Ζωγράφος, γλύπτης, αρχιτέκτονας, εφευρέτης και μηχανικός, δεν είναι και πολλά αυτά που δεν ήταν η ιδιοφυΐα της Ιταλικής Αναγέννησης, ένα πνεύμα τόσο ανήσυχο που δεν κοιμόταν καν για να μη χάνει τον χρόνο του.
Ο Λεονάρντο εργαζόταν με καταιγιστικούς -σχεδόν απάνθρωπους- ρυθμούς, από το χάραμα ως το σούρουπο χωρίς να τρώει και να ξεκουράζεται, κι αυτό για να προλάβει να φέρει στη ζωή τις αμέτρητες ιδέες του που γεννιόνταν συνεχώς. Έχουν διασωθεί περισσότερες από 13.000 σελίδες με ιδιόχειρες σημειώσεις του ντα Βίντσι «Θα κάνω ότι δεν τόλμησε να κάνει κανείς στο παρελθόν. Θα κάνω καινούριες σκέψεις, θα ζωντανέψω καινούργια πράγματα», έλεγε. Και αυτό ακριβώς έκανε!
Ο Λεονάρντο εργαζόταν με καταιγιστικούς -σχεδόν απάνθρωπους- ρυθμούς, από το χάραμα ως το σούρουπο χωρίς να τρώει και να ξεκουράζεται, κι αυτό για να προλάβει να φέρει στη ζωή τις αμέτρητες ιδέες του που γεννιόνταν συνεχώς. Έχουν διασωθεί περισσότερες από 13.000 σελίδες με ιδιόχειρες σημειώσεις του ντα Βίντσι «Θα κάνω ότι δεν τόλμησε να κάνει κανείς στο παρελθόν. Θα κάνω καινούριες σκέψεις, θα ζωντανέψω καινούργια πράγματα», έλεγε. Και αυτό ακριβώς έκανε!
O Leonardo da Vinci γεννήθηκε κοντά στο Βίντσι της Ιταλίας, στην πόλη Αντσιάνο στις 15 Απριλίου του 1452. Ολόκληρο το όνομα του ήταν Leonardo di ser Piero da Vinci και η υπογραφή του στα έργα του ήταν «Leonardo» ή «Ιο, Leonardo». Ο πατέρας του ήταν ο δικηγόρος – συμβολαιογράφος Πιέρο ντα Βίντσι, όπως και ο πατέρας του Πιέρο. Η μητέρα του ήταν ταπεινής καταγωγής. Μια χωριατοπούλα που δούλευε ή τη γη ή ήταν παραδουλεύτρα και ήταν ανεπίτρεπτο από την φιλόδοξη οικογένεια του να την παντρευτεί ο Πιέρο. Έτσι ο Λεονάρντο γεννήθηκε νόθο. Μετά από ένα χρόνο από τη γέννα του μικρού Λεό, ο πατέρας του είχε παντρευτεί μιαν άλλη γυναίκα (κόρη πλούσιου συμβολαιογράφου) όπως και η μάνα του κάποιον άλλον άντρα (εργάτη σε υψικαμίνο). Ο μικρός Λεό θα μείνει κοντά στον πατέρα του στην Φλωρεντία. Στο πατρικό του μαθαίνει ανάγνωση, γραφή και αριθμητική. Από μικρός φαινόταν το ανήσυχο πνεύμα του και το ταλέντο του στις τέχνες! Ήταν βιρτουόζος στο λαούτο και σε μιαν εποχή μάλιστα που δεν υπήρχαν καν οι παρτιτούρες. Αλλά και τα σχέδια του στο χαρτί εντυπωσίαζαν! Ξέρουμε επίσης ότι δούλεψε σε κοσμηματοπωλείο και ότι ήταν τόσο σαγηνευτικά όμορφος που έπρεπε συνεχώς να αποδεικνύει στους γύρω του ότι ήταν και κάτι παραπάνω από όμορφος. Έτσι με τον καιρό, οδηγήθηκε στους πειραματισμούς και τις εφευρέσεις. Στα 14 του χρόνια, ο πατέρας του, βλέποντας ότι ο γιός του δεν θα γίνει συμβολαιογράφος, τον στέλνει ως μαθητευόμενος στο πιο σπουδαίο εργαστήριο της εποχής, του φλωρεντινού ζωγράφου και αρχιτέκτονα Αντρέα ντελ Βερόκιο, όπου έμεινε ως το 1480. Ο Βερόκιο ήταν στενός φίλος του Πιέρο. Είναι γνωστό ότι ο Βερόκιο ήταν ομοφυλόφιλος, δεν υπάρχει όμως στοιχείο ότι είχε ερωτικές σχέσεις με τον Λεονάρντο.
Η «Μόνα Λίζα» ή αλλιώς Τζιοκόντα. Ελαιογραφία σε ξύλο απο λεύκη. Ολοκληρώθηκε το 1519. Οι διαστάσεις του 77 εκ. × 53 εκ.. Απεικονίζει μία γυναίκα καθιστή, τη Λίζα ντελ Τζιοκόντο. Χαρακτηριστική η ,κατά πολλούς, αινιγματική έκφραση του προσώπου της. O Φρόυντ πίστευε πως το μειδίαμα της Μόνα Λίζα ήταν «αποτέλεσμα ανάκλησης ανάμνησης της μητέρας του Λεονάρντο». Υπάρχουν διάφορες εικασίες και για το ποιο ήταν πραγματικά το μοντέλο, αν είχε στην πραγματικότητα φρύδια αλλά και για το μειδίασα της. Τι το εξαιρετικό έχει η «Μόνα Λίζα»; Ο καθένας μας θα βρει κάτι. Σίγουρα έχει ζωγραφική ποιότητα με φοβερές λεπτομέρειες και πλαστικότητα. Έχει την αίσθηση της κίνησης και τέτοια ζωντάνια που μοιάζει σαν να έχει δική της γνώμη. Κάθε φορά που την κοιτάμε μας μεταδίδει και άλλα συναισθήματα. Σε αυτό βοηθάει το ότι δεν έχει φρύδια που θα μας έδιναν μια σταθερή για τα συναισθήματα της. Στην ζωγραφική επιφάνεια, η Λίζα είναι πιο κοντά στο πρώτο πλάνο από ότι συνηθιζόταν τότε. Αυτό από μόνο του δίνει μια επιβλητικότητα στη μορφή. Το τοπίο ξανά ατμοσφαιρικό, αφιλόξενο και φανταστικό. Η Λίζα μοιάζει σαν να είναι σε ένα μπαλκόνι που από κάτω της έχει το χάος, το έρεβος, τον γκρεμό.
