Ο Ιπποκράτης δικαίως θεωρείται από τους επιστήμονες ως ο θεμελιωτής της επιστημονικής ιατρικής. Ήταν ίσως ο σπουδαιότερος γιατρός του αρχαίου κόσμου και ο σημαντικότερος εκπρόσωπος της Ιατρικής Σχολής της Κω, αλλά και βαθύς φιλόσοφος και ανθρωπιστής. Γεννήθηκε στην Κω το 460 π.Χ. και ήταν γιος του γιατρού Ηρακλείδα και της Φαιναρέτης. Σύμφωνα με την παράδοση ήταν Ασκληπιάδης κατά το γένος και 20ος έκγονος του Ηρακλή από τη μητέρα του και 18ος έκγονος του Ασκληπιού από τον πατέρα του. Οι γιοι του, Δράκων και Θεσσαλός, και ο γαμπρός του, Πόλυβος, συνέχισαν την ιατρική παράδοση της οικογένειας. Ακολουθώντας το επάγγελμα του πατέρα του σπούδασε ιατρική στο Ασκληπιείο της Κω, μελετώντας τα αρχεία των ασθενών και τις μεθόδους θεραπείας, που φυλάσσονταν στο ιερό. Είχε ως δασκάλους τον παιδοτρίβη Ηρόδικο από τη Σηλυμβρία και τους φιλοσόφους Γοργία, Πρόδικο και Δημόκριτο τον Αβδηρίτη. Σε νεαρή ηλικία εγκατέλειψε την Κω και εργάσθηκε ως γιατρός στη Θάσο, στη Θράκη και στη Θεσσαλία. Ο περιηγητής Παυσανία αναφέρει, ότι στο ιερό του Απόλλωνα στους Δελφούς, ένας χάλκινος σκελετός ήταν ανάθημα του Ιπποκράτη. Σύντομα η φήμη του απλώθηκε στην Ελλάδα και στον γνωστό αρχαίο κόσμο. Λέγεται πως βοήθησε τους Αθηναίους την περίοδο του μεγάλου λοιμού στον Πελοποννησιακό πόλεμο. Σύμφωνα με την παράδοση έφτασε ως την αυλή του Πέρση βασιλιά Αρταξέρξη, όπου όμως αρνήθηκε να προσφέρει τις υπηρεσίες του. Πέθανε σε βαθύ γήρας κοντά στη Λάρισα της Θεσσαλίας, και ως το 2ο αι. μ.Χ., στην όχθη του Πηνειού προς τη Γυρτώνα, έδειχναν το σήμα του τάφου του. Ένας από τους βιογράφους του, ο Σωρανός ο Εφέσιος, γιατρός του 2ου μ.Χ. αι., αναφέρει ότι για πολλά χρόνια στον τάφο του φώλιασε σμήνος από μέλισσες, και το μέλι τους θεωρείτο φάρμακο, με το οποίο οι παραμάνες άλειφαν τα παιδιά που πάθαιναν άφθες. Τέλος, Ως έργα του Ιπποκράτη και της Ιατρικής Σχολής της Κω θεωρείται η ονομαζόμενη «Ιπποκρατική συλλογή», που αποτελείται από 60 περίπου τόμους. Από αυτά τα συγγράμματα ανήκουν πιθανώς στον Ιπποκράτη τα έργα: Αφορισμοί, Δίαιτα επί των οξέων νοσημάτων, τα Προγνωστικά, και Περί αέρων, υδάτων και τόπων, Περί τραυμάτων της κεφαλής.
