Μια φορά κι έναν καιρό στα μεσαιωνικά χρόνια ήταν δύο γειτονικοί λόφοι. Ο Gradec και ο Kaptol. Παρότι βρίσκονταν αντικριστά και σε απόσταση λίγων μόνο μέτρων, λειτουργούσαν αυτόνομα, είχαν διαφορετικές διοικήσεις και σχέσεις μεταξύ τους, που κυμαίνονταν από ανταγωνιστικές έως εχθρικές. Οταν η κοινή απειλή εμφανίστηκε, με τη μορφή της οθωμανικής εισβολής, οι δύο μικρές κοινότητες συνενώθηκαν άρον άρον για να την αντιμετωπίσουν. Η νέα πόλη που προέκυψε πήρε το όνομα Ζάγκρεμπ και έγινε πρωτεύουσα του μικρού κομματιού της Κροατίας που δεν έπεσε στα χέρια των εισβολέων. Καθώς η απειλή απομακρυνόταν τον 18ο αιώνα, ο πληθυσμός αυξήθηκε, η πόλη επεκτάθηκε στην πεδιάδα νότια από τους λόφους κι έγινε ένα σπουδαίο πολιτικό και πνευματικό κέντρο της αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας, μέχρι το 1918 που εγκαθιδρύθηκε το βασίλειο Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων. Υστερα ήρθε η ανακήρυξη του Ζάγκρεμπ σε πρωτεύουσα της Ανεξάρτητης Πολιτείας της Κροατίας και η εγκαθίδρυση καθεστώτος μαριονέτας της οργάνωσης Ούστασε με τη βοήθεια και τις ευλογίες των ναζί το 1941, αν και οι περισσότεροι Κροάτες συντάχθηκαν με τον ηγέτη των παρτιζάνων, Τίτο, στον αγώνα αντίστασης ενάντια στους κατακτητές. Στη μεταπολεμική Γιουγκοσλαβία το Ζάγκρεμπ, αν και συνέχισε να αναπτύσσεται και να επεκτείνεται, έπαιζε πάντα δεύτερο ρόλο, αφού το Βελιγράδι κρατούσε τα σκήπτρα της μεγάλης χώρας των Νοτιοσλάβων. Μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Κροατίας, το Ζάγκρεμπ έγινε και επίσημα η πρωτεύουσά της, το 1991.
Η κεντρική πλατεία από την οποία ξεκινούν τις βόλτες τους ντόπιοι και τουρίστες είναι η Trg Jelacica. Τα περισσότερα κτίρια είναι του 19ου αιώνα και χαρακτηριστικό της είναι τα μπλε τραμ που τη διασχίζουν ασταμάτητα. Το ωραιότερο café είναι παράρτημα βιεννέζικης αλυσίδας και επιβεβαιώνει τους δεσμούς της πόλης με την κεντροευρωπαϊκή αισθητική. Το Ζάγκρεμπ χωρίζεται σε Άνω και Κάτω Πόλη. Η Άνω Πόλη είναι παλαιότερη και απλώνεται σε δύο λόφους, τον Gradec και τον Kaptol. Mέχρι και τον 16ο αιώνα ήταν διαφορετικές πόλεις, και μάλιστα εχθρικές. Σταματούσαν τις εχθροπραξίες τρεις φορές τον χρόνο, όταν πραγματοποιούνταν εμποροπανηγύρεις, και μετά συνέχιζαν να αλληλοσφάζονται. Το 1609, αφού και οι δύο πόλεις είχαν πια παρακμάσει εξαιτίας των τουρκικών επιδρομών, ενώθηκαν και δημιούργησαν το Ζάγκρεμπ. Η Άνω Πόλη είναι εντυπωσιακή.. Τα στενά της με τα μεσαιωνικά κτίρια είναι ατμοσφαιρικά, με γκαλερί