Μία από τις μεγαλύτερες εν ζωή μπαλαρίνες κατάφερε να ξεγελάσει τον χρόνο, να αγγίξει το ιδανικό της τελειότητας, αλλά και να υπερβεί τα σύνορα μεταξύ κλασικού και σύγχρονου χορού. Η Σιλβί Γκιλέμ φόβίζε τους χορογράφους. Όλοι όσοι έχουν έρθει σε επαφή μαζί της γνωρίζουν ότι η δύναμη της γοητείας της προέρχεται από την ικανότητά της να χορεύει το ρόλο της εύθραυστης ηρωίδας με τη δύναμη ενός αγοριού και την διανοητική δύναμη ενός ατόμου που εξουσιάζει απολύτως το σώμα και το πνεύμα της.
Γεννήθηκε τον Φεβρουάριο του 1965, στο 11ο Διαμέρισμα, μία εργατική περιοχή στο Παρίσι, από πατέρα μηχανικό αυτοκινήτων και μητέρα γυμνάστρια. Η τελευταία την έστρεψε στη γυμναστική και ήταν τόσο καλή ώστε στα 11 χρόνια της επελέγη για εντατική προπόνηση με σκοπό να εκπροσωπήσει τη χώρα της στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Η μικρή δεν έδειξε ιδιαίτερο ενθουσιασμό. Αντιθέτως, φοβήθηκε: «Η δοκός ήταν ο εφιάλτης μου. Ηταν τόσο εύκολο να πάθεις ατύχημα...κυριολεκτικά τρομακτικό» θυμόταν πολλά χρόνια αργότερα η Γκιλέμ. «Ευτυχώς, οι γονείς μου το κατάλαβαν και δεν με πίεσαν.Τότεμου προσφέρθηκε μια εναλλακτική:να πάω στο μπαλέτο της Οπερας του Παρισιού.Το προτίμησα αλλά δεν τρελαινόμουν κιόλας.Μισούσα την πειθαρχία. Ηταν πιο αγχωτικό από τη γυμναστική. Αλλωστε δεν μεγάλωσα σε οικογένεια που πήγαινε στην όπερα ή στο μπαλέτο». Η στιγμή που άλλαξε τα πάντα μέσα της ήταν η πρώτη φορά που βρέθηκε στη σκηνή. «Το σανίδι είναι για μένα, όλα τα υπόλοιπα δεν μετρούν» δηλώνει σταθερά από τότε. Στην αρχή ήταν τόσο ντροπαλή ώστε προτιμούσε να κρύβεται στα παρασκήνια παρά να μιλάει στον Τύπο. «Δεν μπορούσα να μιλώ στους δημοσιογράφους» έλεγε όταν πια είχε γίνει διάσημη. «Τελικά,ξεπέρασα τη συστολή μου γιατί κατάλαβα πωςόταν οι άλλοι μου έκαναν ερωτήσεις, έπρεπε να βάλω λέξεις σε αυτό το οποίο για μένα ήταν ενστικτώδες. Το να το κάνω στη σκηνή δεν ήταν αρκετό. Αρχισα λοιπόν να σκέπτομαι,να αναλύω».
Νουρέγιεφ, Ουίλσον, Φορσάϊθ της δίδαξαν ότι δεν ανήκει σε κανέναν άλλο παρά στον εαυτό της. Το 1989 απλώς αποχώρησε από την Όπερα του Παρισιού. Έπρεπε να καθορίσει τη μοίρα και το πεπρωμένο της. «Είχα φτάσει σε τέτοιο σημείο ασυνεννοησίας με τους ανθρώπους της Οπερας, που δεν υπήρχε γυρισμός. Θα ήταν αυτοκτονικό. Για να επιβιώσω και να ανοιχτώ στον κόσμο θα έπρεπε να σπάσω τον τοίχο της ανοησίας που στεκόταν στο δρόμο μου και ποτέ να μην κοιτάξω πίσω».
