Η Βιρτζίνια Γουλφ βρίσκεται μέσα στη μεγάλη παράδοση της δυτικής λογοτεχνίας και συναριθμείται με τον Προυστ και τον Τζόις στην τριάδα των μεγάλων καινοτόμων πεζογράφων που άνοιξαν νέους δρόμους στο ευρωπαϊκό μυθιστόρημα. Λογοτέχνης, φεμινίστρια, εκλεκτό μέλος της διανοητικής πρωτοπορίας του «Κύκλου του Μπλούμσμπερι», ασθενής από ψυχικές διαταραχές και τελικά αυτόχειρας, η Βιρτζίνια Γουλφ (1882-1941) υπήρξε μία από τις πιο προβεβλημένες προσωπικότητες του μοντερνιστικού κινήματος των αρχών του 20ού αιώνα.
- Γεννήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 1882 στο Κένσινγκτον του Λονδίνου.
- Το επώνυμό της γράφεται «Woolf» και όχι «Wolf», όπως ο «λύκος» στα αγγλικά. Ωστόσο, ο θεατρικός συγγραφέας Έντουαρντ Άλμπι έπαιξε αργότερα με αυτή την ομοηχία και βάφτισε το διάσημο θεατρικό του «Who’s afraid of Virginia Woolf», μία προφανής αναφορά στο παιδικό τραγουδάκι «Who’s afraid of the big bad wolf» (Ποιος φοβάται τον κακό λύκο).
- Ο πατέρας της, σερ Λέσλι Στίβεν, ήταν συγγραφέας, ιστορικός και κριτικός. Η μητέρα της, Τζούλια Ντάκγουερθ, υπήρξε μοντέλο για τους Προραφαηλίτες.
- Έχασε πολλά αγαπημένα της πρόσωπα σε νεαρή ηλικία: την (καταθλιπτική) μητέρα της όταν ήταν 13, την ετεροθαλή αδελφή της Στέλλα στα 15 της, τον πατέρα της όταν ήταν 22 και τον αδελφό της Τόμπι στα 24 της.
- Υπέστη πολυάριθμους νευρικούς κλονισμούς και νοσηλεύτηκε τουλάχιστον τέσσερις φορές σε κλινική για γυναίκες με νευρικές διαταραχές. Η πρώτη της κρίση ήταν το 1897, μετά το θάνατο της αδελφής της. Ακολούθησε μία κρίση το 1904, μετά το θάνατο του πατέρα της και άλλες κρίσεις το 1910, το 1912, το 1913, το 1922 (όταν έγραφε την «Κυρία Νταλογουέι»), ενώ ένιωθε μία ακόμα κρίση να «καταφθάνει» όταν αποφάσισε να αυτοκτονήσει το 1941
- Υπήρξε μία από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του λογοτεχνικού Μοντερνισμού. Υπήρξε επίσης, μαζί με τον Τζέιμς Τζόις και τον Γουίλιαμ Φόκνερ, μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους της τεχνικής της «συνειδησιακής ροής» στη λογοτεχνία, σε βιβλία όπως «Η Κυρία Νταλογουέι», «Στο Φάρο» και «Τα Κύματα». Έγραψε μάλιστα την «Κυρία Νταλογουέι» σαν απάντηση, τρόπον τινά, στον «Οδυσσέα» του Τζόις (αμφότερα τα βιβλία εκτυλίσσονται σε διάστημα μιας ημέρας), τον οποίο βρήκε εξαιρετικά άνισο βιβλίο, με μερικά κεφάλαια απίστευτα συναρπαστικά και άλλα πληκτικότατα.
- Επισκέφθηκε την Ελλάδα δύο φορές, το 1905 και το 1932. Ενθουσιάστηκε. Ορισμένες από τις σκέψεις της για τη χώρα μας (στα ελληνικά έχουν συλλεχθεί στο βιβλίο «Ελλάδα και Μάης μαζί!» (μτφ. Μαρία Τσάτσου):
«Η Ελλάδα είναι η πιο όμορφη χώρα του κόσμου. Ο Μάιος είναι η πιο όμορφη εποχή του χρόνου. Ελλάδα και Μάης μαζί!»
«Η Ελλάδα είναι μια χώρα τόσο παλιά που είναι σαν να περιφέρεσαι σε σεληνιακά τοπία»
«Η Ελλάδα είναι χωρίς αμφιβολία η πιο όμορφη χώρα που έχει απομείνει. Οι άνθρωποι είναι πιο συμπαθητικοί που γνώρισα ποτέ. Όλοι χαμογελάνε. Γιατί δεν μου είπες ότι η Ελλάδα είναι τόσο όμορφη;» (σε γράμμα προς φίλη της)
«Είναι τρέλα να χάνει κανείς τα καλύτερά του χρόνια πασχίζοντας να πλουτίσει, όταν υπάρχει αυτή η άγρια αλλά πολιτισμένη και πανέμορφη χώρα όπου μπορείς να ζήσεις»
- Μαζί με τον άντρα της συσπείρωσαν γύρω τους, στο σπίτι τους στη συνοικία Μπλούμσμπερι του Λονδίνου, έναν κύκλο από ελευθεριάζοντες διανοούμενους και καλλιτέχνες. Η ομάδα του Μπλούμσμπερι περιλάμβανε τη ζωγράφο Βανέσα Μπελ (αδελφή της Γουλφ), τον οικονομολόγο Τζον Μέιναρντ Κέινς, το συγγραφέα Λίτον Στρέικι και τη ζωγράφο και συγγραφέα Ντόρα Κάρινγκτον.
- Στις 7 Φεβρουαρίου 1910 συμμετείχε σε μία από τις πιο διαβόητες φάρσες της ιστορίας. Μαζί με τον αδελφό της Έιντριαν και άλλους τρεις φίλους, μεταμφιέστηκαν σε μέλη της βασιλικής οικογένειας της Αβησσυνίας. Κατόπιν, πέτυχαν να τους υποδεχθεί το Βασιλικό Ναυτικό της Αγγλίας, με όλες τις τιμές, στο θωρηκτό «Dreadnought», όπου και ξεναγήθηκαν, αναφωνώντας συνεχώς με υποτιθέμενο θαυμασμό «Bunga! Bunga!» Η «Daily Mirror» αποκάλυψε αργότερα τη φάρσα, αλλά κανείς εκ των φαρσέρ δεν συνελήφθη (στην παρακάτω φωτογραφία, η Γουλφ είναι η πρώτη εξ αριστερών):
- Με τον άντρα της ίδρυσαν τον εκδοτικό οίκο Hogarth Press, στον οποίο εκδόθηκαν έργα-ορόσημα του μοντερνισμού, όπως «Η Έρημη Χώρα» του Τ. Σ. Έλιοτ.
- Τόσο η ίδια όσο και ο εβραϊκής καταγωγής σύζυγός της ήταν στη μαύρη λίστα του Χίτλερ. Το δοκίμιό της, «Τρεις Γκινέες», ήταν μια επίθεση στο φασισμό. Το άλλο διάσημο δοκίμιό της, «Ένα δικό σου δωμάτιο», θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα έργα του φεμινισμού.