Ο Όρκος του Ιπποκράτη (μετάφραση Μ. Κιαπόκα)
Ορκίζομαι στον Απόλλωνα τον ιατρό και στον Ασκληπιό και στην Υγεία και στην Πανάκεια και σε όλους τους θεούς και τις θεές, που βάζω μάρτυρες, ότι θα εκπληρώσω τον όρκο μου αυτό και το συμβόλαιο αυτό, σύμφωνα με τη δύναμη και την κρίση μου. Ότι θα θεωρώ εκείνον, που μου δίδαξε την τέχνη αυτή ίσο με τους γονείς μου και θα τον κάνω κοινωνό του βίου μου και θα του προσφέρω από τα δικά μου ό,τι χρειάζεται˙ τους απογόνους του θα θεωρώ αδελφούς μου και θα τους διδάξω την τέχνη αυτή, αν επιθυμούν να τη μάθουν, χωρίς μισθό και χωρίς συμφωνία. Ότι θα μεταδώσω τους επαγγελματικούς κανόνες, τα θεωρητικά μαθήματα και τις υπόλοιπες κάθε είδους ασκήσεις στους γιους μου, στους γιους του δασκάλου μου και σε μαθητές, που θα έχουν συνδεθεί μαζί μου με όρκο και συμβόλαιο, κατά τη συνήθεια των γιατρών και σε κανέναν άλλο. Θα χρησιμοποιήσω τη θεραπευτική δίαιτα μόνο για ωφέλεια των αρρώστων, όσο εξαρτάται από τη δύναμη και την κρίση μου και (υπόσχομαι ότι) θα τους προφυλάξω από κάθε βλάβη και αδικία. Δεν θα χορηγήσω θανατηφόρο φάρμακο σε κανέναν, όσο κι αν παρακληθώ, ούτε θα υποδείξω τέτοια συμβουλή. Επίσης δεν θα δώσω σε γυναίκα φάρμακο εκτρωτικό. Αγνή και καθαρή θα διατηρήσω τη ζωή και την τέχνη μου.Δεν θα χειρουργήσω οπωσδήποτε αυτούς, που πάσχουν από πέτρα, αλλά θα αφήσω την πράξη αυτή στους εξασκημένους.
Σε όσα σπίτια προσκαλούμαι, θα μπαίνω για το καλό των αρρώστων, κρατώντας τον εαυτό μου μακριά από κάθε θεληματική αδικία ή άλλη διαφθορά και προ πάντων μακριά από κάθε αφροδισιακή πράξη σε σώματα γυναικών και ανδρών, ελευθέρων ή δούλων Όσα κατά τη διάρκεια της θεραπείας θα δω ή θα ακούσω ή και πέρα από τη θεραπεία στην καθημερινή ζωή, όσα δεν πρέπει ποτέ να κοινολογούνται στους έξω, θα τα αποσιωπήσω, θεωρώντας ότι αυτά είναι ιερά μυστικά Όσο λοιπόν θα τηρώ τον όρκο μου αυτό και δεν θα τον παραβιάζω, είθε να πετυχαίνω στη ζωή και στην τέχνη μου, έχοντας πάντοτε καλό όνομα ανάμεσα στους ανθρώπους˙ αν όμως τον παραβώ και γίνω επίορκος, να πάθω τα αντίθετα.
Διαβάζοντας κανείς τον όρκο διαπιστώνει ότι σε γενικές γραμμές πρόκειται για έναν κώδικα ιατρικής ηθικής και δεοντολογίας. Ωστόσο δεν μπορεί παρά να αναρωτηθεί, πώς είναι δυνατόν ο άνθρωπος που απάλλαξε την ιατρική από τα οικογενειοκρατικά και θρησκευτικά δεσμά της να ορκίζεται ο ίδιος ή να ζητά από άλλους να ορκιστούν ότι “θα θεωρώ εκείνον, που μου δίδαξε την τέχνη αυτή ίσο με τους γονείς μου και θα τον κάνω κοινωνό του βίου μου και θα του προσφέρω από τα δικά μου ό,τι χρειάζεται˙ τους απογόνους του θα θεωρώ αδελφούς μου και θα τους διδάξω την τέχνη αυτή, αν επιθυμούν να τη μάθουν, χωρίς μισθό και χωρίς συμφωνία. Ότι θα μεταδώσω τους επαγγελματικούς κανόνες, τα θεωρητικά μαθήματα και τις υπόλοιπες κάθε είδους ασκήσεις στους γιους μου, στους γιους του δασκάλου μου και σε μαθητές, που θα έχουν συνδεθεί μαζί μου με όρκο και συμβόλαιο, κατά τη συνήθεια των γιατρών και σε κανέναν άλλο.”; Γιατί πρέπει ένας γιατρός να έχει τόσο βαριά υποχρέωση προς τους γιούς του δασκάλου του; Γιατί πρέπει οι γιοί του γιατρού και οι γιοί του δασκάλου του γιατρού να γίνουν κι εκείνοι γιατροί; Αυτό το τμήμα ταιριάζει περισσότερο σε μια οικογενειοκρατική κάστα ιατρών, όπως ήταν οι Ασκληπιάδες, και εύλογα δημιουργεί έναν προβληματισμό για τη γνήσια ιπποκρατική προέλευση του όρκου.