Ο Ντα Βίντσι είχε εξίσου πάθος με την συγγραφή. Έγραφε σχεδόν ασταμάτητα. Κρατούσε σημειώσεις και πάνω στα σκίτσα του. Από εκεί μαθαίνουμε ότι τα πρώτα χρόνια του στη Φλωρεντία ζωγράφιζε μικρούς πίνακες με την Θεοτόκο. Και ένα αξιοπερίεργο γενικότερα για τις σημειώσεις του!! Για να διατηρηθούν με πλήρη μυστικότητα όλες οι σημειώσεις του, γιατί ίσως να φοβόταν μη θεωρηθούν αιρετικές, τις έγραφε από τα δεξιά προς τα αριστερά - "κατοπτρική γραφή", όπου διαβάζεται μόνο μέσα από καθρέφτη, αναγραμματίζοντας επίσης και κάποιες λέξεις για να τις κρατήσει απόλυτα κρυφές. Ο Ντα Βίντσι ήταν αριστερόχειρας. "Μην επιτρέψετε σε κανέναν άνθρωπο, ο οποίος δεν είναι ένας Μαθηματικός, να διαβάζει τα στοιχεία της έρευνας μου" , έγραφε. Ο Ντα Βίντσι πίστευε ότι θα έπρεπε ο καλλιτέχνης να απεικονίζει τον ορατό κόσμο, όπως έκαναν και οι προγενέστεροι του καλλιτέχνες, αλλά μέσα από την εξερεύνηση αυτού του κόσμου να τον αποδώσει καλλιτεχνικά με περισσότερη ακρίβεια. Έγραφε σχετικά: "Ο ζωγράφος παλεύει και ανταγωνίζεται με τη φύση." και "Όλη η γνώση μας έχει τις ρίζες της στην αντίληψή μας." Αντί να ανατρέξει στις αυθεντίες για να λύσει ένα πρόβλημα του, αυτός προσπαθούσε να το λύσει μόνος του με έρευνα και πειράματα. Δυσκολευόταν να δεχθεί μια γνώση που δεν είχε ελέγξει την αλήθεια της και εμπιστευόταν τον εαυτό του σε αντίθεση με τον πολύ κόσμο που ακολουθεί τις αυθεντίες και υποτάσσει σε αυτούς την δική του πηγαία αλήθεια. Έλεγχε την προϋπάρχουσα γνώση για να προσθέσει έπειτα τη δική του εμπειρία από την έρευνα. Το 1476 Ο Λεονάρντο, 24 ετών δικάζεται μαζί με άλλους με την κατηγορία του “σοδομισμού”. Η τιμωρία που προβλέπεται είναι ο θάνατος στην πυρά. Η καταγγελία ήταν: Ασέλγεια σε βάρος 17χρ. εκδιδόμενου. Ήταν όμως ανώνυμη και κανένας μάρτυρας δεν εμφανίζεται στο δικαστήριο. Τότε συνήθιζαν να έχουν ειδικούς κάδους στην πόλη όπου οι πολίτες έριχναν σημειώματα και κάρφωναν τις αμαρτίες των συμπολιτών τους και τους έβαζαν σε μπελάδες. Ο Λεονάρντο θα μείνει 2 μήνες στη φυλακή μέχρι να αποσύρουν τις κατηγορίες. Για να σωθούν λέγεται ότι βοήθησε η υψηλή κοινωνική θέση ενός από τους συγκατηγορουμένους του. Εμπειρία που τον σημάδεψε στη ζωή του. Ο Φρόιντ πίστευε για αυτόν ότι ο Λεονάρντο ήταν μεν ομοφυλόφιλος, αλλά δεν είχε καθόλου σεξουαλική ζωή.
«Ο Μυστικός Δείπνος». Μοναστήρι της Σάντα Μαρία ντε λε Γκράτσιε. Ζωγραφίστηκε με τέμπερα πάνω σε ασβεστοκωνίαμα από το 1495 μέχρι το 1497. Έργο με απίθανη απόδοση του ορατού σε όλους μας κόσμου, με όλες του τις λεπτομέρειες! Εκπληκτική η ψευδαίσθηση της πραγματικότητας! Ο χώρος μοιάζει σαν θεατρική σκηνή. Οι προοπτικές του θέματος είναι τέτοιες που ο θεατής κεντράρει το βλέμμα του στο κεντρικό πρόσωπο του Ιησού. Η παράδοση στην απόδοση του θέματος ήθελε όλα τα πρόσωπα να είναι ήρεμα και τον Ιούδα να ξεχωρίζει με κάποιον τρόπο και να είναι σχεδόν πάντα πίσω από το τραπέζι και όλοι τους να έχουν φωτοστέφανα. Στο έργο του Λεονάρντο υπάρχει μια διαφορετική εκδοχή. Όπως είχε κάνει και ο Τζιότο παλιότερα, ο Λεονάρντο ανέτρεξε στα κείμενα της Γραφής. Στον δικό του «Μυστικό Δείπνο» παρουσιάζει τη στιγμή που ο Χριστός ανακοινώνει στους μαθητές του ότι «Σήμερον εις εξ ημών θέλει με παραδώσει». Η σκηνή αμέσως αποκτά κίνηση, χειρονομίες, πρόσωπα που εκφράζονται το καθένα διαφορετικά, νεύματα, δραματικότητα. Κάποιοι Απόστολοι τρομάζουν και γέρνουν πίσω, άλλοι βεβαιώνουν την αθωότητα τους και άλλοι κοιτάζουν αποσβολωμένοι. Οι 12 Απόστολοι σχηματίζουν 4 ομάδες. Υπάρχει τάξη αντί για χάος και απόλυτη αρμονία. Ξέρουμε από σύγχρονο του Λεονάρντο πως ο Ντα Βίντσι ανεβασμένος στη σκαλωσιά, κοιτούσε τον «Μυστικό Δείπνο» με τα χέρια του σταυρωμένα, ακόμα και για μέρες ολόκληρες. Έβαζε μια πινελιά και συνέχιζε πάλι να το κοιτάει με τις ώρες. Επίσης ξέρουμε πως για πολύ καιρό τριγύριζε στους δρόμους στο Μιλάνο ψάχνοντας εκφραστικά πρόσωπα που να τα χρησιμοποιήσει για μοντέλα του στη σκηνή.