- Το επώνυμό της γράφεται «Woolf» και όχι «Wolf», όπως ο «λύκος» στα αγγλικά. Ωστόσο, ο θεατρικός συγγραφέας Έντουαρντ Άλμπι έπαιξε αργότερα με αυτή την ομοηχία και βάφτισε το διάσημο θεατρικό του «Who’s afraid of Virginia Woolf», μία προφανής αναφορά στο παιδικό τραγουδάκι «Who’s afraid of the big bad wolf» (Ποιος φοβάται τον κακό λύκο).
- Ο πατέρας της, σερ Λέσλι Στίβεν, ήταν συγγραφέας, ιστορικός και κριτικός. Η μητέρα της, Τζούλια Ντάκγουερθ, υπήρξε μοντέλο για τους Προραφαηλίτες.
- Έχασε πολλά αγαπημένα της πρόσωπα σε νεαρή ηλικία: την (καταθλιπτική) μητέρα της όταν ήταν 13, την ετεροθαλή αδελφή της Στέλλα στα 15 της, τον πατέρα της όταν ήταν 22 και τον αδελφό της Τόμπι στα 24 της.
- Υπέστη πολυάριθμους νευρικούς κλονισμούς και νοσηλεύτηκε τουλάχιστον τέσσερις φορές σε κλινική για γυναίκες με νευρικές διαταραχές. Η πρώτη της κρίση ήταν το 1897, μετά το θάνατο της αδελφής της. Ακολούθησε μία κρίση το 1904, μετά το θάνατο του πατέρα της και άλλες κρίσεις το 1910, το 1912, το 1913, το 1922 (όταν έγραφε την «Κυρία Νταλογουέι»), ενώ ένιωθε μία ακόμα κρίση να «καταφθάνει» όταν αποφάσισε να αυτοκτονήσει το 1941
- Υπήρξε μία από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του λογοτεχνικού Μοντερνισμού. Υπήρξε επίσης, μαζί με τον Τζέιμς Τζόις και τον Γουίλιαμ Φόκνερ, μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους της τεχνικής της «συνειδησιακής ροής» στη λογοτεχνία, σε βιβλία όπως «Η Κυρία Νταλογουέι», «Στο Φάρο» και «Τα Κύματα». Έγραψε μάλιστα την «Κυρία Νταλογουέι» σαν απάντηση, τρόπον τινά, στον «Οδυσσέα» του Τζόις (αμφότερα τα βιβλία εκτυλίσσονται σε διάστημα μιας ημέρας), τον οποίο βρήκε εξαιρετικά άνισο βιβλίο, με μερικά κεφάλαια απίστευτα συναρπαστικά και άλλα πληκτικότατα.
- Επισκέφθηκε την Ελλάδα δύο φορές, το 1905 και το 1932. Ενθουσιάστηκε. Ορισμένες από τις σκέψεις της για τη χώρα μας (στα ελληνικά έχουν συλλεχθεί στο βιβλίο «Ελλάδα και Μάης μαζί!» (μτφ. Μαρία Τσάτσου):
«Η Ελλάδα είναι η πιο όμορφη χώρα του κόσμου. Ο Μάιος είναι η πιο όμορφη εποχή του χρόνου. Ελλάδα και Μάης μαζί!»
«Η Ελλάδα είναι μια χώρα τόσο παλιά που είναι σαν να περιφέρεσαι σε σεληνιακά τοπία»
«Η Ελλάδα είναι χωρίς αμφιβολία η πιο όμορφη χώρα που έχει απομείνει. Οι άνθρωποι είναι πιο συμπαθητικοί που γνώρισα ποτέ. Όλοι χαμογελάνε. Γιατί δεν μου είπες ότι η Ελλάδα είναι τόσο όμορφη;» (σε γράμμα προς φίλη της)
«Είναι τρέλα να χάνει κανείς τα καλύτερά του χρόνια πασχίζοντας να πλουτίσει, όταν υπάρχει αυτή η άγρια αλλά πολιτισμένη και πανέμορφη χώρα όπου μπορείς να ζήσεις»
- Μαζί με τον άντρα της συσπείρωσαν γύρω τους, στο σπίτι τους στη συνοικία Μπλούμσμπερι του Λονδίνου, έναν κύκλο από ελευθεριάζοντες διανοούμενους και καλλιτέχνες. Η ομάδα του Μπλούμσμπερι περιλάμβανε τη ζωγράφο Βανέσα Μπελ (αδελφή της Γουλφ), τον οικονομολόγο Τζον Μέιναρντ Κέινς, το συγγραφέα Λίτον Στρέικι και τη ζωγράφο και συγγραφέα Ντόρα Κάρινγκτον.
- Στις 7 Φεβρουαρίου 1910 συμμετείχε σε μία από τις πιο διαβόητες φάρσες της ιστορίας. Μαζί με τον αδελφό της Έιντριαν και άλλους τρεις φίλους, μεταμφιέστηκαν σε μέλη της βασιλικής οικογένειας της Αβησσυνίας. Κατόπιν, πέτυχαν να τους υποδεχθεί το Βασιλικό Ναυτικό της Αγγλίας, με όλες τις τιμές, στο θωρηκτό «Dreadnought», όπου και ξεναγήθηκαν, αναφωνώντας συνεχώς με υποτιθέμενο θαυμασμό «Bunga! Bunga!» Η «Daily Mirror» αποκάλυψε αργότερα τη φάρσα, αλλά κανείς εκ των φαρσέρ δεν συνελήφθη (στην παρακάτω φωτογραφία, η Γουλφ είναι η πρώτη εξ αριστερών):
- Με τον άντρα της ίδρυσαν τον εκδοτικό οίκο Hogarth Press, στον οποίο εκδόθηκαν έργα-ορόσημα του μοντερνισμού, όπως «Η Έρημη Χώρα» του Τ. Σ. Έλιοτ.
- Τόσο η ίδια όσο και ο εβραϊκής καταγωγής σύζυγός της ήταν στη μαύρη λίστα του Χίτλερ. Το δοκίμιό της, «Τρεις Γκινέες», ήταν μια επίθεση στο φασισμό. Το άλλο διάσημο δοκίμιό της, «Ένα δικό σου δωμάτιο», θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα έργα του φεμινισμού.
Γραπτά
Η Βιρτζίνια είχε ξεκινήσει να δουλεύει το πρώτο της μυθιστόρημα, η συγγραφή του οποίου διήρκεσε εννέα χρόνια.
