Το Κιλκίς, μόλις 50’ οδικώς από τη Θεσσαλονίκη, παραµένει αγροτικό, παρθένο, µε θαυµαστή φυσική οµορφιά. Το πλαισιώνουν δασοσκεπή βουνά, το διασχίζουν ποτάµια και οι λίµνες χαρίζουν παραµυθένια τοπία σε έναν µικρό νοµό, που αποτελεί, ωστόσο, τη µεγαλύτερη χερσαία «είσοδο» στη χώρα.
Δάση από οξιές, δρυς και πεύκα, σκεπάζουν ένα µεγάλο µέρος του Κιλκίς, δηµιουργώντας δεκάδες πανέµορφες δασικές διαδροµές. Πυκνή βλάστηση καλύπτει και τις όχθες των δύο λιµνών, της Δοϊράνης και της Πικρολίµνης, που αποτελούν σηµαντικά αξιοθέατα του νοµού όλες τις εποχές του χρόνου. Ειδικά τον χειµώνα, οι παραλίµνιες διαδροµές είναι µοναχικές, αλλά και πιο γοητευτικές. Ανάµεσα στα βουνά και στις λίµνες βρίσκεται η πεδιάδα, που ορίζεται δυτικά από το βουνό Πάικο, βορειοανατολικά από την οροσειρά της Kερκίνης και ανατολικά από το βουνό Kρούσια. Δύο ποτάµια διατρέχουν το δυτικό τµήµα του νοµού, ο Αξιός και πιο νότια ο Γαλλικός, ο «Eχέδωρος» της αρχαιότητας. Μέσα σε αυτόν τον πολύχρωµο καµβά της φύσης ξεπροβάλλουν γραφικές κωµοπόλεις και χωριά µε πλούσια παράδοση, όπως η Γουµένισσα, διάσηµη για τους αµπελώνες και το κρασί της, το παραλίµνιο Δροσάτο, η Παιονία µε τους αρχαιολογικούς θησαυρούς της και το Πολύκαστρο µε τις βυζαντινές αρχαιότητες. Ο τόπος κατοικείται συνεχώς από την προϊστορική εποχή, σύµφωνα µε τα αρχαιολογικά ευρήµατα και τις αναφορές συγγραφέων και ιστορικών της εποχής (Οµήρου, Ηροδότου, Θουκυδίδη, Στράβωνα). Μετά την απελευθέρωση του Κιλκίς το 1913 από τα βουλγαρικά στρατεύµατα, η περιοχή κατακλύστηκε από ένα κύµα Ελλήνων προσφύγων της Θράκης, του Πόντου, του Καυκάσου, της Μ. Ασίας κ.ά. Αυτό είχε ως αποτέλεσµα µαζί µε το ντόπιο στοιχείο, να δηµιουργηθεί ένα κράµα λαών και πολιτισµών, των οποίων τα ήθη και τα έθιµα αναβιώνουν σε όλη τη διάρκεια του χρόνου µέσα από γιορτές και πανηγύρια που όποιος τα πετύχει είναι τυχερός.
Στην καρδιά της Ιστορίας
Η πόλη του Κιλκίς, πρωτεύουσα του νομού, ήταν κατά την Tουρκοκρατία μόλις ένα μικρό χωριουδάκι, καθώς το εμπορικό κέντρο της περιοχής ήταν το Αβρέτ Χισάρ (το σημερινό Γυναικόκαστρο). Στα τέλη του 17ου αι. το παζάρι μεταφέρθηκε στο Κιλκίς και ο μικρός οικισμός άρχισε να ακμάζει. Μετά τη νικηφόρα για τους Ελληνες μάχη του 1913, οι απερχόμενοι κομιτατζήδες πυρπόλησαν την πόλη και ελάχιστα παλαιά κτίρια σώθηκαν. Ομως οι κάτοικοι παρέμειναν εκεί χτίζοντάς την από την αρχή. Σήμερα το Κιλκίς αποτελεί μια ήρεμη επαρχιακή πόλη, που στερείται ρύπανσης και αγχωτικών ρυθμών και που βρίσκεται στην κυριολεξία ένα βήμα από τη φύση. Μια περιήγηση καλό είναι να ξεκινήσει από τον λόφο του Αγίου Γεωργίου. Εκτός από την πανοραμική θέα στα κτίσματα, την πεδιάδα και τα βουνά, εδώ σώζεται η μεταβυζαντινή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, χτισμένη γύρω στο 1830, πιθανότατα σε θέση παλαιότερης. Το ξύλινο τέμπλο είναι ζωγραφιστό, ενώ σημαντική θέση στον διάκοσμο κατέχει το ζωγραφισμένο ταβάνι που χρονολογείται από το 1879 και αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα εκκλησιαστικής τέχνης του 19ου αιώνα στον χώρο της Μακεδονίας. Πολύ κοντά βρίσκεται και το αμφιθεατρικό ανοιχτό θέατρο που φιλοξενεί τους θερινούς μήνες δεκάδες θεατρικές και μουσικές παραστάσεις στο πλαίσιο του Πολιτιστικού Καλοκαιριού «Στου Φεγγαριού το φως». Στους πρόποδες του λόφου θα δείτε ένα από τα πολλά λατομεία πέτρας της περιοχής, το οποίο στο εσωτερικό του έκρυβε ένα από τα εντυπωσιακότερα σε σχηματισμό ελληνικά σπήλαια. Πρόκειται για το σπήλαιο του Aγίου Γεωργίου, το οποίο ανακαλύφθηκε τυχαία από τον λατόμο Γιώργο Παυλίδη το 1925. Ενας χώρος μυστηρίου απλώνεται σε μήκος 500 μ., σε δύο ορόφους που ξεπερνούν τα 1.000 τ.μ., γεμάτα μυστικά, σταλακτίτες και σταλαγμίτες. Το σπήλαιο του Κιλκίς παρουσιάζει έναν πρωτότυπο σχηματισμό, με έξι ευρύχωρους θαλάμους, όπου βρέθηκαν απολιθώματα και οστά ζώων, από ύαινες, άλογα, ελάφια και τρωκτικά. Πέραν του ιστορικού ενδιαφέροντος, σύμφωνα με έρευνα Τσέχων επιστημόνων, το σπήλαιο έχει υψηλά επίπεδα υγρασίας και θερμοκρασία τέτοια, ώστε να παρουσιάζει θεραπευτικές ιδιότητες για το βρογχικό άσθμα και άλλες πνευμονοπάθειες και δερματικές ασθένειες. Κατεβαίνοντας από τον λόφο του Αγίου Γεωργίου θα συναντήσετε το Αρχαιολογικό Μουσείο, που ανάμεσα στα άλλα στεγάζει τον μοναδικό στη Βόρεια Ελλάδα Κούρο της Αρχαίας Ευρωπού του 6ου π.Χ. αι., τα τέσσερα μνημειακά αγάλματα από το Παλατιανό, καθώς και μια σειρά από κεραμικά της πρώιμης Εποχής του Σιδήρου, γλυπτά και επιτύμβιες στήλες ελληνιστικών και ρωμαϊκών κυρίως χρόνων.