1478-1482 ΦΛΩΡΕΝΤΊΑ
Οι πρώτοι πίνακες του Ντα Βίντσι δείχνουν πως δεχόταν αρχικά μικρές παραγγελίες. Την ίδια περίοδο που ο Λεονάρντο ξεκινούσε την σταδιοδρομία του, υπήρχαν ζωγράφοι στο αποκορύφωμα της καριέρας τους όπως ο Μποτιτσέλι, ο Βερόκιο, ο Γκιρλαντάγιο. Ο ανταγωνισμός ήταν τρομερός! Θα μπορούσε το ταλέντο του Λεονάρντο να τον κάνει να ξεχωρίσει; Όχι. Όπως πάντα, χρειάζονται και οι ανάλογες διασυνδέσεις με τις εξουσίες. Ρόλο κλειδί στο να δεχτεί ο Λεονάρντο τις πρώτες μεγάλες παραγγελίες, θα διαδραμάτιζε ο πατέρας του ο οποίος σαν συμβολαιογράφος είχε επαφή με την Γερουσία της πόλης. Μια μεγάλη παραγγελία ήταν να ζωγραφίσει ένα ρετάμπλ για ένα παρεκκλήσι. Πήρε ένα πολύ μεγάλο ποσό για προκαταβολή (25 χρυσά δουκάτα) αλλά δεν ολοκλήρωσε τη δουλειά του. Το 1480, του ανατίθεται άλλο ρετάμπλ. Αυτή τη φορά θα ζωγράφιζε τον Αγ. Ιερώνυμο. Και αυτό το έργο του έμεινε μισό. Παρόλα αυτά, φαίνονται οι προθέσεις του. Η στάση του Αγίου είναι γονατιστή και η έκφραση του προσώπου του μαρτυρά τα πιστεύω της εποχής για τη φυσιολογία του που μελετούσε ο Λεονάρντο. Το ενδιαφέρον του Ντα Βίντσι για την ανατομία του ανθρώπου αρχίζει να φαίνεται από το πώς επεξεργάζεται τους μυς και τους τένοντες της μορφής. Ο Λεονάρντο μετά από καιρό θα αρχίσει να μελετά την ανατομία του ανθρώπινου σώματος για να αποδώσει όσο το δυνατόν πιο πιστά τα έργα του. Ύστερα από λίγο συνέταξε μια εικονογραφημένη διατριβή στην ανατομία. Άρχισε να επισκέπτεται νοσοκομεία και ιατρικές σχολές και πραγματοποίησε νεκροτομές σε 30 πτώματα.Παράλληλα με τον Αγ. Ιερώνυμο, το 1481 του αναθέτουν ένα πίνακα με θέμα «Η προσκύνηση των μάγων» για την Αγία Τράπεζα της εκκλησίας του Σαν Ντονάτο. Αυτή η παραγγελία ίσως ήταν ο λόγος που εγκατέλειψε τον Άγιο Ιερώνυμο. Η προσκύνηση διακρίνεται για την ποικιλία των χειρονομιών των μορφών. Όμως και αυτό το έργο του θα μείνει ημιτελής πιθανόν λόγω της μετακόμισης του ντα Βίντσι στο Μιλάνο το 1482. Στο Μιλάνο που ήταν τότε μια από τις σπουδαιότερες πόλεις της Ευρώπης, ο Λεονάρντο, που είναι πια περίπου 30 χρονών, θα εξασφαλίσει μεγαλύτερες παραγγελίες. Από τα πρώτα έργα που υπέβαλε για προσφορά, ήταν και μια πρόταση για ένα μεγάλο άγαλμα του Φραντσέσκο Σφόρτσα πάνω σε άλογο, παραγγελία του γιού του Λουδοβίκου του Μαύρου. Ο Ντα Βίντσι αναφέρει στην μεγάλου μεγέθους αίτηση- επιστολή του ότι, σκοπός του έργου ήταν να ενισχύσει τη φήμη του ηγεμόνα του Μιλάνου. Επίσης, τονίζει τις δεξιότητες του ως μηχανικός του στρατού!! Είναι μια επιστολή που δείχνει την τεράστια ανάγκη του Λεονάρντο να πάει κάτω από μια ομπρέλα ενός ισχυρού, ενός προστάτη. Το αντάλλαγμα για αυτή την προστασία ήταν να βάλει όλο το μυαλό του στην υπηρεσία του, με όποιον τρόπο. Αν απευθυνόταν σαν καλλιτέχνης, δεν πίστευε ότι θα ήταν χρήσιμος απέναντι σε έναν επιθετικό ηγεμόνα. Γι αυτό και του απευθύνθηκε κυρίως σαν πολυπράγμων άνθρωπος για κάθε ανάγκη του ηγεμόνα. Ακόμα και για να σχεδιάζει πολεμικές μηχανές που θα σκότωναν ανθρώπους. Πολύ πιθανόν η βαθύτερη ανάγκη της ψυχής του να ήταν η δύναμη που του έλειπε να υποστηρίξει αυτήν την εσωτερικότητα και την πρόδιδε για να σταθεί όρθιος. Ήταν απόρροια της σχέσης του με τον αδιάφορο προς αυτόν πατέρα του. Ζητούσε κάποιον δυνατό που θα αντικαθιστούσε τον πατέρα του. Τώρα, με αυτόν τον ηγεμόνα, ο Λεονάρντο θα είχε μιαν ευκαιρία να κερδίσει το ενδιαφέρον ενός άλλου δυνατού στην θέση του πατέρα του.. Για χρόνια όμως, αυτή η επιστολή προς τον ηγεμόνα θα πέσει στο κενό. Σε ένα κομμάτι της επιστολής του έγραφε «Μπορώ να κατασκευάσω οπλισμένα οχήματα, ασφαλή και απρόσβλητα, τα οποία θα μπορούν να εισέρχονται στους πυκνούς εχθρικούς σχηματισμούς μόνο με την δύναμη των πυροβόλων τους και καμία ομάδα στρατιωτών δεν θα είναι τόσο ικανή που να μην μπορούν να την διασπάσουν. Και εκτός από αυτό, το πεζικό θα μπορεί να το ακολουθεί αρκετά αλώβητο και χωρίς να συναντά καμία αντίσταση”.
