Η Ιερουσαλήμ είναι ανεπιτήδευτα και απροκάλυπτα γοητευτική. Αυτό εν μέρει ίσως οφείλεται στη χαρακτηριστική μπεζ-ροζ πέτρα με την οποία είναι χτισμένα τα περισσότερα κτίρια, νέα και παλαιά. Αλλά και στα πολλά λουλούδια που με κόπο καλλιεργούνται στον άνυδρο τόπο. Και σίγουρα στα κορυφαία λατρευτικά μνημεία που στολίζουν το αστικό της τοπίο, ανατολίτικο ή σύγχρονο, με τρούλους χριστιανικών εκκλησιών, μουσουλμανικούς μιναρέδες και εβραϊκές επτάφωτες λυχνίες. Με ιστορία χιλιετηρίδων, «λογικά» η Ιερουσαλήμ δεν διαθέτει τίποτα που να την καθιστά αυτονόητα μήλον της Εριδος ανά τους αιώνες. Καθώς όμως εδώ συγκρούονται οι «τεκτονικές πλάκες» των τριών μεγαλυτέρων μονοθεϊστικών θρησκειών, είναι η κατ΄ εξοχήν πόλη-λάφυρο του πλανήτη.
Μια πόλη γεμάτη «προσευχές και όνειρα» όπου σε κάθε βήμα συναντάς σημάδια από τις πιο διαφορετικές κουλτούρες και θρησκείες. Κατά κανόνα για τους Έλληνες η Ιερουσαλήμ είναι θρησκευτικό προσκύνημα. Αξίζει όμως να αφιερώσετε δυο τρεις ημέρες για να απολαύσετε αυτό το χωνευτήρι πολιτισμών και εθνοτήτων. Είναι σίγουρο ότι δεν θα βαρεθείτε. Θα πιείτε χαλαρούς καφέδες σε παραδοσιακές γειτονιές – τη μουσουλμανικό, τη χριστιανικό και την εβραϊκή. Θα περιπλανηθείτε σε αρχαίες οδούς – ο γύρος των τειχών είναι μια καταπληκτική βόλτα. Θα χαθείτε στην Παλιά Πόλη της Ιερουσαλήμ, που συμπυκνώνει όλη τη γοητεία της Ανατολής, με τα πέτρινα κτίρια, τα καμπαναριά και τα παζάρια της. Και παρότι το Τελ Αβίβ κρατάει τα ηνία του nightlife, η Ιερουσαλήμ είναι επίσης ζωντανή.
ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΔΕΙΤΕ
Ναός Πανάγιου Τάφου
Το σημαντικότερο προσκύνημα της χριστιανοσύνης, στην περιοχή του λόφου του Γολγοθά. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερο αρχιτεκτόνημα, αφού αποτελεί στην ουσία σύμπλεγμα επιμέρους ναών και παρεκκλησίων που έχουν χτιστεί στο πέρασμα του χρόνου. Ο αρχικός ναός εγκαινιάστηκε το 326 μ.Χ. από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο και τη μητέρα του Αγία Ελένη, με την καθοδήγηση του αρχιτέκτονα Ζηνόβιου. Πάνω στο σημείο που θεωρείται ότι βρισκόταν ο τάφος του Χριστού, κατασκευάστηκε η Ροτόντα, ένα κυκλικό οικοδόμημα από ροζ μάρμαρο το οποίο επικοινωνούσε με την τεράστια Βασιλική όπου βρέθηκε σε κρύπτη ο Τίμιος Σταυρός. Στο ναό της Αναστάσεως γίνεται κάθε χρόνο το Μεγάλο Σάββατο η τελετής της αφής του αγίου φωτός από τον ορθόδοξο πατριάρχη.