Ορκίζομαι στον Απόλλωνα τον ιατρό και στον Ασκληπιό και στην Υγεία και στην Πανάκεια και σε όλους τους θεούς και τις θεές, που βάζω μάρτυρες, ότι θα εκπληρώσω τον όρκο μου αυτό και το συμβόλαιο αυτό, σύμφωνα με τη δύναμη και την κρίση μου. Ότι θα θεωρώ εκείνον, που μου δίδαξε την τέχνη αυτή ίσο με τους γονείς μου και θα τον κάνω κοινωνό του βίου μου και θα του προσφέρω από τα δικά μου ό,τι χρειάζεται˙ τους απογόνους του θα θεωρώ αδελφούς μου και θα τους διδάξω την τέχνη αυτή, αν επιθυμούν να τη μάθουν, χωρίς μισθό και χωρίς συμφωνία. Ότι θα μεταδώσω τους επαγγελματικούς κανόνες, τα θεωρητικά μαθήματα και τις υπόλοιπες κάθε είδους ασκήσεις στους γιους μου, στους γιους του δασκάλου μου και σε μαθητές, που θα έχουν συνδεθεί μαζί μου με όρκο και συμβόλαιο, κατά τη συνήθεια των γιατρών και σε κανέναν άλλο. Θα χρησιμοποιήσω τη θεραπευτική δίαιτα μόνο για ωφέλεια των αρρώστων, όσο εξαρτάται από τη δύναμη και την κρίση μου και (υπόσχομαι ότι) θα τους προφυλάξω από κάθε βλάβη και αδικία. Δεν θα χορηγήσω θανατηφόρο φάρμακο σε κανέναν, όσο κι αν παρακληθώ, ούτε θα υποδείξω τέτοια συμβουλή. Επίσης δεν θα δώσω σε γυναίκα φάρμακο εκτρωτικό. Αγνή και καθαρή θα διατηρήσω τη ζωή και την τέχνη μου.Δεν θα χειρουργήσω οπωσδήποτε αυτούς, που πάσχουν από πέτρα, αλλά θα αφήσω την πράξη αυτή στους εξασκημένους.
Σε όσα σπίτια προσκαλούμαι, θα μπαίνω για το καλό των αρρώστων, κρατώντας τον εαυτό μου μακριά από κάθε θεληματική αδικία ή άλλη διαφθορά και προ πάντων μακριά από κάθε αφροδισιακή πράξη σε σώματα γυναικών και ανδρών, ελευθέρων ή δούλων Όσα κατά τη διάρκεια της θεραπείας θα δω ή θα ακούσω ή και πέρα από τη θεραπεία στην καθημερινή ζωή, όσα δεν πρέπει ποτέ να κοινολογούνται στους έξω, θα τα αποσιωπήσω, θεωρώντας ότι αυτά είναι ιερά μυστικά Όσο λοιπόν θα τηρώ τον όρκο μου αυτό και δεν θα τον παραβιάζω, είθε να πετυχαίνω στη ζωή και στην τέχνη μου, έχοντας πάντοτε καλό όνομα ανάμεσα στους ανθρώπους˙ αν όμως τον παραβώ και γίνω επίορκος, να πάθω τα αντίθετα.
