κοιμήθηκα με πολλούς άντρες είναι αλήθεια. Το ότι πόζαρα γυμνή σε γλύπτες είναι επίσης αλήθεια. Το ότι χόρεψα στην Οπερα του Μόντε Κάρλο πάλι είναι αλήθεια. Θα ήταν δειλό εκ μέρους μου και επομένως κατακριτέο
το να αρνηθώ πράξεις που έχω κάνει».
το να αρνηθώ πράξεις που έχω κάνει».
Το όνομα Μάτα Χάρι (στα ινδονησιακά «ήλιος») ήταν ψευδώνυμο της Ολλανδής Μαργαρίτα Τσέλε (Margaretha Geertruida "Grietje" Zelle MacLeod, 7 Αυγούστου 1876 -15 Οκτωβρίου 1917) που υπήρξε σπουδαία χορεύτρια ινδικών χορών, εταίρα, αλλά και φημισμένη κατάσκοπος στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Γεννήθηκε στην πόλη Leeuwarden της Ολλανδίας στις 7 Αυγούστου 1876. Ο πατέρας της, Άνταμ Ζέλε, ήταν ευκατάστατος κατασκευαστής καπέλων. Tον Ιανουάριο του 1889 χρεοκόπησε και ένα χρόνο μετά οι γονείς της χώρισαν.. Τον Νοέμβριο του 1892 παρακολουθούσε μαθήματα σε κολλέγιο στο Leiden. Την έδιωξαν όταν την έπιασαν να ερωτοτροπεί με τον διευθυντή. . Ήταν μελαχρινή με σκούρα επιδερμίδα, αισθησιακά χείλη και μεγάλα μαύρα μάτια. Η ομορφιά της ήταν εξωτική και την είχε πάρει από τη Χαβανέζα μητέρα της.... Η Μαργαρίτα Τσέλε είχε παντρευτεί αρχικά τον λοχαγό του ολλανδικού αποικιακού στρατού Ροδόλφο ΜακΛάουντ, με τον οποίο αργότερα χώρισε. Ο γάμος τους αν και τους χάρισε δυο παιδιά, δεν υπήρξε ευτυχισμένος αφού ήταν γεμάτος συγκρούσεις. Εκείνη τον κατηγορούσε ότι ήταν βίαιος, μέθυσος, χαρτοπαίκτης και φιλάργυρος. Εκτός αυτών, της είχε μεταδώσει αφροδίσια νοσήματα από τις σεξουαλικές επαφές που είχε στα πορνεία. Εκείνος είχε γράψει: «μακάρι να μπορούσα να απαλλαγώ από αυτήν…….δεν αντέχω να υπάρχει αυτό το πλάσμα δίπλα μου……πολλές φορές διερωτώμαι με ποιο τρόπο θα μπορούσα να την ξεφορτωθώ»....Στη συνέχεια επέστρεψε από τις Ολλανδικές Ινδίες στην Ευρώπη, όπου άρχισε να εμφανίζεται στα σημαντικότερα κοσμικά κέντρα διασκέδασης στο Παρίσι καθώς και σε άλλες πρωτεύουσες της Ευρώπης, ως Ινδή χορεύτρια με το όνομα Μάτα Χάρι. Εμφανίζεται αρχικά ως «Λαίδη Μακλέοντ» και «πριγκίπισσα της Ιάβα» σε ένα αμφιλεγόμενο καμπαρέ της εποχής, στο Σαλόν Κιρέεβσκι. Ο τολμηρός χορός της ήταν ένα μείγμα ανατολίτικων χορών που ενθουσίαζε το κοινό. Με το όνομα «Μάτα Χάρι», μπαίνει στα μεγάλα σαλόνια αλλά και στις μεγάλες κρεβατοκάμαρες του Παρισιού. Γοητευτική και μυστηριώδης γυναίκα, γίνεται αμέσως έμπιστη συντροφιά πολλών αξιωματικών. Φρόντιζε να καλλιεργεί φήμες και μυστήριο γύρω από το πρόσωπό της και αξιοποιώντας την ιδιαιτερότητα της εμφάνισής της προκαλούσε έντονα πάθη στους εραστές της. Τον Μάιο του 1905, στο θέατρο Guimet εμφανίσθηκε γυμνή στη σκηνή, χορεύοντας έναν ερωτικό χορό. Ακολούθησαν περιοδείες σε Παρίσι, Βρυξέλλες, Λονδίνο, Μαδρίτη, Βερολίνο, Χάγη, Βιέννη, Κάιρο και σε άλλες μεγάλες πόλεις όπου αποθεώθηκε Έχοντας ολλανδικό διαβατήριο, λόγω της ουδετερότητας της χώρας, μπορούσε σ΄ όλη τη διάρκεια του πολέμου να μετακινείται ελεύθερα από τη μία χώρα στην άλλη.