Οι πρώτοι πίνακες του Ντα Βίντσι δείχνουν πως δεχόταν αρχικά μικρές παραγγελίες. Την ίδια περίοδο που ο Λεονάρντο ξεκινούσε την σταδιοδρομία του, υπήρχαν ζωγράφοι στο αποκορύφωμα της καριέρας τους όπως ο Μποτιτσέλι, ο Βερόκιο, ο Γκιρλαντάγιο. Ο ανταγωνισμός ήταν τρομερός! Θα μπορούσε το ταλέντο του Λεονάρντο να τον κάνει να ξεχωρίσει; Όχι. Όπως πάντα, χρειάζονται και οι ανάλογες διασυνδέσεις με τις εξουσίες. Ρόλο κλειδί στο να δεχτεί ο Λεονάρντο τις πρώτες μεγάλες παραγγελίες, θα διαδραμάτιζε ο πατέρας του ο οποίος σαν συμβολαιογράφος είχε επαφή με την Γερουσία της πόλης. Μια μεγάλη παραγγελία ήταν να ζωγραφίσει ένα ρετάμπλ για ένα παρεκκλήσι. Πήρε ένα πολύ μεγάλο ποσό για προκαταβολή (25 χρυσά δουκάτα) αλλά δεν ολοκλήρωσε τη δουλειά του. Το 1480, του ανατίθεται άλλο ρετάμπλ. Αυτή τη φορά θα ζωγράφιζε τον Αγ. Ιερώνυμο. Και αυτό το έργο του έμεινε μισό. Παρόλα αυτά, φαίνονται οι προθέσεις του. Η στάση του Αγίου είναι γονατιστή και η έκφραση του προσώπου του μαρτυρά τα πιστεύω της εποχής για τη φυσιολογία του που μελετούσε ο Λεονάρντο. Το ενδιαφέρον του Ντα Βίντσι για την ανατομία του ανθρώπου αρχίζει να φαίνεται από το πώς επεξεργάζεται τους μυς και τους τένοντες της μορφής. Ο Λεονάρντο μετά από καιρό θα αρχίσει να μελετά την ανατομία του ανθρώπινου σώματος για να αποδώσει όσο το δυνατόν πιο πιστά τα έργα του. Ύστερα από λίγο συνέταξε μια εικονογραφημένη διατριβή στην ανατομία. Άρχισε να επισκέπτεται νοσοκομεία και ιατρικές σχολές και πραγματοποίησε νεκροτομές σε 30 πτώματα.Παράλληλα με τον Αγ. Ιερώνυμο, το 1481 του αναθέτουν ένα πίνακα με θέμα «Η προσκύνηση των μάγων» για την Αγία Τράπεζα της εκκλησίας του Σαν Ντονάτο. Αυτή η παραγγελία ίσως ήταν ο λόγος που εγκατέλειψε τον Άγιο Ιερώνυμο. Η προσκύνηση διακρίνεται για την ποικιλία των χειρονομιών των μορφών. Όμως και αυτό το έργο του θα μείνει ημιτελής πιθανόν λόγω της μετακόμισης του ντα Βίντσι στο Μιλάνο το 1482. Στο Μιλάνο που ήταν τότε μια από τις σπουδαιότερες πόλεις της Ευρώπης, ο Λεονάρντο, που είναι πια περίπου 30 χρονών, θα εξασφαλίσει μεγαλύτερες παραγγελίες. Από τα πρώτα έργα που υπέβαλε για προσφορά, ήταν και μια πρόταση για ένα μεγάλο άγαλμα του Φραντσέσκο Σφόρτσα πάνω σε άλογο, παραγγελία του γιού του Λουδοβίκου του Μαύρου. Ο Ντα Βίντσι αναφέρει στην μεγάλου μεγέθους αίτηση- επιστολή του ότι, σκοπός του έργου ήταν να ενισχύσει τη φήμη του ηγεμόνα του Μιλάνου. Επίσης, τονίζει τις δεξιότητες του ως μηχανικός του στρατού!! Είναι μια επιστολή που δείχνει την τεράστια ανάγκη του Λεονάρντο να πάει κάτω από μια ομπρέλα ενός ισχυρού, ενός προστάτη. Το αντάλλαγμα για αυτή την προστασία ήταν να βάλει όλο το μυαλό του στην υπηρεσία του, με όποιον τρόπο. Αν απευθυνόταν σαν καλλιτέχνης, δεν πίστευε ότι θα ήταν χρήσιμος απέναντι σε έναν επιθετικό ηγεμόνα. Γι αυτό και του απευθύνθηκε κυρίως σαν πολυπράγμων άνθρωπος για κάθε ανάγκη του ηγεμόνα. Ακόμα και για να σχεδιάζει πολεμικές μηχανές που θα σκότωναν ανθρώπους. Πολύ πιθανόν η βαθύτερη ανάγκη της ψυχής του να ήταν η δύναμη που του έλειπε να υποστηρίξει αυτήν την εσωτερικότητα και την πρόδιδε για να σταθεί όρθιος. Ήταν απόρροια της σχέσης του με τον αδιάφορο προς αυτόν πατέρα του. Ζητούσε κάποιον δυνατό που θα αντικαθιστούσε τον πατέρα του. Τώρα, με αυτόν τον ηγεμόνα, ο Λεονάρντο θα είχε μιαν ευκαιρία να κερδίσει το ενδιαφέρον ενός άλλου δυνατού στην θέση του πατέρα του.. Για χρόνια όμως, αυτή η επιστολή προς τον ηγεμόνα θα πέσει στο κενό. Σε ένα κομμάτι της επιστολής του έγραφε «Μπορώ να κατασκευάσω οπλισμένα οχήματα, ασφαλή και απρόσβλητα, τα οποία θα μπορούν να εισέρχονται στους πυκνούς εχθρικούς σχηματισμούς μόνο με την δύναμη των πυροβόλων τους και καμία ομάδα στρατιωτών δεν θα είναι τόσο ικανή που να μην μπορούν να την διασπάσουν. Και εκτός από αυτό, το πεζικό θα μπορεί να το ακολουθεί αρκετά αλώβητο και χωρίς να συναντά καμία αντίσταση”.