Εκτοτε η Γκιλέμ έχει μιλήσει αρκετά, χωρίς όμως ποτέ να «εξαντληθεί» από τα μίντια. Για τα χρόνια του Παρισιού, τη ρήξη της με τον Νουρέγεφ, την απόφασή της να πάει στη Βασιλική Οπερα του Λονδίνου το 1989, όπου κέρδισε τον περίφημο τίτλο της «δεσποινίδος Οχι» εξαιτίας της σταθερής επιθυμίας της να δουλεύει ανεξάρτητα από το συγκρότημα... «Τότε ήμουν διαφορετική»- έχει πει-, « λιγότερο εύπλαστη και περισσότερο ανόητη και κλειστή. Ημουν όμωςκαι πολύ ντροπαλή.Παράλληλα, ήταν πολύ σημαντικό για μένα να κάνω ξεκάθαρο το τι κάνω και γιατί.Ηθελα να δώσω στους ανθρώπους να καταλάβουν ότι γι΄ αυτό εργάζομαι,γι΄ αυτό ξυπνώ το πρωί.Γιατί έχω έναν σκοπό και όταν θέλεις να κάνεις τη δουλειάσου σωστά,μικρές λεπτομέρειες όπως αυτή δεν έχουν σημασία...». Την τελευταία δεκαετία η Γκιλέμ είχε στραφεί σταθερά στον σύγχρονο χορό συνεργαζόμενη με χορογράφους όπως ο Ράσελ Μάλιφαντ, ο Ακραμ Καν κ.ά. «Κάθε μέρα ευχαριστώ το σώμα μου για όσα μου έχει δώσει» έλεγε πρόσφατα. «Του ζήτησα πολλά πράγματα πολύ νωρίς και ανταποκρίθηκε εντυπωσιακά. Στη δουλειά μας είναι σημαντικό να ξέρεις τον εαυτόσου,τα όριά σου.Οι επιλογές μου υπαγορεύθηκαν από το πάθος που με διακατέχει,πείτε το κεραυνοβόλο έρωτα αν θέλετε. Είναι σαν τους ηθοποιούς που όταν παίρνουν το Οσκαρ λένε το στερεότυπο:“θέλω να ευχαριστήσω τη μητέρα μου, τον πατέρα μου, τον ατζέντη μου”. Στην πραγματικότητα, ο μόνος που θέλεις να ευχαριστήσεις είναι ο εαυτός σου. Αυτός έχει κάνει όλη τη δουλειά...».
| |
Η Γκιλέμ είναι πολύ μακριά από κάθε σύγκριση. Το ότι είναι ξεχωριστή αποτελεί ένα απλό γεγονός. Μόλις πατάει το πόδι της στη σκηνή, ό, τι κιτς και συναφές έχει να κάνει με το κλασικό μπαλέτο εξαφανίζεται σαν από θαύμα. Αυτό έχει να κάνει με την απόφαση να υιοθετήσει τη δική της προσωπικότητα, αντίθετη από την «κλασική» εικόνα των χορευτών του 19ου αιώνα. Σε πολύ νεαρή ηλικία είχε δει τον Νουρέγιεφ να διασκευάζει μπαλέτα, να δέχεται σκληρή κριτική για τους νεωτερισμούς του στις παραδοσιακές χορογραφίες. Ο Νουρέγιεφ δεν έδινε δεκάρα για όλα αυτά. Η Γκιλέμ αποφάσισε να ακολουθήσει το παράδειγμά του.
Εχει άραγε απασχολήσει την Γκιλέμ η στιγμή που θα αποχαιρετήσει τη σκηνή; Πόσο κοντά είναι άραγε αυτή;«Φυσικά το έχω σκεφθεί.Κάθε μέρα το σκέπτομαι» δήλωνε .«Θα είναι μια μεγάλη και σκληρή αλλαγή στη ζωή μου αλλά η αλήθεια είναι ότι έχω πολλά σχέδια και ενδιαφέροντα...». Η Γκιλέμ προσέχει τη διατροφή της όπως κάθε άνθρωπος«που θέλει να είναι σε φόρμα όταν βγαίνει στον δρόμο», καπνίζει ελεγχόμενα,αγαπά τη φύση,τα άλογα,εξασκείται καθημερινά και της αρέσει να μαθαίνει ξένες γλώσσες.Η μητρότητα,άραγε,την απασχόλησε ποτέ; « Η αλήθεια είναι ότι ποτέ μου δεν θέλησα να κάνω παιδί και αυτό ήταν συνειδητή απόφαση»έχει πει.«Ακόμη και αν μου άρεσε η εμπειρία,η ευθύνη που αναλαμβάνεις είναι κάτι άλλο.Ετσι αποφάσισα ότι δεν θα το προσπαθήσω.Δεν το μετανιώνω.