και μπαράκια, τα οποία το καλοκαίρι διαθέτουν μικρές εξέδρες πάνω στα πεζοδρόμια. Τα φανάρια που φωτίζουν τους δρόμους είναι τα αυθεντικά: λειτουργούν με φωταέριο και κάθε βράδυ τα ανάβει ένας φανοκόρος! Στην κεντρική πλατεία του Gradec θα δείτε την Εκκλησία του Αγίου Μάρκου, της οποίας η πολύχρωμη στέγη κατασκευάστηκε το 1880 από ζωγραφισμένα κεραμίδια. Εκεί βρίσκεται, επίσης, το Κοινοβούλιο, νεοκλασικού ρυθμού, και το Προεδρικό Μέγαρο. Η Πέτρινη Πύλη, η ανατολική πύλη του μεσαιωνικού Gradec, σήμερα είναι ναός. Στο σημείο προϋπήρχε μια ξύλινη πύλη, η οποία καταστράφηκε το 1731 από πυρκαγιά, σώθηκε όμως μία εικόνα της Παναγίας Βρεφοκρατούσας. Η εικόνα θεωρείται θαυματουργή και σχεδόν όλες τις ώρες θα δείτε ανθρώπους πάσης εθνικότητας να προσεύχονται, καθισμένοι στους πάγκους που έχουν τοποθετηθεί απέναντί της. Στο Kaptol, από την άλλη, κυριαρχεί ο επιβλητικός Καθεδρικός Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου με τους δίδυμους οβελίσκους του. Ανάμεσα στους δύο λόφους θα συναντήσετε το Dolac, την πολύχρωμη αγορά του Ζάγκρεμπ, στην οποία, εκτός από φρούτα, λαχανικά και λουλούδια, θα βρείτε και μικροπράγματα για αναμνηστικά. Κοντά βρίσκεται και η οδός Tkalcica που είναι γεμάτη café και εστιατόρια και σε γενικές γραμμές θυμίζει το Γκάζι, Σάββατο βράδυ. Στην Άνω Πόλη θα ανεβείτε πολλές φορές και μία από αυτές αξίζει να δείτε την γκαλερί ναΐφ τέχνης, που βρίσκεται κοντά στον Άγιο Στέφανο, και το Mestrovic Studio, που στεγάζεται στο σπίτι του σημαντικού Κροάτη γλύπτη. Υπάρχει, επίσης, και το Museum of Broken Relationships, που διαθέτει ένα πολύ ευφάνταστο πωλητήριο, σε περίπτωση που ενδιαφέρεστε. Επειδή οι ανηφόρες είναι λίγο θεαματικές, αν κάποια στιγμή δεν έχετε άλλο κουράγιο, πάρτε το τελεφερίκ του 1888 που θα βρείτε κοντά στην Trg Jelacica. Στην αφετηρία του υπάρχει ένα μικρό κελάρι, στο οποίο μπορείτε να φάτε τοπική κουζίνα σε καλές τιμές. Οι Κροάτες, όταν τρώνε έξω, προτιμάνε τις πίτσες και τα εστιατόρια απευθύνονται βασικά σε τουρίστες, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, οπότε αυτή η καβάτζα μάς φάνηκε χρήσιμη. Το τελεφερίκ θα σας ανεβάσει στον Πύργο Lotrscak, που χτίστηκε τον 13ο αιώνα. Κάθε μέρα, στις 12:00 μ.μ. ακριβώς, πέφτει από εκεί ένας κανονιοβολισμός και καλό είναι να τον έχετε υπόψη σας, γιατί είναι ψαρωτικός. Ο μύθος λέει πως κάποτε ένας τέτοιος κανονιοβολισμός διέλυσε έναν κόκορα στο στρατόπεδο των Τούρκων, οι οποίοι το θεώρησαν οιωνό και δεν επιτέθηκαν στην πόλη!