Εξερευνήσεις στα περίχωρα
Σε απόσταση 6 χλμ. νότια της πόλης του Κιλκίς, στην ανατολική όχθη του Γαλλικού ποταμού, βρίσκεται το χωριό Κολχίδα. Εδώ βρισκόταν η αρχαία ρωμαϊκή αποικία Καλλίκουμ που δημιουργήθηκε τον 1ο αι. π.Χ., ενώ οι ανασκαφές έφεραν στο φως έναν παλαιοχριστιανικό οικισμό καθώς και τμήματα τρίκλιτης παλαιοχριστιανικής βασιλικής (τέλη 5ου ή αρχές 6ου αι.). Προς τα βόρεια, 5 χλμ. από την πόλη του Κιλκίς, βρίσκεται ο όμορφος και γραφικός οικισμός του Μεταλλικού ο οποίος διαθέτει πλούσιο πράσινο. Το χωριό είναι γνωστό για το ιαματικό μεταλλικό ξινό νερό του και εκτός από τη στάση δροσιάς που προσφέρει στους ταξιδιώτες, προσφέρεται για φυσιολατρικές δραστηριότητες, όπως πεζοπορία και ποδηλασία. Απέναντι από το χωριό Χωρύγι βρίσκεται επιβλητικό μεγαλιθικό μνημείο προϊστορικών χρόνων στην κορυφή ενός χαρακτηριστικού λόφου, γνωστού σαν Κάστρο του Χωρυγίου.
Η πόλη του Κιλκίς, πρωτεύουσα του νομού, ήταν κατά την Tουρκοκρατία μόλις ένα μικρό χωριουδάκι, καθώς το εμπορικό κέντρο της περιοχής ήταν το Αβρέτ Χισάρ (το σημερινό Γυναικόκαστρο). Στα τέλη του 17ου αι. το παζάρι μεταφέρθηκε στο Κιλκίς και ο μικρός οικισμός άρχισε να ακμάζει. Μετά τη νικηφόρα για τους Ελληνες μάχη του 1913, οι απερχόμενοι κομιτατζήδες πυρπόλησαν την πόλη και ελάχιστα παλαιά κτίρια σώθηκαν. Ομως οι κάτοικοι παρέμειναν εκεί χτίζοντάς την από την αρχή. Σήμερα το Κιλκίς αποτελεί μια ήρεμη επαρχιακή πόλη, που στερείται ρύπανσης και αγχωτικών ρυθμών και που βρίσκεται στην κυριολεξία ένα βήμα από τη φύση. Μια περιήγηση καλό είναι να ξεκινήσει από τον λόφο του Αγίου Γεωργίου. Εκτός από την πανοραμική θέα στα κτίσματα, την πεδιάδα και τα βουνά, εδώ σώζεται η μεταβυζαντινή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, χτισμένη γύρω στο 1830, πιθανότατα σε θέση παλαιότερης. Το ξύλινο τέμπλο είναι ζωγραφιστό, ενώ σημαντική θέση στον διάκοσμο κατέχει το ζωγραφισμένο ταβάνι που χρονολογείται από το 1879 και αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα εκκλησιαστικής τέχνης του 19ου αιώνα στον χώρο της Μακεδονίας. Πολύ κοντά βρίσκεται και το αμφιθεατρικό ανοιχτό θέατρο που φιλοξενεί τους θερινούς μήνες δεκάδες θεατρικές και μουσικές παραστάσεις στο πλαίσιο του Πολιτιστικού Καλοκαιριού «Στου Φεγγαριού το φως». Στους πρόποδες του λόφου θα δείτε ένα από τα πολλά λατομεία πέτρας της περιοχής, το οποίο στο εσωτερικό του έκρυβε ένα από τα εντυπωσιακότερα σε σχηματισμό ελληνικά σπήλαια. Πρόκειται για το σπήλαιο του Aγίου Γεωργίου, το οποίο ανακαλύφθηκε τυχαία από τον λατόμο Γιώργο Παυλίδη το 1925. Ενας χώρος μυστηρίου απλώνεται σε μήκος 500 μ., σε δύο ορόφους που ξεπερνούν τα 1.000 τ.μ., γεμάτα μυστικά, σταλακτίτες και σταλαγμίτες. Το σπήλαιο του Κιλκίς παρουσιάζει έναν πρωτότυπο σχηματισμό, με έξι ευρύχωρους θαλάμους, όπου βρέθηκαν απολιθώματα και οστά ζώων, από ύαινες, άλογα, ελάφια και τρωκτικά. Πέραν του ιστορικού ενδιαφέροντος, σύμφωνα με έρευνα Τσέχων επιστημόνων, το σπήλαιο έχει υψηλά επίπεδα υγρασίας και θερμοκρασία τέτοια, ώστε να παρουσιάζει θεραπευτικές ιδιότητες για το βρογχικό άσθμα και άλλες πνευμονοπάθειες και δερματικές ασθένειες. Κατεβαίνοντας από τον λόφο του Αγίου Γεωργίου θα συναντήσετε το Αρχαιολογικό Μουσείο, που ανάμεσα στα άλλα στεγάζει τον μοναδικό στη Βόρεια Ελλάδα Κούρο της Αρχαίας Ευρωπού του 6ου π.Χ. αι., τα τέσσερα μνημειακά αγάλματα από το Παλατιανό, καθώς και μια σειρά από κεραμικά της πρώιμης Εποχής του Σιδήρου, γλυπτά και επιτύμβιες στήλες ελληνιστικών και ρωμαϊκών κυρίως χρόνων.