Όρος του Ναού
Τέσσερις θρησκείες έχουν αφήσει τα ίχνη τους σ’ αυτόν το χώρο: ο ρωμαϊκός παγανισμός, ο χριστιανισμός, η ιουδαϊκή θρησκεία και το Ισλάμ. Θεωρείται ιερός τόπος για όλους και είναι η πέτρα του σκανδάλου σε άπειρες πολιτικές διενέξεις. Το πιο εντυπωσιακό ίσως προσκύνημα είναι ο Θόλος του Βράχου, του οκταγωνικού ισλαμικού τεμένους χτισμένου με την τεχνοτροπία της ροτόντας, άγνωστη έως τότε για το Ισλάμ. Ο Θόλος το 1967 καλύφθηκε από το χρυσό περίβλημα που αποτελεί πλέον σήμα κατατεθέν. Από το 2006 οι τουρίστες μπορούν να επισκεφθούν το προαύλιο για να θαυμάσουν το αρχιτεκτόνημα. Οι εβραίοι, από την άλλη, θεωρούν το λίθο στην κορυφή του λόφου (ο οποίος τώρα καλύπτεται από τον Θόλο) ως το σημείο της δημιουργίας του κόσμου, της θυσίας του Αβραάμ, όπου βρισκόταν ο ναός του Σολομώντα και οι μεταγενέστεροί του. Αντιλαμβάνεστε τις διαφωνίες που προκύπτουν. Στο Όρος του Ναού υπάρχει και το τζαμί Al Aqsa, το τρίτο πιο ιερό προσκύνημα των μουσουλμάνων (μετά τη Μέκκα και τη Μεδίνα). Δεν μπορείτε να μπείτε στο τζαμί, παρατηρήστε όμως στη βορειοδυτική άκρη της πλατείας ένα μακρόστενο κτίριο στην άκρη της κατωφέρειας. Η χριστιανική παράδοση το ταυτίζει με το πραιτόριο, στο οποίο δικάστηκε ο Ιησούς. Τα αυξημένα μέτρα ασφαλείας έχουν ως αποτέλεσμα μεγάλες ουρές, οπότε ελάτε πρωί.
Via Dolorosa
Η Οδός του Μαρτυρίου του Ιησού από τη δίκη μέχρι την ταφή του χαρακτηρίζεται από 14 στάσεις-προσκυνήματα, το καθένα με την αντίστοιχη πλακέτα-βιβλική αναφορά. Πολλά από αυτά τα σημεία βρίσκονται σε δρόμους με έντονη κίνηση στη μουσουλμανική και τη χριστιανική συνοικία της πόλης.
Ναός Πανάγιου Τάφου
Το σημαντικότερο προσκύνημα της χριστιανοσύνης, στην περιοχή του λόφου του Γολγοθά. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερο αρχιτεκτόνημα, αφού αποτελεί στην ουσία σύμπλεγμα επιμέρους ναών και παρεκκλησίων που έχουν χτιστεί στο πέρασμα του χρόνου. Ο αρχικός ναός εγκαινιάστηκε το 326 μ.Χ. από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο και τη μητέρα του Αγία Ελένη, με την καθοδήγηση του αρχιτέκτονα Ζηνόβιου. Πάνω στο σημείο που θεωρείται ότι βρισκόταν ο τάφος του Χριστού, κατασκευάστηκε η Ροτόντα, ένα κυκλικό οικοδόμημα από ροζ μάρμαρο το οποίο επικοινωνούσε με την τεράστια Βασιλική όπου βρέθηκε σε κρύπτη ο Τίμιος Σταυρός. Στο ναό της Αναστάσεως γίνεται κάθε χρόνο το Μεγάλο Σάββατο η τελετής της αφής του αγίου φωτός από τον ορθόδοξο πατριάρχη.
Όρος του Ναού
Τέσσερις θρησκείες έχουν αφήσει τα ίχνη τους σ’ αυτόν το χώρο: ο ρωμαϊκός παγανισμός, ο χριστιανισμός, η ιουδαϊκή θρησκεία και το Ισλάμ. Θεωρείται ιερός τόπος για όλους και είναι η πέτρα του σκανδάλου σε άπειρες πολιτικές διενέξεις. Το πιο εντυπωσιακό ίσως προσκύνημα είναι ο Θόλος του Βράχου, του οκταγωνικού ισλαμικού τεμένους χτισμένου με την τεχνοτροπία της ροτόντας, άγνωστη έως τότε για το Ισλάμ. Ο Θόλος το 1967 καλύφθηκε από το χρυσό περίβλημα που αποτελεί πλέον σήμα κατατεθέν. Από το 2006 οι τουρίστες μπορούν να επισκεφθούν το προαύλιο για να θαυμάσουν το αρχιτεκτόνημα. Οι εβραίοι, από την άλλη, θεωρούν το λίθο στην κορυφή του λόφου (ο οποίος τώρα καλύπτεται από τον Θόλο) ως το σημείο της δημιουργίας του κόσμου, της θυσίας του Αβραάμ, όπου βρισκόταν ο ναός του Σολομώντα και οι μεταγενέστεροί του. Αντιλαμβάνεστε τις διαφωνίες που προκύπτουν. Στο Όρος του Ναού υπάρχει και το τζαμί Al Aqsa, το τρίτο πιο ιερό προσκύνημα των μουσουλμάνων (μετά τη Μέκκα και τη Μεδίνα). Δεν μπορείτε να μπείτε στο τζαμί, παρατηρήστε όμως στη βορειοδυτική άκρη της πλατείας ένα μακρόστενο κτίριο στην άκρη της κατωφέρειας. Η χριστιανική παράδοση το ταυτίζει με το πραιτόριο, στο οποίο δικάστηκε ο Ιησούς. Τα αυξημένα μέτρα ασφαλείας έχουν ως αποτέλεσμα μεγάλες ουρές, οπότε ελάτε πρωί.