Διαβάζοντας κανείς τον όρκο διαπιστώνει ότι σε γενικές γραμμές πρόκειται για έναν κώδικα ιατρικής ηθικής και δεοντολογίας. Ωστόσο δεν μπορεί παρά να αναρωτηθεί, πώς είναι δυνατόν ο άνθρωπος που απάλλαξε την ιατρική από τα οικογενειοκρατικά και θρησκευτικά δεσμά της να ορκίζεται ο ίδιος ή να ζητά από άλλους να ορκιστούν ότι “θα θεωρώ εκείνον, που μου δίδαξε την τέχνη αυτή ίσο με τους γονείς μου και θα τον κάνω κοινωνό του βίου μου και θα του προσφέρω από τα δικά μου ό,τι χρειάζεται˙ τους απογόνους του θα θεωρώ αδελφούς μου και θα τους διδάξω την τέχνη αυτή, αν επιθυμούν να τη μάθουν, χωρίς μισθό και χωρίς συμφωνία. Ότι θα μεταδώσω τους επαγγελματικούς κανόνες, τα θεωρητικά μαθήματα και τις υπόλοιπες κάθε είδους ασκήσεις στους γιους μου, στους γιους του δασκάλου μου και σε μαθητές, που θα έχουν συνδεθεί μαζί μου με όρκο και συμβόλαιο, κατά τη συνήθεια των γιατρών και σε κανέναν άλλο.”; Γιατί πρέπει ένας γιατρός να έχει τόσο βαριά υποχρέωση προς τους γιούς του δασκάλου του; Γιατί πρέπει οι γιοί του γιατρού και οι γιοί του δασκάλου του γιατρού να γίνουν κι εκείνοι γιατροί; Αυτό το τμήμα ταιριάζει περισσότερο σε μια οικογενειοκρατική κάστα ιατρών, όπως ήταν οι Ασκληπιάδες, και εύλογα δημιουργεί έναν προβληματισμό για τη γνήσια ιπποκρατική προέλευση του όρκου.
Ασθενής και θεραπευτής!
Οι ασθενείς δεν εξετάζονταν, αλλά κατέγραφαν οι ίδιοι τα συμπτώματα και τις παρατηρήσεις για την υγεία τους σε ειδικά δελτία και πρότειναν μόνοι τους τη θεραπεία. Ο Ιπποκράτης μελέτησε αυτά τα δελτία και αποκάλυψε τα μυστικά της «ιερατικής» ιατρικής στην αγορά της Κω. Ήταν το πρώτο «χτύπημα» εναντίον της σχολής της Κνίδου. Η χαριστική βολή, όμως, του Ιπποκράτη, ήταν η ίδρυση της ιδιωτικής σχολής ιατρικής, στην οποία μπορούσε να μαθητεύσει όποιος ήθελε. Έτσι, απάλλαξε την ιατρική από το μυστικισμό και τις δεισιδαιμονίες και ξεκίνησε την οργανωμένη διδασκαλία της. Το παν είναι η πρόληψη Ο Ιπποκράτης ήταν καινοτόμος και πρωτοπόρος σε όλους τους τομείς. Πάνω από όλα ήταν επιστήμονας, που παρατηρούσε το αντικειμενό του, έκανε έρευνα και κατέγραφε τα συμπεράσματά του μεθοδικά. Πίστευε ότι το παν είναι η πρόληψη και όχι η διάγνωση. Σε αυτή τη θέση, μάλλον, συνέτεινε το γεγονός, ότιεκείνη την εποχή δεν υπήρχαν ανεπτυγμένες θεραπευτικές και φαρμακευτικές μέθοδοι, άρα το ζήτημα ήταν να προλάβει την εκδήλωση κάποιας ασθένειας. Για την αρρώστια υποστήριζε, ότι υπάρχουν στάδια «γέννηση, εξέλιξη, θάνατος». Εντόπιζε την