Εξερευνήσεις στα περίχωρα
Σε απόσταση 6 χλμ. νότια της πόλης του Κιλκίς, στην ανατολική όχθη του Γαλλικού ποταμού, βρίσκεται το χωριό Κολχίδα. Εδώ βρισκόταν η αρχαία ρωμαϊκή αποικία Καλλίκουμ που δημιουργήθηκε τον 1ο αι. π.Χ., ενώ οι ανασκαφές έφεραν στο φως έναν παλαιοχριστιανικό οικισμό καθώς και τμήματα τρίκλιτης παλαιοχριστιανικής βασιλικής (τέλη 5ου ή αρχές 6ου αι.). Προς τα βόρεια, 5 χλμ. από την πόλη του Κιλκίς, βρίσκεται ο όμορφος και γραφικός οικισμός του Μεταλλικού ο οποίος διαθέτει πλούσιο πράσινο. Το χωριό είναι γνωστό για το ιαματικό μεταλλικό ξινό νερό του και εκτός από τη στάση δροσιάς που προσφέρει στους ταξιδιώτες, προσφέρεται για φυσιολατρικές δραστηριότητες, όπως πεζοπορία και ποδηλασία. Απέναντι από το χωριό Χωρύγι βρίσκεται επιβλητικό μεγαλιθικό μνημείο προϊστορικών χρόνων στην κορυφή ενός χαρακτηριστικού λόφου, γνωστού σαν Κάστρο του Χωρυγίου.
Δοϊράνη
Λίμνη της Ελλάδας και της ΠΓΔΜ, η Δοϊράνη είναι μια υδάτινη μεθόριος, που στην ουσία δεν χωρίζει, αλλά ενώνει. Εδώ και αιώνες δίνει ζωή με τα νερά της, χωρίς διακρίσεις εθνικότητας, στους πληθυσμούς που κατοικούν κοντά της, τρέφει πολλά είδη ψαριών και πουλιών, δίνει δουλειά στους ψαράδες της περιοχής και υδροδοτεί τις καλλιέργειες. Είναι μία σχεδόν κυκλική λεκάνη νερού στη μέση του κάμπου, με εμβαδόν περίπου 38-40 τ. χλμ., δημιούργημα αρχέγονων γεωφυσικών διεργασιών και πιθανώς κατάλοιπο της παλιάς λίμνης Παιονίας, που έφθανε τα 130.000 στρέμματα. Οι πυκνοί καλαμιώνες που κάποτε αφθονούσαν στις όχθες της σήμερα έχουν ξεραθεί, αλλά ακόμη προσφέρουν κατοικία σε μεγάλο αριθμό ζώων, δημιουργώντας μικρά οικοσυστήματα. Στη λίμνη έχουν εντοπιστεί περί τα 18 είδη ψαριών με κυριότερα το γριβάδι, τον γουλιανό, την πλατίτσα και το περκί και περί τα 36 είδη πουλιών με σημαντικότερα από αυτά τη λαγγόνα (Phalarocorax pygmeus) και τον αργυροπελεκάνο (Pelecanus crispus), τα οποία έχουν αναγνωριστεί ως απειλούμενα από διεθνείς συνθήκες. Η εντατική άντληση και η ανομβρία οδηγούν σε όλο και μεγαλύτερη συρρίκνωση της λίμνης κάθε χρόνο, παρ’ όλα αυτά, η Δοϊράνη παραμένει πηγή ζωής για τους ανθρώπους της και ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα για τον επισκέπτη του Κιλκίς. Στο χωριό Δοϊράνη, στην όχθη της λίμνης, κατοικούν κυρίως ψαράδες, που έφθασαν ως πρόσφυγες στην περιοχή κατά τους Βαλκανικούς πολέμους. Μια που η λίμνη ήταν πλούσια σε ψάρια, ασχολήθηκαν με το ψάρεμα, κατασκευάζοντας τις πλάβες, τις παραδοσιακές ξύλινες βάρκες τους, οι οποίες ξεχωρίζουν από όλες τις άλλες ελληνικές ψαρόβαρκες χάρη στο ιδιόμορφο σχήμα τους, ιδανικό για να περνά ανάμεσα στους καλαμιώνες. Στο χωριό μπορεί σήμερα ο επισκέπτης να βρει εγκαταστάσεις για ψάρεμα όλο τον χρόνο.
Μουσείο Δοϊράνης
Ο Δήμος Δοϊράνης σε συνεργασία με το Μουσείο Γουλανδρή και το Ελληνικό Κέντρο Βιότοπων-Υγρότοπων, ανέλαβε τη δημιουργία του Μουσείου Λίμνης Δοϊράνης, το οποίο στεγάζεται σε ένα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής κτίριο δίπλα στην όχθη. Στο μουσείο παρουσιάζονται δείγματα της τοπικής χλωρίδας και πανίδας, αλλά και αντικείμενα που αποδεικνύουν τη διαχρονική σχέση των ανθρώπων με τη λίμνη. Το μουσείο δεν έχει συγκεκριμένες ώρες λειτουργίας, επομένως πριν το επισκεφθείτε, καλέστε στο τηλέφωνο 23413 50500/502.
Χίλια Δέντρα
Στην τοποθεσία Χίλια Δέντρα, στο δάσος των Μουριών, 4 χλμ. βόρεια του οικισμού Δοϊράνη, θα ανακαλύψετε ένα δάσος από γέρικες βελανιδιές ηλικίας έως και 400 χρόνων. Το δάσος έχει χαρακτηριστεί Διατηρητέο Μνημείο της Φύσης και μαζί με ένα μικρό τμήμα της λίμνης Δοϊράνης, περιλαμβάνεται στις προτεινόμενες προς ένταξη περιοχές στο Δίκτυο «Φύση 2000». Στην περιοχή λειτουργούν αξιόλογοι χώροι διαμονής, εστίασης και αναψυχής.