Από την Trg Jelacica θα ξεκινήσετε τη γνωριμία σας και με την Κάτω Πόλη, της οποίας τα περισσότερα κτίρια είναι του 19ου αιώνα. Από την πλατεία ξεκινάει η Ilica, η Ερμού των Κροατών, για όσους συνηθίζουν να συνδυάζουν τις διακοπές τους με shopping. Η αγορά, πάντως, που επιβάλλεται να κάνετε είναι μια γραβάτα. Η λέξη «cravat» φαίνεται πως είναι παραφθορά της λέξης «croat», μια και για πρώτη φορά φορέθηκε από Κροάτες στρατιώτες που θέλησαν, κατά τη διάρκεια επίσημης τελετής στο Παρίσι, να εντυπωσιάσουν τον Λουδοβίκο τον 14ο με τη στολή τους. Απ' ό,τι φαίνεται, τα κατάφεραν. Στην πόλη θα βρείτε πολλά μαγαζιά με γραβάτες, υπάρχουν βέβαια και μαγνητάκια-γραβάτες για τους casual τύπους. Για όσους δεν συγκινούνται από τα ψώνια, στην Κάτω Πόλη βρίσκονται τα περισσότερα μουσεία, με κορυφαίο το... ΜΙΜΑ. Μην μπερδεύεστε, δεν πρόκειται για παράρτημα του ΜΟΜΑ αλλά για το Μουσείο Μimara, που στεγάζεται σε ένα νέο-αναγεννησιακό κτίριο του 1883, πρώην σχολείο, και φιλοξενεί την ανεκτίμητη συλλογή που δώρισε στη γενέτειρά του ο Ante Topic Mimara. Εκτός από την αρχαιολογική συλλογή με αντικείμενα από την Αίγυπτο, τη Μεσοποταμία, την Περσία, την Ελλάδα και τη Ρώμη, θα δείτε και πίνακες που καλύπτουν όλο το φάσμα της ευρωπαϊκής ζωγραφικής πριν από τον εικοστό αιώνα. Αν αγαπάτε τα μουσεία, το Αρχαιολογικό και το Εθνογραφικό έχουν, επίσης, ενδιαφέρον. Αν όχι, από τον σιδηροδρομικό σταθμό μέχρι το κέντρο της πόλης εκτείνεται μια σειρά από πάρκα και περίπτερα σε σχήμα πετάλου, που σχεδιάστηκαν από το 1865 ως το 1887 ως δημόσια περιοχή περιπάτου. Είναι ιδανικός τόπος για χαλάρωση και ανασύνταξη δυνάμεων τις ζεστές ώρες της ημέρας. Φάτε παγωτά, ξαπλώστε στο γρασίδι κι ετοιμαστείτε για την επόμενη εξόρμηση στην πόλη. Το Ζάγκρεμπ είναι μια πόλη με φινέτσα και χαρακτήρα, φιλική και φιλόξενη. Δεν έχει ανακαλυφθεί ακόμη από τις ορδές των τουριστών, όπως το Ντουμπρόβνικ και οι Δαλματικές Ακτές, πράγμα που το κάνει να διατηρεί σε μεγάλο βαθμό την «αγνότητά» του αλλά και λογικές τιμές. Το μέγεθός του προσφέρεται για χαλαρές διακοπές και οι ρυθμοί του μοιάζουν πολύ με τους δικούς μας.
Ξενοδοχείο
Μείνετε στο ιστορικό ξενοδοχείο «Palace Hotel» ( www.palace.hr ) στην καρδιά του Ζάγκρεμπ, το οποίο ανακαινίστηκε πρόσφατα, διατηρώντας όμως την παλιά του αίγλη και ατμόσφαιρα. Στο a la carte εστιατόριο απολαύστε παραδοσιακά πιάτα.
«Hotel Esplanade»
Ιστορικό κτίριο που φιλοξενούσε επιβάτες του Orient Express όταν στάθμευε στο Ζάγκρεμπ. Προσιτή πολυτέλεια από το Νο1 ξενοδοχείο της πόλης σύμφωνα με τις κριτικές τoυ Trip Advisor.(Mihanoviceva 1, τηλ.: +385 (0)1 4566 666, www.esplanade.hr)
«Pansion Jagerhorn»
Ισως το παλιότερο από τα υπάρχοντα ξενοδοχεία της πόλης, αφού άρχισε να λειτουργεί το 1827 στη σκιά του Gradec και του πύργου Lotrscak. Εχει ευρύχωρα ανακαινισμένα δωμάτια (κάποια από αυτά με ωραία θέα). (Ilica 14, τηλ.: +385 (0)1 4833 877, www.hotel-jagerhorn.hr)
Φαγητό
Γευματίστε στο «Dvori Matanovi» ( +385915785083 ) που πρόσφατα πιστοποιήθηκε ως εστιατόριο «τοπικής κροατικής κουζίνας». Το 80% των πιάτων δημιουργείται με βάση τις παραδοσιακές συνταγές των ψαράδων του Πρίμοστεν.