Αναρίθμητες εκδοχές και προσχέδια μετά, το βιβλίο εκδίδεται το 1915 με τίτλο «The Voyage Out». Ήταν ένα πειραματικό έργο, με τη Γουλφ να εξερευνά διαφορετικά λογοτεχνικά στιλ και να αποπειράται μια ασυνήθιστη αφηγηματική προοπτική, ενσωματώνοντας ελεύθερους συνειρμούς και ονειρικές καταστάσεις. Το 1925 κυκλοφορεί «Η Κυρία Ντάλογουεϊ» (Mrs. Dalloway), το τέταρτο μυθιστόρημά της, το οποίο γίνεται δεκτό με διθυραμβικές κριτικές! Το 1917 εξέδωσε το πρώτο μυθιστόρημά της "Πέρα από τα φαινόμενα". Ακολουθεί η έκδοση των γνωστών μυθιστορημάτων της Άλλα έργα της: "Στο φάρο", "Ορλάνδος" "Τα κύματα". Τα έργα της είναι ρομαντικά. Είναι ιδιαίτερα επηρεασμένη από τον Προυστ και υποστηρίζει ότι δεν υπάρχει τίποτε άλλο στον κόσμο πέρα από αυτό που αισθανόμαστε ως άτομα. Διέπρεψε και ως φιλολογική κριτικός. Η συναρπαστική μυθιστορία, συνυφασμένη με εσωτερικούς μονολόγους, διανθίζεται με φεμινιστικές πινελιές, ομοφυλοφιλικές νότες και θέματα που άπτονται της ψυχικής ασθένειας στη μεταπολεμική Βρετανία. Κατά τη διάρκεια της διακεκριμένης λογοτεχνικής της καριέρας, η Γουλφ θα προσκαλούνταν ως ομιλήτρια από κολέγια και πανεπιστήμια, θα συνέτασσε συναρπαστική -αν και ιδιαιτέρως δραματική- επιστολογραφία, σπουδαία δοκίμια και μια μακρά λίστα από διηγήματα. Μέχρι τα 45 της, ήταν ήδη επιφανής διανοούμενος, έχοντας εγκαθιδρυθεί και ως συγγραφέας αλλά και ως καινοτόμος στοχαστής. Η ικανότητά της να ακροβατεί ανάμεσα στις ονειρικές σκηνές και τη «σφιχτή» λογοτεχνική πλοκή θα της εξασφάλιζε σεβασμό στους λογοτεχνικούς κύκλους αλλά και την αγάπη φυσικά του παγκόσμιου κοινού.
Η Βιρτζίνια είχε ξεκινήσει να δουλεύει το πρώτο της μυθιστόρημα, η συγγραφή του οποίου διήρκεσε εννέα χρόνια.
Αναρίθμητες εκδοχές και προσχέδια μετά, το βιβλίο εκδίδεται το 1915 με τίτλο «The Voyage Out». Ήταν ένα πειραματικό έργο, με τη Γουλφ να εξερευνά διαφορετικά λογοτεχνικά στιλ και να αποπειράται μια ασυνήθιστη αφηγηματική προοπτική, ενσωματώνοντας ελεύθερους συνειρμούς και ονειρικές καταστάσεις. Το 1925 κυκλοφορεί «Η Κυρία Ντάλογουεϊ» (Mrs. Dalloway), το τέταρτο μυθιστόρημά της, το οποίο γίνεται δεκτό με διθυραμβικές κριτικές! Το 1917 εξέδωσε το πρώτο μυθιστόρημά της "Πέρα από τα φαινόμενα". Ακολουθεί η έκδοση των γνωστών μυθιστορημάτων της Άλλα έργα της: "Στο φάρο", "Ορλάνδος" "Τα κύματα". Τα έργα της είναι ρομαντικά. Είναι ιδιαίτερα επηρεασμένη από τον Προυστ και υποστηρίζει ότι δεν υπάρχει τίποτε άλλο στον κόσμο πέρα από αυτό που αισθανόμαστε ως άτομα. Διέπρεψε και ως φιλολογική κριτικός. Η συναρπαστική μυθιστορία, συνυφασμένη με εσωτερικούς μονολόγους, διανθίζεται με φεμινιστικές πινελιές, ομοφυλοφιλικές νότες και θέματα που άπτονται της ψυχικής ασθένειας στη μεταπολεμική Βρετανία. Κατά τη διάρκεια της διακεκριμένης λογοτεχνικής της καριέρας, η Γουλφ θα προσκαλούνταν ως ομιλήτρια από κολέγια και πανεπιστήμια, θα συνέτασσε συναρπαστική -αν και ιδιαιτέρως δραματική- επιστολογραφία, σπουδαία δοκίμια και μια μακρά λίστα από διηγήματα. Μέχρι τα 45 της, ήταν ήδη επιφανής διανοούμενος, έχοντας εγκαθιδρυθεί και ως συγγραφέας αλλά και ως καινοτόμος στοχαστής. Η ικανότητά της να ακροβατεί ανάμεσα στις ονειρικές σκηνές και τη «σφιχτή» λογοτεχνική πλοκή θα της εξασφάλιζε σεβασμό στους λογοτεχνικούς κύκλους αλλά και την αγάπη φυσικά του παγκόσμιου κοινού.
Η αχανής βικτοριανή βιβλιοθήκη της οικίας λειτουργούσε συμπληρωματικά με τις σπουδές, την ίδια ώρα που το σπίτι κατακλυζόταν από τους διακεκριμένους φίλους των γονιών, όλοι τους άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών. Η νεαρή Γουλφ έρχεται από νωρίς σε επαφή με τον κόσμο του πνεύματος και της λογοτεχνίας, μεγαλώνοντας σε ένα ιδανικό οικογενειακό σκηνικό για να αναπτύξει το συγγραφικό της ταλέντο.
Σεξουαλική κακοποίηση και θάνατος
Πίσω από τα μοναδικά έργα της, κρυβόταν μία γυναίκα κακοποιημένη με σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα. Ο λόγος; Την βίαζε συστηματικά ο ετεροθαλής αδερφός της, Τζέραλντ Ντάκγουορθ. «Το σπάσιμο του υμένα, ακόμα τρέμω από ντροπή, όταν θυμάμαι τον ετεροθαλή αδερφό μου να με τοποθετεί στο περβάζι του παραθύρου και να εξερευνά τα γεννητικά μου όργανα. Ήμουν περίπου 6 χρονών». Με αυτά τα λόγια αποκάλυψε η Βιρτζίνια Γουλφ το δράμα που συνέβαινε πίσω από τις κλειστές πόρτες του σπιτιού της. Πάντως ο Τζέραλντ δεν έμεινε μόνο εκεί καθώς κακοποιούσε και την αδερφή της Γουλφ, την Βανέσα. Τα δύο κορίτσια δεν τολμούσαν να μιλήσουν σε κανέναν και οι γονείς δεν είχαν καταλάβει τι συνέβαινε. Η κατάσταση χειροτέρεψε το 1895. Η Βιρτζίνια ήταν τότε 13 ετών και έχασε την μητέρα της. Η Γουλφ, αργότερα, περιέγραψε τον θάνατο ως τη «χειρότερη καταστροφή που μπορούσε να συμβεί». Τότε ξεκίνησε η συστηματική σεξουαλική κακοποίηση και η Βιρτζίνια Γουλφ πάθαινε συχνά νευρικούς κλονισμούς. Το 1897 πέθανε η κακοποιημένη αδερφή της, η Βανέσα και τότε η κατάσταση έγινε ακόμα χειρότερη. Η Γουλφ ήταν καταρρακωμένη, πάθαινε ακόμα πιο συχνά νευρικούς κλονισμούς, έπεσε σε κατάθλιψη και ο αδερφός της συνέχισε να την βιάζει.