Οι «απέναντι» του Αξιού
Κτισμένες αντικριστά η μία στην άλλη με τον Αξιό να κυλά ανάμεσά τους, οι δύο πόλεις αποτελούν ένα «δίδυμο» αξιοθέατο για τον επισκέπτη. Το Πολύκαστρο, στην ανατολική όχθη του ποταμού, είναι η μεγαλύτερη και παράλληλα το εμπορικό κέντρο της περιοχής, με ταβέρνες, εστιατόρια, μπαρ και νυχτερινά κέντρα. Το Πολύκαστρο, που παλιά ονομαζόταν Καρασούλι, πήρε το όνομά του το 1924 από τα πολλά κάστρα και οχυρώματα που είχαν οι σύμμαχοι κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Απομεινάρι του πολέμου είναι και ένα εντυπωσιακό αγγλικό στρατιωτικό νεκροταφείο μέσα στην πόλη. Στο Πολύκαστρο αξίζει να δείτε από κοντά τα ερείπια του βυζαντινού κάστρου του 14ου αιώνα, του Γυναικόκαστρου, το οποίο χτίστηκε γύρω στα 1340 για να προστατεύει την εύφορη κοιλάδα. Ονομάστηκε Γυναικόκαστρο κατά μια εκδοχή επειδή ανήκε στη μητέρα του βυζαντινού αυτοκράτορα Ανδρόνικου, Αννα, ενώ κατά μια άλλη εκδοχή, επειδή ήταν τόσο ισχυρό σε οχύρωση, που μπορούσαν να το φυλάνε ακόμα και γυναίκες. Στους ανατολικούς πρόποδες του λόφου αποκαλύφθηκε ένα νεκροταφείο της πρώιμης εποχής του σιδήρου (γύρω στο 1000 π.Χ.). Η Αξιούπολη είναι αγροτοεμπορικό κέντρο της δυτικής όχθης του Αξιού. Η παλιά της ονομασία είναι Μποϊμίτσα και λέγεται ότι χτίστηκε γύρω στα 1720 με τη συνένωση τριών χριστιανικών οικισμών, ίχνη των οποίων υπάρχουν ακόμη στα γύρω υψώματα. Η Αξιούπολη συμμετείχε ενεργά στις επαναστατικές κινήσεις στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, με αποτέλεσμα να καταστραφεί στο μεγαλύτερο μέρος της από τις λεηλασίες των Τούρκων το 1880. Πριν φύγετε, εκτός από την υπέροχη εκκλησία του Αγίου Δημητρίου (1806) αξίζει να αφιερώσετε λίγο χρόνο στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, που στεγάζεται στο Δημοτικό Σχολείο, ένα αυθεντικό κτίριο του 1932. Περιλαμβάνει 6 ενότητες (γεωλογία, παλαιοντολογία, ορυκτολογία, πετρολογία, βοτανική και πανίδα) και διαθέτει πλήθος εντυπωσιακών εκθεμάτων τοποθετημένα σε κατάλληλα διαμορφωμένους χώρους. Αν έχετε περισσότερο χρόνο, η περιοχή Μέγα Ρέμα ή Κοτζά - Ντερέ βρίσκεται μόλις 3 χλμ. από την Αξιούπολη και είναι ένας τόπος ιδανικός για ψάρεμα και διασκέδαση, με πολλές ταβέρνες, εστιατόρια αλλά και δυνατότητες διαμονής.
Γαλήνιες λίμνες
15 χλμ. μετά την Αξιούπολη (μέσω του χωριού Πηγή) θα ανακαλύψετε την πανέμορφη τεχνητή λίμνη μήκους 2 χλμ. και βάθους 35μ., γνωστή και ως «Λίμνη Μεταλλείου». Είναι ιδανική για ψάρεμα πέστροφας, ξεκούραση και φυσιολατρικές δραστηριότητες. Εάν συνεχίσετε, μέσα από ένα τοπίο πλούσιας βλάστησης, με πλαγιές από τις οποίες κυλούν πεντακάθαρα νερά που σχηματίζουν μικρούς ή μεγαλύτερους καταρράκτες, θα φτάσετε στη διάσημη Γαλάζια ή Σμαραγδένια Λίμνη. Πήρε το όνομά της από το έντονο χρώμα που προσδίδουν στα νερά οι ασβεστοποιημένοι και απολιθωμένοι μικροοργανισμοί που βρίσκονται στον πυθμένα της και εκτός από το έντονο χρώμα, χαρακτηριστικά είναι και τα παγωμένα νερά της.
Το ηρωικό Σκρα
Η μάχη του Σκρα θεωρείται μια από τις σημαντικότερες της Ελλάδας στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και το ομώνυμο χωριό έχει περάσει στη συλλογική μνήμη ως τόπος προσκυνήματος και εορτασμού αυτής της νίκης. Απέχει μόνο 4 χλμ. από τα σύνορα με την ΠΓΔΜ και απλώνεται στις Β.Α. πλαγιές του Πάικου σε ύψος 520 μ. Το παλιό του όνομα ήταν Λιούμνιτσα ενώ το σημερινό το οφείλει στην κοντινή κορυφή Σκρα ντι Λέγκεν, που στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο αποτέλεσε το πεδίο της θρυλικής μάχης (Σκρα - Ραβινέ). Στο Σκρα λειτουργεί το Μουσείο Α’ Παγκοσμίου Πολέμου - Μάχης Σκρα από τον Μάιο του 2002 σε έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο.