«Η Παναγία των Βράχων» καθιέρωσε τον Ντα Βίντσι σαν ζωγράφο στο Μιλάνο. Στο έργο αυτό απεικονίζεται η Παναγία που ακουμπά με τρυφερότητα, προστατευτικά τον μικρό Ιωάννη τον Βαπτιστή, τον μικρό Χριστό που ευλογεί και έναν άγγελο που κοιτά με ηρεμία τον θεατή και με το χέρι του δείχνει τον μικρό Ιωάννη (στην μία εκδοχή). Στην σύνθεση δεσπόζουν οι απόκρημνοι βράχοι. Αφιλόξενο τοπίο. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1480, ο ντα Βίντσι καταπιανόταν με όλα τα επιστημονικά πεδία. Εκτός από τα σχέδια του για τον στρατό, μελετούσε την αεροδυναμική παρατηρώντας σχολαστικά το πέταγμα των πουλιών και των εντόμων. Αποτέλεσμα ήταν να σχεδιάζει ιπτάμενες μηχανές! Γενικότερα μελετούσε με επιμέλεια την φύση. Έψαχνε τους νόμους ανάπτυξης των δέντρων, την αρμονία των ήχων, τους νόμους των κυμάτων. Ακόμη ήταν από τους πρώτους που μελετούσε την ανάπτυξη του εμβρύου μέσα στη μήτρα. Επίσης σχεδίασε μιαν πόλη όπου θα ήταν η ιδανική. Θα είχε λεωφόρους, σιντριβάνια, πλατείες, κανάλια υδρεύσεως, στοές και οχυρά.Ο Ντα Βίντσι ανακάλυψε επίσης το ελικόπτερο, τα πτυσσόμενα έπιπλα, τη στολή κατάδυσης, έψαχνε τεχνικές λύσεις για τις θεατρικές παραστάσεις, σχεδίαζε διώρυγες, επινόησε τεράστιες αλυσίδες όπου θα προστάτευαν τα λιμάνια από τα εχθρικά πλοία, ανακάλυψε τις αυτόματες κυκλικές πόρτες, τα αυτόματα πολεμικά όπλα, τα πρώτα είδη αεροπλάνων, σχεδίασε την πρώτη στολή για αστροναύτες . Κάποιοι επιστήμονες είναι πεπεισμένοι ότι ήταν αυτός που είχε ανακαλύψει και το τηλεσκόπιο και όχι ο Γαλιλαίος. Το 1489 συγγράφει το βιβλίο «Περί της ανθρώπινης μορφής». Και αυτό δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Παράλληλα μελετούσε την ανθρώπινη ανατομία. Σύγκρινε τις «θεωρίες» του με τη μοναδική σωζόμενη θεωρία που υπήρχε τότε, τον Άνθρωπο του Βιτρούβιου, έργο του Ρωμαίου αρχιτέκτονα και μηχανικού Μάρκου Πολλίωνα Βιτρούβιου που έζησε τον 10 αιώνα π.Χ. Στις μελέτες του για την λειτουργία των εσωτερικών οργάνων του ανθρώπου διασώζεται ένα σχέδιο του που αναπαριστά τη συνουσία ενός άνδρα με μια γυναίκα. "Η συνουσία" (1493). "Παρουσιάζω στους άντρες την πηγή του πρώτου, ίσως και του δεύτερου λόγου της ύπαρξης τους", σχολίαζε ο ίδιος από πάνω. Το σκίτσο αναπαριστά τη λειτουργία της αναπαραγωγής, σύμφωνα με τις αντιλήψεις της εποχής του: Το σπέρμα πηγάζει από τον εγκέφαλο, ενώ οι γαλακτοφόροι αδένες της γυναίκας βρίσκονται σε άμεση σύνδεση με τη μήτρα της. Το αντρικό μόριο απεικονίζεται με δυο διόδους. Η μία για το σπέρμα και η άλλη για την πνευματική ουσία που προερχόταν από τον εγκέφαλο του. Ο Λεονάρντο μελετώντας τη λειτουργία των ουσιών του ανθρώπινου σώματος, πίστευε πως τα δάκρυα σαν ουσία προέρχονταν κατευθείαν από την καρδιά, που είναι και το κέντρο όλων των συναισθημάτων. Οι ερμηνείες για τα ανθρώπινα συναισθήματα συνδέονταν με συγκεκριμένα όργανα του σώματος. Την περίοδο 1487-1490 πραγματοποιήθηκε η επιθυμία του και έγινε επιτέλους μέλος της αυλής του ηγεμόνα Λουδοβίκου Σφόρτσα. Δούλευε σαν μηχανικός αλλά καθιερώθηκε και ως προσωπογράφος. Χαρακτηριστικό έργο του το πορτρέτο της Cecillia Gallerani, ή αλλιώς «Η κυρία