Το 1904 πέθανε και ο πατέρας της και τότε η σεξουαλική κακοποίηση σταμάτησε. Ήρθε όμως κάτι εξίσου άσχημο καθώς η Βιρτζίνια αναγκάστηκε να μπει σε ίδρυμα, όπου όλη την ζωή έμπαινε και έβγαινε συνεχώς. Η Γουλφ κατάφερε να συνεχίσει τη ζωή της, παρά το ψυχολογικό τραύμα της κακοποίησης και την εύθραυστη ψυχολογικής της υγεία. Παντρεύτηκε τον Λέοναρντ Γουλφ στις 10 Αυγούστου του 1912. Με τον Λέοναρντ έζησε τις πιο χαρούμενες στιγμές της ζωής της. Η συγγραφέας περιγράφει μία απολύτως υγιή σχέση με τον σύζυγό της, αν και οι εμπειρίες που είχε μέχρι τότε, ήταν τραυματικές. Βέβαια, δεν έλειπαν και οι εξωσυζυγικές σχέσεις. Οι Γουλφ ανήκαν σε έναν κύκλο διανοούμενων, που ονομαζόταν «Ομάδα Μπλούμσμπουρι». Η ομάδα είχε μία «χαλαρή» άποψη γύρω απ’ τα σεξουαλικά θέματα και επέτρεπε διάφορες «ατασθαλίες». Μέσω της ομάδας, γνώρισε τη συγγραφέα Βίτα Σάκβιλ-Ουέστ, το 1922. Σύμφωνα με τη Σάκβιλ-Ουέστ, η σχέση τους ήταν περισσότερο συναισθηματική, παρά σεξουαλική, καθώς συνευρέθηκαν μόλις 2 φορές.
Εικάζεται ότι η Βιρτζίνια Γουλφ έγραψε το βιβλίο «Ορλάντο» εμπνευσμένη από την ερωμένη της. Το εν λόγω βιβλίο έχει περιγραφεί σαν το «μακρύτερο και πιο μαγευτικό ερωτικό γράμμα στην ιστορία». Ακόμη και όταν τερματίστηκε ο δεσμός της Γουλφ με την Σάκβιλ-Ουέστ, οι δύο γυναίκες έμειναν πολύ καλές φίλες. Η Λουίς ΝτεΣάλβο αναλύει, στο βιβλίο της «Βιρτζίνια Γουλφ: Οι επιπτώσεις της σεξουαλικής κακοποίησης στη ζωή και το έργο της», την άποψή ότι, η οικογένεια της Γουλφ ευθυνόταν για την κατάθλιψη που βασάνιζε τη συγγραφέα.
Το πρωί της 18ης Μαρτίου του 1941, σε ηλικία 59 ετών, η Βιρτζίνια Γουλφ περπάτησε μέχρι τον ποταμό Ουζ, λίγο πιο μακριά απ’ το σπίτι της. Όταν έφτασε στις όχθες, άρπαξε μια χούφτα από πέτρες και γέμισε τις τσέπες των ρούχων της. Ατάραχη, μπήκε στο ποτάμι και πνίγηκε. Το σώμα της, παρασυρμένο από τα νερά, βρέθηκε 20 μέρες μετά.... Λίγο πριν βγει από το σπίτι της, η Βιρτζίνια Γουλφ είχε γράψει στον άνδρα της: "Αγάπη μου, είμαι σίγουρη ότι τρελαίνομαι πάλι. Νιώθω ότι δε θα αντέξουμε άλλη μία τέτοια κρίση. Αυτή τη φορά δε θα αναρρώσω. Άρχισα πάλι να ακούω φωνές και δεν μπορώ να συγκεντρωθώ. Γι’ αυτό θα κάνω αυτό που θεωρώ σωστό για την περίσταση. Μου έχεις προσφέρει τη μεγαλύτερη ευτυχία.
Δε νομίζω ότι υπήρξαν ποτέ πιο ευτυχισμένοι άνθρωποι, μέχρι που ήρθε αυτή η απαίσια αρρώστια. Δεν μπορώ να την πολεμήσω άλλο. Ξέρω ότι καταστρέφω τη ζωή σου κι ότι, αν δεν είχες εμένα να φροντίζεις, θα μπορούσες να δουλέψεις. Και θα τα καταφέρεις. Βλέπεις, δεν μπορώ να γράψω σωστά. Δεν μπορώ να διαβάσω. Αυτό που θέλω να πω, είναι ότι σου χρωστάω όλη τη ευτυχία της ζωής μου. Ήσουν τόσο υπομονετικός μαζί μου και τόσο καλός. Θέλω να το πω αυτό –όλοι το ξέρουν. Αν μπορούσε να με σώσει κάποιος, αυτός θα ήσουν εσύ. Με έχουν εγκαταλείψει όλα, εκτός από τη σιγουριά μου για την καλοσύνη σου. Δεν μπορώ να καταστρέφω τη ζωή σου άλλο. Δε νομίζω ότι δύο άνθρωποι θα μπορούσαν να είναι πιο χαρούμενοι από εμάς.."
Πίσω από τα μοναδικά έργα της, κρυβόταν μία γυναίκα κακοποιημένη με σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα. Ο λόγος; Την βίαζε συστηματικά ο ετεροθαλής αδερφός της, Τζέραλντ Ντάκγουορθ. «Το σπάσιμο του υμένα, ακόμα τρέμω από ντροπή, όταν θυμάμαι τον ετεροθαλή αδερφό μου να με τοποθετεί στο περβάζι του παραθύρου και να εξερευνά τα γεννητικά μου όργανα. Ήμουν περίπου 6 χρονών». Με αυτά τα λόγια αποκάλυψε η Βιρτζίνια Γουλφ το δράμα που συνέβαινε πίσω από τις κλειστές πόρτες του σπιτιού της. Πάντως ο Τζέραλντ δεν έμεινε μόνο εκεί καθώς κακοποιούσε και την αδερφή της Γουλφ, την Βανέσα. Τα δύο κορίτσια δεν τολμούσαν να μιλήσουν σε κανέναν και οι γονείς δεν είχαν καταλάβει τι συνέβαινε. Η κατάσταση χειροτέρεψε το 1895. Η Βιρτζίνια ήταν τότε 13 ετών και έχασε την μητέρα της. Η Γουλφ, αργότερα, περιέγραψε τον θάνατο ως τη «χειρότερη καταστροφή που μπορούσε να συμβεί». Τότε ξεκίνησε η συστηματική σεξουαλική κακοποίηση και η Βιρτζίνια Γουλφ πάθαινε συχνά νευρικούς κλονισμούς. Το 1897 πέθανε η κακοποιημένη αδερφή της, η Βανέσα και τότε η κατάσταση έγινε ακόμα χειρότερη. Η Γουλφ ήταν καταρρακωμένη, πάθαινε ακόμα πιο συχνά νευρικούς κλονισμούς, έπεσε σε κατάθλιψη και ο αδερφός της συνέχισε να την βιάζει.