Λίμνη της Ελλάδας και της ΠΓΔΜ, η Δοϊράνη είναι μια υδάτινη μεθόριος, που στην ουσία δεν χωρίζει, αλλά ενώνει. Εδώ και αιώνες δίνει ζωή με τα νερά της, χωρίς διακρίσεις εθνικότητας, στους πληθυσμούς που κατοικούν κοντά της, τρέφει πολλά είδη ψαριών και πουλιών, δίνει δουλειά στους ψαράδες της περιοχής και υδροδοτεί τις καλλιέργειες. Είναι μία σχεδόν κυκλική λεκάνη νερού στη μέση του κάμπου, με εμβαδόν περίπου 38-40 τ. χλμ., δημιούργημα αρχέγονων γεωφυσικών διεργασιών και πιθανώς κατάλοιπο της παλιάς λίμνης Παιονίας, που έφθανε τα 130.000 στρέμματα. Οι πυκνοί καλαμιώνες που κάποτε αφθονούσαν στις όχθες της σήμερα έχουν ξεραθεί, αλλά ακόμη προσφέρουν κατοικία σε μεγάλο αριθμό ζώων, δημιουργώντας μικρά οικοσυστήματα. Στη λίμνη έχουν εντοπιστεί περί τα 18 είδη ψαριών με κυριότερα το γριβάδι, τον γουλιανό, την πλατίτσα και το περκί και περί τα 36 είδη πουλιών με σημαντικότερα από αυτά τη λαγγόνα (Phalarocorax pygmeus) και τον αργυροπελεκάνο (Pelecanus crispus), τα οποία έχουν αναγνωριστεί ως απειλούμενα από διεθνείς συνθήκες. Η εντατική άντληση και η ανομβρία οδηγούν σε όλο και μεγαλύτερη συρρίκνωση της λίμνης κάθε χρόνο, παρ’ όλα αυτά, η Δοϊράνη παραμένει πηγή ζωής για τους ανθρώπους της και ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα για τον επισκέπτη του Κιλκίς. Στο χωριό Δοϊράνη, στην όχθη της λίμνης, κατοικούν κυρίως ψαράδες, που έφθασαν ως πρόσφυγες στην περιοχή κατά τους Βαλκανικούς πολέμους. Μια που η λίμνη ήταν πλούσια σε ψάρια, ασχολήθηκαν με το ψάρεμα, κατασκευάζοντας τις πλάβες, τις παραδοσιακές ξύλινες βάρκες τους, οι οποίες ξεχωρίζουν από όλες τις άλλες ελληνικές ψαρόβαρκες χάρη στο ιδιόμορφο σχήμα τους, ιδανικό για να περνά ανάμεσα στους καλαμιώνες. Στο χωριό μπορεί σήμερα ο επισκέπτης να βρει εγκαταστάσεις για ψάρεμα όλο τον χρόνο.
Μουσείο Δοϊράνης
Ο Δήμος Δοϊράνης σε συνεργασία με το Μουσείο Γουλανδρή και το Ελληνικό Κέντρο Βιότοπων-Υγρότοπων, ανέλαβε τη δημιουργία του Μουσείου Λίμνης Δοϊράνης, το οποίο στεγάζεται σε ένα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής κτίριο δίπλα στην όχθη. Στο μουσείο παρουσιάζονται δείγματα της τοπικής χλωρίδας και πανίδας, αλλά και αντικείμενα που αποδεικνύουν τη διαχρονική σχέση των ανθρώπων με τη λίμνη. Το μουσείο δεν έχει συγκεκριμένες ώρες λειτουργίας, επομένως πριν το επισκεφθείτε, καλέστε στο τηλέφωνο 23413 50500/502.
Χίλια Δέντρα
Στην τοποθεσία Χίλια Δέντρα, στο δάσος των Μουριών, 4 χλμ. βόρεια του οικισμού Δοϊράνη, θα ανακαλύψετε ένα δάσος από γέρικες βελανιδιές ηλικίας έως και 400 χρόνων. Το δάσος έχει χαρακτηριστεί Διατηρητέο Μνημείο της Φύσης και μαζί με ένα μικρό τμήμα της λίμνης Δοϊράνης, περιλαμβάνεται στις προτεινόμενες προς ένταξη περιοχές στο Δίκτυο «Φύση 2000». Στην περιοχή λειτουργούν αξιόλογοι χώροι διαμονής, εστίασης και αναψυχής.
Οι «απέναντι» του Αξιού
Κτισμένες αντικριστά η μία στην άλλη με τον Αξιό να κυλά ανάμεσά τους, οι δύο πόλεις αποτελούν ένα «δίδυμο» αξιοθέατο για τον επισκέπτη. Το Πολύκαστρο, στην ανατολική όχθη του ποταμού, είναι η μεγαλύτερη και παράλληλα το εμπορικό κέντρο της περιοχής, με ταβέρνες, εστιατόρια, μπαρ και νυχτερινά κέντρα. Το Πολύκαστρο, που παλιά ονομαζόταν Καρασούλι, πήρε το όνομά του το 1924 από τα πολλά κάστρα και οχυρώματα που είχαν οι σύμμαχοι κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Απομεινάρι του πολέμου είναι και ένα εντυπωσιακό αγγλικό στρατιωτικό νεκροταφείο μέσα στην πόλη. Στο Πολύκαστρο αξίζει να δείτε από κοντά τα ερείπια του βυζαντινού κάστρου του 14ου αιώνα, του Γυναικόκαστρου, το οποίο χτίστηκε γύρω στα 1340 για να προστατεύει την εύφορη κοιλάδα. Ονομάστηκε Γυναικόκαστρο κατά μια εκδοχή επειδή ανήκε στη μητέρα του βυζαντινού αυτοκράτορα Ανδρόνικου, Αννα, ενώ κατά μια άλλη εκδοχή, επειδή ήταν τόσο ισχυρό σε οχύρωση, που μπορούσαν να το φυλάνε ακόμα και γυναίκες. Στους ανατολικούς πρόποδες του λόφου αποκαλύφθηκε ένα νεκροταφείο της πρώιμης εποχής του σιδήρου (γύρω στο 1000 π.Χ.). Η Αξιούπολη είναι αγροτοεμπορικό κέντρο της δυτικής όχθης του Αξιού. Η παλιά της ονομασία είναι Μποϊμίτσα και λέγεται ότι χτίστηκε γύρω στα 1720 με τη συνένωση τριών χριστιανικών οικισμών, ίχνη των οποίων υπάρχουν ακόμη στα γύρω υψώματα. Η Αξιούπολη συμμετείχε ενεργά στις επαναστατικές κινήσεις στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, με αποτέλεσμα να καταστραφεί στο μεγαλύτερο μέρος της από τις λεηλασίες των Τούρκων το 1880. Πριν φύγετε, εκτός από την υπέροχη εκκλησία του Αγίου Δημητρίου (1806) αξίζει να αφιερώσετε λίγο χρόνο στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, που στεγάζεται στο Δημοτικό Σχολείο, ένα αυθεντικό κτίριο του 1932. Περιλαμβάνει 6 ενότητες (γεωλογία, παλαιοντολογία, ορυκτολογία, πετρολογία, βοτανική και πανίδα) και διαθέτει πλήθος εντυπωσιακών εκθεμάτων τοποθετημένα σε κατάλληλα διαμορφωμένους χώρους. Αν έχετε περισσότερο χρόνο, η περιοχή Μέγα Ρέμα ή Κοτζά - Ντερέ βρίσκεται μόλις 3 χλμ. από την Αξιούπολη και είναι ένας τόπος ιδανικός για ψάρεμα και διασκέδαση, με πολλές ταβέρνες, εστιατόρια αλλά και δυνατότητες διαμονής.