με την ερμίνα». Το πρόσωπο που απεικονίζεται ήταν η ερωμένη του Λουδοβίκου Σφόρτσα και η ερμίνα ήταν σύμβολο αρετής μια που πίστευαν ότι είναι ιδιαίτερα καθαρό ζώο! Στο έργο βλέπουμε την γυναίκα να χαϊδεύει συμβολικά τον ηγεμόνα. Κατά παραγγελία του Λουδοβίκου Σφόρτσα ανέλαβε και το έργο «Ο Μυστικός Δείπνος» στο μοναστήρι της Σάντα Μαρία ντε λε Γκράτσιε. Ο Ντα Βίντσι είχε πια δικό του εργαστήριο με βοηθούς. Η φήμη του είχε απογειωθεί. Ήταν ο πιο σπουδαίος καλλιτέχνης της Αυλής και δεχόταν πάρα πολλές παραγγελίες που όμως τα περισσότερα τα άφηνε ημιτελή και οι πελάτες του ήταν εξαγριωμένοι, αλλά δεν μπορούσαν να κάνουν και τίποτα γι αυτό.
Ο Ντα Βίντσι πίστευε πως, αν ερευνούσε με επιστημονικό τρόπο για την τέχνη, τότε αυτή θα εξευγενιζόταν, θα γινόταν αξιοσέβαστη και δεν θα ήταν απλά μια χειρονακτική εργασία. Πιθανόν είναι οι πελάτες του να τον αντιμετώπιζαν σαν έναν απλά δεξιοτέχνη χειρώνακτα. Η αντίδραση του σε αυτό ήταν να τα αφήνει μισά ή να μην τους τα παρέδιδε αν αυτός ο ίδιος δεν ήταν ικανοποιημένος. Δεν ήταν προμηθευτής. Ήταν ελεύθερος καλλιτέχνης και έτσι ήθελε να τον βλέπουν. Αλήθεια, ξέρουμε πόσα έργα έχει ζωγραφίσει; Ούτε καν 20! Κάποια από αυτά είναι δουλεμένα μαζί με άλλους. Με σιγουριά ξέρουμε πως είχε ζωγραφίσει 6 μόνον έργα! Δεν είναι αξιοπερίεργο αυτό για έναν ζωγράφο με αυτή την φήμη του ανά τους αιώνες; Επίσης γνωρίζουμε ότι υπάρχουν πάνω από 13.000 σελίδες με χειρόγραφα του και σκίτσα του με διάφορες μελέτες του που ήδη αναφέραμε. Χειμώνας του 1499. Η πολιτική κατάσταση έχει αλλάξει τρομερά! Μετά την ήττα του προστάτη του Λουδοβίκο Σφόρτσα από τα γαλλικά στρατεύματα, ο Λεονάρντο εγκαταλείπει το Μιλάνο. Για κάποιο καιρό πηγαίνει στη Βενετία προσδοκώντας να βρει νέους προστάτες (όπως την Ισαβέλλα ντ’ Έστε). Το 1500 επιστρέφει στη Φλωρεντία και βρίσκει νέους πελάτες. Τον Ιούνιο του 1502 διορίζεται «στρατιωτικός αρχιτέκτονας και μηχανικός» από τον Καίσαρα Βοργία. Για ένα περίπου χρόνο θα ταξιδέψει μαζί του στην κεντρική και άνω Ιταλία, σχεδιάζοντας οχυρωματικά έργα αλλά και χάρτες για τις εκστρατείες του Καίσαρα. Εν τω μεταξύ, από το 1502 που ξεκινάει ως προσχέδιο, μέχρι το 1516, θα ασχοληθεί και με το έργο του «Η Παναγία και το Θείο βρέφος με την Αγία Άννα». Στην Φλωρεντία ξεκινά το πιο διάσημο έργο του, την «Μόνα Λίζα». Ήταν παραγγελία του συζύγου της Φραντσέσκο ντελ Τζοκόντο. Η Λίζα ήταν μέλος της οικογένειας Γκεραρντίνι από τη Φλωρεντία και σύζυγος του εύπορου έμπορου μεταξιού Φρανσέσκο ντελ Τζιοκόντο. Ο πίνακας ήταν παραγγελία για το καινούριο τους σπίτι και για να γιορτάσουν τη γέννηση του δεύτερου γιου τους. Ο Λεονάρντο δεν παρέδωσε ποτέ το έργο στον παραγγελιοδότη του, μάλλον λόγω ενός άλλου έργου που του ανατέθηκε, της τοιχογραφίας της Μάχης του Ανγκιάρι, έργο που επίσης όμως αφέθηκε ημιτελές. Στην Φλωρεντία μεσουρανούσαν ο Μιχαήλ Άγγελος και ο Ραφαήλ. Εκείνη την περίοδο ο Πάπας ανέθεσε στον Μικελάντζελο και τον Ντα Βίντσι την αίθουσα συνεδριάσεων του Παλάτσο Βέκιο . Το 1508 ο Ντα Βίντσι τελειώνει και την δεύτερη εκδοχή της «Παναγίας των Βράχων». Παράλληλα δούλευε ως αρχιτέκτονας και βοήθησε στην επέκταση του αρδευτικού. Τότε ζωγραφίζει ένα έργο που τελικά δεν έχει σωθεί: «Η Λήδα και ο κύκνος». Υπάρχουν όμως σχέδια του και γνωρίζουμε για αυτό το έργο αλλά και αντίγραφα από άλλους ζωγράφους. Φθινόπωρο του 1513 ο Λεονάρντο θα πάει στην Ρώμη και στον νέο προστάτη του τον Τζουλιάνο των Μεδίκων που ήταν αδελφός του Πάπα Λέοντα ‘Ι. Εκεί θα αναλάβει μόνο