Το 1904 πέθανε και ο πατέρας της και τότε η σεξουαλική κακοποίηση σταμάτησε. Ήρθε όμως κάτι εξίσου άσχημο καθώς η Βιρτζίνια αναγκάστηκε να μπει σε ίδρυμα, όπου όλη την ζωή έμπαινε και έβγαινε συνεχώς. Η Γουλφ κατάφερε να συνεχίσει τη ζωή της, παρά το ψυχολογικό τραύμα της κακοποίησης και την εύθραυστη ψυχολογικής της υγεία. Παντρεύτηκε τον Λέοναρντ Γουλφ στις 10 Αυγούστου του 1912. Με τον Λέοναρντ έζησε τις πιο χαρούμενες στιγμές της ζωής της. Η συγγραφέας περιγράφει μία απολύτως υγιή σχέση με τον σύζυγό της, αν και οι εμπειρίες που είχε μέχρι τότε, ήταν τραυματικές. Βέβαια, δεν έλειπαν και οι εξωσυζυγικές σχέσεις. Οι Γουλφ ανήκαν σε έναν κύκλο διανοούμενων, που ονομαζόταν «Ομάδα Μπλούμσμπουρι». Η ομάδα είχε μία «χαλαρή» άποψη γύρω απ’ τα σεξουαλικά θέματα και επέτρεπε διάφορες «ατασθαλίες». Μέσω της ομάδας, γνώρισε τη συγγραφέα Βίτα Σάκβιλ-Ουέστ, το 1922. Σύμφωνα με τη Σάκβιλ-Ουέστ, η σχέση τους ήταν περισσότερο συναισθηματική, παρά σεξουαλική, καθώς συνευρέθηκαν μόλις 2 φορές.
Εικάζεται ότι η Βιρτζίνια Γουλφ έγραψε το βιβλίο «Ορλάντο» εμπνευσμένη από την ερωμένη της. Το εν λόγω βιβλίο έχει περιγραφεί σαν το «μακρύτερο και πιο μαγευτικό ερωτικό γράμμα στην ιστορία». Ακόμη και όταν τερματίστηκε ο δεσμός της Γουλφ με την Σάκβιλ-Ουέστ, οι δύο γυναίκες έμειναν πολύ καλές φίλες. Η Λουίς ΝτεΣάλβο αναλύει, στο βιβλίο της «Βιρτζίνια Γουλφ: Οι επιπτώσεις της σεξουαλικής κακοποίησης στη ζωή και το έργο της», την άποψή ότι, η οικογένεια της Γουλφ ευθυνόταν για την κατάθλιψη που βασάνιζε τη συγγραφέα.
Το πρωί της 18ης Μαρτίου του 1941, σε ηλικία 59 ετών, η Βιρτζίνια Γουλφ περπάτησε μέχρι τον ποταμό Ουζ, λίγο πιο μακριά απ’ το σπίτι της. Όταν έφτασε στις όχθες, άρπαξε μια χούφτα από πέτρες και γέμισε τις τσέπες των ρούχων της. Ατάραχη, μπήκε στο ποτάμι και πνίγηκε. Το σώμα της, παρασυρμένο από τα νερά, βρέθηκε 20 μέρες μετά.... Λίγο πριν βγει από το σπίτι της, η Βιρτζίνια Γουλφ είχε γράψει στον άνδρα της: "Αγάπη μου, είμαι σίγουρη ότι τρελαίνομαι πάλι. Νιώθω ότι δε θα αντέξουμε άλλη μία τέτοια κρίση. Αυτή τη φορά δε θα αναρρώσω. Άρχισα πάλι να ακούω φωνές και δεν μπορώ να συγκεντρωθώ. Γι’ αυτό θα κάνω αυτό που θεωρώ σωστό για την περίσταση. Μου έχεις προσφέρει τη μεγαλύτερη ευτυχία.
Δε νομίζω ότι υπήρξαν ποτέ πιο ευτυχισμένοι άνθρωποι, μέχρι που ήρθε αυτή η απαίσια αρρώστια. Δεν μπορώ να την πολεμήσω άλλο. Ξέρω ότι καταστρέφω τη ζωή σου κι ότι, αν δεν είχες εμένα να φροντίζεις, θα μπορούσες να δουλέψεις. Και θα τα καταφέρεις. Βλέπεις, δεν μπορώ να γράψω σωστά. Δεν μπορώ να διαβάσω. Αυτό που θέλω να πω, είναι ότι σου χρωστάω όλη τη ευτυχία της ζωής μου. Ήσουν τόσο υπομονετικός μαζί μου και τόσο καλός. Θέλω να το πω αυτό –όλοι το ξέρουν. Αν μπορούσε να με σώσει κάποιος, αυτός θα ήσουν εσύ. Με έχουν εγκαταλείψει όλα, εκτός από τη σιγουριά μου για την καλοσύνη σου. Δεν μπορώ να καταστρέφω τη ζωή σου άλλο. Δε νομίζω ότι δύο άνθρωποι θα μπορούσαν να είναι πιο χαρούμενοι από εμάς.."
Παρά το γεγονός ότι η φήμη της μειώθηκε στη μεταπολεμική περίοδο, οι ιστορίες και τα δοκίμιά της θα ζούσαν μια δεύτερη ακμή την εποχή του φεμινιστικού κινήματος της δεκαετίας του '70. Η Βιρτζίνια Γουλφ παραμένει μια από τις γνωστότερες συγγραφείς του 20ού αιώνα...
Μία ξενάγηση στα έργα της
Το δωμάτιο του Τζάκομπ (Jacob's Room)
Το βιβλίο περιγράφει τη ζωή του Τζάκοπ: την παιδική του ηλικία στην Κορνουάλη, τα χρόνια των σπουδών στο Κέιμπριτζ, ύστερα την μποέμ ζωή στο Λονδίνο (στην ουσία μια αποτύπωση του Μπλούμσμπερι), ένα ταξίδι στην Ελλάδα, μια ερωτική σχέση με μια παντρεμένη γυναίκα. Παρουσιάζει μια ιστορία βγαλμένη από το εσωτερικό ενός ανθρώπου, που είναι δημιούργημα της φαντασίας, υφαίνει γύρω από τον αναγνώστη μια πολλαπλά διασπασμένη, υποκειμενική πραγματικότητα, κι αυτό το καταφέρνει με μια ριζοασπαστικότητα που μέχρι τότε ήταν άγνωστη στη λογοτεχνία. Στην πραγματικότητα λοιπόν το μυθιστόρημα δεν ασχολείται με πράγματα και συμβάντα· το θέμα του είναι η ροή των αισθήσεων, των σκέψεων και των εικόνων του εξωτερικού κόσμου. Το τέλος του βιβλίου -ενός μυθιστορήματος για το ασύλληπτο και την παροδικότητα της ζωής- είναι συνεπές: το δωμάτιο του Τζάκομπ είναι άδειο – λείπει ταξίδι, έχει πεθάνει; Ποιος ξέρει άραγε; Ποιος θα ήταν σε θέση να ξέρει
Η Κυρία Ντάλογουεϊ (Mrs Dalloway)
Η Κυρία Ντάλογουεϊ κυκλοφόρησε το 1925. Τυπώθηκαν και πουλήθηκαν 8.000 αντίτυπα. Αν σκεφτεί κανείς πόσο επαναστατική θα πρέπει να φαινόταν η μορφή του μυθιστορήματος, η επιτυχία ήταν τεράστια. Η Βιρτζίνια κατάφερε, συναρμολογώντας δύο χρονικά παράλληλες ιστορίες που διαδραματίζονται σε ένα χρονικό διάστημα 24 ωρών και που κατά τα άλλα δεν έχουν τίποτα κοινό μεταξύ τους, να καταργήσει τον περιορισμό της παραδοσιακής λογοτεχνικής εξιστόρησης.