«Ανέκαθεν λάτρευα τους αξιωματικούς. Προτιμούσα πάντα να είμαι η ερωμένη ενός αδέκαρου στρατιωτικού παρά ενός πλούσιου τραπεζίτη. Η μεγαλύτερη απόλαυση για μένα είναι να κάνω έρωτα μαζί τους δίχως να σκέφτομαι τα χρήματα. Επιπλέον μου αρέσει να τους συγκρίνω μεταξύ τους, αναλόγως εθνικοτήτων...» είπε στη δίκη της στον στρατηγό Πιερ Μπουσαρντόν.
Ανάμεσα στους ισχυρούς άνδρες που υπήρξαν εραστές της συγκαταλεγόταν εκείνη την εποχή και ο Αλφρεντ Κίπερτ, ένας πάμπλουτος βερολινέζος συνταγματάρχης του γερμανικού στρατού. Μαζί του έμεινε για δύο περίπου χρόνια, ως το 1908. Οι γερμανικές μυστικές υπηρεσίες την προσέγγισαν για να δουλέψει σαν κατάσκοπος για αυτούς.Το 1915εκπαιδεύεται στην πρωτόγονη ακόμη τέχνη της κατασκοπείας, σε ένα ξενοδοχείο στην Κολονία. Σύμφωνα με τον γάλλο δημοσιογράφο Ζαν-Πιερ Τυρμπέργκ, ειδικό σε θέματα κατασκοπείας, και μόνο το γεγονός ότι η Μάτα Χάρι είχε συνεργαστεί με τη γερμανική Μυστική Υπηρεσία, τη στιγμάτισε. Σύμφωνα με τον γαλλικό στρατιωτικό νόμο, η Ολλανδή χορεύτρια θα κρινόταν ένοχη ακόμη και για το γεγονός ότι μίλησε με ξένους αξιωματικούς εν καιρώ πολέμου.Με αυτό το παρελθόν δύσκολα θα μπορούσε να στηρίξει την υπεράσπισή της αργότερα. Το 1916 ερωτεύτηκε στο Παρίσι τον νεαρό ρώσο αξιωματικό Βαντίμ ντε Μασλόφ. Προκειμένου να αποσυρθεί από τη δημόσια ζωή και την πορνεία και να υποστηρίξει τον Ντε Μασλόφ, συμφώνησε να δουλέψει για τη γαλλική κατασκοπεία. Οι γερμανοί προϊστάμενοί της βεβαίως σύντομα πληροφορήθηκαν τον διπλό της ρόλο ως πράκτορα.
Γερμανός στρατιωτικός υπονοεί σε τηλεγράφημά του ότι η Η21 (κωδικό όνομα που της είχαν δώσει οι Γερμανοί) δουλεύει προς όφελος της Γερμανίας. Οι Γάλλοι υποκλέπτουν το τηλεγράφημα και το αποκωδικοποιούν. Ανακαλύπτουν ότι οι πληροφορίες της Μάτα Χάρι είναι πληρωμένες από τους Γερμανούς και άρα ψευδείς. Στις 13 Φεβρουαρίου 1917, συλλαμβάνεται στο ξενοδοχείο Ελυζέ και καταδικάζεται σε θάνατο δια τουφεκισμού με την κατηγορία του διπλού κατασκόπου κατά συρροή και της ευθύνης για το θάνατο 50.000 Γάλλων στρατιωτών. Στις 15 Οκτωβρίου 1917 στο δάσος του Βανσέν, η Μάτα Χάρι αρνείται να της δέσουν τα μάτια ή τα χέρια μπροστά στους 13 στρατιώτες που αποτελούν το εκτελεστικό της απόσπασμα. Το σώμα της δεν αναζητήθηκε από κανέναν και γι’ αυτό δόθηκε για σκοπούς ιατρικής έρευνας.
Γερμανός στρατιωτικός υπονοεί σε τηλεγράφημά του ότι η Η21 (κωδικό όνομα που της είχαν δώσει οι Γερμανοί) δουλεύει προς όφελος της Γερμανίας. Οι Γάλλοι υποκλέπτουν το τηλεγράφημα και το αποκωδικοποιούν. Ανακαλύπτουν ότι οι πληροφορίες της Μάτα Χάρι είναι πληρωμένες από τους Γερμανούς και άρα ψευδείς. Στις 13 Φεβρουαρίου 1917, συλλαμβάνεται στο ξενοδοχείο Ελυζέ και καταδικάζεται σε θάνατο δια τουφεκισμού με την κατηγορία του διπλού κατασκόπου κατά συρροή και της ευθύνης για το θάνατο 50.000 Γάλλων στρατιωτών. Στις 15 Οκτωβρίου 1917 στο δάσος του Βανσέν, η Μάτα Χάρι αρνείται να της δέσουν τα μάτια ή τα χέρια μπροστά στους 13 στρατιώτες που αποτελούν το εκτελεστικό της απόσπασμα. Το σώμα της δεν αναζητήθηκε από κανέναν και γι’ αυτό δόθηκε για σκοπούς ιατρικής έρευνας.