Γαλήνιες λίμνες
15 χλμ. μετά την Αξιούπολη (μέσω του χωριού Πηγή) θα ανακαλύψετε την πανέμορφη τεχνητή λίμνη μήκους 2 χλμ. και βάθους 35μ., γνωστή και ως «Λίμνη Μεταλλείου». Είναι ιδανική για ψάρεμα πέστροφας, ξεκούραση και φυσιολατρικές δραστηριότητες. Εάν συνεχίσετε, μέσα από ένα τοπίο πλούσιας βλάστησης, με πλαγιές από τις οποίες κυλούν πεντακάθαρα νερά που σχηματίζουν μικρούς ή μεγαλύτερους καταρράκτες, θα φτάσετε στη διάσημη Γαλάζια ή Σμαραγδένια Λίμνη. Πήρε το όνομά της από το έντονο χρώμα που προσδίδουν στα νερά οι ασβεστοποιημένοι και απολιθωμένοι μικροοργανισμοί που βρίσκονται στον πυθμένα της και εκτός από το έντονο χρώμα, χαρακτηριστικά είναι και τα παγωμένα νερά της.
Το ηρωικό Σκρα
Η μάχη του Σκρα θεωρείται μια από τις σημαντικότερες της Ελλάδας στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και το ομώνυμο χωριό έχει περάσει στη συλλογική μνήμη ως τόπος προσκυνήματος και εορτασμού αυτής της νίκης. Απέχει μόνο 4 χλμ. από τα σύνορα με την ΠΓΔΜ και απλώνεται στις Β.Α. πλαγιές του Πάικου σε ύψος 520 μ. Το παλιό του όνομα ήταν Λιούμνιτσα ενώ το σημερινό το οφείλει στην κοντινή κορυφή Σκρα ντι Λέγκεν, που στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο αποτέλεσε το πεδίο της θρυλικής μάχης (Σκρα - Ραβινέ). Στο Σκρα λειτουργεί το Μουσείο Α’ Παγκοσμίου Πολέμου - Μάχης Σκρα από τον Μάιο του 2002 σε έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο.
Πάικο- Το πολύχρωμο βουνό
Με τρεις κορυφές -Σκρα (1.097μ.), Τσούκα (1.219μ.) και Πύργο (1.494μ.)- να υψώνονται στον ουρανό, το όρος Πάικο μοιάζει με έναν πίνακα ζωγραφικής που αλλάζει χρώματα ανάλογα με την εποχή του χρόνου. Οι αποχρώσεις οφείλονται στα πολλά και διαφορετικά δέντρα, αφού καστανιές, κέδροι, ιτιές, λεύκες, οξιές, φτέρες, είναι μερικά μόνο από τα είδη που απαρτίζουν την οργιαστική βλάστηση που κάνει ξεχωριστό το βουνό αυτό. Εκτός από ειδυλλιακά ορεινά μονοπάτια για πεζοπορία, στο Πάικο σχηματίζεται κι ένα οροπέδιο ιδανικό για σκι, με επίκεντρο τον οικισμό Μεγάλα Λιβάδια, που περικλείεται από τις κορυφές Πύργος, Βερτόπια (1.490μ.) και Κάντασι (1.607μ.) προσφέροντας προκλήσεις σε ορειβάτες. Μέσα από πανέμορφες διαδρομές φθάνει κανείς στα χωριά του Πάικου, με πιο δημοφιλή τα Γρίβα, Κάρπη, Καστανερή και Λιβάδια, τα οποία συνδυάζουν το πανέμορφο τοπίο με τους οργανωμένους χώρους δασικής αναψυχής.
Κρούσσια
Τα Κρούσσια είναι μια χαμηλή οροσειρά με υψηλότερη κορυφή το Μαυροβούνι γύρω στα 1.200 μ., που ξεκινάει με κάθετη φορά από το όρος Κερκίνη (Μπέλλες) και προχωρώντας νοτιοανατολικά χωρίζει τη μεγάλη πεδιάδα των Σερρών από τις πεδινές εκτάσεις του Κιλκίς, αποτελώντας το φυσικό σύνορο ανάμεσα στους δύο νομούς. Ο Βαλκανικός Βοτανικός Κήπος Κρουσσίων (www.bbgk.gr) που σχηματίζεται μέσα στα φυλλοβόλα δρυοδάση του Μαυροβουνίου, εντυπωσιάζει με τα ενδημικά φυτά που ανθίζουν όλη τη διάρκεια του χρόνου. Ο οικισμός Παλατιανό με τα σημαντικά ευρήματα και τον ομώνυμο επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο, είναι μια από τις σπουδαιότερες πόλεις της αρχαίας Κρηστωνίας (πιθανόν το αρχαίο Ιωρον) που γνώρισε μεγάλη ακμή κατά τους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους.