Το βιβλίο μιλάει για την πολύ κομψή Κλαρίσσα Ντάλογουεϊ, που κατοικεί σε ένα αξιοσέβαστο σπιτικό στο Γουέστμινστερ, και για την αξιοθρήνητη ζωή του Σέπτιμους Γουόρεν Σμιθ.Η κυρία Νταλογουέι κυριολεκτικά κατακλύζεται από συνειδήσεις, αναµνήσεις, ονόµατα, φαντάσµατα, ανθρώπους όλων των τάξεων, γεύµατα και γάµους, ζωντανούς και νεκρούς, στρατιώτες, γιατρούς, εντυπώσεις λογικές και άλογες· κι όλα αυτά µέσα στη φασαρία, στα καταστήµατα, στους δρόµους, στα πάρκα και στα χιλιάδες πράγµατα του Λονδίνου – ανάµεσα σε φορέµατα, γάντια, καπέλα, αδιάβροχα, οµπρέλες, σουγιάδες, ανθρώπινα σώµατα, αεροπλάνα, αυτοκίνητα, φορτηγά. Ένα κείµενο πυκνό, διεισδυτικό, εµπνευσµένο, µια σκιαγράφηση της ανθρώπινης συνείδησης, ένα µυθιστόρηµα που απευθύνεται στον ποιητή που κρύβει µέσα του ο κάθε αναγνώστης.
Στο Φάρο (To the Lighthouse)
Τούτο το μυθιστόρημα της Γουλφ εκδόθηκε το 1927. Σχεδόν 4.000 αντίτυπα πουλήθηκαν τον πρώτο χρόνο· το μυθιστόρημα επρόκειτο να γίνει ένα από τα πιο δημοφιλή βιβλία της Βιρτζίνια Γουλφ, να μεταφραστεί σε δεκάδες γλώσσες και οι εκδόσεις του να ξεπεράσουν το μισό εκατομμύριο μέχρι σήμερα. Η Βιρτζίνια αξιοποίησε ως υλικό την ιστορία της οικογένειάς της. Το μυθιστόρημα περιφέρεται γύρω από ένα ζευγάρι, τον κύριο και την κυρία Ράμσε - αναμφίβολα τον κύριο και την κυρία Στίβεν. Αυτός είναι έξυπνος, αλλά οξύθυμος, άδικος, τυραννικός, ένας βικτωριανός πατριάρχης· αυτή είναι μεγαλόψυχη μέχρι του σημείου να ξεχνάει εντελώς τον εαυτό της, προσπαθώντας διαρκώς να φέρει αρμονία στη μεγάλη οικογένεια και να ενσωματώσει τους πάντες και τα πάντα. Το μυθιστόρημα είναι χωρισμένο σε τρία μέρη. Η οικογένεια Ράμσεϊ κάνει διακοπές στη θάλασσα. Ατό που δεν μπορεί να παραβλέψει κανείς είναι το Σεντ Άιβς, η Κορνουάλη των παιδικών χρόνων της οικογένειας Στίβεν.
Τα κύματα (The Waves)
Η Βιρτζίνια αρνείται την ιδέα της πλοκής, η οποία διαπερνάει το βιβλίο. Παρουσιάζει τους μονολόγους έξι ανθρώπων -τριών ανδρών και τριών γυναικών- που απευθύνονται ο ένας στον άλλο και ο ένας κατά του άλλου. Είναι οι εξής έξι: Ο Νέβιλ. Ένας ποιητής· ο Μπέρναρντ, ένας συγγραφέας· ο Λουίς, ένας έμπορος· και οι γυναίκες είναι η Σούζαν, η Τζίνι και η Ρόντα. Όλοι τους έχουν μεγαλώσει μαζί· τους συνδέει η παιδική ηλικία, το οικοτροφείο, το κολέγιο. Το βιβλίο, παράλληλα με την υπέροχη καλοκαιριάτικη μέρα που κυλάει, τεντώνει ένα τόξο πάνω από αυτές τις έξι ανθρώπινες ζωές από την παιδική ηλικία μέχρι τα γηρατειά. Το μυθιστόρημα έχει έντονα βιογραφικά στοιχεία. Η Βιρτζίνια αντικατοπτρίζεται στη Ρόντα, ο Λίτον Στράτσεϊ στον Νέβιλ, ο Λέοναρντ στον Λούις. Ένα έβδομο πρόσωπο παίζει ένα κεντρικό ρόλο, ο Πέρσιβαλ -αυτός είναι ο Τόμπι-, ο όμορφος θεός, για το θάνατο του οποίου θρηνούν οι έξι τους στο τέλος της ζωής τους. Στο βάθος η φύση: Η θάλασσα, η αλλαγή των εποχών, η ανατολή του ήλιου, τα χρώματα του δειλινού.
Ορλάντο (Orlando)
Το βιβλίο κυκλοφόρησε το 1928 και έγινε επιτυχία. Τον πρώτο χρόνο πουλήθηκαν 12.000 αντίτυπα.
Το λογοτεχνικό είδος στο οποίο ανήκει το Ορλάντο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί σαν μυθιστορία, παραμύθι, ιστορικό μυθιστόρημα, σάτιρα, φεμινιστική μπροσούρα, φιλοσοφικός μύθος, βιογραφία. Η ίδια η Βιρτζίνια Γουλφ προτίμησε τον τελευταίο όρο. Ναι, το Ορλάντο είναι μια βιογραφία, αλλά μια αρκετά ανορθόδοξη βιογραφία που χρονικά εκτείνεται από την ελισαβετιανή εποχή ως τις αρχές του 20ού αιώνα και, για την ακρίβεια, μέχρι την Πέμπτη, 11 Οκτώβριου 1928. Κατά το διάστημα της μακραίωνης ζωής του ο Ορλάντο, στην αρχή σαν άντρας κι ύστερα σαν γυναίκα, δοκιμάζει όλες τις εμπειρίες - την αγωνία και το πάθος της καλλιτεχνικής δημιουργίας, τις χαρές και τις λύπες του έρωτα, τη λαχτάρα για δόξα, την απογοήτευση από τους ανθρώπους, την καταφυγή στη φύση και στα ζώα, τη μοναξιά και την περισυλλογή, εξωτικές περιπέτειες, την εύνοια των ισχυρών, πλούτη και μεγαλεία, την μποέμικη ζωή των τσιγγάνων...- όλες τις εμπειρίες εκτός από τη γέννηση και το θάνατο.