«Cuvee» Ποιοτικό φαγητό (καρπάτσο, biftek), ωραίο περιβάλλον, υποδειγματικό σέρβις και αξιόλογη wine list από Σλοβενία και Δαλματία. (Tkalciceva 65, τηλ.: +385 (0)1 4880 228)
«Rubelj» Βαλκανικό φαγητό στο Ζάγκρεμπ. Ιδανική θέση για lunch break ή γρήγορο δείπνο στην αγορά του Dolac. (Trznica Mala Terasa, Dolac Market)
Μουσείο
Επισκεφθείτε το νέο και μοναδικό μουσείο ζυθοποιίας της Κροατίας στο Ζάγκρεμπ και μάθετε τα πάντα για την ιστορία της Zagrebacka Pivovara ( η μεγαλύτερη ζυθοποιία της χώρας, από το 1892 ), την περίπλοκη διαδικασία παραγωγής της μπίρας αλλά και τα συστατικά της.
Μείνετε στο ιστορικό ξενοδοχείο «Palace Hotel» ( www.palace.hr ) στην καρδιά του Ζάγκρεμπ, το οποίο ανακαινίστηκε πρόσφατα, διατηρώντας όμως την παλιά του αίγλη και ατμόσφαιρα. Στο a la carte εστιατόριο απολαύστε παραδοσιακά πιάτα.
«Hotel Esplanade»
Ιστορικό κτίριο που φιλοξενούσε επιβάτες του Orient Express όταν στάθμευε στο Ζάγκρεμπ. Προσιτή πολυτέλεια από το Νο1 ξενοδοχείο της πόλης σύμφωνα με τις κριτικές τoυ Trip Advisor.(Mihanoviceva 1, τηλ.: +385 (0)1 4566 666, www.esplanade.hr)
«Pansion Jagerhorn»
Ισως το παλιότερο από τα υπάρχοντα ξενοδοχεία της πόλης, αφού άρχισε να λειτουργεί το 1827 στη σκιά του Gradec και του πύργου Lotrscak. Εχει ευρύχωρα ανακαινισμένα δωμάτια (κάποια από αυτά με ωραία θέα). (Ilica 14, τηλ.: +385 (0)1 4833 877, www.hotel-jagerhorn.hr)
Φαγητό
Γευματίστε στο «Dvori Matanovi» ( +385915785083 ) που πρόσφατα πιστοποιήθηκε ως εστιατόριο «τοπικής κροατικής κουζίνας». Το 80% των πιάτων δημιουργείται με βάση τις παραδοσιακές συνταγές των ψαράδων του Πρίμοστεν.
«Cuvee» Ποιοτικό φαγητό (καρπάτσο, biftek), ωραίο περιβάλλον, υποδειγματικό σέρβις και αξιόλογη wine list από Σλοβενία και Δαλματία. (Tkalciceva 65, τηλ.: +385 (0)1 4880 228)
«Rubelj» Βαλκανικό φαγητό στο Ζάγκρεμπ. Ιδανική θέση για lunch break ή γρήγορο δείπνο στην αγορά του Dolac. (Trznica Mala Terasa, Dolac Market)
Μουσείο
Επισκεφθείτε το νέο και μοναδικό μουσείο ζυθοποιίας της Κροατίας στο Ζάγκρεμπ και μάθετε τα πάντα για την ιστορία της Zagrebacka Pivovara ( η μεγαλύτερη ζυθοποιία της χώρας, από το 1892 ), την περίπλοκη διαδικασία παραγωγής της μπίρας αλλά και τα συστατικά της.