το έργο της αποξήρανσης των ελών του Ποντίνι (νότια της Ρώμης) και θα κάνει κάποιους πειραματισμούς με καθρέπτες και άλλους με λάδια και βερνίκια. Αυτά του τα πειράματα θα εξελίξουν την τεχνική του σφουμάτο του Ντα Βίντσι και θα μας δώσουν το πιο χαρακτηριστικό του έργο αυτής της τεχνικής που είναι «Ο Άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής» Τον Μάρτιο του 1516 χάνει και πάλι τον προστάτη του. Ο Τζουλιάνο των Μεδίκων πεθαίνει. Ο Ντα Βίντσι θα δεχθεί την πρόσκληση του βασιλιά της Γαλλίας, Φραγκίσκου Α΄ και ονομάζεται ζωγράφος της βασιλικής αυλής. Εκεί θα ασχοληθεί και πάλι με αρδευτικά και αρχιτεκτονικά θέματα αλλά και με επιστημονικά πειράματα. Εν τω μεταξύ το ενδιαφέρον του για την ζωγραφική είχε σχεδόν εξαφανιστεί. Λέγεται ότι έπασχε από μερική παραλυσία. Τα σχέδια του βρίσκουμε τότε απεικονίζουν γάτες, άλογα και φανταστικούς δράκους. 23 Απρίλη του 1519 συντάσσει τη διαθήκη του. Πεθαίνει στις 2 Μαΐου στο Cloux της Γαλλίας. Λέγεται ότι την τελευταία του ώρα ήταν μαζί του ο βασιλιάς της Γαλλίας. Σύμφωνα με επιθυμία του Λεονάρντο, τάφηκε στην εκκλησία Sainte Florentine, στο Amboise. Ο τάφος του συλήθηκε την περίοδο των θρησκευτικών πολέμων αλλά έχει διατηρηθεί η επιγραφή της εκκλησίας, η οποία αναφέρει: «Στην αυλή αυτής της εκκλησίας ετάφη ο Λεονάρντο ντα Βίντσι, ευγενής από το Μιλάνο, μηχανικός και αρχιτέκτονας του βασιλιά, ειδήμων της μηχανικής και κατά το παρελθόν επίσημος ζωγράφος του δούκα του Μιλάνου».
1. O Leonardo δεν είχε επώνυμο. Το "Da Vinci" σημαίνει ''από το Βίντσι'', δηλαδή το χωριό της Τοσκάνης από το οποίο καταγόταν.
2. Ο Leonardo θεωρούσε τον ύπνο χάσιμο χρόνου, το πνεύμα του ήταν τόσο ανήσυχο που οι σκέψεις του δεν τον άφηναν να ηρεμήσει. Λέγεται οτι κοιμόταν συνολικά μία ωρα την ημέρα, «σπασμένη» σε 4 δεκαπεντάλεπτα.
3. Είχε την συνήθεια να αφήνει τα έργα του μισοτελειωμένα και οι πελάτες που τον πλήρωναν για να τους ζωγραφίσει κάτι, γίνονταν έξαλλοι με τις καθυστερήσεις του.
4. Στα 24 του κατηγορήθηκε για σοδομισμό, γιατί συμμετείχε όπως λέγεται σε ένα ομοφυλοφιλικό όργιο μαζί με άλλους τρεις άντρες. Αθωώθηκε όμως λόγω έλλειψης στοιχείων.
5. Ενας από τους μαθητές του, ο Salai (που σημαίνει Διάβολος) ζωγράφισε την γυμνή εκδοχή της Μόνα Λίσα, την Monna Vanna.
6. Το διάστημα που ζωγράφιζε το Μυστικό Δείπνο, ο Leonardo εργαζόταν από το χάραμα ώς το σούρουπο χωρίς να τρώει τίποτα και χωρίς να ξεκουράζεται. Υπήρχαν όμως και άλλες μέρες που δεν έκανε απολύτως τίποτα, απλά κοιτούσε την τοιχογραφία από το πρωί ως το βράδυ, χωρίς να μιλάει σε κανέναν.
7. Τις σημειώσεις του τις έγραφε με τέτοιο τρόπο ώστε για να τις διαβάσει κάποιος, θα έπρεπε να τις κοιτάξει μέσα από έναν καθρέφτη.
8. Τον ενδιέφερε πάρα πολύ η ανθρώπινη ανατομία και γι' αυτό λέγεται οτι τα βράδια ξέθαβε κρυφά νεκρούς και τους έπαιρνε στο εργαστήριό του για να τους μελετήσει.
9. Όταν η Mona Lisa εκλάπη το 1911 από το Μουσείο του Λούβρου, οι εργαζόμενοι του Μουσείου, βλέποντας τον πίνακα να λείπει από την θέση του, πίστεψαν οτι εστάλη σε κάποια φωτογράφιση για λόγους μάρκετινγκ και δεν ανησύχησαν, ούτε ενημέρωσαν τις αρχές.
10. Το fresco του Μυστικού Δείπνου, η ζωγραφική δηλαδή σε υγρό τοίχο, άρχισε να κομματιάζεται και να πεφτει, με συνέπεια την πλήρη καταστροφή ενός πολύ μεγάλου τμήματος του έργου. Η αποκατάστασή του από ειδικούς, κράτησε 21 ολόκληρα χρόνια. Πολλοι υποστηρίζουν οτι η εικόνα που βλέπουμε σήμερα ύστερα από την αποκατάσταση, δεν έχει καμία σχέση με την αρχική εκδοχή της.