Via Dolorosa
Η Οδός του Μαρτυρίου του Ιησού από τη δίκη μέχρι την ταφή του χαρακτηρίζεται από 14 στάσεις-προσκυνήματα, το καθένα με την αντίστοιχη πλακέτα-βιβλική αναφορά. Πολλά από αυτά τα σημεία βρίσκονται σε δρόμους με έντονη κίνηση στη μουσουλμανική και τη χριστιανική συνοικία της πόλης.
Κήπος Γεθσημανή
Ο καλύτερος τρόπος να φτάσετε είναι κατεβαίνοντας με τα πόδια (οι νεότεροι…) από το όρος των Ελαιών στην ανατολική Ιερουσαλήμ. Υπάρχουν ακόμη χιλιόχρονες ελιές εδώ. Ο καθολικός Ναός όλων των Εθνών, που καταλαμβάνει το χώρο όπου βρισκόταν παλιότερα η Βασιλική της Αγωνίας (αναφορά στην τελευταία νύχτα που πέρασε εδώ ο Ιησούς προτού συλληφθεί), βρίσκεται δίπλα στον Κήπο. Στο εσωτερικό της βρίσκεται ένας βράχος, στο σημείο όπου προσευχήθηκε. Ο ναός είναι ένα αρχιτεκτονικό αμάλγαμα, χρησιμοποιείται δε λατρευτικά από όλα τα χριστιανικά δόγματα.
Αρχαιολογικό Πάρκο Ιερουσαλήμ
Αρχίστε την επίσκεψή σας από το Davidson Visitors Center: το οπτικό υλικό και τα ενδιαφέροντα βίντεο θα σας βοηθήσουν να κατανοήσετε τις ανασκαφές του δυτικού και νότιου τείχους, που υπήρξαν χρυσωρυχείο για τους αρχαιολόγους.
Israel Museum
Must αυτό το παγκόσμιας κλάσης μουσείο, όπου φυλάσσονται και τα περιβόητα Χειρόγραφα της Νεκράς Θάλασσας, 900 περγαμηνές και πάπυροι γραμμένοι στην εβραϊκή, αραμαϊκή και ελληνική γλώσσα. Το μουσείο έχει τρεις κατευθύνσεις: η αρχαιολογική πτέρυγα κρύβει θησαυρούς έως και των προϊστορικών χρόνων, η νέα πτέρυγα είναι αφιερωμένη στα λατρευτικά αντικείμενα (judaica) της εβραϊκής θρησκείας, ενώ υπάρχει και η πτέρυγα Τέχνης. Πολύ όμορφα τα cafes (ανοιχτά και εκτός ωρών μουσείου) και ο Καλλιτεχνικός Κήπος που σχεδίασε ο Isamu Noguchi. (www.imj.org.il )
Rockefeller Museum of Archaeology
Ο πύργος από λευκή πέτρα όπου στεγάζεται ξεχωρίζει σε όλη την ανατολική Ιερουσαλήμ. Τα τοπικά ευρήματα εκτείνονται χρονικά από την προϊστορία έως το 1700.
Μουσείο Βιβλικών Γαιών
Καλύπτει μια ιστορία 6.000 ετών με εκθέματα από την προϊστορική περίοδο μέχρι τους βυζαντινούς χρόνους. Ενδιαφέρουσα και η μουσειολογική αντίληψη που δεν κατηγοριοποιεί, αλλά παραβάλλει αντικείμενα της ίδιας περιόδου από γειτονικές κουλτούρες. (www.blmj.org )
Yad Vashem
Ένα μουσείο μνήμης για την ιστορία του Ολοκαυτώματος. Πολύ συγκινητικό το Μνημείο των Παιδιών, αφιερωμένο στο ενάμισι εκατομμύριο των ανήλικων θυμάτων της ναζιστικής θηριωδίας. (www.yadvashem.org )
Tower of David Museum
Το μουσείο στο φρούριο Hametzuda εκτός του ότι προσφέρει πανοραμική θέα στην πόλη, θα σας βοηθήσει να καταλάβετε την πολυσχιδή ιστορία της. Εκεί κοντά βρίσκεται και ο χώρος όπου θεωρείται ότι έγινε ο Μυστικός Δείπνος. (www.towerofdavid.org.il/English)
Ο καλύτερος τρόπος να φτάσετε είναι κατεβαίνοντας με τα πόδια (οι νεότεροι…) από το όρος των Ελαιών στην ανατολική Ιερουσαλήμ. Υπάρχουν ακόμη χιλιόχρονες ελιές εδώ. Ο καθολικός Ναός όλων των Εθνών, που καταλαμβάνει το χώρο όπου βρισκόταν παλιότερα η Βασιλική της Αγωνίας (αναφορά στην τελευταία νύχτα που πέρασε εδώ ο Ιησούς προτού συλληφθεί), βρίσκεται δίπλα στον Κήπο. Στο εσωτερικό της βρίσκεται ένας βράχος, στο σημείο όπου προσευχήθηκε. Ο ναός είναι ένα αρχιτεκτονικό αμάλγαμα, χρησιμοποιείται δε λατρευτικά από όλα τα χριστιανικά δόγματα.