Πικρολίμνη
Η Πικρολίμνη βρίσκεται στα νότια του νομού στα σύνορα με τη Θεσσαλονίκη, από την οποία απέχει 23 χλμ. Είναι μια μικρή αβαθής λίμνη με έκταση 4.500 τ.μ., που ξηραίνεται συνήθως το καλοκαίρι. Η σύνθεση του πηλού στον πυθμένα της, όπου κυριαρχούν οι θειούχες ενώσεις και τα νιτρικά άλατα, διαθέτη ιαματικές και καλλυντικές ιδιότητες γνωστές από την αρχαιότητα. Σήμερα ο χώρος διαθέτει οργανωμένο Πηλοθεραπευτήριο καθώς και σύγχρονους χώρους διαμονής και εστίασης.
«Καληνύστας» και «Μωμογέρια»
Πλούσιο σε γιορτές και πανηγύρια είναι το ημερολόγιο του Κιλκίς, από τα οποία ξεχωρίζουν μερικά που αναβιώνουν παλαιότερα τοπικά έθιμα και παραδόσεις. Στα τέλη Οκτωβρίου πραγματοποιείται η γιορτή Κάστανου στην Καστανερή. Την παραμονή των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς στο Πολύπετρο και τη Γρίβα γιορτάζουν το έθιμο «κόλιντε» με φαγητό, χορό και εθιμικές φωτιές και στο τέλος μοιράζουν τη στάχτη της φωτιάς για καλή τύχη. Την Πρωτοχρονιά στον Αγιο Μάρκο γιορτάζονται τα «Μωμογέρια», ένα ποντιακό έθιμο για τον ερχομό του νέου έτους, ενώ των Φώτων ξεχωρίζουν τα τοπικά έθιμα «Καληνύστας», από τους Στενημαχιώτες Κιλκίς και το «Βρέξιμο του γαμπρού» στο χωριό Καμπάνη. Στις 8 Ιανουαρίου πραγματοποιείται η Γιορτή της «μαμής» ή της «μπάμπως» στην Καλίνδροια με συμπόσια γυναικών.
Με τρεις κορυφές -Σκρα (1.097μ.), Τσούκα (1.219μ.) και Πύργο (1.494μ.)- να υψώνονται στον ουρανό, το όρος Πάικο μοιάζει με έναν πίνακα ζωγραφικής που αλλάζει χρώματα ανάλογα με την εποχή του χρόνου. Οι αποχρώσεις οφείλονται στα πολλά και διαφορετικά δέντρα, αφού καστανιές, κέδροι, ιτιές, λεύκες, οξιές, φτέρες, είναι μερικά μόνο από τα είδη που απαρτίζουν την οργιαστική βλάστηση που κάνει ξεχωριστό το βουνό αυτό. Εκτός από ειδυλλιακά ορεινά μονοπάτια για πεζοπορία, στο Πάικο σχηματίζεται κι ένα οροπέδιο ιδανικό για σκι, με επίκεντρο τον οικισμό Μεγάλα Λιβάδια, που περικλείεται από τις κορυφές Πύργος, Βερτόπια (1.490μ.) και Κάντασι (1.607μ.) προσφέροντας προκλήσεις σε ορειβάτες. Μέσα από πανέμορφες διαδρομές φθάνει κανείς στα χωριά του Πάικου, με πιο δημοφιλή τα Γρίβα, Κάρπη, Καστανερή και Λιβάδια, τα οποία συνδυάζουν το πανέμορφο τοπίο με τους οργανωμένους χώρους δασικής αναψυχής.
Κρούσσια
Τα Κρούσσια είναι μια χαμηλή οροσειρά με υψηλότερη κορυφή το Μαυροβούνι γύρω στα 1.200 μ., που ξεκινάει με κάθετη φορά από το όρος Κερκίνη (Μπέλλες) και προχωρώντας νοτιοανατολικά χωρίζει τη μεγάλη πεδιάδα των Σερρών από τις πεδινές εκτάσεις του Κιλκίς, αποτελώντας το φυσικό σύνορο ανάμεσα στους δύο νομούς. Ο Βαλκανικός Βοτανικός Κήπος Κρουσσίων (www.bbgk.gr) που σχηματίζεται μέσα στα φυλλοβόλα δρυοδάση του Μαυροβουνίου, εντυπωσιάζει με τα ενδημικά φυτά που ανθίζουν όλη τη διάρκεια του χρόνου. Ο οικισμός Παλατιανό με τα σημαντικά ευρήματα και τον ομώνυμο επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο, είναι μια από τις σπουδαιότερες πόλεις της αρχαίας Κρηστωνίας (πιθανόν το αρχαίο Ιωρον) που γνώρισε μεγάλη ακμή κατά τους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους.
Πικρολίμνη
Η Πικρολίμνη βρίσκεται στα νότια του νομού στα σύνορα με τη Θεσσαλονίκη, από την οποία απέχει 23 χλμ. Είναι μια μικρή αβαθής λίμνη με έκταση 4.500 τ.μ., που ξηραίνεται συνήθως το καλοκαίρι. Η σύνθεση του πηλού στον πυθμένα της, όπου κυριαρχούν οι θειούχες ενώσεις και τα νιτρικά άλατα, διαθέτη ιαματικές και καλλυντικές ιδιότητες γνωστές από την αρχαιότητα. Σήμερα ο χώρος διαθέτει οργανωμένο Πηλοθεραπευτήριο καθώς και σύγχρονους χώρους διαμονής και εστίασης.