«Η Μάτα Χάρι ήταν ένας συνδυασμός μοιραίων γυναικών της ιστορίας: λίγο Δαλιδά, λίγο Σαλώμη και ο μύθος της εξωτικής γητεύτρας», εξηγεί η ιστορικός Μαρίνα Γουόρνερ.
Σύμφωνα με τον Λέον Σίρμαν, ιστορικό και συγγραφέα του βιβλίου «The Mata Hari Affair - An Inquiry Into a Conspiracy», και μόνο αυτό το γεγονός, ότι παρουσιάστηκαν δηλαδή τα αληθινά στοιχεία της Μάτα Χάρι ως ψευδή στο στρατοδικείο, αποτελεί ένδειξη της αθωότητάς της. Κατά τον συγγραφέα, μάλιστα, υπάρχουν και άλλα στοιχεία υπέρ της, τα οποία τότε δεν αναφέρθηκαν προς την υπεράσπισή της. Η Μάτα Χάρι καταδικάστηκε σε θάνατο.Το στρατοδικείο έλαβε χώρα κεκλεισμένων των θυρών τον Ιούλιο του 1917 στο Δικαστικό Μέγαρο του Παρισιού. Εκτελέστηκε από μια ομάδα 13 στρατιωτών στο Βανσέν στις 15 Οκτωβρίου του 1917. «Πρέπει να ήταν πολύ γενναία γυναίκα. Χαμογελώντας αρνήθηκε να της δέσουμε το μαντίλι γύρω από τα μάτια, μπροστά στο απόσπασμα. Λίγο προτού πυροβολήσουμε μας έκανε ένα μικρό νεύμα με το χέρι της. Πιστεύω ελπίζω ότι η δική μου σφαίρα ήταν η μόνη κενή στο απόσπασμα...» είπε το 1995 το μοναδικό εν ζωή μέλος του εκτελεστικού αποσπάσματος, ο Μορίς Αμπλίν, ο οποίος τότε παρέλαβε και το γαλλικό στρατιωτικό μετάλλιο της Λεγεώνας της Τιμής. Πάντως το ομιχλώδες πρωινό του 1917 οι εκτελεστές της το μόνο που έβλεπαν στο ξαπλωμένο πάνω στο λασπωμένο χώμα του Βανσέν νεκρό σώμα της ολλανδής χορεύτριας ήταν η συντριβή ενός διεφθαρμένου συμβόλου της παρισινής παρακμής... Οσο για τον πρώην σύζυγο της Μάτα Χάρι, τον Τζόνι Μακ Λέοντ, όταν έμαθε τα νέα του θανάτου της, αναφώνησε εκνευρισμένος: «Μα πώς είναι δυνατόν να πυροβολεί ο στρατός μια γυναίκα;».
Οι ιστορικοί δεν αποκλείουν το γεγονός η Μάτα Χάρι να υπήρξε το εξιλαστήριο θύμα σε ένα παιχνίδι πολεμικής στρατηγικής. Πολλοί λένε ότι οι πληροφορίες που έδινε ήταν ασήμαντες και η ανικανότητά της να τις διαχειριστεί σωστά αναιρούν το μύθο που περιβάλλει το όνομά της. Αντίθετα, άλλοι ισχυρίζονται με αδιάσειστα στοιχεία ότι υπήρξε διπλή κατάσκοπος και το ότι δεν άφηνε πίσω της ενοχοποιητικά στοιχεία την κάνει την καλύτερη κατάσκοπο όλων των εποχών.Η αλήθεια θα αποκαλυφθεί όταν η Γαλλία αποχαρακτηρίσει τα επίσημα έγγραφα το 2017. Ο θρύλος της Μάτα Χάρι δεν άφησε όμως ασυγκίνητο και το Hollywood. Αντίθετα, μεταφέρθηκε αρκετές φορές στον κινηματογράφο. Συγκεκριμένα, το 1931 η ζωή της γυρίζεται ταυτόχρονα από δύο παραγωγές. Η Paramount Pictures ξοδεύει το αστρονομικό ποσό των 5.000.000 δολαρίων για την ενσάρκωση της Μάτα Χάρι στο πρόσωπο της Μάρλεν Ντίτριχ. Η Metro από την άλλη μεριά αντεπιτίθεται με τη Γκρέτα Γκάρμπο, που υποδύεται την ολλανδέζα κατάσκοπο «τόσο συγκλονιστικά, τόσο σαγηνευτικά ώστε οι προηγούμενες ερμηνείες της φαντάζουν πλέον ωχρές», (Hollywood Reporter). Το 1965 η «Μάτα Χάρι, Πράκτωρ Η21» παίρνει τη μορφή της Ζαν Μορό, η οποία όμως δεν μπόρεσε να ξεπεράσει την Γκάρμπο. Η εμπορική αποτυχία της ταινίας το αποδεικνύει. Μια τελευταία προσπάθεια να ζωντανέψει ξανά ο μύθος της θρυλικής κατασκόπου είναι ένα soft πορνό με την «Εμμανουέλα» Σίλβια Κριστέλ να περνάει σχεδόν απαρατήρητη.