ασθένεια σαν πρόβλημα ολόκληρου του οργανισμού και όχι σε ένα συγκεκριμένο σημείο. Γι΄ αυτό και η εξέταση, κατά τον Ιπποκράτη, έπρεπε να είναι εξονυχιστική. Τόσο ο ίδιος, όσο και οι μαθητές του, εξέταζαν κάθε σημείο ενός ασθενή. Τα μαλλιά, τα μάτια, τα νύχια, την αναπνοή, τον ύπνο, τη φαγούρα, ακόμα και τα δάκρυα, ήταν αντικείμενα μελέτης για τους «Ιπποκρατικούς» γιατρούς. ...Ιδιαίτερη έμφαση έδινε ο Ιπποκράτης στα υγρά του σώματος, το αίμα, το φλέγμα, την κίτρινη και τη μαύρη χολή. Θεωρούσε, πως η καλή υγεία ήταν αποτέλεσμα της σωστής αναλογίας των υγρών αυτών. Γι’ αυτό, στις εξετάσεις του δοκίμαζε ακόμα και τα πτύελα και τα ούρα των ασθενών.
Οι ασθενείς δεν εξετάζονταν, αλλά κατέγραφαν οι ίδιοι τα συμπτώματα και τις παρατηρήσεις για την υγεία τους σε ειδικά δελτία και πρότειναν μόνοι τους τη θεραπεία. Ο Ιπποκράτης μελέτησε αυτά τα δελτία και αποκάλυψε τα μυστικά της «ιερατικής» ιατρικής στην αγορά της Κω. Ήταν το πρώτο «χτύπημα» εναντίον της σχολής της Κνίδου. Η χαριστική βολή, όμως, του Ιπποκράτη, ήταν η ίδρυση της ιδιωτικής σχολής ιατρικής, στην οποία μπορούσε να μαθητεύσει όποιος ήθελε. Έτσι, απάλλαξε την ιατρική από το μυστικισμό και τις δεισιδαιμονίες και ξεκίνησε την οργανωμένη διδασκαλία της. Το παν είναι η πρόληψη Ο Ιπποκράτης ήταν καινοτόμος και πρωτοπόρος σε όλους τους τομείς. Πάνω από όλα ήταν επιστήμονας, που παρατηρούσε το αντικειμενό του, έκανε έρευνα και κατέγραφε τα συμπεράσματά του μεθοδικά. Πίστευε ότι το παν είναι η πρόληψη και όχι η διάγνωση. Σε αυτή τη θέση, μάλλον, συνέτεινε το γεγονός, ότιεκείνη την εποχή δεν υπήρχαν ανεπτυγμένες θεραπευτικές και φαρμακευτικές μέθοδοι, άρα το ζήτημα ήταν να προλάβει την εκδήλωση κάποιας ασθένειας. Για την αρρώστια υποστήριζε, ότι υπάρχουν στάδια «γέννηση, εξέλιξη, θάνατος». Εντόπιζε την ασθένεια σαν πρόβλημα ολόκληρου του οργανισμού και όχι σε ένα συγκεκριμένο σημείο. Γι΄ αυτό και η εξέταση, κατά τον Ιπποκράτη, έπρεπε να είναι εξονυχιστική. Τόσο ο ίδιος, όσο και οι μαθητές του, εξέταζαν κάθε σημείο ενός ασθενή. Τα μαλλιά, τα μάτια, τα νύχια, την αναπνοή, τον ύπνο, τη φαγούρα, ακόμα και τα δάκρυα, ήταν αντικείμενα μελέτης για τους «Ιπποκρατικούς» γιατρούς. ...Ιδιαίτερη έμφαση έδινε ο Ιπποκράτης στα υγρά του σώματος, το αίμα, το φλέγμα, την κίτρινη και τη μαύρη χολή. Θεωρούσε, πως η καλή υγεία ήταν αποτέλεσμα της σωστής αναλογίας των υγρών αυτών. Γι’ αυτό, στις εξετάσεις του δοκίμαζε ακόμα και τα πτύελα και τα ούρα των ασθενών.