«Καληνύστας» και «Μωμογέρια»
Πλούσιο σε γιορτές και πανηγύρια είναι το ημερολόγιο του Κιλκίς, από τα οποία ξεχωρίζουν μερικά που αναβιώνουν παλαιότερα τοπικά έθιμα και παραδόσεις. Στα τέλη Οκτωβρίου πραγματοποιείται η γιορτή Κάστανου στην Καστανερή. Την παραμονή των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς στο Πολύπετρο και τη Γρίβα γιορτάζουν το έθιμο «κόλιντε» με φαγητό, χορό και εθιμικές φωτιές και στο τέλος μοιράζουν τη στάχτη της φωτιάς για καλή τύχη. Την Πρωτοχρονιά στον Αγιο Μάρκο γιορτάζονται τα «Μωμογέρια», ένα ποντιακό έθιμο για τον ερχομό του νέου έτους, ενώ των Φώτων ξεχωρίζουν τα τοπικά έθιμα «Καληνύστας», από τους Στενημαχιώτες Κιλκίς και το «Βρέξιμο του γαμπρού» στο χωριό Καμπάνη. Στις 8 Ιανουαρίου πραγματοποιείται η Γιορτή της «μαμής» ή της «μπάμπως» στην Καλίνδροια με συμπόσια γυναικών.
ΔΙΑΜΟΝΗ
«HABITAT HOTEL» (Αγ. Γεωργίου, Κιλκίς, 23410 24708/24709, www.habitathotel.gr) Moντέρνο business hotel που βρίσκεται πραγματικά στην καρδιά του Κιλκίς. Διαθέτει 36 δωμάτια και σουίτες, 80 κλινών, με 4 αίθουσες πολλαπλών χρήσεων, διώροφο υπόγειο parking, Cafe Lounge, Snack Bar, Εστιατόριο, Pastry Shop, σε 24ωρη λειτουργία. Ολα τα δωμάτια είναι ιδιαίτερα φωτεινά, διακοσμημένα σε γήινους χρωματικούς τόνους και εξαιρετικά ήσυχα λόγω της μελετημένης ηχομόνωσης. Μια εξαιρετική λύση για διαμονή στην πόλη.
«KRISTONIA HOTEL SUITES» (Ελ. Βενιζέλου 69, Κιλκίς, 23410 77290-1, www.kristonia.gr) Πολυτελές ξενοδοχείο στην είσοδο της πόλης.
«HOTEL DIMITRA PALACE» (Μουριές, 23410 31334,www.dimitrapalace.gr). Ανέσεις τεσσάρων αστέρων σε ξύλινες βίλες- bungalows.
«HOTEL KROUSSIA» (Ποντοκερασιά, 6976 672767,www.kroussiahotel.gr) Σε ένα πανέμορφο δάσος βελανιδιάς, ιδανικό για φυσιολάτρες.
«ΜΟΡΡΥΛΟΣ ΠΙΚΡΟΛΙΜΝΗ» (Ξυλοκερατιά, 23410 29971-3,www.pikrolimnispa.gr) Ξενοδοχείο-spa στα ιαματικά λουτρά Πικρολίμνης.
ΦΑΓΗΤΟ
«ΤΡΑΤΑΜΕΝΤΟ» (25ης Μαρτίου 22, Κιλκίς, 23410 24651) Γαστρονομικό ταξίδι σε όλο τον κόσμο με πολλές στάσεις στην Ελλάδα και στη Μεσόγειο. «ΑΡΑΞΟΒΟΛΙ» (Εθνικής Αντιστάσεως 16, 23410 26184) Παραδοσιακοί μεζέδες σε χαμηλές τιμές.
ΠΩΣ ΘΑ ΠΑΤΕ
Η πόλη του Κιλκίς απέχει 545 χλμ. από την Αθήνα και 50 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη. Στην Εθνική οδό ακολουθήστε τις πινακίδες προς Σέρρες και έπειτα πάρτε την έξοδο Ε065 προς Κιλκίς.
«HABITAT HOTEL» (Αγ. Γεωργίου, Κιλκίς, 23410 24708/24709, www.habitathotel.gr) Moντέρνο business hotel που βρίσκεται πραγματικά στην καρδιά του Κιλκίς. Διαθέτει 36 δωμάτια και σουίτες, 80 κλινών, με 4 αίθουσες πολλαπλών χρήσεων, διώροφο υπόγειο parking, Cafe Lounge, Snack Bar, Εστιατόριο, Pastry Shop, σε 24ωρη λειτουργία. Ολα τα δωμάτια είναι ιδιαίτερα φωτεινά, διακοσμημένα σε γήινους χρωματικούς τόνους και εξαιρετικά ήσυχα λόγω της μελετημένης ηχομόνωσης. Μια εξαιρετική λύση για διαμονή στην πόλη.
«KRISTONIA HOTEL SUITES» (Ελ. Βενιζέλου 69, Κιλκίς, 23410 77290-1, www.kristonia.gr) Πολυτελές ξενοδοχείο στην είσοδο της πόλης.
«HOTEL DIMITRA PALACE» (Μουριές, 23410 31334,www.dimitrapalace.gr). Ανέσεις τεσσάρων αστέρων σε ξύλινες βίλες- bungalows.
«HOTEL KROUSSIA» (Ποντοκερασιά, 6976 672767,www.kroussiahotel.gr) Σε ένα πανέμορφο δάσος βελανιδιάς, ιδανικό για φυσιολάτρες.
«ΜΟΡΡΥΛΟΣ ΠΙΚΡΟΛΙΜΝΗ» (Ξυλοκερατιά, 23410 29971-3,www.pikrolimnispa.gr) Ξενοδοχείο-spa στα ιαματικά λουτρά Πικρολίμνης.
ΦΑΓΗΤΟ
«ΤΡΑΤΑΜΕΝΤΟ» (25ης Μαρτίου 22, Κιλκίς, 23410 24651) Γαστρονομικό ταξίδι σε όλο τον κόσμο με πολλές στάσεις στην Ελλάδα και στη Μεσόγειο. «ΑΡΑΞΟΒΟΛΙ» (Εθνικής Αντιστάσεως 16, 23410 26184) Παραδοσιακοί μεζέδες σε χαμηλές τιμές.
ΠΩΣ ΘΑ ΠΑΤΕ
Η πόλη του Κιλκίς απέχει 545 χλμ. από την Αθήνα και 50 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη. Στην Εθνική οδό ακολουθήστε τις πινακίδες προς Σέρρες και έπειτα πάρτε την έξοδο Ε065 προς Κιλκίς.