11. Ο Leonardo ηταν ιδιαίτερα φιλόζωος και αυστηρά χορτοφάγος.
12. Η Mona Lisa αποτιμήθηκε το 2012 στα 760 εκατομμύρια δολάρια, ποσό που την καθιστά τον πιο πολύτιμο πίνακα ζωγραφικής του πλανήτη.
13. Εχουν διασωθεί πάνω από 13.000 σελίδες με ιδιόχειρες σημειώσεις του Leonardo που απεικονίζουν με λεπτομέρεια ανθρώπινα μέλη, εκατοντάδες εφευρέσεις και κατασκευές του και διάφορα δικά του σχόλια.
14. Ο Leonardo ήταν επίσης εξαιρετικός γλύπτης και λέγεται μάλιστα, ότι ο Μιχαήλ Άγγελος τον μισούσε γι' αυτό.
15. Αν σταθείς απέναντι στην Mona Lisa, κοιτώντας την στα μάτια και μετακινηθείς δεξιά ή αριστερά, θα διαπιστώσεις ότι τα μάτια της φαίνεται να κινούνται και να σε «ακολουθούν». Αυτό δεν πρόκειται να το διαπιστώσεις ποτέ στην πραγματικότητα, γιατί δεν υπάρχει καμία περίπτωση να πλησιάσεις ποτέ τον πίνακα τόσο κοντά.
2. Ο Leonardo θεωρούσε τον ύπνο χάσιμο χρόνου, το πνεύμα του ήταν τόσο ανήσυχο που οι σκέψεις του δεν τον άφηναν να ηρεμήσει. Λέγεται οτι κοιμόταν συνολικά μία ωρα την ημέρα, «σπασμένη» σε 4 δεκαπεντάλεπτα.
3. Είχε την συνήθεια να αφήνει τα έργα του μισοτελειωμένα και οι πελάτες που τον πλήρωναν για να τους ζωγραφίσει κάτι, γίνονταν έξαλλοι με τις καθυστερήσεις του.
4. Στα 24 του κατηγορήθηκε για σοδομισμό, γιατί συμμετείχε όπως λέγεται σε ένα ομοφυλοφιλικό όργιο μαζί με άλλους τρεις άντρες. Αθωώθηκε όμως λόγω έλλειψης στοιχείων.
5. Ενας από τους μαθητές του, ο Salai (που σημαίνει Διάβολος) ζωγράφισε την γυμνή εκδοχή της Μόνα Λίσα, την Monna Vanna.
6. Το διάστημα που ζωγράφιζε το Μυστικό Δείπνο, ο Leonardo εργαζόταν από το χάραμα ώς το σούρουπο χωρίς να τρώει τίποτα και χωρίς να ξεκουράζεται. Υπήρχαν όμως και άλλες μέρες που δεν έκανε απολύτως τίποτα, απλά κοιτούσε την τοιχογραφία από το πρωί ως το βράδυ, χωρίς να μιλάει σε κανέναν.
7. Τις σημειώσεις του τις έγραφε με τέτοιο τρόπο ώστε για να τις διαβάσει κάποιος, θα έπρεπε να τις κοιτάξει μέσα από έναν καθρέφτη.
8. Τον ενδιέφερε πάρα πολύ η ανθρώπινη ανατομία και γι' αυτό λέγεται οτι τα βράδια ξέθαβε κρυφά νεκρούς και τους έπαιρνε στο εργαστήριό του για να τους μελετήσει.
9. Όταν η Mona Lisa εκλάπη το 1911 από το Μουσείο του Λούβρου, οι εργαζόμενοι του Μουσείου, βλέποντας τον πίνακα να λείπει από την θέση του, πίστεψαν οτι εστάλη σε κάποια φωτογράφιση για λόγους μάρκετινγκ και δεν ανησύχησαν, ούτε ενημέρωσαν τις αρχές.
10. Το fresco του Μυστικού Δείπνου, η ζωγραφική δηλαδή σε υγρό τοίχο, άρχισε να κομματιάζεται και να πεφτει, με συνέπεια την πλήρη καταστροφή ενός πολύ μεγάλου τμήματος του έργου. Η αποκατάστασή του από ειδικούς, κράτησε 21 ολόκληρα χρόνια. Πολλοι υποστηρίζουν οτι η εικόνα που βλέπουμε σήμερα ύστερα από την αποκατάσταση, δεν έχει καμία σχέση με την αρχική εκδοχή της.
11. Ο Leonardo ηταν ιδιαίτερα φιλόζωος και αυστηρά χορτοφάγος.
12. Η Mona Lisa αποτιμήθηκε το 2012 στα 760 εκατομμύρια δολάρια, ποσό που την καθιστά τον πιο πολύτιμο πίνακα ζωγραφικής του πλανήτη.
13. Εχουν διασωθεί πάνω από 13.000 σελίδες με ιδιόχειρες σημειώσεις του Leonardo που απεικονίζουν με λεπτομέρεια ανθρώπινα μέλη, εκατοντάδες εφευρέσεις και κατασκευές του και διάφορα δικά του σχόλια.
14. Ο Leonardo ήταν επίσης εξαιρετικός γλύπτης και λέγεται μάλιστα, ότι ο Μιχαήλ Άγγελος τον μισούσε γι' αυτό.
15. Αν σταθείς απέναντι στην Mona Lisa, κοιτώντας την στα μάτια και μετακινηθείς δεξιά ή αριστερά, θα διαπιστώσεις ότι τα μάτια της φαίνεται να κινούνται και να σε «ακολουθούν». Αυτό δεν πρόκειται να το διαπιστώσεις ποτέ στην πραγματικότητα, γιατί δεν υπάρχει καμία περίπτωση να πλησιάσεις ποτέ τον πίνακα τόσο κοντά.