Ένα δικό σου δωμάτιο (A Room of One's Own)
Το Ένα δικό σου δωμάτιο έγινε επιτυχία. Μέσα σε ένα χρόνο πουλήθηκαν στην Αγγλία και την Αμερική 22.000 αντίτυπα. Τον Οκτώβριο του 1928 έλαβε την πρόσκληση να μιλήσει στο κολέγιο Νιούμαν του Κέιμπριτζ ενώπιον της Arts Society για το θέμα «Γυναίκες και μυθιστοριογραφία». Από αυτή τη διάλεξη προέκυψε το βιβλίο. Το χειρόγραφο είχε ολοκληρωθεί στα μέσα Μαΐου του επόμενου έτους. Το Ένα δικό σου δωμάτιο είναι ένας λίβελος. Πραγματεύεται τη θέση της γυναίκας μέσα στην κοινωνία, μέσα στην ιστορία. Η Βιρτζίνια δεν επεξεργάζεται το θέμα της με τρόπο αφηρημένο. Το Ένα δικό σου δωμάτιο είναι ένα ξεκάθαρο βιβλίο, μια πνευματώδης, οξυδερκής συζήτηση, που περιστρέφεται γύρω από τη θέση ότι το γεγονός πως οι γυναίκες ήταν πάντα καταπιεσμένες, δεν θεμελιώνεται στη φύση, αλλά είναι αποτέλεσμα συγκεκριμένων ολέθριων οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών.
Τα χρόνια (The Years)
Τα χρόνια γράφτηκαν το 1936 - 1937, και αποτελούν το «τελευταίο αντίο στον 19ο αιώνα». Η Βιρτζίνια Γουλφ βασανιζόταν από το άγχος και την αμφιβολία, ξενυχτώντας πάνω από αυτό το μικρόκοσμο της οικογένειας Πάρτζιτερ. «Τέτοια άδεια φλυαρία, τέτοιο ελαφρό και γεροντίστικο κουτσομπολιό», γράφει στο ημερολόγιό της τον Ιανουάριο του '36. «Δεν κάνω τίποτ' άλλο παρά να επιδεικνύω τη ερείπιο είμαι...». Λίγες γραμμές πιο κάτω, η ίδια παραδέχεται πως «αυτό το βιβλίο έχει “κάτι”». Έχει δίκιο και στις δυο παρατηρήσεις. Τα χρόνια είναι ένα μυθιστόρημα ποταμός σε σμίκρυνση: ολόκληρη η ιστορία της Αγγλίας (και του Λονδίνου ειδικότερα) μέσα απ' τη συνηθισμένη ζωή συνηθισμένων ανθρώπων Τα χρόνια έγιναν μπεστ σέλερ στης ΗΠΑ κι έμειναν στη λίστα των επιτυχιών από τον Ιούνιο ως τον Οκτώβριο, πουλώντας 50.000 αντίτυπα.
Το δωμάτιο του Τζάκομπ (Jacob's Room)
Το βιβλίο περιγράφει τη ζωή του Τζάκοπ: την παιδική του ηλικία στην Κορνουάλη, τα χρόνια των σπουδών στο Κέιμπριτζ, ύστερα την μποέμ ζωή στο Λονδίνο (στην ουσία μια αποτύπωση του Μπλούμσμπερι), ένα ταξίδι στην Ελλάδα, μια ερωτική σχέση με μια παντρεμένη γυναίκα. Παρουσιάζει μια ιστορία βγαλμένη από το εσωτερικό ενός ανθρώπου, που είναι δημιούργημα της φαντασίας, υφαίνει γύρω από τον αναγνώστη μια πολλαπλά διασπασμένη, υποκειμενική πραγματικότητα, κι αυτό το καταφέρνει με μια ριζοασπαστικότητα που μέχρι τότε ήταν άγνωστη στη λογοτεχνία. Στην πραγματικότητα λοιπόν το μυθιστόρημα δεν ασχολείται με πράγματα και συμβάντα· το θέμα του είναι η ροή των αισθήσεων, των σκέψεων και των εικόνων του εξωτερικού κόσμου. Το τέλος του βιβλίου -ενός μυθιστορήματος για το ασύλληπτο και την παροδικότητα της ζωής- είναι συνεπές: το δωμάτιο του Τζάκομπ είναι άδειο – λείπει ταξίδι, έχει πεθάνει; Ποιος ξέρει άραγε; Ποιος θα ήταν σε θέση να ξέρει
Η Κυρία Ντάλογουεϊ (Mrs Dalloway)
Η Κυρία Ντάλογουεϊ κυκλοφόρησε το 1925. Τυπώθηκαν και πουλήθηκαν 8.000 αντίτυπα. Αν σκεφτεί κανείς πόσο επαναστατική θα πρέπει να φαινόταν η μορφή του μυθιστορήματος, η επιτυχία ήταν τεράστια. Η Βιρτζίνια κατάφερε, συναρμολογώντας δύο χρονικά παράλληλες ιστορίες που διαδραματίζονται σε ένα χρονικό διάστημα 24 ωρών και που κατά τα άλλα δεν έχουν τίποτα κοινό μεταξύ τους, να καταργήσει τον περιορισμό της παραδοσιακής λογοτεχνικής εξιστόρησης.
Το βιβλίο μιλάει για την πολύ κομψή Κλαρίσσα Ντάλογουεϊ, που κατοικεί σε ένα αξιοσέβαστο σπιτικό στο Γουέστμινστερ, και για την αξιοθρήνητη ζωή του Σέπτιμους Γουόρεν Σμιθ.Η κυρία Νταλογουέι κυριολεκτικά κατακλύζεται από συνειδήσεις, αναµνήσεις, ονόµατα, φαντάσµατα, ανθρώπους όλων των τάξεων, γεύµατα και γάµους, ζωντανούς και νεκρούς, στρατιώτες, γιατρούς, εντυπώσεις λογικές και άλογες· κι όλα αυτά µέσα στη φασαρία, στα καταστήµατα, στους δρόµους, στα πάρκα και στα χιλιάδες πράγµατα του Λονδίνου – ανάµεσα σε φορέµατα, γάντια, καπέλα, αδιάβροχα, οµπρέλες, σουγιάδες, ανθρώπινα σώµατα, αεροπλάνα, αυτοκίνητα, φορτηγά. Ένα κείµενο πυκνό, διεισδυτικό, εµπνευσµένο, µια σκιαγράφηση της ανθρώπινης συνείδησης, ένα µυθιστόρηµα που απευθύνεται στον ποιητή που κρύβει µέσα του ο κάθε αναγνώστης.