Αρχαιολογικό Πάρκο Ιερουσαλήμ
Αρχίστε την επίσκεψή σας από το Davidson Visitors Center: το οπτικό υλικό και τα ενδιαφέροντα βίντεο θα σας βοηθήσουν να κατανοήσετε τις ανασκαφές του δυτικού και νότιου τείχους, που υπήρξαν χρυσωρυχείο για τους αρχαιολόγους.
Israel Museum
Must αυτό το παγκόσμιας κλάσης μουσείο, όπου φυλάσσονται και τα περιβόητα Χειρόγραφα της Νεκράς Θάλασσας, 900 περγαμηνές και πάπυροι γραμμένοι στην εβραϊκή, αραμαϊκή και ελληνική γλώσσα. Το μουσείο έχει τρεις κατευθύνσεις: η αρχαιολογική πτέρυγα κρύβει θησαυρούς έως και των προϊστορικών χρόνων, η νέα πτέρυγα είναι αφιερωμένη στα λατρευτικά αντικείμενα (judaica) της εβραϊκής θρησκείας, ενώ υπάρχει και η πτέρυγα Τέχνης. Πολύ όμορφα τα cafes (ανοιχτά και εκτός ωρών μουσείου) και ο Καλλιτεχνικός Κήπος που σχεδίασε ο Isamu Noguchi. (www.imj.org.il )
Rockefeller Museum of Archaeology
Ο πύργος από λευκή πέτρα όπου στεγάζεται ξεχωρίζει σε όλη την ανατολική Ιερουσαλήμ. Τα τοπικά ευρήματα εκτείνονται χρονικά από την προϊστορία έως το 1700.
Μουσείο Βιβλικών Γαιών
Καλύπτει μια ιστορία 6.000 ετών με εκθέματα από την προϊστορική περίοδο μέχρι τους βυζαντινούς χρόνους. Ενδιαφέρουσα και η μουσειολογική αντίληψη που δεν κατηγοριοποιεί, αλλά παραβάλλει αντικείμενα της ίδιας περιόδου από γειτονικές κουλτούρες. (www.blmj.org )
Yad Vashem
Ένα μουσείο μνήμης για την ιστορία του Ολοκαυτώματος. Πολύ συγκινητικό το Μνημείο των Παιδιών, αφιερωμένο στο ενάμισι εκατομμύριο των ανήλικων θυμάτων της ναζιστικής θηριωδίας. (www.yadvashem.org )
Tower of David Museum
Το μουσείο στο φρούριο Hametzuda εκτός του ότι προσφέρει πανοραμική θέα στην πόλη, θα σας βοηθήσει να καταλάβετε την πολυσχιδή ιστορία της. Εκεί κοντά βρίσκεται και ο χώρος όπου θεωρείται ότι έγινε ο Μυστικός Δείπνος. (www.towerofdavid.org.il/English)
Όλες οι κουζίνες της Μέσης Ανατολής σε ένα χωνευτήρι γεύσης. Σε γενικές γραμμές, στη δυτική Ιερουσαλήμ θα βρείτε τα πιο κομψά ( και αντιστοίχως πιο ακριβά ) εστιατόρια, ενώ στην ανατολική πλευρά οι επιλογές αφορούν κυρίως ρεστοράν ξενοδοχείων. Στην εβραϊκή και τη χριστιανική συνοικία, πολλά εστιατόρια είναι κατά βάση τουριστικά – αν είστε έμπειροι, περιπλανηθείτε στο μουσουλμανικό καρτιέ για φτηνό και νόστιμο φαγητό, κατά βάση το τρίπτυχο σαουάρμα ( γύρος ), φαλάφελ, χούμους, σε πρόχειρο περιβάλλον.