Εζησα και θα ζήσω στο μέλλον άλλα πράγματα...». Η Σιλβί Γκιλέμ κρέμασε τις πουέντ της, το 2015. «Ηρθε ο καιρός να κάνω την τελευταία μου υπόκλιση. Αγάπησα κάθε λεπτό των 39 χρόνων που χορεύω και εξακολουθώ και σήμερα να το αγαπώ με τον ίδιο τρόπο. Τότε, γιατί σταματάω; Πολύ απλά, γιατί θέλω να τελειώσω την καριέρα μου όσο ακόμα νιώθω ευτυχία κάνοντας αυτό που κάνω με περηφάνια και πάθος». Είχε δώσει, είπε, σε έναν φίλο της «την άδεια να τη σκοτώσει» εάν συνέχιζε να χορεύει για υπερβολικά μεγάλο ακόμα διάστημα. «Ειλικρινά, χαίρομαι που τον απαλλάσσω από αυτό το καθήκον». Πολλοί προσπάθησαν να της αλλάξουν γνώμη. Για παράδειγμα, η Ταμάρα Ρόγιο, καλλιτεχνική διευθύντρια του English National Ballet. «Είναι ένα τόσο προικισμένο πλάσμα και θα είναι μεγάλη απώλεια για τον χορό. Φυσικά και δεν θέλουμε να σταματήσει. Θα θέλαμε να συνεχίσει για πάντα. Μου είπε ότι κάποια στιγμή έτσι κι αλλιώς θα γινόταν, γιατί όχι τώρα; Είχα πολλά να της απαντήσω». Από κοντά και ο Αλιστερ Σπάλντινγκ, καλλιτεχνικός διευθυντής του Sadlert’ s Wells του Λονδίνου, ναού της σύγχρονης τέχνης του χορού, του οποίου η Γκιλέμ ήταν μόνιμη συνεργάτιδα από το 2006. «Είναι η πιο σημαντική μπαλαρίνα του καιρού μας, δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία», δήλωσε. «Στο μέλλον, κοιτώντας προς τα πίσω, θα λέμε ότι ήταν η μία και μοναδική. Και βρίσκεται ακόμα στην ακμή της τέχνης και της τεχνικής της». Η Γκιλέμ αποχαιρέτησε τον χορό με μια περιοδεία που βάφτισε «Life in Progress» (Ζωή εν εξελίξει).
Όταν μεταπήδησε στο London Royal Ballet της έδωσαν ό,τι ζήτησε. 25 παραστάσεις τον χρόνο. Η μετακίνησή της αυτή έγινε αιτία να ζητηθούν ευθύνες από τον Ζακ Λανγκ, τότε υπουργό Πολιτισμού. Η Σιλβί Γκιλέμ, 24 μόλις ετών, έγινε πολιτικό θέμα στη γαλλική βουλή. Όμως γίνεται και πρώτο θέμα στις αγγλικές εφημερίδες. Οι Άγγλοι άρχισαν να την αποκαλούν «Miss No». Είναι το παρατσούκλι που της έδωσε ο διευθυντής του Royal Βallet Άντονι Ντόουελ, όταν αρνήθηκε να κάνει σχεδόν τα πάντα από όσα της πρότεινε. Υπάρχει ένα μυστηριώδες παράδοξο στη ζωή της Γκιλέμ. Είχε ανεπτυγμένη την έκτη αίσθηση προκειμένου να επιβιώνει σε εχθρικά περιβάλλοντα. Παρόλα αυτά ήταν πάντα ντροπαλή και σιωπηλή. Η θέλησή της όμως πανίσχυρη. Δεν είναι εύκολο να είσαι η Σιλβί Γκιλέμ. Δεν είναι εύκολο να είσαι μια γυναίκα που λέει όχι σε καθετί ακόμα και στο χορό, όταν αισθάνεται ότι μια κατάσταση πηγαίνει ενάντια στην εσώτερή της φύση.
| |
1. Η μεγάλη μπαλαρίνα πιστεύει ότι η ημερήσια εξάσκηση κλασσικού μπαλέτου, που οφείλει να κάνει κάθε χορεύτρια, είναι απίστευτα βαρετή. «Δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσο πολύ!» λέει γελώντας. «Προσπαθώ να την κάνω όσο πιο νωρίς γίνεται το πρωί, για να απαλλαγώ από αυτήν».
2 . Υπήρξε η πιο νέα ‘danseuse étoile’ –πρώτη χορεύτρια- που ανακηρύχτηκε ποτέ στην ιστορία του Μπαλέτου της Όπερας του Παρισιού σε ηλικία μόλις 19 ετών.
3 . Ο Ρούντολφ Νουρέγιεφ, γνωστός για τις gay ερωτικές προτιμήσεις του, είχε δηλώσει ότι μόνο για την Γκιλέμ θα «αλλαξοπιστούσε», καθώς ήταν η μόνη γυναίκα που θα μπορούσε να έχει παντρευτεί: «Θα άλλαζα τις προτιμήσεις μου μόνο για τη Συλβί».
4. Σε ηλικία 23 χρονών άφησε εμβρόντητους, τον Νουρέγιεφ και όλο το γαλλικό έθνος, όταν έφυγε από το Μπαλέτο της Όπερας του Παρισιού για να ενταχθεί στο Royal Ballet. Ο γάλλος υπουργός Ζακ Λανγκ κλήθηκε να λογοδοτήσει γι’ αυτό στο γαλλικό κοινοβούλιο, ενώ η γαλλική εφημερίδα Le Monde αποκάλεσε την αναχώρησή της «εθνική καταστροφή».