Στο Φάρο (To the Lighthouse)
Τούτο το μυθιστόρημα της Γουλφ εκδόθηκε το 1927. Σχεδόν 4.000 αντίτυπα πουλήθηκαν τον πρώτο χρόνο· το μυθιστόρημα επρόκειτο να γίνει ένα από τα πιο δημοφιλή βιβλία της Βιρτζίνια Γουλφ, να μεταφραστεί σε δεκάδες γλώσσες και οι εκδόσεις του να ξεπεράσουν το μισό εκατομμύριο μέχρι σήμερα. Η Βιρτζίνια αξιοποίησε ως υλικό την ιστορία της οικογένειάς της. Το μυθιστόρημα περιφέρεται γύρω από ένα ζευγάρι, τον κύριο και την κυρία Ράμσε - αναμφίβολα τον κύριο και την κυρία Στίβεν. Αυτός είναι έξυπνος, αλλά οξύθυμος, άδικος, τυραννικός, ένας βικτωριανός πατριάρχης· αυτή είναι μεγαλόψυχη μέχρι του σημείου να ξεχνάει εντελώς τον εαυτό της, προσπαθώντας διαρκώς να φέρει αρμονία στη μεγάλη οικογένεια και να ενσωματώσει τους πάντες και τα πάντα. Το μυθιστόρημα είναι χωρισμένο σε τρία μέρη. Η οικογένεια Ράμσεϊ κάνει διακοπές στη θάλασσα. Ατό που δεν μπορεί να παραβλέψει κανείς είναι το Σεντ Άιβς, η Κορνουάλη των παιδικών χρόνων της οικογένειας Στίβεν.
Τα κύματα (The Waves)
Η Βιρτζίνια αρνείται την ιδέα της πλοκής, η οποία διαπερνάει το βιβλίο. Παρουσιάζει τους μονολόγους έξι ανθρώπων -τριών ανδρών και τριών γυναικών- που απευθύνονται ο ένας στον άλλο και ο ένας κατά του άλλου. Είναι οι εξής έξι: Ο Νέβιλ. Ένας ποιητής· ο Μπέρναρντ, ένας συγγραφέας· ο Λουίς, ένας έμπορος· και οι γυναίκες είναι η Σούζαν, η Τζίνι και η Ρόντα. Όλοι τους έχουν μεγαλώσει μαζί· τους συνδέει η παιδική ηλικία, το οικοτροφείο, το κολέγιο. Το βιβλίο, παράλληλα με την υπέροχη καλοκαιριάτικη μέρα που κυλάει, τεντώνει ένα τόξο πάνω από αυτές τις έξι ανθρώπινες ζωές από την παιδική ηλικία μέχρι τα γηρατειά. Το μυθιστόρημα έχει έντονα βιογραφικά στοιχεία. Η Βιρτζίνια αντικατοπτρίζεται στη Ρόντα, ο Λίτον Στράτσεϊ στον Νέβιλ, ο Λέοναρντ στον Λούις. Ένα έβδομο πρόσωπο παίζει ένα κεντρικό ρόλο, ο Πέρσιβαλ -αυτός είναι ο Τόμπι-, ο όμορφος θεός, για το θάνατο του οποίου θρηνούν οι έξι τους στο τέλος της ζωής τους. Στο βάθος η φύση: Η θάλασσα, η αλλαγή των εποχών, η ανατολή του ήλιου, τα χρώματα του δειλινού.
Ορλάντο (Orlando)
Το βιβλίο κυκλοφόρησε το 1928 και έγινε επιτυχία. Τον πρώτο χρόνο πουλήθηκαν 12.000 αντίτυπα.
Το λογοτεχνικό είδος στο οποίο ανήκει το Ορλάντο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί σαν μυθιστορία, παραμύθι, ιστορικό μυθιστόρημα, σάτιρα, φεμινιστική μπροσούρα, φιλοσοφικός μύθος, βιογραφία. Η ίδια η Βιρτζίνια Γουλφ προτίμησε τον τελευταίο όρο. Ναι, το Ορλάντο είναι μια βιογραφία, αλλά μια αρκετά ανορθόδοξη βιογραφία που χρονικά εκτείνεται από την ελισαβετιανή εποχή ως τις αρχές του 20ού αιώνα και, για την ακρίβεια, μέχρι την Πέμπτη, 11 Οκτώβριου 1928. Κατά το διάστημα της μακραίωνης ζωής του ο Ορλάντο, στην αρχή σαν άντρας κι ύστερα σαν γυναίκα, δοκιμάζει όλες τις εμπειρίες - την αγωνία και το πάθος της καλλιτεχνικής δημιουργίας, τις χαρές και τις λύπες του έρωτα, τη λαχτάρα για δόξα, την απογοήτευση από τους ανθρώπους, την καταφυγή στη φύση και στα ζώα, τη μοναξιά και την περισυλλογή, εξωτικές περιπέτειες, την εύνοια των ισχυρών, πλούτη και μεγαλεία, την μποέμικη ζωή των τσιγγάνων...- όλες τις εμπειρίες εκτός από τη γέννηση και το θάνατο.
Ένα δικό σου δωμάτιο (A Room of One's Own)
Το Ένα δικό σου δωμάτιο έγινε επιτυχία. Μέσα σε ένα χρόνο πουλήθηκαν στην Αγγλία και την Αμερική 22.000 αντίτυπα. Τον Οκτώβριο του 1928 έλαβε την πρόσκληση να μιλήσει στο κολέγιο Νιούμαν του Κέιμπριτζ ενώπιον της Arts Society για το θέμα «Γυναίκες και μυθιστοριογραφία». Από αυτή τη διάλεξη προέκυψε το βιβλίο. Το χειρόγραφο είχε ολοκληρωθεί στα μέσα Μαΐου του επόμενου έτους. Το Ένα δικό σου δωμάτιο είναι ένας λίβελος. Πραγματεύεται τη θέση της γυναίκας μέσα στην κοινωνία, μέσα στην ιστορία. Η Βιρτζίνια δεν επεξεργάζεται το θέμα της με τρόπο αφηρημένο. Το Ένα δικό σου δωμάτιο είναι ένα ξεκάθαρο βιβλίο, μια πνευματώδης, οξυδερκής συζήτηση, που περιστρέφεται γύρω από τη θέση ότι το γεγονός πως οι γυναίκες ήταν πάντα καταπιεσμένες, δεν θεμελιώνεται στη φύση, αλλά είναι αποτέλεσμα συγκεκριμένων ολέθριων οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών.
Τα χρόνια (The Years)
Τα χρόνια γράφτηκαν το 1936 - 1937, και αποτελούν το «τελευταίο αντίο στον 19ο αιώνα». Η Βιρτζίνια Γουλφ βασανιζόταν από το άγχος και την αμφιβολία, ξενυχτώντας πάνω από αυτό το μικρόκοσμο της οικογένειας Πάρτζιτερ. «Τέτοια άδεια φλυαρία, τέτοιο ελαφρό και γεροντίστικο κουτσομπολιό», γράφει στο ημερολόγιό της τον Ιανουάριο του '36. «Δεν κάνω τίποτ' άλλο παρά να επιδεικνύω τη ερείπιο είμαι...». Λίγες γραμμές πιο κάτω, η ίδια παραδέχεται πως «αυτό το βιβλίο έχει “κάτι”». Έχει δίκιο και στις δυο παρατηρήσεις. Τα χρόνια είναι ένα μυθιστόρημα ποταμός σε σμίκρυνση: ολόκληρη η ιστορία της Αγγλίας (και του Λονδίνου ειδικότερα) μέσα απ' τη συνηθισμένη ζωή συνηθισμένων ανθρώπων Τα χρόνια έγιναν μπεστ σέλερ στης ΗΠΑ κι έμειναν στη λίστα των επιτυχιών από τον Ιούνιο ως τον Οκτώβριο, πουλώντας 50.000 αντίτυπα.