Ο πρώτος που έλαβε υπ όψιν το περιβάλλον, τις εργασιακές συνθήκες και τον καιρό
Ξεχωριστή θέση στην ιατρική του Ιπποκράτη κατείχε η φύση. Κατά τον πατέρα της σύγχρονης ιατρικής, στον άνθρωπο ενυπάρχει μια ζωική δύναμη, που καθορίζει την ισορροπία του οργανισμού και δεν είναι άλλη από τη φύση. Γι’ αυτό, ερευνούσε το φυσικό περιβάλλον του ασθενή. Τον τόπο διαμονής, το κλίμα στο οποίο ζούσε, αλλά και τις καιρικές μεταβολές του τόπου του. Η σωστή διατροφή και η δίαιτα ήταν επίσης βασικές προϋποθέσεις για την καλή υγεία του ανθρώπου. Λόγω της μαθητείας του κοντά στον Ηρόδικο, ο Ιπποκράτης έδινε μεγάλη σημασία στη φυσικοθεραπεία και στη βασική της μέθοδο, που είναι η μάλαξη. Κι όλα αυτά, πριν δυόμιση χιλιάδες χρόνια, όταν οι περισσότεροι άνθρωποι, για να γίνουν καλά, προσεύχονταν στον Δία! Οι χειρουργικές επεμβάσεις του Ιπποκράτη Παρά τα σχεδόν ανύπαρκτα μέσα της εποχής του, ο Ιπποκράτης πραγματοποιούσε δύσκολες χειρουργικές επεμβάσεις. Εκείνος και οι μαθητές του, αντιμετώπιζαν με επιτυχία περιστατικά της ορθοπεδικής, της καρδιοχειρουργικής και της βασικής χειρουργικής. Ακόμα και επεμβάσεις στο ανθρώπινο κρανίο πραγματοποιούσε ο Ιπποκράτης, όπως διαβάζουμε σε αρκετά από τα έργα του. Εκτός από την ίδια την επέμβαση, ο Ιπποκράτης έδινε μεγάλη σημασία στην προετοιμασία του ασθενούς και του χειρουργείου. Στο έργο του Κατ’ ιατρείον, περιγράφει αναλυτικά πώς πρέπει να ετοιμάζεται ο ασθενής πριν την επέμβαση, πώς αποστειρώνονται τα εργαλεία, πως διαμορφώνεται ο χώρος, αλλά και πώς χρησιμοποιείται το τεχνητό και το φυσικό φως κατά την επέμβαση....
Ξεχωριστή θέση στην ιατρική του Ιπποκράτη κατείχε η φύση. Κατά τον πατέρα της σύγχρονης ιατρικής, στον άνθρωπο ενυπάρχει μια ζωική δύναμη, που καθορίζει την ισορροπία του οργανισμού και δεν είναι άλλη από τη φύση. Γι’ αυτό, ερευνούσε το φυσικό περιβάλλον του ασθενή. Τον τόπο διαμονής, το κλίμα στο οποίο ζούσε, αλλά και τις καιρικές μεταβολές του τόπου του. Η σωστή διατροφή και η δίαιτα ήταν επίσης βασικές προϋποθέσεις για την καλή υγεία του ανθρώπου. Λόγω της μαθητείας του κοντά στον Ηρόδικο, ο Ιπποκράτης έδινε μεγάλη σημασία στη φυσικοθεραπεία και στη βασική της μέθοδο, που είναι η μάλαξη. Κι όλα αυτά, πριν δυόμιση χιλιάδες χρόνια, όταν οι περισσότεροι άνθρωποι, για να γίνουν καλά, προσεύχονταν στον Δία! Οι χειρουργικές επεμβάσεις του Ιπποκράτη Παρά τα σχεδόν ανύπαρκτα μέσα της εποχής του, ο Ιπποκράτης πραγματοποιούσε δύσκολες χειρουργικές επεμβάσεις. Εκείνος και οι μαθητές του, αντιμετώπιζαν με επιτυχία περιστατικά της ορθοπεδικής, της καρδιοχειρουργικής και της βασικής χειρουργικής. Ακόμα και επεμβάσεις στο ανθρώπινο κρανίο πραγματοποιούσε ο Ιπποκράτης, όπως διαβάζουμε σε αρκετά από τα έργα του. Εκτός από την ίδια την επέμβαση, ο Ιπποκράτης έδινε μεγάλη σημασία στην προετοιμασία του ασθενούς και του χειρουργείου. Στο έργο του Κατ’ ιατρείον, περιγράφει αναλυτικά πώς πρέπει να ετοιμάζεται ο ασθενής πριν την επέμβαση, πώς αποστειρώνονται τα εργαλεία, πως διαμορφώνεται ο χώρος, αλλά και πώς χρησιμοποιείται το τεχνητό και το φυσικό φως κατά την επέμβαση....