5. Ο πρώην διευθυντής του Βασιλικού Μπαλέτου Anthony Dowell την αποκαλούσε «Mademoiselle No» λόγω των πολλών ΟΧΙ που έλεγε.
6. Όταν της δόθηκε το πρώτο βραβείο Nijinsky το 2001 για «την καλύτερη μπαλαρίνα του κόσμου», άφησε άφωνους όλους τους παρευρισκόμενους όταν επιτέθηκε στη διοργάνωση αποκαλώντας τα βραβεία ως επιζήμια καλλιτεχνικά, καθώς ενθαρρύνουν τον «πολιτισμό του σούπερ μάρκετ».
7. Το ρωσικό μπαλέτο, που ήταν γνωστό για τις μικρές, λεπτεπίλεπτες χορεύτριές του, άρχισε να γεμίζει με ψηλά νέα κορίτσια μετά την εμφάνιση και την επιτυχία της Γκιλέμ.
8. Φωτογράφισε η ίδια τον εαυτό της γυμνό για τη γαλλική Vogue για να παρουσιάσει –σύμφωνα με την ίδια: «τον τρόπο που πραγματικά είμαι και τον τρόπο που βλέπω τον εαυτό μου».
9. Πιστεύει ότι η «Λίμνη των Κύκνων» αποτελεί την προσωπική αποτυχία της, επειδή έχει τόσο υψηλή ιδέα για αυτό το έργο, που ποτέ δεν κατάφερε να το χορέψει αρκετά ικανοποιητικά για την ίδια.
10. Είναι χορτοφάγος, ενώ συνηθίζει να συμμετέχει σε εκστρατείες για την ευαισθητοποίηση του κόσμου υπέρ της καλής διαβίωσης των ζώων και τη διάσωση των ωκεανών.
2 . Υπήρξε η πιο νέα ‘danseuse étoile’ –πρώτη χορεύτρια- που ανακηρύχτηκε ποτέ στην ιστορία του Μπαλέτου της Όπερας του Παρισιού σε ηλικία μόλις 19 ετών.
3 . Ο Ρούντολφ Νουρέγιεφ, γνωστός για τις gay ερωτικές προτιμήσεις του, είχε δηλώσει ότι μόνο για την Γκιλέμ θα «αλλαξοπιστούσε», καθώς ήταν η μόνη γυναίκα που θα μπορούσε να έχει παντρευτεί: «Θα άλλαζα τις προτιμήσεις μου μόνο για τη Συλβί».
4. Σε ηλικία 23 χρονών άφησε εμβρόντητους, τον Νουρέγιεφ και όλο το γαλλικό έθνος, όταν έφυγε από το Μπαλέτο της Όπερας του Παρισιού για να ενταχθεί στο Royal Ballet. Ο γάλλος υπουργός Ζακ Λανγκ κλήθηκε να λογοδοτήσει γι’ αυτό στο γαλλικό κοινοβούλιο, ενώ η γαλλική εφημερίδα Le Monde αποκάλεσε την αναχώρησή της «εθνική καταστροφή».
5. Ο πρώην διευθυντής του Βασιλικού Μπαλέτου Anthony Dowell την αποκαλούσε «Mademoiselle No» λόγω των πολλών ΟΧΙ που έλεγε.
6. Όταν της δόθηκε το πρώτο βραβείο Nijinsky το 2001 για «την καλύτερη μπαλαρίνα του κόσμου», άφησε άφωνους όλους τους παρευρισκόμενους όταν επιτέθηκε στη διοργάνωση αποκαλώντας τα βραβεία ως επιζήμια καλλιτεχνικά, καθώς ενθαρρύνουν τον «πολιτισμό του σούπερ μάρκετ».
7. Το ρωσικό μπαλέτο, που ήταν γνωστό για τις μικρές, λεπτεπίλεπτες χορεύτριές του, άρχισε να γεμίζει με ψηλά νέα κορίτσια μετά την εμφάνιση και την επιτυχία της Γκιλέμ.
8. Φωτογράφισε η ίδια τον εαυτό της γυμνό για τη γαλλική Vogue για να παρουσιάσει –σύμφωνα με την ίδια: «τον τρόπο που πραγματικά είμαι και τον τρόπο που βλέπω τον εαυτό μου».
9. Πιστεύει ότι η «Λίμνη των Κύκνων» αποτελεί την προσωπική αποτυχία της, επειδή έχει τόσο υψηλή ιδέα για αυτό το έργο, που ποτέ δεν κατάφερε να το χορέψει αρκετά ικανοποιητικά για την ίδια.
10. Είναι χορτοφάγος, ενώ συνηθίζει να συμμετέχει σε εκστρατείες για την ευαισθητοποίηση του κόσμου υπέρ της καλής διαβίωσης των ζώων και τη διάσωση των ωκεανών.