Το ήθος των «Ιπποκρατικών»
Για τον Ιπποκράτη δεν αρκούσε μόνο η επιστημονική γνώση των μαθητών του. Ένας γιατρός έπρεπε να είναι φροντισμένος και καθαρός, για να μπορεί να φροντίσει τους άλλους. Γι’ αυτό συμβούλευε τους μαθητές του να προσέχουν το σώμα, αλλά και την εμφάνισή τους. Να φοράνε καθαρά και απλά ρούχα και να είναι εγκρατείς. Ο χαρακτήρας του γιατρού ήταν επίσης πολύ σημαντικός για τον Ιπποκράτη. Οι μαθητές του όφειλαν να είναι σοβαροί και σεμνοί, αλλά και να αστειεύονται με μέτρο. Να είναι αφιλοκερδείς, δίκαιοι και να αναγνωρίζουν τα λάθη τους. Να σέβονται τις γυναίκες, να μην πραγματοποιούν εκτρώσεις και να μην σχετίζονται με γυναίκες ασθενείς. Τέλος, να είναι ταπεινοί, καθόλου πονηροί και να μην αποκαλύπτουν ποτέ τα μυστικά των ασθενών τους. Η παγκόσμια αναγνώριση της προσφοράς του Ιπποκράτη στην ιατρική, δικαιολογεί απόλυτα και τον τίτλο του πατέρα της σύγχρονης ιατρικής. ...
Για τον Ιπποκράτη δεν αρκούσε μόνο η επιστημονική γνώση των μαθητών του. Ένας γιατρός έπρεπε να είναι φροντισμένος και καθαρός, για να μπορεί να φροντίσει τους άλλους. Γι’ αυτό συμβούλευε τους μαθητές του να προσέχουν το σώμα, αλλά και την εμφάνισή τους. Να φοράνε καθαρά και απλά ρούχα και να είναι εγκρατείς. Ο χαρακτήρας του γιατρού ήταν επίσης πολύ σημαντικός για τον Ιπποκράτη. Οι μαθητές του όφειλαν να είναι σοβαροί και σεμνοί, αλλά και να αστειεύονται με μέτρο. Να είναι αφιλοκερδείς, δίκαιοι και να αναγνωρίζουν τα λάθη τους. Να σέβονται τις γυναίκες, να μην πραγματοποιούν εκτρώσεις και να μην σχετίζονται με γυναίκες ασθενείς. Τέλος, να είναι ταπεινοί, καθόλου πονηροί και να μην αποκαλύπτουν ποτέ τα μυστικά των ασθενών τους. Η παγκόσμια αναγνώριση της προσφοράς του Ιπποκράτη στην ιατρική, δικαιολογεί απόλυτα και τον τίτλο του πατέρα της σύγχρονης ιατρικής. ...